Kotea te tupu’aga ’o te laga ’o te ’u sinakoka?

KO TE kupu “sinakoka” neʼe fakaliliu mai te kupu Fakakeleka ʼe fakaʼuhiga ki he “fakatahi” peʼe ko he “fakatahiga.” Pea neʼe tonu pe te kupu ʼaia, he ʼe talu mai fualoa neʼe fakatahitahi te kau Sutea ʼi te ʼu sinakoka ki te ako pea mo fakahoko ai tanatou tauhi. ʼE mole tohi te kupu sinakoka ʼi te ʼu Koga Tohi-Tapu Fakahepeleo. Kae ʼe ha lelei ʼi te ʼu Koga Tohi-Tapu Fakakeleka Fakakilisitiano, neʼe kua mahani te hahaʼi tanatou fakatahitahi ʼi te ʼu sinakoka ʼi te ʼuluaki sekulo.

Tokolahi te kau popoto ’e natou manatu neʼe kamata fakaʼaogaʼi te kau Sutea te ʼu sinakoka ʼi te temi ʼae neʼe natou ʼaunofo ai ʼi Papiloni. ʼE fakamahino fenei ʼi te tohi (Encyclopedie Judaica): “Ko te hahaʼi ʼae neʼe ʼAunofo ʼi he fenua matapule, neʼe mole honatou Fale Lotu. Neʼe mamahi ʼonatou loto, koia ʼi ʼihi temi neʼe natou fakatahitahi ai, lagi ʼi te ʼaho ʼo te Sapato, ʼo natou lau ai te ʼu Tohi Taputapu. Neʼe natou fefakalotomalohiʼaki ai.” Hili tonatou fakaʼateainaʼi mai te fenua ʼaia, neʼe natou toe hoko atu tanatou fakatahitahi ki te faikole pea mo lau te ʼu Tohi Taputapu. Neʼe natou laga ai he ʼu sinakoka ʼi te ʼu koga meʼa fuli pe neʼe natou olo ʼo maʼuli ai.

’I te ʼuluaki sekulo, neʼe mavetevete te kau Sutea ʼo natou olo ʼo maʼuʼuli ʼi te ʼu fenua ʼe ovi ki te Tai Metitelanea, mo te ʼu fenua Alape pea mo Iselaele. Pea neʼe maʼuhiga ʼosi kia natou te ʼu sinakoka, ki tanatou lotu pea mo tonatou maʼuli fakafenua. ’E fakamahino fenei e te Faiako ’i te Univelesite Hepeleo ’o Selusalemi ’e higoa ko Lee Levine: “Neʼe natou fai ai ʼanatou ako, mo ʼanatou kaitahi maʼuhiga, mo ʼanatou faifakamau, neʼe tanaki ai ʼanatou paʼaga, pea mo fai ai ʼanatou fono fakapolitike, mo ʼanatou fono fakafenua.” Pea neʼe ina toe ui fenei: “Neʼe maʼuhiga ʼaupito kia natou ʼanatou toʼotoʼoga fakalotu.” Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo te tautau alu ʼa Sesu ki te ʼu fakatahi ʼae neʼe fai ʼi te ʼu sinakoka. (Mko. 1:21; 6:2; Luka 4:16) Neʼe ina akoʼi ai te hahaʼi, tokoniʼi pea mo fakalotomalohiʼi natou. Hili te fakatuʼu ʼo te kokelekasio Fakakilisitiano, neʼe toe alu ia te apositolo ko Paulo ʼo faifakamafola ʼi te ʼu sinakoka. Koia ka ulu ia Paulo ki he kolo, ʼe ʼuluaki alu muʼa ki te sinakoka ʼo faifakamafola ai.—Gaue 17:1, 2; 18:4.