1. Kotea ʼae ʼe ina fakatupu te ʼu tuʼania? Pea kotea ʼona fua kovi kia tatou?

NEʼE kua lahi koa ʼou tuʼania ʼi he ʼaho? * Ohage la neʼe kua ke mamahi koa ʼuhi ko he ʼu palalau peʼe ko he aga neʼe fai atu e he tahi? Peʼe ke mamahi ʼuhi ko he ʼu palalau peʼe ko he aga neʼe ke fai? Neʼe lagi ke fai he hala pea ke mataku naʼa mole fakamolemole atu Sehova kia koe. Pea ʼe lagi ke ui ʼe ke tuʼania lahi koteʼuhi kua vaivai tau tui pea ʼe mole kei ʼofa te ʼAtua ia koe. Kae ʼe moʼoni koa te faʼahi ʼaia?

2. Ka hoha he tahi, ʼe fakaʼuhiga koa kua vaivai tana tui?

² Tou vakaʼi he ʼu faʼifaʼitaki Fakatohi-tapu. Ko Ana, ʼae neʼe liliu leva ko te faʼe ʼa te polofeta ko Samuele, neʼe malohi ʼaupito tana tui. Kae neʼe lotomamahi ʼaupito koteʼuhi neʼe gaohi koviʼi ia ia e he tahi ʼo tona famili. (1 Sam. 1:7) Ko te apositolo ko Paulo neʼe ko he tagata neʼe malohi tana tui, kae neʼe “tuʼania ʼo ʼuhiga mo te ʼu kokelekasio fuli.” (2 Ko. 11:28) Neʼe fakaha e te Hau ko Tavite ia he tui malohi koia neʼe ʼofa mamahi ai Sehova kia ia. (Gaue 13:22) Logo la te faʼahi ʼaia kae neʼe fai pe e Tavite he ʼu agahala mamafa ʼo hoha ai tona loto. (Pes. 38:5) Kae neʼe fakapelepeleʼi e Sehova pea mo fakafimalieʼi ʼana kaugana takitokotahi. Tou vakaʼi pe kotea te ʼu ako maʼa tatou.

3. Kotea he ʼu palalau ke feala ke fai mai e he tahi ke tou lotomamahi ai?

³ ʼE feala pe ke tou tuʼania koteʼuhi neʼe fai mai e he tahi he ʼu  palalau fefeka peʼe ko he aga ʼe kovi kia tatou. Pea ʼe kovi age la ia mo kapau ko hotatou kaumeʼa lelei peʼe ko he tahi ʼi totatou famili totonu ʼae neʼe ina fakamamahiʼi tatou. ʼI ʼihi aluʼaga ʼe feala ke fai mai he ʼu palalau fakafuanoa pea tou lotomamahi ai. ʼE hage pe neʼe hukiʼi tatou ʼaki he heleta. (Taag. 12:18) Kae ko ʼihi ʼe natou fia fakamamahiʼi tatou ʼo natou fakaʼaogaʼi he ʼu fasituʼu. ʼE fakamatala e he tuagaʼane kei finemui te aluʼaga feia: “Kua hili ki ai ni taʼu, neʼe fakamafola leva e hoku kaumeʼa lelei he ʼu loi ʼo ʼuhiga mo au ʼi te Neti. Neʼe au lotomamahi ʼaupito pea mo lotohoha. Neʼe mole au mahino pe koʼe neʼe ina fakamamahiʼi feiaʼi au.” Kapau neʼe fakamamahiʼi koe e hou kaumeʼa peʼe ko he tahi ʼi tou famili, ʼe ʼaoga atu te faʼifaʼitaki ʼo Ana.

4. Kotea te aluʼaga faigataʼa ʼae neʼe tau mo Ana?

⁴ Neʼe tau ia Ana mo he aluʼaga faigataʼa. Lolotoga he ʼu taʼu neʼe mole feala ke ina maʼu hana fanau. (1 Sam. 1:2) Tokolahi te kau Iselaele neʼe natou manatu ko te fafine ʼae mole maʼu hana fanau ʼe mole tapuakinaʼi e te ʼAtua. ʼE tou mahino ai neʼe logoʼi e Ana tona fakalainoaʼi. (Sen. 30:1, 2) Pea mole gata ai, kae ko tona ʼohoana ia Elekana, neʼe ʼi ai tona tahi ʼohoana ʼe higoa ko Penina. Pea neʼe ina maʼu ki ai hanā fanau. Pea tahi neʼe maheka ia Penina kia Ana koia neʼe ina “fakamamahii lahi ia ia” pea mo manukiʼi tuʼumaʼu ia ia. (1 Sam. 1:6) ʼI te kamata neʼe mole lava katakiʼi e Ana te aluʼaga ʼaia. Neʼe tagi pea neʼe mole kei kai ʼuhi he neʼe lotomamahi ʼaupito. Neʼe “mamahi lahi” tona loto. (1 Sam. 1:7, 10) Neʼe maʼu maifea e Ana te fakalotofimalie?

5. Neʼe tokoni feafeaʼi te faikole kia Ana?

⁵ Neʼe faikole ia Ana kia Sehova ʼo ina fakaha age te ʼu meʼa fuli ʼae ʼi tona loto. ʼI te ʼosi ʼo tana faikole, neʼe ina fakamahino leva ki te Pelepitelo Lahi ko Eli ia te aluʼaga ʼae neʼe tau mo ia. Neʼe tali fenei age e Eli: “Alu i te tokalelei pea ke tali e te Atua o Iselaele tau kole ae kua ke fai kia ia!” Kotea leva ʼae neʼe hoko? “Nee alu leva te fafine aena. Nee kai leva ia ia, pea nee mole toe tatau leva ona mata mo mua atu.” (1 Sam. 1:17, 18) ʼO mahino ai, neʼe tokoni te faikole kia Ana ke tokalelei ai tona loto.

6. Kotea te ʼu ako ʼe tou taʼofi mai te faʼifaʼitaki ʼo Ana ʼo ʼuhiga mo te faikole? Pea kotea te ako ʼe tou maʼu mai ia Filipe 4:6, 7?

⁶ ʼE feala ke tou maʼu he loto ʼe tokalelei mo kapau ʼe tou faʼa kataki ʼi te faikole. Neʼe fualoa te faikole ʼa Ana kia Sehova. (1 Sam. 1:12) ʼE toe feia mo tatou ʼe feala ke fualoa ʼatatou faikole kia Sehova. Tou fakaha kia te ia te ʼu  meʼa ʼae ʼe tou mataku ai, mo ʼotatou tuʼania, pea mo ʼotatou vaivaiʼaga. Ka tou faikole, ʼe mole ʼaoga ke fai he ʼu palalau ke matalelei feafeaʼi. ʼE feala anai ʼi ʼihi temi ke tou fetagihi ai kia Sehova ʼi te faikole ʼuhi ko te lahi fau ʼo ʼotatou mamahi. Logo la te ʼu aluʼaga ʼaia, kae mole fiu ia Sehova ʼi te fagono mai. Pea tahi, ʼe mole tou faikole pe ʼo ʼuhiga mo ʼotatou fihifihia, kae ʼe tonu ke tou taupau te tokoni ʼae ʼe neʼe fai mai e Paulo ia Filipe 4:6, 7. (Lau.) Neʼe fakaha mai e Paulo ʼe tonu ke tou fakamalo kia Sehova ʼi te faikole. ʼE lahi ʼaupito te ʼu tupuʼaga ke tou lotofakafetaʼi ai kia Sehova. Ohage la ʼe feala ke tou fakamalo kia te ia ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼofa ʼae ko te maʼuli, mo tana fakatupu, mo tona ʼofa agatonu pea mo te ʼamanaki taulekaleka ʼae ʼe ina foaki mai. Kotea te tahi ako ʼe feala ke tou taʼofi mai te faʼifaʼitaki ʼo Ana?

7. Neʼe alu tuʼumaʼu kifea ia Ana mo tona ʼohoana?

⁷ Logo la te ʼu faigataʼaʼia ʼo Ana kae neʼe alu tuʼumaʼu mo tona ʼohoana ki te kolo ko Silo, ʼo tauhi ai ki te ʼAtua ʼi te tapenakulo. (1 Sam. 1:1-5) ʼI te temi ʼae neʼe nofo ai ia Ana ʼi te tapenakulo, neʼe ui age e te Pelepitelo Lahi ko Eli ʼe ʼamanaki ia ʼe tali anai Sehova ki tana faikole. Pea neʼe ko he fakalotomalohi kia Ana.—1 Sam. 1:9, 17.

8. ʼE feala ke tokoni feafeaʼi mai ʼatatou fono? Fakamahino.

⁸ ʼE feala ke tou maʼu he loto ʼe tokalelei moka tou kau tuʼumaʼu ki te ʼu fono. ʼI muʼa ʼo te kamata ʼo ʼatatou fono, ʼi te agamahani ʼe faikole te tehina. Pea ʼe ina kole kia Sehova tona laumalie maʼoniʼoni. ʼE kau te tokalelei ki te fua ʼo te laumalie maʼoniʼoni ʼaia. (Kal. 5:22) Ka tou kau ki te ʼu fono logo la ʼe tou lotohoha, ʼe feala ke fakalotomalohiʼi tatou e Sehova mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane ke tou maʼu ai he loto ʼe tokalelei. Pea ko te faikole mo te ʼu fono, ʼe ko te ʼu fakatuʼutuʼu maʼuhiga ʼe fakaʼaogaʼi e Sehova moʼo fakafimalieʼi ʼo tatou. (Hep. 10:24, 25) Kae ʼe tou toe maʼu te tahi age ako mai te faʼifaʼitaki ʼo Ana.

9. Kotea ʼae neʼe mole fetogi ʼi te maʼuli ʼo Ana? Kae kotea ʼae neʼe tokoni kia Ana?

⁹ Neʼe toe hoko atu pe te ʼu fihifihia ʼo Ana. Koteʼuhi ʼi tana liliu mai te tapenakulo neʼe lagi tonu ke ina katakiʼi tana maʼuli fakatahi mo Penina ʼi te ʼapi pe ʼe tahi. Pea ʼe mole fakaha ʼi te Tohi-Tapu pe neʼe fetogi te aga ʼa Penina. Koia neʼe lagi tonu ai kia Ana ke hoko atu pe tana katakiʼi te ʼu palalau fakatupu lotomamahi ʼa Penina. Kae neʼe ina toe maʼu mo taupau he loto ʼe tokalelei. ʼI te iloʼi leva ʼae e Ana kua tali e Sehova tana faikole neʼe mole kei lotomamahi ai. ʼE mahino ia neʼe ina tuku ia Sehova ke ina fakapelepeleʼi mo fakafimalieʼi ia ia. Pea ki muli age neʼe tapuakinaʼi e Sehova ia Ana ʼaki tana foaki kia ia hana fanau!—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. Kotea ʼae ʼe tou ako mai te faʼifaʼitaki ʼo Ana?

¹⁰ ʼE feala pe ke tou maʼu he loto ʼe tokalelei logo la tatatou kei tau mo totatou fihifihia. Tatau aipe pe ʼe tou faikole mamahi peʼe tou kau tuʼumaʼu ki te ʼu fono, lagi mole puli atu aipe ʼihi ʼi ʼotatou fihifihia. Kae ʼe tou mahino ʼaki te faʼifaʼitaki ʼo Ana ʼe mole ʼi ai he meʼa ʼe ina lava taʼofi ia Sehova ke ina fakapelepeleʼi tatou mai ʼotatou tuʼania. Kae ʼe hoki feala te faʼahi ʼaia mo kapau ʼe tou tuku ia Sehova ke tokoni mai ke tou maʼu ai he loto ʼe tokalelei. Tou manatuʼi ʼe mole galoʼi anai tatou e Sehova ʼi he ʼaho kae ʼe ina fakapale anai tatatou agatonu.—Hep. 11:6.

11. Kotea ʼae neʼe tuʼania Paulo ki ai?

¹¹ Neʼe lahi te ʼu aluʼaga neʼe tuʼania e Paulo. Ohage la, neʼe tuʼania ia Paulo ki te ʼu fihifihia ʼae neʼe tau mo ʼona tehina mo tuagaʼane koteʼuhi neʼe ʼofa lahi kia natou. (2 Ko. 2:4; 11:28) Pea ʼi te lolotoga faifakamafola ʼa Paulo, ko te  hahaʼi ʼae neʼe fakafeagai kia ia, neʼe natou ta mo natou pilisoniʼi ia ia. Pea tahi neʼe toe tau mo ʼihi atu ʼu fihifihia ohage la ko te “maʼuli ʼi te masiva.” (Flp. 4:12) ʼI te ʼu temi ʼae neʼe faifolau vaka ai neʼe tuʼa tolu te maumau ʼo te ʼu vaka koia ʼae neʼe lagi lahi ai tana tuʼania. (2 Ko. 11:23-27) Kotea ʼae neʼe tokoni kia Paulo ke ina lava tauʼi tana tuʼania?

12. Kotea ʼae neʼe tokoni kia Paulo ke siʼisiʼi ai tana tuʼania?

¹² Neʼe tuʼania e Paulo moka tau ʼona tehina mo tuagaʼane mo he ʼu fihifihia, kae neʼe mole faiga ia ke ina fakatokatoka tokotahi ʼonatou fihifihia. Neʼe mahino kia Paulo neʼe mole feala ke ina fakahoko tokotahi te faʼahi ʼaia. Koia neʼe kole tokoni ai ki ʼihi ke natou tokakaga fakatahi ki te kokelekasio. Ohage la neʼe lahi te ʼu gaue neʼe ina foaki kia Timoteo mo Tito ko he ʼu tagata ia neʼe tuha mo te falala. Pea ko te ʼu gaue ʼaia neʼe fakahoko e ʼonā tehina ʼaia, neʼe feala ai kia Paulo ke siʼisiʼi tana tuʼania.—Flp. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5.

13. ʼE feala ke faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi e te kau tagata ʼafeā ia Paulo?

¹³ Kole ki ʼihi age ke tokoni atu. ʼE lahi te ʼu tagata ʼafeā ʼe agalelei ohage ko Paulo. ʼE natou tuʼania ʼo ʼuhiga mo natou ʼae ʼe tau mo te ʼu fihifihia ʼi tanatou kokelekasio. Kae ohage pe ko te tagata fuli ʼe ʼi ai te ʼu tuʼakoi ʼo te ʼu tagata ʼafeā. Kapau ʼe mahino te tagata ʼafeā ʼe mole feala ke tokaga tokotahi ki te kokelekasio ʼe ina kole anai he ʼu tehina faiva ke tokoni kia ia. Pea mo akoʼi te kau tupulaga ke natou toe popoto mo natou ʼi te tokakaga ki te faga ovi ʼa te ʼAtua.—2 Tim. 2:2.

14. Kotea ʼae neʼe mole ufiufi ki ai ia Paulo? Pea kotea te ako ʼe tou taʼofi mai tona faʼifaʼitaki?

¹⁴ Ke ke iloʼi ʼe ʼaoga atu kia koe he ʼu fakalotomalohi. Neʼe kumi e Paulo pea mo ina tali te ʼu fakalotomalohi mai ʼona kaumeʼa koteʼuhi neʼe agavaivai. ʼE mahino ia neʼe mole ufiufi ʼi te fakaha neʼe fakalotomalohiʼi ia ia e ʼona kaumeʼa. Pea neʼe mole manatu ia ʼe liliu anai ko he tahi ʼe vaivai. Koia neʼe tohi fenei e Paulo kia Filemone: “Neʼe lahi toku fiafia pea mo toku fimalie ʼi taku logo ki tou ʼofa.” (Flm. 7) Pea neʼe toe fakaha e Paulo ko ʼihi tehina mo tuagaʼane neʼe kaugā gaue mo ia pea neʼe natou fakalotomalohiʼi ia ia ʼi te ʼu temi faigataʼa. (Kol. 4:7-11) Kapau ʼe tou iloʼi ʼe ʼaoga ke fakalotomalohiʼi tatou, ʼe fiafia anai ʼotatou tehina mo tuagaʼane ke natou tokoni mai.

15. Kotea ʼae neʼe ina fakafimalieʼi ia Paulo?

¹⁵ Ke ke ako te Folafola ʼa te ʼAtua. Neʼe iloʼi e  Paulo ʼe fakafimalieʼi anai ia ia e te Tohi-Tapu. (Loma 15:4) Pea ʼe ina toe maʼu anai te poto ʼae ʼe haʼu mai te Folafola ʼa te ʼAtua moʼo tauʼi ʼo he ʼu fihifihia pe ʼe felaveʼi mo ia. (2 Tim. 3:15, 16) Ohage la ʼi tana pilisoni ʼi Loma ko tona tuʼa lua ʼaia, neʼe logoʼi ai e Paulo kua vave mate. Kotea ʼae neʼe ina fai ʼo ʼuhiga mo te aluʼaga fakalotomamahi ʼaia? Neʼe ina kole kia Timoteo ke foimo haʼu mo te ʼu “takaiga tohi.” (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ko te ʼu koga Tohi-Tapu Fakahepeleo ʼaia ʼe feala ke ina fakaʼaogaʼi ʼi tana ako tokotahi. Kapau ʼe tou faʼifaʼitakiʼi ia Paulo ʼo tou ako tuʼumaʼu te Tohi-Tapu, ʼe fakaʼaogaʼi anai e Sehova tana Folafola moʼo fakafimalieʼi ʼo tatou ʼi te ʼu ʼahiʼahi kehekehe ʼae ʼe tou tau mo ia.

16. Kotea ʼae neʼe logoʼi e Tavite ʼi tana fai te agahala mamafa?

¹⁶ Neʼe fai e Tavite he agahala mamafa. Neʼe tono mo Pate-Sepa, pea neʼe ina faigaʼi ke matehi te ʼohoana ʼo Pate-Sepa. Pea neʼe ina faigaʼi ke fufu te ʼu aga kovi ʼae neʼe ina fai. (2 Sam. 12:9) ʼI te kamata neʼe mole fakalogo pe la Tavite ki te vevele ʼo tona leʼo ʼo loto. Pea ki muli age neʼe lotomamahi ia Tavite ʼi te faʼahi fakalaumalie pea mo te faʼahi fakasino toe feia mo tana fakakaukau. (Pes. 32:3, 4) Kotea leva ʼae neʼe tokoni ki ia moʼo fakafimalieʼi ʼo te ʼu mamahi ʼae neʼe ina logoʼi ʼuhi ko ʼana agahala? Pea kotea ʼae ʼe feala ke tokoni mai moka tou fai he agahala mamafa?

17. Ka tou lau ia Pesalemo 51:3-6 neʼe feafeaʼi te fakahemala fakamalotoloto ʼa Tavite?

¹⁷ Ke ke kole kia Sehova ke fakamolemole atu. Ki muli age neʼe kumi leva e Tavite te tokoni ʼa Sehova ʼi te faikole. Neʼe fakahemala fakamalotoloto ia Tavite ʼo ina vetevete ʼana agahala. (Lau ia Pesalemo 51:3-6.) Pea neʼe ina maʼu he toe fakafimalie lahi! (Pes. 32:1, 2, 4, 5) Ka ke fai he agahala mamafa ʼaua naʼa ke faiga ke ke fufu. Faikole mo tou loto katoa kia Sehova ʼo vetevete kia ia ʼau agahala. ʼE ke logoʼi anai he fakalotofimalie lahi koteʼuhi mole kei hoha tau fakakaukau. Kae kapau ʼe ke toe fia maʼu he ʼu felogoi lelei mo Sehova, ʼe mole tonu pe ke ke faikole. Kotea tona tupuʼaga?

18. Neʼe feafeaʼi ia Tavite ʼi tona fakatonutonuʼi?

¹⁸ Ke ke tali te fakatonutonu. ʼI te temi ʼae neʼe fekauʼi ai e Sehova te polofeta ko Natane kia Tavite moʼo fakaha ki ai tana agahala, neʼe  mole kumi takuʼaki peʼe ina meʼa noaʼi te agahala ʼae neʼe ina fai. Neʼe iloʼi e Tavite neʼe agahala ki te ʼohoana ʼo Pate-Sepa kae neʼe agahala tafito kia Sehova. Koia neʼe ina tali leva tona fakatonutonuʼi e Sehova, pea neʼe fakamolemole Sehova kia Tavite. (2 Sam. 12:10-14) Kapau neʼe tou fai he agahala mamafa, ʼe tonu ke tou olo kia natou ʼae neʼe fakanofo e Sehova ko he ʼu tagata ʼafeā ke natou tokakaga kia tatou ʼi te faʼahi fakalaumalie. (Sakp. 5:14, 15) Pea ʼe tonu ke ʼaua naʼa tou kumi takuʼaki. Kapau ʼe tou tali lelei te fakatonutonu pea mo tou maʼuliʼi te ʼu tokoni ʼae neʼe foaki mai, ʼe mahino papau ʼe tou maʼu anai te tokalelei ʼo te loto pea mo te fiafia.

19. Kotea ʼae ʼe tou fakatotonu anai ke tou fai?

¹⁹ Ke ke tokaga naʼa ke toe fai pe te ʼu hala mahani. Neʼe iloʼi e te Hau ko Tavite ke ʼaua naʼa toe to ki te ʼu agahala ʼae neʼe ina fai ʼe ʼaoga te tokoni ʼa Sehova kia ia. (Pes. 51:9, 12, 14) Hili leva tona kua fakamolemole e Sehova neʼe ina fakapapau ai ʼe mole ina toe taupau anai he ʼu manatu ʼe kovi. Neʼe toe maʼu leva e Tavite te tokalelei ʼo te loto.

20. ʼE tou fakaha feafeaʼi ʼe tou fakamaʼuhigaʼi te fakamolemole ʼa Sehova?

²⁰ ʼE tou fakaha te maʼuhiga ʼo te fakamolemole ʼa Sehova ʼaki tatatou faikole kia te ia, ʼi tatatou tali te fakatonutonu pea mo tou faiga ke lelei age naʼa tou toe fai pe te ʼu hala ʼaia. Kapau ʼe tou fai feia ʼe tou toe maʼu anai te tokalelei ʼo te loto. Neʼe fakamoʼoni ki ai te tehina ko James neʼe ina fai he agahala mamafa. ʼE ina fakamahino fenei: “ ʼI taku vetevete ki te kau tagata ʼafeā taku agahala, neʼe au logoʼi neʼe toʼo atu ia au he toe meʼa neʼe mamafa ki ʼoku fuga ʼuma. Neʼe au toe maʼu leva te tokalelei o te loto.” ʼI fakalotomalohi leva tatatou iloʼi ʼae “e ovi [ia Sehova] kia natou ae e loto fasifasi, pea e ina fakamauli natou ae e loto mamahi.”—Pes. 34:19.

21. ʼE feafeaʼi hatatou tuku ia Sehova ke ina fakafimalieʼi tatou?

²¹ ʼE feala ke lahi age ʼotatou tuʼania he ʼe tou maʼuli nei ʼi te ʼu ʼaho fakaʼosi. Kapau ʼe ke lotohoha peʼe ke lototuʼania ʼaua naʼa tuatuai tau kumi tokoni kia Sehova. ʼE lelei ke ke ako loloto te Tohi-Tapu pea mo ke faʼifaʼitakiʼi ia Ana, mo Paulo pea mo Tavite. Kole ki tau Tamai ʼae ʼe ʼi selo ke tokoni atu ke ke iloʼi lelei te tupuʼaga ʼo ʼou fihifihia. (Pes. 139:23) Tuku kia Sehova ʼau kavega tafito la mo kapau mole kei ke iloʼi pe ʼe fakatokatoka feafeaʼi. Kapau ʼe ke fai te faʼahi ʼaia ʼe ke logoʼi anai te faʼahi ʼae neʼe logoʼi e te tagata faipesalemo ʼi tana hiva fenei kia Sehova: “Kapau e lahi te u tuania ia au o hage e hahai kaugamalie, ko au fakapelepele e natou fakafiafiai toku laumalie.”—Pes. 94:19.