YU DUWOM 2
“Bunuman Kol Si Mambnem Kol Endel”
“Enem bunuman kol si mambnem kol enam. Embe ere, Got kapisem wal kanpol weironam, olom kapisem wal, ka paim, ala kawei wei paim.”—RO. 12:2.
GOLANG 88 Nim Mambnem Ainem Na Duwom Erngo
DUWOM ENAMEN YU KERMA a
1-2. Kenem nol panamen kumun, bulto, nawal anjngo enamen? Yu bolto.
NIM gar kunum nalnal brum ere, erkun enen? Yero panal ne tuwal puno kunum, erkun ka enda erin? Nim anjngo narin dal, nawal min wonda? Pilkane endel garem kes mora, embe pile, ka senda ne pindal, kunum kunum burum endel. Embe ding mal, kenem bunuman na mambnem aijen kunum kunum erkun enamen.
2 Weieri, kenem nol panamen ne enjin kunum yero, “nganja na bunuman a mambnem jengimb porpor wakro kenjin.” (2 Kor. 7:1) Embe pile, kenem aposol Pol pilsinamen yu nim, karkar ere “anjngo mambnem kol” enamen. (Efe. 4:23) Nalende kenem anjngo, mambnem aijen erka enamen? Nalenem mala mambnem wamnam kenem bol wondo, Johova dungola ka namoramen. Olom dungola ka moramen ne pinjin dal, kenem kunum kunum, bunuman, mambnem aijen na kapismen wal kanpol tonamen.
ENEM ANJNGO “BUNUMAN KOL SINAM”
3. Bunuman kol sinamen paninmen, nalne pilnimen? (Rom 12:2)
3 Kenem nawal pende ere, bunuman kol sinamen? (Rom 12:2 gere.) Grik yu a “bunuman kol sindel” paninjip e, “ye bunuman sikele kol sindel” ne ninjip. E tadom, kenem mambnem ka ipal eri nanamen. Kenem kumbola na bunuman a sem wal kanpolto, erka enamen panda wal ere, Johova kapisem mal enamen. E kunum dingeri ma, kunum kunum enamen.
4. Mala mambnem, kenem bunuman tokes moksa, nalmal tuironamen?
4 Kenem sin nganj napanda kunum, Johova kapisem mambnem kunum kunum enamen. Ba yipe kenem ombol ere, erkelpe Johova kapisa. Ala Pol nim yu, Rom 12:2 a paim, kenem bunuman erkelpe wo kol pumdal, Got kapisem mal esmen. Kenem wal pende omukro enamen ne pismen bar, kankelpe Got bunuman kenem tawol enda, mala bunuman ma.
5. Johova kunum aiem mand wonom nepismen bar, kenem bunuman nalmal ambramen? (Piksa kane.)
5 Johova kapisem, “enem embe ere, Johova kunum mand wonom ne pile kui enam.” (2 Pi. 3:12) Nem ki embe ngondol: ‘Na nomolpa erind bar porninda kunum mand, wonom ne pilkane erind mo? Johova konganem enal wal kerma wei pa, sukul kerma na ku kongan ngonom ne, pilkane erind mo? Na pemili aina bol ambsik paim wal, Johova ngonda ne pilgi nind mo, kunum kunum nganj wal nepile, bu puli ker?’ Kenem wal porpor esmen bar, ombol ere, Johova kapisa ne esmen, olom kawei pisem.—Mat. 6:25-27, 33; Fili. 4:12, 13.
6. Kenem nawal ende anjngo enamen?
6 Kenem kunum kunum buro pismen wal, omukaro kane, erkun enamen. Pol Korin ga monjip bar embe nim: “Kunum kunum enem enem omukro, pilgi wal; ambilgi nim mo, ma kanam; kunum kunum enem enem omukro, nal alamb meim kanam.” (2 Kor. 13:5) “Pilgi dongal” panda panimen e, kongrikeisen make pu, Baibel yu neori kesmen e, mongse ma, wal pende enamen eri. E, buro pismen wal, enamen ne kapismen wal, na mem pande esmen wal pra. Embe pile, bunuman kol sinamen nepinjin dal, Got Yuwom Baibel gernamen, olom pisem mal pile, wal porpor Olom kapisem wal enamen.—1 Kor. 2:14-16.
“ENEM MAMBNEM KOL SINAM”
7. Efesus 4:31, 32, dom mal, kenem nawal pende enamen, ala nalende embe enamen pesil panda?
7 Efesus 4:31, 32 gere. Bunuman kol sinamen bar, wal kerma ende enamen e, “mambnem kol” sinamen eri. (Efe. 4:24) Kenem ombol ere embe enamen. Mambnem pende ombol ere wakronamen embe mal, kumbol kes tom, popol sim, na kumbol mul sim mem. Nalende embe enamen amin napaim. Nalenem, mambnem kes pende sikeramen ne enamen, pesil-wei panda. Ende embe mal, Baibel dom alamb pende “popol wamnam sim,” erkelde “yumal esim.” (Snd. 29:22) Mambnem embe paim alamb ende nol pamdal, bulto ombol wei ere wakronda, wal embe pende enjip mal, yubol menro meim kanamen.
8-9. Stiven bol wal min wom, kenem yo mambnem sikeramen nalmal tadom?
8 Angjen Stiven, popol sim mambnem tawol enda kaple narim. Olom embe nim, “na nolpa sikend kunum bulto, popol sind mambnem e, kanpol tonal pam.” Ende embe mal, kin alamb garjep kol Baibel yu neori kel pujin kunum, kunumb ye ende redio na kara pam sim, to sinal ne sikero sipind. Na mand wei pund kunum, olom redio mene kel pakle ke pum. Na wal erind mal, kin poro punjin ga nengond kunum, elda ende na ki si, embe nim, ‘Stiven nim ye ambrange olom bol nalenage?’ Ki e, ngom na bu si akilnge, alamb porpor bol mambnem amin enal mal pinj.” b
9 Stiven, bol wal min wom tadom, kenem mambnem kes pende wakro sikeramen, ba kunum pende ne kanpol narojin dal, ala enamen.Wal embe mal nim bol min wom dal, kumbol mul wanmam si, Kristen ka ende moral kaple nanem nepisel. Aposol Pol pra embe nim eri: “Na mambnem dulto enal ne kapinj ba, mambnem kes na bol pam.” (Ro. 7:21-23) Kenem Kristen porpor sin nganja paim, embe pile, mambnem kes tuiromon ba ala enamen, embe pile ombol ere tuironamen. E, gar ende mal kulman moro er ka esmen, ba ala kulman wo meim bol ding mal. Mambnem kes nalmal tui wei tonamen?
10. Kenem mambnem kes nalmal ere, tuironamen? (1 Jo. 5:14, 15)
10 Mambnem kes ende nim wakrondol amin napanda, kun yane ne Johova ngoi nim pakeronda. (1 Jo. 5:14, 15 gere.) Johova jep mal ere mem kes e, sinakera, ba nim dongal ngondo, mem kes e tuirondol. (1 Pi. 5:10) Yane don mal karkar ere, yo mambnem buro napisel. Ende embe mal, mambnem tuironal ne ombol enen mambnem, piksa kanjel bar mo, buk gerdel bar, kapaim pane yubol tonam, tuirondol. Ala kanapaim mambnem bunuman to napisel eri.—Fili. 4:8; Kol. 3:2.
11. Kenem nawal pende ere, mambnem kolnga sinamen?
11 Nim yo mambnem siken ba, wal kerma wei paim, mambnem kolnga karkar endel. Nalmal embe endel? Johova mambnem aiem duwom erkanen, karkar endel. (Efe. 5:1, 2) Ende embe mal, nim Baibel gerdel kunum, Johova alamb alla wakronom pane paim kanjel kunum, ‘Nem ki embe ngondol, na ende, alla erngom wakrondo mo?’ Nim Baibel a Johova alamb wandil golo, wal tabem enem ngonom pane paim gere, kanen kunum, ‘Nim ki embe ngonon mo, na angna ambana man nganj wal tabem enem, ngo pakerond mo?’ Nim anjngo mambnem kol sinal ne enen bar, kikine erpuno kaple enda nepisel.
12. Baibel yu nalmal dongal pa, Stiven pakerongo mambnem kol sim?
12 Yero yubol to sikenjin angjen Stiven, kikine erpu mambnem kol sim. Olom embe: “Na nol pa sikend kunum, bulto wal puli kes min wo erkelnge na kumbol mul sind, mambnem kantawol ka enal pam. Alamb wal pende enjip na kumbol mul sinal pam bar, tuiro se kolbar punal mo, wal pende ene ombun wose kerma napunda pam. Alamb puli ala na ambina pra, na mambnem ka embe erind bar kanninjip. Embe ninjip na kapinj! Ba mambnem embe erind bar, nanam kangem kerma sinal bar kanapinj. Baibel dongal paim alamb pakerondo, mambnem kolnga sinam ne kanam bar, kawei pinj.”
BUNUMAN KES OMBOL ER TOMENE KEREL
13. Nawal kenem pakero kelde, bunuman ka sinamen? (Galesia 5:16)
13 Galesia 5:16 gere. Kenem mambnem dulto enamen ne, Johova murmulom dongal mo oli siprit wusngam a pakeronom. Ala Baibel germen na kongrikeisen make pumon bar pra. Angjen ambajen man, ombol wei ere mambnem dulto enam ne esim ga bol, makeromon bar ende ende dongal sim. (Hib. 10:24, 25; 13:7) Ala kenem yane wusngam a Johova bol mand pu ki sipe, mambnem kes pende esmen wakronamen paninamen bar, olom murmulom dongal ngondo kenem pakeronda. Embe enamen bar erkelde, kenem mambnem kes pornaninda, ba pakero kelnde tuironamen. Embe enjin dal Galesia 5:16 dom, Enem kankerambe murmulom dongal enem kol wanam bar tawol enda, wusngam ele “kumbol mambnem kes enal ne pisem, mambnem kes kembis” wei ende karkar nanam.
14. Nalende enal nepisen wal bol, bunuman ka anjngo karkar endel, wal kerma paim?
14 Kenem wal pende ere, Johova bol senomon mem erdongal enamen ne esmen bar, anjngo ermonjin dal, pakero kelde kumbol na bunuman ka sinamen. Nalende embe enamen? Nalenem, kenem opyem ye, kunum kunum kenem bol nganmal ngonom, alla paim wal enamen ne pismen e, kenem opyem ye. Kenem nolpa sikeramen kunum bulto, kastonamen, nolbia nonamen, mo piksa ponograpi kanapaim ne pinjin wal, ala tuwal punamen ne pisamen. (Efe. 5:3, 4) Kristen angjen gal ende embe nim: “Na ye ngal mond, ba ye ngal ende kanka kanj mem e, wal dongal wei ende, na tuironal ne erind kaple narim. Na bunuman e tuiro sikeral nepinj, ba anjngo pamom.” Nim bunuman kes ende anjngo, kumbol a dongal pamdal, nawal nim pakeronda?
15. Kanapismen mambnem “alamb porpor” bol min wonom, pilkane esmen, kenem nalmal dongal ngonom? (Piksa kane.)
15 Mambnem kes ende enamen ne kumbola min wonom, ombol ere tomene keramen ne esmen, kenem mongse embe nasmen. Baibel embe dom: “Wal ende min wo, enem erkanal ne enem, alamb porpor bol wal ding mal min wonom.” (1 Kor. 10:13a) Baibel ende arkrojip, ding yu embe dom: “Ombun ende min wo nim tomene kerem, alamb porpor bol min wom.” Yu e, bolo yira na ambra Kristen Korin monjip bar kem. Ga ele monjip, yero ye amb jel bol pasida enjip, ye amb kambaning bol sinjip, na nol no sipak ere ere enjip. (1 Kor. 6:9-11) Nim pisen enjep nolpa sikenjip kunum bulto, mambnem kes e, bunuman min nawowo erim mo? Min nawom paninamen, enjep porpor Kristen Got oiro sim ga, ba enjep sin pam eri. Embe pile, kunum puli ombol ere, mambnem kes kumbola min wom, tomene keram pam. Yu embe bol tomon bar, kenem dongal simen. Nalende embe ninmen? Nalenem, mambnem kes ende kenem bol min wondo, tomene keramen ne esmen, ding mal alamb ende kin min wom tomene kenjip. Weieri, enem “pilgi a akilgi ne pilkane enam, pilgi ding ga mal yemyem poro mol pum, ngimbil na ombun duwom embe ding mal kauwum.”—1 Pi. 5:9.
16. Nal bunuman kes ende kenem bol min wonda, kanpolto tuironamen, nalende embe enamen?
16 Bunuman kes ende na bol min wonom, alamb ende pilkane nasim ne pisamen, bu tuironamen. Embe pisel bar, erkelde bunuman kes min wonom tomene keral kaple nanda, nam dongal napaim nepisel. Ba Baibel yu jel mal dom:”Got dom yu porpor karkar ere, ombun ende nim erkanal ne enda, kankere enem dongal to pronaninda ma.Olom kolto, enem pakerondo akilgi ninambe, ombun enem tomene nakera.” (1 Kor. 10:13b) Kenem bunuman kes wo dongal enda ba, Johova kenem pakerondo tomene keramen kaple enem.
17. Bunuman kes min wonda, kenem kol tungnamen kaple nanem, ba nawal kantawol enamen kaple enem?
17 Kunum kunum pisel: Kenem sin nganj a paim pile bunuman kes, kol tungnamen kaple nanda. Josep Potifar ambiem sikele, ke pum mal embe endel. (Stt. 39:12) Bunuman kes min wonda karkar nandel!
KUNUM KUNUM OMBOL WEI ENDEL
18-19. Kenem ombol ere, bunuman kolnga sinamen ne esmen bar, nal ki pende ngonamen?
18 Yu duwom pi enjin bar kanmen, kenem ombol ere bunuman kol si, mambnem ka enamen bar erkelpe Johova kapisa. Embe enal nepin dal, nimnem nalmal mein omuk karo, ki embe ngondol: ‘Na nomolpa erind bar tanind, yipe nal kunum meimen kanpol tond mo? Na mambnem kolnga sinal ne erind bar, ombol erkelne wose ka punom mo? Na nomolpa erind bar, kankere Johova mumurlom dongal pakerondo, bunuman kes tomene ker mo?’
19 Nimnem omukrondol kunum, wose kawei pund mo ma ne napisel. Wal pende erwose ka punon mal kanjel. Nim pilkane eri wal pende eri endel pamdal, kumbol ombun nasindel. Filipai 3:16: “Bunuman ka ngonda yu nekem paim, karkar endel, kenem erwose dongal wei punjin pile, anjngo kol dulto ding mal e, karkar ere punamen.” Nim embe erin dal, ombol ere bunuman kolnga sinal ne enen bar Johova pakerondo, weieri sindel.
GOLANG 36 Kenem Kumbol Tawol Ka Enamen
a Aposol Pol pilgi ding ga nengo, mala alamb bunuman pande mambnem esim mal, naya nim. Nim yu, kenem yipe pra pakeronom eri. Kenem kanpol weiro, mala alamb mambnem esim mal nanamen. Embe pile, kenem Got kanapisem bunuman ende ambjin pamdal, erkun enam. Yu duwom yipe enamen bar, kenem nalmal embe enamen kanamen.
b Julai 1, 2015, Wastaua, p. 10-11 “I Stap Bilong Mi I Wok Long Go Nogut Moa” pane ne paim kane.
c PIKSA YU PAIM EME DOM: Angjen ye gal ende, sukul uniwesit punal mo kongan painia enal ne buro pisem.