ʼE Fakahoko Anai e Sehova Ia Tana Fakatuʼutuʼu
“Nee au fakaha ia ia, pea e au fai anai ia; nee au fakakaukaui ia ia, pea e au fakahoko anai ia ia.”—ESAIA 46:11.
1, 2. (1) Kotea ʼae neʼe fakaha mai e Sehova kia tatou? (2) Kotea te fakapapau ʼae ʼe tou maʼu ia Esaia 46:10, 11 pea mo Esaia 55:11?
KO TE ʼu ʼuluaki palalau ʼaeni ʼe tou maʼu ʼi te Tohi-Tapu: “I te kamataaga nee fakatupu leva e te Atua te atu lagi mo te kele.” (Senesi 1:1) ʼE mole lahi he ʼu meʼa kua tou sisio ki ai ʼi te ʼatulaulau ʼae neʼe fakatupu e te ʼAtua. ʼO toe feia ki tatatou mahino ʼo ʼuhiga mo te ʼatulaulau, mo te malama pea mo te lao ʼo te natula ʼae ʼe higoa ko te gravité. (Ekelesiasi 3:11) Kaʼe neʼe fakaha mai e Sehova ia tana fakatuʼutuʼu ʼo ʼuhiga mo te kele pea mo te tagata. Neʼe ina fakatupu te tagata ki tona pāki pea neʼe loto ke maʼuli fiafia ʼi te kele. (Senesi 1:26) ʼE natou liliu anai ko ʼana fanau pea ʼe liliu anai ko tanatou Tamai.
2 ʼI te tolu kapite ʼo te tohi ʼo Senesi, ʼe tou lau ai neʼe fakafihiʼi te fakatuʼutuʼu ʼa Sehova. (Senesi 3:1-7) Kaʼe ʼe feala ke fakatokatoka e Sehova ia te ʼu faigataʼaʼia fuli. Pea ʼe mole feala ki he tahi ke ina taʼofi ʼana fakatuʼutuʼu. (Esaia 46:10, 11; 55:11) Koia ʼe tou tui papau, ʼe fakahoko anai e Sehova ʼi tona temi totonu ia tana fakatuʼutuʼu ʼae ʼi te kamataʼaga.
3. (1) Ko te ʼu akonaki maʼuhiga fea ʼae ʼe feala ke tokoni mai ke tou mahino ki te logo ʼo te Tohi-Tapu? (2) He koʼe ʼe tou talanoa ʼi te temi nei ki te ʼu akonaki ʼaia? (3) Kotea te ʼu fehuʼi ʼae ka tou tali anai ki ai?
Luka 22:19, 20) Kapau ʼe natou kau ki te toʼotoʼoga maʼuhiga ʼaia, pea ʼe lahi anai he ʼu manatu ʼe natou ako ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼutuʼu fakaofoofo ʼaia ʼa te ʼAtua. Koia ʼae ʼe lelei ai ʼi te temi nei ke tou fakakaukauʼi atu he ʼu fehuʼi ʼe fakalotomalohiʼi ʼaki te hahaʼi ke natou kau ki te ʼAho Fakamanatu. ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou tali ai anai kia fehuʼi ʼe tolu: Kotea ia te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te kele pea mo te tagata? Kaʼe kotea ia ʼae neʼe hoko? Pea he koʼe ko te sakilifisio ʼa Sesu ʼe ko te fakahokoʼaga ʼaia ʼo te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua?
3 Kua tou iloʼi ia te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te kele pea mo te tagata, ʼo feia mo te gaue ʼa Sesu ʼi te fakatuʼutuʼu ʼaia. ʼE mahino ia, neʼe tou kamata ako ia te ʼu moʼoni ʼaia pea ʼe ko he ʼu moʼoni Fakatohi-tapu ʼe maʼuhiga ʼaupito. ʼI te temi nei, ʼe tou fia tokoni ki te hahaʼi ke natou iloʼi te ʼu akonaki maʼuhiga ʼaia. Pea ʼe ko he toe pilivilesio hatatou gaue lolotoga te temi ʼaeni ʼe tou fakaafe ai te hahaʼi ki te ʼAho Fakamanatu ʼo te mate ʼo Kilisito. (NEʼE KOTEA TE FAKATUʼUTUʼU ʼA TE TUPUʼAGA?
4. ʼE kalagaʼi feafeaʼi e te fakatupu ia “te kololia o te Atua”?
4 Ko Sehova ʼe ko he Tupuʼaga fakatalakitupua. Pea ko meʼa fuli ʼae neʼe ina fakatupu, ʼe lelei tukupau. (Senesi 1:31; Selemia 10:12) Kotea ʼae ʼe tou ako mai te fakatokatoka lelei mo te taulekaleka ʼo te fakatupu ʼae ʼe tou sisio ki ai? Ko meʼa fuli neʼe fakatupu e Sehova, mai te ʼu kiʼi meʼa liliki ki te ʼu meʼa lalahi ʼaupito, ʼe ʼaoga. Pea tahi, kotea ʼae ʼe ke logoʼi moka ke fakakaukauʼi te ʼu eveeve ʼo te sino ʼo te tagata, pe’e ʼe ke sioʼi he kiʼi toe ʼe kei meamea, peʼe ko te to ʼo te laʼa? ʼE tou leleiʼia te ʼu meʼa ʼaia, koteʼuhi neʼe fakatupu tatou e Sehova mo te fealagia ʼae ke tou iloʼi he ʼu meʼa matalelei ʼaupito.—Lau ia Pesalemo 19:2; 104:24.
5. Kotea ʼae neʼe fai e Sehova ke feala ai he gaue fakatahi ʼo tana fakatupu katoa?
5 Neʼe fakatuʼu lelei e Sehova te ʼu tuʼakoi ʼo tana fakatupu katoa. Neʼe ina fai te ʼu lao ʼo te natula pea mo te ʼu lao ʼo ʼuhiga mo te aga ʼae ʼe tonu ke fai. Pea ko te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼu lao ʼaia, ke gaue fakatahi te ʼu ogaoga fuli ʼo te ʼatulaulau. (Pesalemo 19:8-10) Kua natou tahi tuʼu pe ʼi tona tuʼuʼaga pea mo tana gaue. Ohage la, ko te lao ʼo te natula ʼae ʼe higoa ko te gravité, ʼe feala ai ke taupau maʼu te kasa ʼaofi ʼo te kele, pea ʼe toe fakalogo ki ai te ʼu moana pea mo te mamaha mo te fanake ʼo te tai. Ka na pau la neʼe mole fakatuʼu e te ʼAtua ia te lao ʼaia ʼo te natula, pea neʼe mole feala ke tou maʼuʼuli ʼi te kele. Pea ko te ʼu tuʼakoi ʼae neʼe fakatuʼu e Sehova ki te natula, ʼe fakatokatoka lelei ai te ʼatulaulau. ʼO ha mai ai, neʼe ʼi ai te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te kele pea mo te tagata. Koia, ka tou faifakamafola, tou tokoni ki te hahaʼi ke natou iloʼi ia te Tupuʼaga ʼo te ʼatulaulau fakatalakitupua.—Fakaha 4:11.
6, 7. Ko te ʼu meʼa ʼofa fea ʼae neʼe foaki e Sehova kia Atama mo Eva?
6 Neʼe fakatuʼutuʼu e Sehova ke maʼuli fiafia ia te tagata ʼi te kele ʼo talu ai. (Senesi 1:28; Pesalemo 37:29) Ko Sehova ʼe lotofoaki, koia ʼae neʼe ina foaki ai kia Atama mo Eva ni meʼa ʼofa kehekehe. (Lau ia Sakopo 1:17.) Neʼe foaki age e Sehova kia naua te loto faʼitaliha pea mo te fealagia fakakaukau, mo te fealagia ʼae ke nā fakaha ia te ʼofa pea ke nā iloʼi te fiafia ʼo te maʼu ʼo he ʼu kaumeʼa. Neʼe palalau ia te Tupuʼaga kia Atama pea neʼe ina akoʼi age kia ia te fai ʼo te meʼa ʼae ʼe lelei. Pea neʼe toe ako e Atama pe ʼe feafeaʼi hana tokaga kia ia totonu, mo te ʼu manu pea mo te kele. (Senesi 2:15-17, 19, 20) Neʼe toe foaki e Sehova kia Atama mo Eva ia te fealagia ʼae ke nā ʼahiʼahi, mo fāfā, mo sisio, mo logo pea mo mamanu ki te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe ina fai maʼa naua. ʼAki te ʼu faʼahi fuli ʼaia, neʼe feala ai ke nā maʼuʼuli fiafia ʼi tonā nofoʼaga matalelei. Tahi ʼae, neʼe maʼu e Atama mo Eva ʼanā gaue ʼe lelei. Pea neʼe feala ke hoko atu tanā ako pea mo tanā iloʼi ia he ʼu meʼa foʼou ki te heʼe gata.
7 Neʼe mole gata ai te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua. Koteʼuhi neʼe foaki e Sehova kia Atama mo Eva ia te fealagia ʼae ke nā maʼu hanā fanau ʼe haohaoa. Pea ʼe toe fanaunau anai mo ʼanā fanau ʼo kaku pe ki te temi ʼae kua hoki fonu ai te kele. Neʼe loto e Sehova ke ʼoʼofa te ʼu matuʼā ki ʼanatou fanau, ohage pe ko tana ʼofa ki ʼana ʼuluaki fanau ʼae ko Atama mo Eva. Neʼe ina foaki ki te tagata ia te kele pea mo te ʼu meʼa maʼuhiga mo matalelei fuli ʼe maʼu ai. Pea ʼe liliu anai te kele ko honatou nofoʼaga, pea ʼe mole toe toʼo kehe anai mai ia natou ʼi he temi.—Pesalemo 115:16.
KAʼE KOTEA IA ʼAE NEʼE HOKO?
8. He koʼe neʼe foaki e te ʼAtua kia Atama mo Eva ia te lao ʼae ʼe tou maʼu ia Senesi 2:16, 17?
8 Neʼe mole hoko te ʼu aluʼaga ohage ko te loto ʼo Sehova. Kaʼe kotea ia ʼae neʼe hoko? Neʼe foaki e Sehova ia he lao kia Atama mo Eva ke feala ai hanā iloʼi te ʼu tuʼakoi ʼo tonā ʼateaina. Neʼe ina ui fenei: “E feala anai ke ke kai ki te u akau fuli o te oloto; kae e mole ke kai anai ki te akau o te iloilo o te lelei mo te kovi, koteuhi ko te aho ae e ke kai ai anai ki te akau aena, e ke mate anai.” (Senesi 2:16, 17) Neʼe mole faigataʼa hanā mahino ki te lao ʼaia. Pea tahi, neʼe mahu ʼi te ʼoloto te tahi ʼu meʼa kai kano lelei, koia ʼae neʼe faigafua pe ke nā fakalogo.
9, 10. (1) Kotea te ʼu tukugakovi ʼae neʼe fai e Satana ʼo ʼuhiga mo Sehova? (2) Kotea ʼae neʼe filifili e Atama mo Eva ke nā fai? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)
9 Ko Satana te Tevolo, neʼe ina fakaʼaogaʼi he gata moʼo kakaʼi ʼo Eva ke talagataʼa ki tana Tamai, ia Sehova. (Lau ia Senesi 3:1-5; Fakaha 12:9) ʼI te mole fakagafua e te ʼAtua ki tana fanau ia te kai ʼo “te u akau fuli o te oloto,” neʼe lagaʼi ai e Satana ia he fehuʼi. Neʼe hage pe neʼe ina ui fenei: ‘Ko tona fakaʼuhiga koa, ʼe mole feala hau fai te meʼa ʼae ʼe ke loto ki ai?’ Pea neʼe ina toe ui fenei kia Eva: “E mole kolua mamate anai.” ʼI toe loi foki. Hili ia, neʼe ina faigaʼi ke manatu ia Eva ʼe mole ʼaoga hana fakalogo ki te ʼAtua. Neʼe ui fenei e Satana: “E iloi e te Atua, i te aho ae e kolua kai anai ki ai, e ava anai okolua mata.” Neʼe ui e Satana, neʼe mole loto e Sehova ke kai e Atama mo Eva ia te fuaʼi ʼakau, naʼa nā maʼu he ʼatamai malama makehe. Ki muli age, neʼe ina fai leva te fakapapau loi ʼaeni: “E kolua tatau anai mo te Atua, o kolua iloi anai te lelei mo te kovi.”
10 Neʼe tonu ke filifili e Atama mo Eva pe ʼe kotea ʼae ka nā fai. Pe ʼe nā fakalogo anai koa ki te ʼAtua, peʼe ki te gata? Neʼe nā filifili ke nā talagataʼa ki te ʼAtua pea neʼe ko he aluʼaga fakaʼofaʼofa. Neʼe nā situʼa ki tanā Tamai ia Sehova, kaʼe nā fakatahi kia Satana. ʼI te temi leva ʼaia, kua nā to ʼateaina pe pea neʼe mole kei nā maʼu te puipui ʼa Sehova.—Senesi 3:6-13.
11. He koʼe neʼe mole feala ke meʼa noaʼi e Sehova ia te agahala ʼa Atama mo Eva?
11 ʼI te temi ʼae neʼe talagataʼa ai ia Atama mo Eva ki te lao ʼa te ʼAtua, neʼe nā liliu ai ʼo heʼe haohaoa. Pea neʼe nā toe liliu ai foki ko te ʼu fili ʼo te ʼAtua, koteʼuhi ʼe fehiʼa ia ki te agakovi pea ‘ ʼe maʼoniʼoni fau ʼona mata ke sio ki te kovi.’ (Hapakuke 1:13) Ka na pau la neʼe mole fai e Sehova ia he puleʼaki ki te agahala ʼa Atama mo Eva, neʼe feala pe ke tuʼutamakiʼia ai te maʼuli fimalie ʼo tana fakatupu katoa. Neʼe lagi toe feuiʼaki e te ʼu ʼaselo pea mo te tagata pe ʼe kei feala ke natou falala ki te ʼAtua. Kaʼe ʼe agatonu mo fakaʼapaʼapa tuʼumaʼu ia Sehova ki ʼana lekula. (Pesalemo 119:142) Logo la te maʼu e Atama mo Eva ia te loto faʼitaliha, kaʼe neʼe mole feala hanā teteke te ʼu nunuʼa kovi ʼo tanā agatuʼu kia Sehova. Neʼe nā mamate ki ʼamuli pea neʼe nā toe liliu pe ki te efu ʼae neʼe fakatupu mai ai naua.—Senesi 3:19.
12. Kotea ʼae neʼe hoko ki te ʼu fanau ʼa Atama?
12 ʼI te temi ʼae neʼe kai ai e Atama mo Eva ki te fuaʼi ʼakau, neʼe mole kei tali naua e Sehova ʼi tona famili. Neʼe ina kapu naua ʼi te ʼoloto ʼo Eteni pea neʼe mole kei feala hanā toe liliu ki ai. (Senesi 3:23, 24) Neʼe tuku e Sehova ke nā sisio ki te ʼu nunuʼa ʼo te tonu ʼae neʼe nā toʼo. (Lau ia Tetelonome 32:4, 5.) Koia, neʼe mole kei feala ke nā faʼifaʼitakiʼi lelei te ʼu kalitate ʼo Sehova. Neʼe mole kei maʼu e Atama tona ka haʼu taulekaleka, ʼo mole gata pe kia ia, kaʼe neʼe toe kau ai foki mo ʼana fanau. Neʼe ina tuku holo mai ki ʼana fanau ia te maʼuli heʼe haohaoa, mo te agahala pea mo te mate. (Loma 5:12) Pea ʼuhi ko Atama, neʼe mole kei maʼu e ʼana fanau ia te fealagia ʼae ke natou maʼuʼuli ki te heʼe gata. Neʼe mole kei feala ke maʼu e Atama mo Eva hanā fanau haohaoa, pea neʼe mole feala ke maʼu e ʼanā fanau ni fanau haohaoa. Talu mai te temi ʼae neʼe fakakoviʼi ai e Satana ia Atama mo Eva ke nā agatuʼu ki te ʼAtua, neʼe ina toe faigaʼi ke ina fakahalaʼi te hahaʼi fuli ke natou toe agatuʼu feia.—Soane 8:44.
ʼAKI TE TOTOGI KUA FEALA AI KE TOU KAUMEʼA MO TE ʼATUA
13. Kotea ʼae neʼe loto ki ai Sehova ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi?
13 Ko Sehova ʼe ʼofa tuʼumaʼu pe ki te hahaʼi. Logo la te situʼa ʼa Atama mo Eva kia Sehova, kaʼe neʼe loto aipe ke maʼu e te hahaʼi he ʼu felogoʼi lelei mo ia. Pea neʼe mole loto ke mate he tahi ia natou. (2 Petelo 3:9) Koia, neʼe fai atu aipe e te ʼAtua ia he ʼu fakatuʼutuʼu ke feala ai ki te tagata hana toe maʼu he ʼu felogoʼi lelei pea mo ia. ʼE feala feafeaʼi hana fakahoko te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaia, kaʼe mole ina maumauʼi ʼana lekula? Tou vakaʼi age muʼa.
ʼI te situʼa ʼa Atama mo Eva ki te ʼAtua, neʼe ina fai atu aipe ia he ʼu fakatuʼutuʼu ke feala ai ki te tagata hana toe maʼu he ʼu felogoʼi lelei pea mo ia
14. (1) Ohage ko tona ui ia Soane 3:16, kotea ʼae neʼe fai e te ʼAtua moʼo haofaki te tagata mai te agahala pea mo te mate? (2) Ko te fehuʼi fea ʼae ʼe feala ke tou faipalalau ai mo te hahaʼi?
14 Lau ia Soane 3:16. Ko te tokolahi ia natou ʼae ʼe tou fakaafe ki te ʼAho Fakamanatu, ʼe natou maʼu loto te vaega ʼaia. Kaʼe ʼe fakafealagia feafeaʼi e te sakilifisio ʼo Sesu ia te maʼuli heʼe gata? ʼE tou maʼu te faigamalie ʼae ke tou tokoni ki te hahaʼi ke natou mahino ki te tali ʼo te fehuʼi ʼaia. Ohage la, ʼi te temi ʼae ʼe tou fakaafe ai natou ki te ʼAho Fakamanatu, pea ka tou fakatahi mo natou lolotoga te ʼAho Fakamanatu pea ki ʼamuli age mo kapau ʼe tou ʼaʼahi natou. Pea kapau ʼe natou mahino lelei pe ʼe kotea ia te totogi, ʼe natou toe mahino ai anai ki te poto ʼo Sehova pea mo tona ʼofa mamahi ʼae ki te tagata. Kotea la he ʼu manatu ʼo ʼuhiga mo te totogi ʼe feala ke tou vaevae mo natou?
15. Neʼe kehekehe feafeaʼi ia Sesu mo Atama?
15 Neʼe fakatuʼutuʼu e Sehova ia he tagata ʼe haohaoa pea ʼe feala ke ina foaki tona maʼuli ko he totogi. Neʼe tonu ke nofo agatonu ia te tagata haohaoa ʼaia kia Sehova. Pea neʼe tonu ke loto lelei ke ina foaki tona maʼuli maʼa te malamanei katoa. (Loma 5:17-19) Neʼe tuku ifo e Sehova mai te lagi ki te kele ia te maʼuli ʼo Sesu, tana ʼuluaki fakatupu. (Soane 1:14) Koia ʼae neʼe liliu ai ia Sesu ko he tagata haohaoa, ohage pe ko Atama. Kaʼe neʼe mole hage ia Atama ko Sesu. Koteʼuhi neʼe fakalogo ia Sesu ki te ʼu lekula ʼae neʼe loto e Sehova ke mulimuli ki ai he tagata haohaoa. Pea logo la te ʼu ʼahiʼahi fakamataku ʼae neʼe tau mo ia, neʼe mole talagataʼa tuʼa tahi ki te ʼu lao ʼa te ʼAtua.
16. He koʼe ko te totogi ʼe ko he meʼa ʼofa maʼuhiga ʼaupito?
16 ʼAki tana mate ʼi tona ʼuhiga tagata haohaoa, neʼe feala ai kia Sesu ke ina haofaki te tagata mai te agahala pea mo te mate. Neʼe maʼu e Sesu ia te ʼu agaaga mo te ʼu kalitate ʼae neʼe tonu ke maʼu e Atama. Ko Sesu neʼe ko he tagata haohaoa, mo agatonu pea mo fakalogo katoa ki te ʼAtua. (1 Timoteo 2:6) Neʼe mate maʼa tatou, pea ʼaki tona sakilifisio, neʼe ina foaki ai ki te hahaʼi tagata mo fafine pea mo te ʼu fanau fuli ia te fealagia ʼae ke natou maʼuʼuli ʼo talu ai. (Mateo 20:28) Ko te totogi ʼe ko te fakahokoʼaga ʼaia ʼo te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua.—2 Kolonito 1:19, 20.
NEʼE TOFA E SEHOVA IA TE ALA KE TOU TOE LILIU MAI KIA TE IA
17. Kotea ʼae ʼe fakafealagia e te totogi?
17 Neʼe ko he toe sakilifisio ʼae neʼe fai e 1 Petelo 1:19) ʼUhi ko tona ʼofa mamahi ia tatou, neʼe loto lelei ke mate ia tona ʼAlo ʼofaina maʼa tatou. (1 Soane 4:9, 10) Koia ʼe feala pe ke tou ui, neʼe liliu ai ia Sesu ko tatatou tamai kaʼe mole ko Atama. (1 Kolonito 15:45) ʼAki ia Sesu, kua feala ai ke tou maʼu te maʼuli heʼe gata pea ke tou toe kau ki te famili ʼo te ʼAtua. Pea ʼaki te totogi, ʼe liliu anai te hahaʼi ʼo haohaoa pea ʼe tali anai e Sehova ke natou toe kau ki tona famili, kaʼe ʼe mole maumauʼi ai ʼana lao. Tou fakakaukauʼi age muʼa te temi fakaofoofo ʼae ka liliu ai ʼo haohaoa ia natou fuli ʼae ʼe agatonu kia Sehova. Pea ʼi te fakaʼosi leva, ʼe liliu anai ia natou fuli ʼae ʼi te lagi mo te kele ko he foʼi famili pe ʼe tahi. ʼE tou liliu fuli anai ko te ʼu fanau ʼa te ʼAtua.—Loma 8:21.
Sehova ʼi tana foaki mai te totogi. (18. Ko te temi fea ʼae ka liliu ai anai ia Sehova “ko meʼa fuli maʼa te hahaʼi fuli”?
18 Logo la neʼe situʼa ʼatatou ʼuluaki matuʼā kia Sehova, kaʼe neʼe ʼofa aipe ki tana hahaʼi ʼo ina foaki mai te totogi. Pea tatau aipe pe ʼe tou heʼe haohaoa, kaʼe ʼe mole feala ke taʼofi e Satana ia tatatou nonofo agatonu kia Sehova. ʼAki te totogi, ʼe tokoni mai anai ia Sehova ke tou faitotonu. Tou fakakaukauʼi age muʼa pe ʼe feafeaʼi anai te maʼuli ʼi te temi ʼae ka maʼu ai e natou fuli ʼae “ ʼe fakamoʼoni ki te ʼAlo pea mo tui kia te ia” ia te maʼuli heʼe gata. (Soane 6:40) ʼE fakahoko anai e tatatou Tamai ʼofa pea mo poto ia tana fakatuʼutuʼu pea ʼe tokoni anai ki te hahaʼi ke natou liliu ʼo haohaoa. Pea ʼe liliu anai leva ia Sehova “ko meʼa fuli maʼa te hahaʼi fuli.”—1 Kolonito 15:28.
19. (1) Kapau ʼe tou lotofakafetaʼi ʼo ʼuhiga mo te totogi, kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai? (Vakaʼi te fakamatala ʼae ʼi te ʼa takai ‘Tou Haga Kumi Ia Natou ʼAe ʼe Tuha.’) (2) Kotea ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼae ka hoa mai?
19 Kapau ʼe tou lotofakafetaʼi ʼo ʼuhiga mo te totogi, ʼe tonu ke tou tala ki te hahaʼi ia te maʼuhiga ʼo te meʼa ʼofa ʼaia. ʼE ʼaoga ke iloʼi e te hahaʼi, ʼe foaki e Sehova ʼaki ia te totogi ki te malamanei katoa ia te fealagia ʼae ke natou maʼuʼuli ʼo heʼe gata. Pea ʼe ina fai ʼaki te ʼofa. Kaʼe ʼe mole gata ai. He ʼe ina toe fakatokatoka anai te fakafifihi ʼae neʼe lagaʼi e Satana ʼi te ʼoloto ʼo Eteni. ʼE tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼae ka hoa mai pe ʼe hoko feafeaʼi te aluʼaga ʼaia.