Skip to content

Skip to table of contents

YU DUWOM 22

“Mambnem Kuru Wusngam Kerma” Karkar Enen Anjngo er Pundol

“Mambnem Kuru Wusngam Kerma” Karkar Enen Anjngo er Pundol

“Wusngam kerma ende senda, . . . e, Mambnem Kuru Wusngam Kerma.”—AIS. 35:8.

GOLANG 31 Got Bol Koll Ai Wanjel!

DUWOM ENAMEN YU KERMA a

1-2. Juda ga Babilon monjip, nawal kerma ende omuk karonam pam? (Esra 1:2-4)

 KING yu mulom kerma ende neori kele! Juda ga kongar 70-poro Babilon karpos monjip, sikele piriari se kulujop Israil punam panim. (Esra 1:2-4 gere.) Johova mongse er kelnge king yu e nim. Nalende kenem embe nimen? Nalerim Babilon alamb tosi karpos sipim ala kelnge piriari napupo enjip. (Ais. 14:4, 17) Ba, king ende wo Babilon tomene kele dumam sim, Isrial ga ala seyem punam panim. Embe pile, pemili pengem enjip ga porpor wal kerma ende omukronam pam. E, se Isrial yem punam mo Babilon moram. Embe enam amin napam. Nalernge amin napam?

2 Tuwa senjip ga wusngam oll, seyem punam pesil pam. Ala Juda ga ngal kangjip, Babilon kulu aijen wei nepinjip, ala Isrial kopajen man kulu aijep ne pinjip. Juda ga pende Babilon tuwalto wal puli kannojip. Embe pile, enjep nomolpa enjip bar ka sem, wakro sikele se Isrial punam kanapisa pinjip.

3. Juda ga pilgi dongal pange, ala seyem Isrial punam ne punjip ga, Johova nal topom ka enjep ngonda pam?

3 Juda ga Johova bol ka monjip ga seyem Isrial punam pu, opa enam kaple enam wal ngonam ne ka pinjip. Ala enjep wal kawei ende sinam e, Johova lotu er ngonam pam. Babilon tuwalto got gend tempol 50-poro sem, ba Johova tempol ende nasem. Ala Mosis Lo pam mal enjep opa enam dumam ende nasem, ala pris ende molo opa er Johova ngonam napam eri. Wal ende, Johova lotu er nangonjip ga puli kes wei molo, lo aiem karkar nanjip. Embe pile, Juda ga tausen puli—Johova-kanka kanjip—ala seyem kulu aijep pu lotu wei ala simin kel enamen ne pinjip.

4. Juda ga se Isrial yem punam, Johova yu dongal ne nalmal pakeronal panim?

4 Enjep Babilon molo wusngam wei karkar erse Isrial punam oll 4-poro wo punda pam. Ba Johova yu dongal ne pakerono wusngam punam bar wal ende koll narongda panim. Propet Aisaia embe nim: “Enem Johova wusngam aiem er kun enam! Kenem Got aijen wusngam kerma puse kulu ei kulman er seim bar tuwal punom er kerambe dulto senda. . . . Mal dulto nasem er kerambe dulto senda, ala mal minmene er seim er kerambe tupam ka senda.” (Ais. 40:3, 4) Kulu ei kulman er sem bar, Johova wusngam kerma er kerambe dulto senda mal buro pile. Wusngam e karkar er punam ga kawei pisam! Wusngam ele karkar er punam ga onom wei panda nalenem, kimbem na mekbem ende minge minmene nanam mo si pokpok nanam. Koll kamkam wei punam.

5. Wusngam kerma ende, Babilon puse Isrial pum yu ekin mal er ninjip wusngam e, kangem nal paninjip?

5 Yipe wusngam kerma puli meim kangjep mo namba aijep paim. Ala wusngam kerma ende, Aisaia yu ekin mal er nim e kangem pam eri. Olom nim: “Wusngam kerma ende ele senda, weieri wusngam e kangem Mambnem Kuru Wusngam Kerma. Kuru nameim alamb wusngam e karkar er napunam.” (Ais. 35:8) Yu dongal e nim Isrial ga yo monjip bol yu mem nalmal pam? Ala yipe kenem kunum yu mem nalmal paim?

“MAMBNEM KURU WUSNGAM KERMA” —YO NA YIPE

6. Nalernge wusngam e, kuru seim wusngam paninjip?

6 “Mambnem Kuru Wusngam Kerma”—pane kangem ngonjip e, kangem kawei wei ende! Nalernge wusngam e, kuru sem wusngam paninjip? Juda ga ala se Isrial pu kulu aijep er ka er moram bar, “mambnem kes enam alamb” —tuwal namoram. E, ende pasdia mem karkar enda, got gend lotu er ngonda, mo mambnem kes kerma pende enda alamb. Juda ga seyem punam, “kuru molo” Gotjop lotu er ngonam. (Lo 7:6) E, tadom, enjep wal pende ere kuru morambe Johova ka pisa pam.

7. Juda ga pende nawal pende er kun enam pam? Wal ende enjip mal yubol to.

7 Yero yubol to sikenjin mal, Juda ga puli Babilon molo yau min wonjip, embe pile enjep, Babilon alamb bunuman na mambnem enjip mal karkar enjip. Juda ga se Isrial punjip kongar 69-poro wo pungo bulto, Esra omukro kanim yira puli got gend lotu er ngonjip ambra bol bolsinjip. (Kis. 34:15, 16; Esr. 9:1, 2) Ala bulto, Gapena Nemaia wal ende kane malmal erim e, enjep seyem Isrial pu ngal kangjip Juda yu duwom, er ngonambe pilkane najip. (Lo 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Ala Got Yuwom Ibru yu a bol mokjip pile, ngaljep man Ibru—yu duwom er ngonambe pilpol naronjip dal, nalmal Johova kanka kane olom lotu er ngonam? (Esr. 10:3, 44) Embe pile, Juda ga wal kerma pende er kun enam pam. Isrial tuwalto embe enam onom pam nalerim, lotu wei mongse ala simin kel enjip.—Neh. 8:8, 9.

Kongar 1919 C.E. kunum, ye, amb, na ngal millien puli kes wei pulnombol, Baiblon Kerma wakro, “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” karkar enjip (Paragrap 8 kane)

8. Nalende kombe kes min wom wal, yipe kenem kunum omuk manero kanamen? (Piksa garwom oriro ngimba kane.)

8 Alamb pende embe ne pisam, ‘kombe Juda ga bol wal min wom kenem yipe omukro kanamen wal kerma paim mo?’ Kenem bol wal kerma paim nalenem, “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” kenem pra karkar er pumon eri. Got oiro sim ga mo “sipsip dulom kerma” moramen, kenem “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” anjngo karkar enamen nalenem, e, kenem pakero kelde yipe kenem Johova lotu anjngo ere ala, mi bulto olom Gapman wal kaka enda bar tuwal pu sinamen. b (Jon 10:16) Kongar 1919 C.E. kunum pulnombol wom, alamb millien puli Babilon Kerma, e, ya mala lotu gend porpor wakro seori wo mambnem kuru seim wusngam kerma pane yu ekin enjin karkar esim. Nim pra karkar enen eri. Wusngam e, apis sem kongar 100 puli wo punom, ba kongar 100 puli pende yero wusngam e, er kun enjip.

WUSNGAM ER KUN ENJIP

9. Aisaia 57:14, “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” nalmal er kun enjip padom?

9 Juda ga Babilon sikele seyem punjip, wal ende wusngam kolltungda bar Johova er kelnge piriari sem. (Aisaia 57:14 gere.) Yipe-kenem kunum “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” e nalmal seim? Kongar andet puli pende yero wo 1919 wom, Johova bol-kisal gonjip alamb konganem ernge lotu gend sikele seori wonam wusngam er kun enjip. (Aisaia 40:3 omukro kane.) Enjep enam pam wal ere—wal pende pilgi tokes moksa wusngam er ka enjip. Embe enjip bar, wusngam akro kelde —kumbol ka sem alamb, lotu gend sikele se yuwei a tuwal wo, Johova alambem man bol olom lotu er ngom. “Wusngam er kun” enjip bar nal kongan pende enjip? Kongan pende enjip mal omukro kanamen.

Kongar andet puli Got bol kisal golo molmene kenjip ga, wusngam er kun enambe alamb Babilon lotu gend sikele seori wonam ne enjip (Paragrap 10-11 kane)

10-11. Baibel yu akro er si yu jeljel puli kele bolo enjip bar, nalmal pakerongo alamb Baibel sape sinjip? (Piksa pra kane.)

10 Baibel bonjip. Yo wose kongar 15 andet tuwal wom, Baibel yu mom angela ala bonjip. Ba kunum puli kes wei sim, puli nabonjip ala bonjip Baibel ku kerma wei pum. Ba, Baibel enam masin ende enjip kunum, Baibel puli onom mal ere alamb ngonjijp.

11 Baibel yu akronjip. Kongar puli Latin alamb yujop a mongse Baibel senge konganem enjip. E, sape-pam alamb mongse yu mom e pilpol tonjip. Baibel yu akronjip kongan wose kerma pum kunum, Got bol molmene kenjip ga kongan ombol ere Baibel yu akro si, alamb yujop jeljel pamal kenjip. Yipe, Baibel gerim ga lotu pengem esim ga enjip yu duwom er ngom na, Baibel nal padom enjep omukro pilkane enam kaple enem.

Got bol kisal gonjip ga pakero wusngam er kun enambe Babilon Kerma lotu gend sikele neori wonam ne enjip (Paragrap 12-14 kane) c

12-13. Kongar 19 andet kunum Baibel omukronjip ga, lotu yu gend duwom ere alamb ngonjip, ne penema kenjip mal yubol ende to

12 Baibel yu duwom enjip bar pakerom. Baibel omuk karo roro enjip ga, Got Yuwom gere duwom enjip bar omuk karonjip. Enjep duwom er kanjip yu sip ne alamb ende ngonjip kunum, lotu pengem enjip ga popol kes sinjip. Kongar 1835 kunum, kumbol dongal pam yira pende Baibel nus ende er ori kenjip bar, lotu gend alamb pilgi gend duwom er ngom mal neori kenjip.

13 Ding kongar e, Baibel omuk karom ye ende kangem Enry Grew Baibel nus ende er ori kem bar gonjip alamb nalmal paim ne penema kem. Yu bom bar Baibel skripsa yu pende si ne aunim, Got kenem koll aimanj mem ngondo aimanj moramen. Manjen kangim kunum kenem koll aimanj moramen mem si nawonjin. Lotu gend ga ende gorom kunum, minman koll aimanj meim pane alamb duwom er ngom. Kongar 1837 kunum, ye ende kangem George Storrs traina pum bar nus e pam kansim. Olom gerim kunum pilkane erim yuwei kerma ende kansim pam. Yuwei duwom er kanim alamb ende ne ngonal ne pim. Kongar 1842 kunum, olom yu pengem ka ende simin kele alamb ne ngom, yu e kangem, “Mambnem Kes Er Gosum Alamb Kolnga Aimanj Moram Mo? Ye gal ende, George Storrs yu nim bar bunuman dulto sim e, kangem Charles Taze Rassell.

14. Angjen  Rassell na olom kongan ding ga, nal wusngam pende mambnem kuru wusngam yero er kun enjip bar pake sinjip? (Piksa pra kane.)

14 Kuru sem wusngam yero er ka enjip bar, Angjen  Rassell na olom kongan ding ga pake nalmal sinjip? Enjep dikseneri, buk pende, na Baibel jeljel yu bol mokjip siding kele omuk manero duwom er kanjip. Ala enjep Eenry Grew, George Storrs, na ga pende Baibel yu mane omukro yu ne mokjip bar pake sinjip eri. Angjen Rassell na olom kongan ding ga kuru sem wusngam yero er kun enjip bar enjep pakero, buk na nus puli Baibel yu nim mal kun er ori kele alamb ngonjip.

15. Kongar 1919 kunum, nawal kerma ende min wom?

15 Kongar 1919 kunum, Babilon Kerma ya mala lotu gend porpor seim bar Got alambem man tuwal monjip, wakro seori wonjip. Kongar ele, “bunuman kapam Got kongan ga” pulnombol kongan ere kumbol ka sem ga “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” karkar er wonjip bar ka pane sinjip. (Mat. 24:45-47) Kuru sem wusngam “ga pende yero er kun” enjip bar pakerongo, akling tuwal wo wusngam e karkar enjip ga, Johova Ye nalmal na enal ne ka pim wal kanpol tonjip. (Prov. 4:18) Ala enjep nomolpa enjip bar Got enam ne kapim mal karkar enjip. Johova alambem man nomolpa enjip bar yo mambnem pende karkar enjip wamnam er kun enam ne napisem. Olom enjep pakerondo kunum pende wopundo, mambnem aijep er kun ere mambnem koll sim. (Boks a yu pengem “ Johova Alambem Man Kikine Pakerondo Mambnem Koll Sim” pane paim kane.) Wal porpor esmen bar er kelpe Got ka pim dal, kenem kawei pilmoramen!—Kol. 1:10.

“MAMBNEM KURU WUSNGAM KERMA” ANJNGO APIS SEIM

16. Kongar 1919 pulnombol wom, “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” nawal pende er kun enjip? (Aisaia 48:17; 60:17)

16 Wusngam porpor seim, kunum kunum er ka enambe ka seim. Kongar 1919 pulnombol wom, “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” anjngo er ka enambe alamb puli lotu gend sikele seori wonam ne enjip. Embe pile, bunuman ka pam Got kongan ga, koll olom oiro sim kongan kerma enam pam. Kongar 1921 kunum, enjep buk ende enjip, Baibel yu pulnombol duwom enam ga yuwei kanpol tonam ne enjip. Yu duwom enam buk enjip e, kangem The Harp of God. Buk e, siks millien poro alamb yujop jeljel 22-poro pam bar er ori kelnge yuwei duwom er kanjip. Pi mand e alamb Baibel yu duwom er ngonamen buk koll ende er ori kenjip, kangem Kunum Kunum Kaeri Pil Morol! Yipe kunum pordom bar Johova olom okanaiseisen aiem wusngama, pilgi mokun er kun ere kenem poro pakeronda “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” anjngo karkar er punamen ne enem.—Aisaia 48:17; 60:17 gere.

17-18. “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” kenem si neja bar sipda?

17 Ende Baibel yu duwom enal kapis panim dal, olom “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” karkar ernda koll apis kerem. Pende wusngam e kunum ipal eri karkar ere bulto, wakro si kesim. Ba pende wusngam e anjngo karkar er pu, pordom bar punamen ne pisim. Mambnem kuru wusngam kerma e kenem si neja bar wei sipda?

18 Ga se epen punamen ne pilgi nim, “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” enjep kolta ne sipde, “Got paradais aiem” min epen seim bar punam. (Rev. 2:7) Mala moramen ne pilgi nim ga, kuru seim wusngam anjngo karkar enjip dal, kongar 1,000 bulto enjep wose kawei wei punam. Kuru seim wusngam nim yipe karkar erin dal, wak narondol, anjngo karkar er pu kunum koll senda bar tuwal pundol! Enem porpor wusngam e, “karkar ka er punam” ne ka pane kesmen.

GOLANG 24 Johova Kimbem Aiem a Wo

a Johova wusngam kerma ende Babilon puse Isrial pum, yu ekin ere “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” panim. Johova alambem man bol yipe enjep bol embe er kun enem mo? Embe enem! Kongar 1919 pulnombol wom, alamb millien puli lotu gend monjip wakro seori wo, “Mambnem Kuru Wusngam Kerma” e karkar esim. Kenem porpor wusngam kuru e, anjngo karkar er pu kunum koll senda bar tuwal punamen.

c PIKSA YU BOLOM: Angjen Rassell na olom kongan ding ga Baibel yu duwom enam ne wal pende yero er kun enjip, enjep si konganem esim.