ANO an imo inaabat kon nahuhunahuna mo an pagtikalagas? Damu an nababaraka, namumroblema, ngan nahahadlok pa ngani. Tungod ini kay an kalagas kasagaran nga ginhuhunahuna nga negatibo, sugad han pagtikalagas han hitsura, panluya han lawas, pagin limtanon, ngan pagin masakiton.

Kondi iba-iba an kahimtang han tawo ha ira kalagas. An pipira may maopay nga kahimsog ha pisikal ngan ha mental bisan kon lagas na. Tungod han pag-uswag han medisina, natatambal o nakukontrol han iba an pagkasakit. Salit ha pipira nga lugar, nagtitikadamu an may hilawig ngan mahimsog nga kinabuhi.

Nakakaeksperyensya man hin problema tungod han kalagas o diri, kadam-an an naghihingyap nga magin malipayon la gihap bisan kon nagtitikalagas na. Paonan-o ini mahihimo? Kasagaran na nga depende ito ha aton disposisyon, pagin andam ha pagkarawat han pagbag-o, ngan abilidad ha pagpahiuyon ha sitwasyon. Basi mabuligan may kalabotan hini, hisgotan naton an pipira nga simple ngan praktikal nga mga prinsipyo ha Biblia.

MAGIN MAPAINUBSANON: “An kaupod han mga ubos amo an kinaadman.” (Proberbios 11:2) Hini nga konteksto, an “mga ubos” mahimo magtudlok ha mga lagas nga nakilala han ira mga limitasyon tungod han ira edad ngan diri nagninigar o nagbabalewaray hito. Hi Charles nga 93 anyos nga taga-Brazil, reyalistiko nga nagsiring: “Kon mag-iiha an imo kinabuhi, magkakaedad ka gud. Imposible nga magtikabata ka.”

Kondi an pagin mapainubsanon diri nangangahulogan hin pagkaada negatibo nga panhunahuna nga “lagas na ako, waray na ako mahihimo.” An sugad nga panhunahuna mahimo makawara han kalipay han usa. ‘Kon ikaw mahiraptay ha adlaw ha kakurian, an imo kusog gutiay,’ siring han Proberbios 24:10. Pero an usa nga mapainubsanon nagpapakita hin kinaadman ngan nangangalimbasog ha pagbuhat han iya gimaopayi.

Hi Corrado nga 77 anyos nga taga-Italya, maaramon nga nagsiring: “Kon nagdadrayb ka ha tisagka nga lugar, ginbabag-o mo an kambyo basi diri makurian an makina.” Oo, kinahanglan maghimo hin mga pagbag-o kon nagkakaedad na an usa. Hi Corrado ngan an iya asawa nagkaada timbang nga pagtagad ha mga buruhaton ha balay, salit may-ada hira relaks nga eskedyol basi diri hira maubosan hin kusog ha magkulop nga buruhaton. Hi Marian nga 81 anyos nga taga-Brazil, may-ada liwat reyalistiko nga panhunahuna mahitungod ha kalagas. “Nahibaro ako pagbuhat uyon la han akon maaakos,” siring niya. “Katapos hin usa nga trabaho, napahuway  ako hin madaliay kon kinahanglan. Nalingkod o nahigda ako basi magbasa o mamati hin musika. Nahibaro ako pagkarawat nga diri ko na mahihimo an ginbubuhat ko hadto.”

MAGIN TIMBANG: “An mga babaye magpahusay ha ira kalugaringon pinaagi han desente nga pamado, nga may dignidad ngan maopay nga panhunahuna.” (1 Timoteo 2:9) An mga pulong nga “desente nga pamado” nagpapasabot hin pagin timbang ngan maopay pagkit-on. Hi Barbara nga 74 anyos nga taga-Canada nagsiring: “Nangangalimbasog ako nga magin maopay pagkit-on ngan limpyo. Diri ko karuyag magin lusyang ngan nadiri ako han panhunahuna nga ‘lagas na man ako; diri na importante kon ano an akon hitsura.’” Hi Fern nga 91 anyos nga taga-Brazil nagsiring: “Usahay, napalit ako hin bag-o nga bado basi malipay ako.” Kumusta man an mga lagas nga kalalakin-an? “Nangangalimbasog ako nga magin desente pagkit-on salit limpyo nga bado an akon ginsusul-ot,” siring ni Antônio nga 73 anyos nga taga-Brazil. May kalabotan ha personal nga kalimpyo, hiya nagsiring: “Kada adlaw ako nakarigo ngan namamarbas.”

Ha luyo nga bahin, importante nga likyan an sobra nga pagkinabaraka mahitungod ha pisikal nga hitsura nga tungod hito diri mo na naipapakita an “maopay nga panhunahuna.” Hi Bok-im nga 69 anyos nga taga-South Korea timbang an panhunahuna may kalabotan ha pamado. Hiya nagsiring: “Maaram ako nga diri na ako naangay ha pipira nga bado nga akon iginsusul-ot han bata pa ako.”

MAGIN POSITIBO: “An ngatanan nga adlaw han mga sinakit maraot; kondi hiya nga malipayon an kasingkasing may-ada dayoday nga piyesta.” (Proberbios 15:15) Samtang nagkakaedad ka, bangin umabat ka hin negatibo kon nahinunumdoman mo an imo kusog han bata ka pa ngan an damu nga butang nga imo nahihimo hadto. Natural la ito. Kondi pangalimbasog nga diri ka madaog hito. Kon maghihinunahuna ka han naglabay, masusubo ka la ngan mawawad-an hin interes ha pagbuhat han mga butang nga mahihimo mo pa. Hi Joseph nga 79 anyos nga taga-Canada may positibo nga panhunahuna: “Nangangalimbasog ako pagbuhat han mga butang nga maaakos ko pa ngan diri masubo ha mga butang nga diri ko na nahihimo.”

An pagbasa ngan paghibaro makakabulig liwat ha imo nga magin positibo tungod kay naaabrihan hito an imo hunahuna ha bag-o nga mga ideya. Salit tubtob nga posible, salingabota an mga higayon nga magbasa ngan mahibaro hin bag-o nga mga butang. Hi Ernesto nga 74 anyos nga taga-Pilipinas napakadto ha librarya ngan namimiling hin makapainteres nga mga libro nga iya mababasa. Hiya nagsiring: “Nalilipay pa gihapon ako ha eksayting nga mga istorya ngan ha pagburobiyahe bisan kon pinaagi la ito ha akon nababasa.” Hi Lennart nga 75 anyos nga taga-Sweden nag-aram pa ngani hin bag-o nga yinaknan.

MAGIN MAHINATAGON: “Batasana an paghatag, ngan an mga tawo mahatag ha iyo.” (Lucas 6:38) Batasana an paghatag han imo panahon ngan mga panag-iya. Maghahatag ini ha imo hin kalipay ngan pag-abat nga may  nahihimo ka pa. Hi Hosa nga 85 anyos nga taga-Brazil nangangalimbasog pagbulig ha iba bisan pa han iya pisikal nga mga limitasyon. Hiya nagsiring: “Gintatawagan ko an akon kasangkayan nga may sakit o nanluluya ngan ginsusuratan ko hira. Usahay, ginpapadad-an ko hira hin gutiay nga mga regalo. Nalilipay liwat ako pagluto o paghimo hin magtam-is nga pagkaon para ha may sakit.”

Kon mahinatagon kita, maaaghat hito an iba nga magin mahinatagon liwat. “Kon nagpapakita ka hin gugma ha iba, hihigugmaon ka liwat nira,” siring ni Jan nga 66 anyos nga taga-Sweden. Oo, an mahinatagon nga tawo mahigugmaon ngan maapresyaron salit naruruyagan hiya han iba.

MAGIN MAKISANGKAYON: “Hiya nga nahibubulag namimiling han iya kalugaringon nga tinguha, ngan napupungot patok ha ngatanan nga maopay nga kinaadman.” (Proberbios 18:1) Bisan kon may mga panahon nga karuyag mo mag-usahan, ayaw ibulag an imo kalugaringon ha iba. Hi Innocent nga 72 anyos nga taga-Nigeria nalilipay ha pakig-upod ha iya mga kasangkayan: “Nalilipay ako pakig-upod ha mga tawo nga iba-iba an edad.” Hi Börje nga 85 anyos nga taga-Sweden nagsiring: “Nangangalimbasog ako nga makaupod an mga batan-on. Kon kaupod ko hira, pag-abat ko batan-on ako—bisan man la ha pag-abat.” Ha panapanahon, pag-una ha pangimbitar hin mga kasangkayan. Hi Han-sik nga 72 anyos nga taga-South Korea nagsiring: “Nalilipay kami nga mag-asawa ha pangimbitar hin kasangkayan nga kalagasan ngan mga tin-edyer para ha pagturotarampo o pangaon.”

An pagin makisangkayon nangangahulogan hin pakiistorya ha iba ngan pamati ha ira. Salit ipakita an imo personal nga interes ha iba. Hi Helena nga 71 anyos nga taga-Mozambique nagsiring: “Makisangkayon ako ngan gintatratar ko an iba nga may dignidad. Ginpapamatian ko an ira ginsisiring basi hibaroan ko an ira ginhuhunahuna ngan naruruyagan.” Hi José nga 73 anyos nga taga-Brazil nagsiring: “An mga tawo naruruyag makig-upod hadton maopay nga mga mamarati—adton nagpapakita hin empatiya ngan interes ha iba, naghahatag hin kumendasyon ha husto nga panahon, ngan maaram magpatawa.”

Kon may karuyag ka isiring, ‘timplahi ito hin asin.’ (Colosas 4:6) Magin mahunahunaon ngan makapadasig.

MAGIN MAPASALAMATON: “Ipakita an iyo pagkamapasalamaton.” (Colosas 3:15) Kon may nakakarawat nga bulig, ipakita an imo apresasyon. An pagin mapasalamaton nabulig ha pagkaada maopay nga relasyon ha iba. “Diri pa la maiha, binalhin kami nga mag-asawa ha usa nga apartment. Damu nga kasangkayan an binulig ha amon. Daku gud an amon pagpasalamat ha ira. Ginpadad-an namon hira hin kard ngan gin-imbitar namon an pipira ha ira nga mangaon ha balay,” siring ni Marie-Paule nga 74 anyos nga taga-Canada. Hi Jae-won nga 76 anyos nga taga-South Korea mapasalamaton nga may nagpapasakay ha iya ngadto ha Kingdom Hall. Hiya nagsiring: “Gin-aapresyar ko gud ini nga bulig salit naghahatag ako hin kwarta para ha gasolina. Usahay naghahatag ako hin gutiay nga regalo nga may mensahe han pagpasalamat.”

Labaw ha ngatanan, magin mapasalamaton ha imo kinabuhi. “An buhi nga ayam maoroopay kay han patay nga leon,” an pahinumdom han maaramon nga hi Hadi Solomon. (Eklesiastes 9:4) Oo, pinaagi ha pagkaada husto nga disposisyon ngan pagin andam kumarawat ha mga pagbag-o, posible nga magin malipayon bisan pa ha kalagas.