1. Jises jep wusngama pakero kelnge Pita pis puli tosim kunum, bulto nal nepim?

 PITA kunum emilpal pal kele pis tonal ne erim ba, pis ding ende wei narom. Kunum ele Pita wal ende min wonda ne napim wal min wom e, Jises wo olom mom bar embe nim: “Enem uben aijep sip nolmur seim bar mene kele pis to siya.” (Luk 5:4) Embe nim kunum, Pita pis ende to sinamen mo ma ne bu puli kem, ba Jises nim yu karkar erim. Pita angam man bol net simin ninamen ne enjip, pis puli kes to sinjip pile, net tup ninal ne erim. Pita angam man bol Jises jep er kelnge pis puli to si pilkane enjip kunum, “enjep malmal” wei enjip. Pita pilkane ere embe nim: “Kerma na wakro sikele sep, nalenem, na sin ye ende mei.” (Luk 5:​6-9) Pita pilkane erim, Jises na bol mora kaple nanem na ye ka ende namei nepim.

2. Pita kin wal min wom omukro kanamen, nalende kenem pakeronda?

² Pita nim yu kun wei pam nalerim—olom “sin ye.” Baibel yu meim tane penema kelde pilkane esmen, Pita kunum pende ne yu ne wal erim bar, bulto nalerange embe erind ei ne keswei pilpile erim. Kunum pende ne Pita pim mal, nim embe pilpile erin mo? Nimnem mambnem kes ende wakro sikeral ne ombol enen mo? Wakro sikeral nepin dal, Pita bol wal min wom mal yubol aiyem Baibel a meim, mane duwom er kanjel nim pakero dongal ngonda. Nalmal embe endel? Pita alla erim wal, Baibel a bol mene nakerange. Ba, yubol aiyem Baibel a bolmene kel kenjip meim, nalenem, kenem duwom er kane pake sinamen ne bol kenjip meim. (2 Tim. 3:​16, 17) Embe pile, Pita bol wal min wom bar duwom er kanmen pakero kelde, pilkane esmen Johova kunum kunum kenem  mambnem ka mongse enamen ne napisem. Olom kapisem nal ombun ende min wonda, ombol ere tomene kele—Johova konganem waknaro kumbol ngo— anjngo enamen ne pisem.

3. Nalende kenem Johova konganem anjngo ere, wak naronamen?

³ Nalende kenem Johova kongan waknaro anjngo enamen? Yu e, buro pile: Nim kunum kunum wal eri ende woka punda nepin dal, wal duwom anjngo endel bar pakero kelde endel wal wose ka punda. Yu ekin ende enamen e: Ye ende gita to kanal nepim dal, olom kongar puli kele duwom kawei wei enda. Olom gita komna kunum to ne enem, alla puli keswei enem, ba olom kumbol ngo duwom erpu gita karonom. Olom gita to kansinda ba, kunum pende ne alla enda eri, ba wimuk ne nasikerem anjngo duwom enem. Embe ding mal, kenem nomolpa esmen bar mambnem kes ende enjin ombol ere sikenjin ba, kanpol naronjin dal ala enamen. Ba, kenem wimuk nane anjngo ombol ere mambnem kes e, tomene keramen. Kenem porpor yu nimen bar mo wal ende esmen bar, bulto nalerange embe erind ei, ne kes pismen eri. Mambnem kes embe mal ombol ere sikeramen ne pinjin dal, Johova pakerondo weieri wakro sikeramen. (1 Pita 5:10) Pita, Johova konganem erim wimuk ne wakro nasikem anjngo erim mal omukro kanamen. Pita olom kunum puli alla erim ba, Jises olom wandil golo alla wakrom. Mambnem embe erim bar kenem pakero kelde Johova, konganem anjngo enamen eri.

4. Luk 5:​5-10 dom, Pita nal ye mei panim, ba Jises olom nal yu ne dongal ngom?

⁴ Pita “na sin ye mei” panim, nalmem pange embe nim Baibel neori nakerem. (Luk 5:​5-10 gere.) Olom alla kerma puli pende erim. Pita na ye keswei ende mei ne kisal gom Jises pilkane erim. Ala Pita kumbol ngo Jises bol ka anjngo mora pam olom pilkane erim eri. Embe pile Jises yu ne, Pita dongal ngo embe nim, nim “kisal nagolo.” Jises yu embe nim Pita dongal ngongo, olom angam Endru bol pis to ku sise enjil bisnis, sikele wo Jises karkar ere Baibel yu neori ai kenjip. Kongan embe enjip bar Johova pakerongo wal kaka puli min wom.—Mak 1:​16-18.

5. Pita kisal gom mambnem tomene kele, Jises karkar erim bar nal topom ka puli sim?

⁵ Pita, Jises Krais karkar erim bar, wal kaka puli olom bol min wom. Jises wal pende erim Pita kanim embe mal, kes nganja pam alamb kesjip to pornim, kip kes tawol erim monjup alamb kip kes to ori kem, ala gonjip si akim eri. b (Mat. 8:​14-17; Mak 5:​37, 41, 42) Ala wal ende, Pita wur kumbanj kawei ende kanim e, bulto Got Gapmana Jises kongan king enda mal kanim, pilaur ninda kaple narim. (Mak 9:​1-8; 2 Pita 1:​16-18) Weieri, olom Jises karkar naenange wal ka embe  mal kanim nakanange. Pita kawei wei pim nalerim, bunuman kes sikele bunuman ka karkar erim bar, pakero kelnge topom ka puli sim!

6. Pita mambnem kes wamnam wakro sikem mo? Yubol to.

⁶ Jises kongan kaka erim Pita pilkane erim ba, olom mambnem kes erim wakro sikera pesil wei pam. Pita mambnem pende erim omukro kanamen. Baibel yu propet mom, Jises nganj ngimbil si gora mal yubol tom kunum, Pita nim kin wal embe min nawonda panim. (Mak 8:​31-33) Kunum puli Pita na aposol pende namal mol ngimba wei kerema ne, yu yemyem nine enjip. (Mak 9:​33, 34) Jises gora kunum emilpal, Pita ye ende to komlom barkem. (Jon 18:10) Kunum ele emilpal Pita alamb bol kisal gom mem olom tawol ernge, Jises na nakanj ye pane kunum talende yu gend nim. (Mak 14:​66-72) Mambnem embe erim bar, er kelnge olom keswei pile ke nim.—Mat. 26:75.

7. Jises golo akim kunum bulto, Pita alla wakrom nalmal tanim?

⁷ Pita alla erim bar er kelnge olom keswei pim, ba Jises olom anjngo kanka kanim. Jises golo akim kunum bulto, Pita kanka kanim mem ala tanim. Olom Pita kongan ngo nim molmene kele na sipsip aina kantawol era nim. (Jon 21:​15-17) Jises nim yu Pita karkar erim. Pentikos kunum, Pita na ga pende Jerusalem tuwalto monjup bar, Johova murmulom dongal Pita yero oiro sim.

8. Pita Entiok mom kunum nal alla kerma ende erim?

⁸ Got, Pita oiro sim Kristen mom kunum bulto, olom alla erim mambnem ombol er tomene kera pam. Kongar 36 C.E. kunum, nganj nakopsim olom Juda Ye Ma, kangem Konilus. Ye e, garem kol Pita pu mom kunum Johova murmulom dongal Konilus oiro sim. E, taninde pilkane esmen Got alamb porpor “bol mambnem ding mal enem,” embe pile Juda Ma alamb oriro wo kongrikeisen Kristen a tuwal moram Johova kapim eri. (Apo 10:​34, 44, 45) Pita, Johova mambnem erim mal kanpol tom kunum, Juda Namonjup alamb kin mokun ai nom, komna olom mambnem e, naere erim. (Gal. 2:12) Olom mambnem embe erim ba Juda Kristen pende, Juda Namonjup alamb mokun ai nanonam ne pinjip. Kristen pende bu embe mal ambjip ga, Entiok wonjup kunum Pita er kelde ga e, kumbol ombun si ninam ne, Juda Namonjup angam man bol mokun ai nom mem wakrom. Aposol Pol, Pita alla erim alamb porpor monjup bar yu ne erkun erim. (Gal. 2:​13, 14) Olom yu nengom pilsi, Johova konganem waknaro anjngo erim. Nawal Pita pakerongo mambnem embe karkar erim?

9. Jon 6:​68, 69, Pita, Johova bol ka molo konganem anjngo erim nalmal tadom?

⁹ Pita, Jises bol ka molo karkar erim bar, kankelnge wal ende kol narungum. Kunum ende Jises yu ende nim, disaipol porpor yu mem pilpol naronjip kunum, Jises wakro sikele pu sepjip. Ba, Pita olom Jises bol kamom mem tanim. (Jon 6:​68, 69 gere.) Ga puli Jises yu nim mem omukro kanpol tonamen ne najip, Jises wakro pu sepjip. Ba Pita embe narim. Olom pilkane erim, Jises “yu porpor nim er kelde, alamb kol aimanj” mem sinam pam.

10. Jises, Pita bol pilgi nim mem nalmal tanim? (Piksa pra kane.)

¹⁰ Jises, Pita bulngo waknarom. Jises ya mala mom to goram kunum, emilpal olom pilkane erim Pita na aposol pende, olom bulngo wakronam pam. Wal embe min wonda ba, Pita anjngo olom kin kamora pam pilkane erim. (Luk 22:​31, 32) Weieri, “alamb kumboljop wal pelpel enda er nombronom . . . ba nganj dongal napaim.” (Mak 14:38) Embe pile, kunum talende Pita yu gend ne Jises na nakanj ye panim, ba, Jises olom bulngo waknarom. Jises golo akim kunum bulto, Pita olom—wasema bar pu kanim. (Mak 16:7; Luk 24:34; 1 Kor. 15:5) Olom yu gend nim bar er kelnge kumbol ombun sim, Jises pu kanim kunum nalmal dongal sim mal pile!

11. Jises nawal pende erim bar taninge Pita pilkane erim, Johova olom pakeronda pam?

 ¹¹ Pita ambsik panda wal Johova pakeronda mal, Jises tanim pilkane erim. Jises golo akim kunum bulto, Johova jep wusngam er kelnge Pita na ga aposol pende pis puli keswei tonjip. (Jon 21:​4-6) Jep e, erim bar Pita pilkane erim, olom nomolpa enda bar, ambsik panda wal porpor Johova ngonda pam. Enem “Got Kingdom kongan si ngimba kel” enjip dal, ambsik panda wal Johova porpor ngonda panim yu, Pita ala buro yem kel pim. (Mat. 6:33) Yu embe mal Pita pim pakerongo kelnge pis to bisnis erim kongan wakro, Baibel yu neori kem kongan si ngimba wei kel erim. Ala Pentikos 33 C.E kunum, Pita kumbol dongal wei pange Baibel yu ka ne alamb pakerongo, tausen puli wo yuwei sinjip. (Apo. 2:​14, 37-41) Ala bulto Samaria na Juda Namonjup alamb pakerongo, wo Baibel yuwei duwom er kane Jises Krais karkar enjip. (Apo. 8:​14-17; 10:​44-48) Johova, Pita wusngama konganem ombolombol er kelnge alamb kanem kanem pakerongo se kongrikeisen Kristen a tuwal wonjup.

12. Pita kin wal min wom buro pisamen, kenem nalmal pakerondo mambnem kes ende sikeramen, amin napanda wakro sikeramen?

¹² Johova kenem pakerondo olom konganem anjngo enamen. Ba, kunum pende ne embe enamen ne enamen amin napanda, e mambnem kes ende sikeramen ne enamen kaple nanda kunum, kunum pende ne kenem kaumon ombun e pase miro pum Pita kauwum e, ngonom nepisamen. Ba, Johova pakero dongal ngondo olom bol ka molo, kongan esmen wimuk ne wakrosi nakeramen. (Sng. 94:​17-19) Ende embe mal, pilgi ding angjen ende kongar puli yeye na ambamb kambaning bolsim mambnem karkar er mom, ba bulto wo yuwei sim. Olom mambnem kes e, weieri wakro sikele Baibel yu karkar erim. Ba, kunum pende ne ala bunuman kes e, sise erim. Nawal olom pakerongo sikerel ne erim amin napam mambnem weieri sikem? Olom embe nim: “Johova kenem pakero dongal ngondo embe esmen.” Ala olom yu pende embe nim: Na duwom er kanj “Johova murmulom dongal na pakerondo . . . , Yuwei a [anjngo] mol punal pam . . . Na sin nganja pamba, Johova konganem anjngo erind nalerim, olom na pakero dongal ngondo embe erind.”

13. Pita wal erim mal buk Aposel 4:​13, 29, 31 a paim, kenem nalmal karkar enamen? (Piksa pra kane.)

¹³ Kenem pilkane esmen, Pita kunum pende ne alla kerma erim nalerim, olom alamb kin kisal gom. Ba, olom kunum kunum yane ne Johova ngom pakerongo, kumbol dongal pange kongan  erim. (Aposel 4:​13, 29, 31 gere.) Kenem pra alamb kin kisal gosmon mem tomene keramen eri. Angjen ye gal ende kangem Ost, kulu Nazi Gemeni meim olom kin wal min wom mal omukro kandpe. Kunum puli olom tisa na ngal bol kisal gom mem, er kelnge “Eil Itla!” ne kangem kerma ngojup bar nine erim eri. Ba, dam mam tal yu ombolombol ne Ost yu nanojil, yane ne Johova ngo olom pakeroi kumbol dongal panda nijil. Bulto olom dam mam kin yane ne Johova ngojup pakerongo, Ost kumbol dongal pange akilgi nim. Olom bulto pilkane ere embe nim: “Johova na bulwei nangom.” c

14. Sipsip tawol esim ga, ga pende kumbol ombun si kes pisam kunum, nalmal yu ne dongal ngonam?

¹⁴ Johova na Jises kenem bulngo waknarombel. Pita yu gend ne Krais Jises na nakanj ye panim kunum bulto, bunuman puli kele wal kerma ende omuk mane tonda pam. Olom Jises disaipol mom wakro sikera mo, akilgi ne anjngo mol punda? Jises yane ne Johova ngo Pita pakeroi pilgi dongal pande, enem kongan wakro sinakera panim. Jises yane nim mal ne Pita ngom, ala pilgi nim Pita bulto angam man pakero er dongal enda nepim. (Luk 22:​31, 32) Jises yu nim mal Pita buro yem kele pim kunum, dongal kerma wei sinda sim! Kenem nomolpa esmen bar wal kerma ende omukro enamen panda kunum, Johova sipsip tawol ga wusngama yu ne kenem pakerondo, pilgi dongal pande wal enamen. (Efe. 4:​8, 11) Kongar puli elda kongan erim angjen Pol, mambnem embe karkar ere yu ne ga puli kumbol amin ngonal ne erim. Ga pende ombun min wongo yuwei wakronam enjip kunum, olom enjep ki si Johova enjep komna kunum pakerongo wo yuwei sinjip, mal buro pisam ne erim. Olom enjep yu ne dongal ngo Johova kanka mem kerma paim er kelde, enem bul nangonda panim. Olom yu ne porne embe nim, “Na kanka  kanj ga puli ombun kauwo kumbol ombun sinjip ba, Johova enjep pakerongo konganem anjngo ere waknarojip.”

15. Matyu 6:33 yu pam, angjen Pita na Ost bol nalmal mongom weieri tom?

¹⁵ Johova, aposol Pita na ga pende nomolpa enjip bar, ambsik pam wal ngo kantawol erim. Kenem pra Baibel yu neori kesim kongan si ngimba kenjin dal, nomolpa esmen bar ambsik panda wal ngonda eri. (Mat. 6:33) Wol Wo II kunum, Ost pane yero yubol tonjin angjen, olom kongan painia erim ba konbengle wei mom. Embe pile, Baibel yu neori kesim kongan kunum kunum enal nepim, ba ku nalmal kansi kongan e, er kaple enal ne bu puli kem. Embe pim ba, Ost nal erim? Seket tawol ye kongrikeisena wom kunum, olom wakan pal kele, Baibel yu neori kem. Embe erim, Johova olom weieri kantawol enda mo ma, kanal ne erim. Baibel yu neori kel pujup wakan pornim kunum, seket tawol ye enbolop ende angjen Ost ngom, olom sim kunum malmal wei erim, ba ku ngom ye kangem ne nangom. Ala ku tuwal mom oll puli pakerondo kongan painia er kaple enda mal kun mom. Ost ku e, sim kunum pilkane erim, kunum kunum nomolpa enda bar Johova kantawol enda pam. Embe pile, olom nomolpa erim bar kumbol pal ngo, Kingdom kongan si ngimba kel erim.—Mal. 3:10.

16. Pita pepe tal bom bar yu bol kem meim, duwom er kanamen nalende kenem pakeronda?

¹⁶ Yero Pita na sin ye ende mei, Jises na wakro sikele sepa nim, ba Jises olom wakro sinakem kunum, Pita kawei wei pisa pim! Jises Krais, Pita duwom er ngongo aposol ka ende mom, ala Kristen walem mambnem enam mal ta kawei nim. Pita duwom erim yu kawei Baibel a bol kem meim, kenem pra pakerondo wal kaka duwom esmen eri. Johova murmulom dongal Pita bu ngongo duwom erim wal na yu pende, bolo komna kongrikeisen monjup bar ngom, pepe tal e, Baibel a paim yipe kenem pra pakeronom eri. Yu duwom miro enamen bar, Pita pepe tal e, bom omukro kane, ala yipe kenem kunum nalmal konganem enamen mal kanamen eri.