ʼE Feala Ke Tou Taupau Te Fia Malalo ʼi Te ʼAhiʼahi
“Haele mo tou Atua i te agamalu [peʼe ʼi te fia malalo].” —MIKEA 6:8.
KATIKO: 48, 95
1-3. Kotea ʼae neʼe mole fai e te polofeta ʼae neʼe haʼu mai Suta, pea neʼe kotea ʼona fua? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)
KO TE Hau ko Selopoamo, neʼe ina laga te ʼaletale ki te tauhi hala ʼi te kolo ko Petele. Pea neʼe fekauʼi e Sehova he polofeta mai Suta ke alu ʼo tala ʼana fakamau kia Selopoamo. Neʼe fakalogo te polofeta kia Sehova ʼaki he agavaivai pea neʼe ina tala ʼana fakamau. Neʼe ita ai te hau ki te polofeta, kaʼe neʼe puipui ia ia e Sehova.—1 Hau 13:1-10.
2 Neʼe fakatotonu e Sehova ki te polofeta ke ʼaua naʼa kai peʼe inu ʼi Iselaele pea ka toe liliu mai ki tona ʼapi pea haʼu ʼi he tahi age ala. Kaʼe ʼi tana toe liliu, neʼe felaveʼi te polofeta mo te tagata matuʼa pea neʼe loi age, ʼo ina ui ʼe ʼi ai tana logo mai ia Sehova. Neʼe fakaafe e te matuʼa ia te polofeta ke haʼu ʼo kai pea mo inu ʼi tona ʼapi. Pea neʼe alu te polofeta mo te matuʼa ʼo tupu ai tana talagataʼa kia Sehova. Neʼe mole fiafia ki ai ia Sehova. Pea ʼi te toe liliu mai ʼa te polofeta, neʼe matehi e te laione.—1 Hau 13:11-24.
3 ʼE mole tou iloʼi pe koʼe neʼe fakalogo leva te polofeta ki te Mikea 6:8.) ʼE tou mahino ʼaki te Tohi-Tapu, ʼe tou haʼele mo Sehova mo kapau ʼe tou falala mo fakalogo kia te ia, mo tana takitaki. Pea ʼe iloʼi e te tagata fia malalo, ʼe maʼuhiga ke faikole tuʼumaʼu. Ka na pau la neʼe fia malalo te polofeta, neʼe tonu ke ina kole kia Sehova pe neʼe kua fetogi ʼana fakatotonu ʼo ʼuhiga mo ia. Pea ʼe toe feia, ʼi ʼihi temi, ʼe tou toʼo he ʼu tonu ʼe faigataʼa, pea ʼe lagi mole tou mahino lelei pe ʼe kotea ʼae ʼe loto e Sehova ke tou fai. Kaʼe kapau ʼe tou fia malalo, ʼe tou kole anai te takitaki ʼa Sehova ke feala ai hatatou tekeʼi he ʼu lakahala mamafa.
matuʼa kaʼe mole fakalogo kia Sehova. Kaʼe ʼe tou iloʼi neʼe mole kei ʻhaʼele mo Sehova ʼi te fia malalo.’ (Lau ia4. Kotea ʼae ka tou ako ʼi te alatike ʼaeni?
4 ʼI te alatike ʼae neʼe hoki ʼosi atu, neʼe tou ako ai pe ʼe kotea te fakaʼuhiga ʼo te fia malalo pea he koʼe ʼe maʼuhiga kia tatou ia ʼaho nei. Kaʼe ʼe feafeaʼi hatatou toe fia malalo age? Pea kotea te ʼu aluʼaga ʼe feala ke ʼahiʼahiʼi ai tatatou fia malalo, ko tona fakaʼuhiga, ko he ʼu aluʼaga ʼe ha ai tatatou fia malalo moʼoni peʼe kailoa? Tou vakaʼi ia aluʼaga ʼe tolu.—Taaga Lea 11:2.
KAPAU ʼE FETOGI ʼOTATOU ALUʼAGA
5, 6. Neʼe fakaha feafeaʼi e Palesilai ia tana fia malalo?
5 ʼE tou fakaha pe ʼe tou fia malalo moʼoni ʼaki tatatou faʼahiga tali te ʼu fetogi ʼae ʼe hoko ʼi totatou maʼuli peʼe ko ʼatatou gaue. Tou ako mai te faʼifaʼitaki ʼo te kaumeʼa agatonu ʼo te Hau ko Tavite ia Palesilai. ʼI te temi ʼae neʼe taʼu 80 ai ia Palesilai, neʼe fakaafe e Tavite ke haʼu ʼo nofo ʼi te fale hau. Logo la neʼe ko he toe pilivilesio, kaʼe neʼe leleiʼia age e Palesilai ke foaki te pilivilesio ʼaia ki te tagata neʼe hage pe ko hona foha ʼe higoa ko Kimame.—2 Samuele 19:31-37.
6 He koʼe koa neʼe mole tali e Palesilai ia te fakaafe? Neʼe fia hao koa mai he ʼu maʼua pe neʼe loto pe ia ke faigafua tona maʼuli? Kailoa ia, koteʼuhi ko Palesilai neʼe ko he tagata fia malalo. Neʼe ina iloʼi kua fetogi te ʼu aluʼaga ʼo tona maʼuli, pea neʼe ina toe iloʼi mo ʼona tuʼakoi. (Lau ia Kalate 6:4, 5.) Koia ʼe tonu ke tou fia malalo ohage ko Palesilai. ʼAua tatatou tokakaga fau ki te ʼu meʼa ʼae ʼe tou loto ki ai peʼe tou fakatatau ia tatou ki ʼihi, kaʼe tou tokakaga ʼo foaki ia te meʼa ʼae ʼe lelei tukupau kia Sehova. ʼE maʼuhiga age ia te faʼahi ʼaia ʼi hatatou maʼu he gaue makehe peʼe iloʼi ai tatou e he kaugā malie. (Kalate 5:26) Kapau ʼe tou fia malalo, ʼe tou gaue fakatahi anai mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane ki te fakakololia ʼo Sehova pea mo tokoni ki ʼotatou tatau.—1 Kolonito 10:31.
7, 8. ʼE tokoni feafeaʼi mai te fia malalo ke mole tou falala kia tatou totonu?
7 ʼE feala ke faigataʼa te taupau ʼo tatatou fia malalo mo kapau ʼe lahi ʼotatou maʼua peʼe ko totatou ʼuhiga pule. Tou ako mai te faʼifaʼitaki ʼo Neemia. ʼI te temi pe ʼae neʼe logo ai ia Neemia ki te ʼu fihifihia ʼae ʼe hoko ʼi Selusalemi, neʼe ina kole mamahi ia te tokoni ʼa Sehova. (Neemia 1:4, 11) Neʼe tali e Sehova ia tana kole. Pea neʼe fakanofo leva e te Hau ko Aletasese ia Neemia ko te kovana. Logo la ko Neemia neʼe ko he tagata maʼuhiga mo koloaʼia, kaʼe neʼe mole falala ʼi he temi kia ia totonu. Neʼe ina kumi ia te takitaki ʼa Sehova pea mo lau tuʼumaʼu ia tana Lao. (Neemia 8:1, 8, 9) Ko Neemia neʼe pule ki te kaugā malie. Kaʼe neʼe mole ʼi ai he temi neʼe ina fakaʼaogaʼi ai tona ʼuhiga pule maʼa ia totonu peʼe moʼo gaohi koviʼi te hahaʼi.—Neemia 5:14-19.
Taaga Lea 3:5, 6.) Ia ʼaho nei, tokolahi ʼe natou manatu pe kia natou totonu mo faiga ke natou maʼuhiga age ʼi ʼihi. Kaʼe ʼe mole feia te ʼu kaugana ʼa Sehova. Pea kapau ʼe ʼi ai hatatou ʼu gaue, ʼaua tatatou manatu ʼae ʼe tou lelei age ʼi totatou famili peʼe ʼi te kokelekasio. Kaʼe tou manatuʼi tatatou gaue ʼi te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua pea mo tou gaue fakatahi mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane.—1 Timoteo 3:15.
8 Ohage pe ko Neemia, tou tokakaga ʼo taupau maʼu tatatou fia malalo tatau aipe pe ʼe lahi ʼotatou maʼua peʼe fetogi tatatou gaue. ʼE mole tou falala anai ki ʼotatou fealagia peʼe ko ʼotatou faiva. ʼE kamata falala feafeaʼi he tahi kia ia totonu? Ohage la, ʼe feala pe ki he tagata ʼafeā ke mole faikole ʼi muʼa ʼo hana tokaga ki te ʼu faʼahi maʼuhiga ʼo te kokelekasio. Peʼe ko he tehina mo he tuagaʼane ʼe nā toʼo muʼa he tonu pea hoki nā faikole leva ke tapuakiʼi e Sehova ia tanā tonu. He ʼe ko te tagata fia malalo ʼe mole falala kia ia totonu, maʼia moka ina fai he meʼa kua mahani ki ai. ʼE ina manatuʼi tuʼumaʼu ʼe mole feala ke fakatatau ʼona fealagia ki te ʼu fealagia ʼo Sehova. (Lau iaKA FATUFATUʼI PEʼE VIKIʼI TATOU
9, 10. ʼE tokoni feafeaʼi mai te fia malalo, moka fatufatuʼi tatou kaʼe neʼe mole hona tupuʼaga
9 Ka fatufatuʼi tatou kaʼe neʼe mole hona tupuʼaga, ʼe feala pe ke tou lotovaivai ai. Neʼe hoko te aluʼaga ʼaia kia Ana. Logo la te ʼofa mamahi ʼo tona ʼohoana ia ia, kaʼe neʼe mole 1 Samuele 1:5-7, 12-16; 2:1-10.
maʼuli fiafia. Neʼe vaʼi tuʼumaʼu ia ia e tona fili, ia Penina. Neʼe fia maʼu he tamasiʼi ʼa Ana kaʼe neʼe paʼa. ʼI te tahi ʼaho, neʼe lotomamahi ʼaupito ia Ana, pea neʼe alu ʼo faikole ʼi te tapenakulo. Kaʼe ʼi te sio ʼa te pelepitelo ko Eli ki tana tagi, neʼe manatu ia kua konahia ia Ana. Neʼe feala pe ke ita ai ia Ana, kaʼe neʼe fakaʼapaʼapa aipe kia Eli. Ki muli age, neʼe fai e Ana he faikole ʼe ha ai tana tui pea mo tona ʼofa ʼae kia Sehova.—10 ʼE lava tokoni mai te fia malalo ke tou “haga malo ʼi te kovi ʼaki te lelei.” (Loma 12:21) Kaʼe ʼe tou maʼuʼuli nei ʼi te malama ʼa Satana ʼae ʼe fonu ai te ʼu meʼa kovi kehekehe. Koia ʼe mole tou punamaʼuli ai moka ʼe gaohi koviʼi tatou. Logo la ʼe feala ke tou iita, kaʼe ʼe tonu ke tou tauʼi te ita ʼaia. (Pesalemo 37:1) ʼE toe lahi age la totatou lotomamahi mo kapau ʼe tou fetokakoviʼaki mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane ʼi te kokelekasio. Kapau ʼe hoko he aluʼaga feia, ʼe tou fia faʼifaʼitakiʼi anai ia Sesu. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “ ʼI te temi ʼae neʼe leakoviʼi ai ia ia e te hahaʼi, neʼe mole ina toe leakoviʼi ia natou.” Kaʼe “neʼe ina tuku ia meʼa fuli kia Ia ʼae ʼe ina fakamauʼi ʼi te faitotonu.” (1 Petelo 2:23) Ko Sesu neʼe agavaivai pea neʼe ina iloʼi ʼe fakatokatoka anai e Sehova te ʼu aluʼaga heʼe faitotonu fuli. (Loma 12:19) ʼE tou toe fia agavaivai foki ʼo mole tou “tauʼi te kovi ʼaki te kovi.”—1 Petelo 3:8, 9.
11, 12. (1) ʼE tou taupau feafeaʼi tatatou fia malalo mo kapau ʼe vikiʼi peʼe laupisiʼi tatou? (2) ʼE feafeaʼi hatatou fakaha ʼe tou fia malalo ʼi tatatou faʼahiga teuteu mo tatatou aga?
11 ʼE feala ke faigataʼa te taupau ʼo tatatou fia malalo ʼi te temi ʼae ʼe vikiʼi peʼe laupisiʼi ai tatou. Ohage la ko Esitele, neʼe lahi tona vikiʼi pea mo tona laupisiʼi. Neʼe kau ki te ʼu fafine finemui ʼaupito ʼo Pelesi. Lolotoga te taʼu katoa, neʼe teuteuʼi ai tona sino ʼaki te ʼu meʼa fakamagoni makehe ʼo feia mo ʼihi fafine ʼae neʼe fakataupiepie ke tokagaʼi natou e te hau. Kaʼe neʼe filifili pe e te hau ia Esitele ke liliu ko te fineʼaliki. Kaʼe logo ai la te ʼu aluʼaga fuli ʼaia, neʼe mole fetogi e Esitele ia tona ʼuhiga. Neʼe mole tokaga kia ia totonu. Pea neʼe ina taupau tuʼumaʼu pe ia tana fia malalo, mo tana agalelei pea mo tana aga fakaʼapaʼapa.—ʼE ha koa ʼi tatatou faʼahiga teuteu ʼe tou fakaʼapaʼapa kia Sehova mo ʼotatou tatau, peʼe ha ai koa ʼe mole tou fia malalo? (Vakaʼi te palakalafe 12)
12 ʼAki tatatou fia malalo, ʼe tou fakaha ai anai ʼi tatatou faʼahiga teuteu ʼe tou fakaʼapaʼapa ki ʼotatou tatau pea mo tatou totonu. ʼE tou faigaʼi ke tou maʼu “te agamalū mo te tokalelei,” kaʼe ʼaua naʼa tou fiatuʼu peʼe tou loto ke tokagaʼi tatou e te hahaʼi. (Lau ia 1 Petelo 3:3, 4; Selemia 9:23, 24) ʼE feala ke ha totatou ʼuhiga totonu ʼi tatatou faʼahiga palalau mo tatatou aga. Ohage la, ʼe lagi tou faiga ke manatu ʼihi ʼe tou maʼuhiga ʼuhi ko te gaue ʼe tou fai, mo te ʼu meʼa peʼe ko te hahaʼi ʼae ʼe tou iloʼi. Pe neʼe tokoni mai ʼihi ki te fakahoko ʼo he gaue maʼuhiga, kaʼe tou faiga tatou ke hage ia neʼe tou fakahoko tokotahi pe te gaue ʼaia. Kaʼe ke tou manatuʼi age muʼa ia Sesu. Neʼe feala pe ke ina faigaʼi ke tokagaʼi e te hahaʼi ʼuhi ko tona poto. Pea neʼe fakaʼaogaʼi tuʼumaʼu e Sesu ia te Folafola ʼa te ʼAtua. Neʼe mole loto e Sesu ke fakakololiaʼi ia ia e te hahaʼi, kaʼe ke natou fakakololiaʼi ia Sehova.—Soane 8:28.
KA TOU TOʼO HE ʼU TONU
13, 14. ʼE tokoni feafeaʼi mai te fia malalo ke tou toʼo he ʼu tonu ʼe lelei?
13 ʼE maʼuhiga ke tou fia malalo, moka tou toʼo he ʼu tonu, peʼe ka toʼo e ʼihi he ʼu tonu ʼe malave kia tatou. ʼI te temi ʼae neʼe nofo ai te apositolo ko Paulo ʼi Sesale, neʼe fia alu ki Selusalemi ʼo fakaʼosi ki ai tana gaue ʼae neʼe tuku age e Sehova. Kaʼe neʼe ui age e te polofeta ko Akapusi kia Paulo, kapau ʼe alu ki Selusalemi, ʼe feala pe ke puke pea ke mate ai. Neʼe kole mamahi e te ʼu tehina kia Paulo ke ʼaua tana alu. Kaʼe neʼe tuʼu malohi pe te tonu ʼa Paulo ke alu ki Selusalemi. Neʼe falala koa ia Paulo kia ia totonu? Kailoa ia, he neʼe fia malalo ia Paulo pea neʼe falala katoa kia Sehova. Pea ʼi te fia malalo ʼa te ʼu tehina, neʼe natou lagolago ai ki te tonu ʼae neʼe toʼo e Paulo pea mo tuku age ke alu.—Gaue 21:10-14.
14 ʼE tokoni mai anai tatatou fia malalo ke tou toʼo he ʼu tonu ʼe lelei tatau aipe pe ʼe mole tou iloʼi tona mafuliʼaga. Ohage la, ʼe lagi tou manatu ke tou kau ki te selevisi temi katoa. Kaʼe ʼe feafeaʼi mo kapau anai ʼe tou mahahaki? ʼE feafeaʼi mo kapau ʼe mahahaki ʼatatou matuʼā pea ʼe ʼaoga ke tou tokakaga kia naua? Pea ʼe feafeaʼi moka tou matutuʼa anai? ʼE mole feala hatatou tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia, tatau aipe pe ʼe tou faikole mo tou fakakaukauʼi te ʼu aluʼaga ʼaia. (Ekelesiasi 8:16, 17) Kaʼe kapau ʼe tou falala kia Sehova, ʼe tou iloʼi pea mo tou mahino anai ki ʼotatou tuʼakoi. ʼE tou vakavakaʼi anai te ʼu aluʼaga ʼae ʼe feala ke hoko moʼoni, mo kole tokoni kaʼe tafito, tou kole te takitaki ʼa Sehova. Pea ʼe toe maʼuhiga foki ke tou mulimuli ki te takitaki ʼo te laumalie ʼo Sehova. (Lau ia Ekelesiasi 11:4-6.) ʼE feala ke tapuakiʼi e Sehova ʼatatou tonu, peʼe ke tokoni mai ke tou fetogi ʼatatou fakatuʼutuʼu.—Taaga Lea 16:3, 9.
ʼE FEAFEAʼI HATATOU TOE FIA MALALO AGE?
15. ʼE tokoni feafeaʼi mai tatatou metitasio ʼo ʼuhiga mo Sehova ke tou fia malalo?
15 ʼE feafeaʼi hatatou toe fia malalo age? Tou vakaʼi faʼahi ʼe fa. ʼUluaki, ʼe tonu ke tou metitasio ki te ʼuhiga moʼoni ʼo Sehova. Moka tou fakatatau ia tatou kia Sehova, ʼe tou mahino ai ki totatou veliveli ʼaupito pea ʼe mole lahi te ʼu meʼa ʼae ʼe tou iloʼi. (Esaia 8:13) Tou manatuʼi ʼe tou tauhi ki te ʼAtua Mafimafi, kaʼe ʼe mole ki he tagata peʼe ko he ʼaselo. Ko tatatou metitasio ki te faʼahi ʼaia, ʼe tokoni mai anai ke tou agavaivai “ ʼi te lalo nima malohi ʼo te ʼAtua.”—1 Petelo 5:6.
16. ʼE tokoni feafeaʼi mai tatatou metitasio ki te ʼofa ʼo te ʼAtua ke tou fia malalo?
16 Lua, ʼe tou toe fia malalo age anai moka tou metitasio ki te ʼofa mamahi ʼae ʼa Sehova kia tatou. Ko te apositolo ko Paulo neʼe ina fakatatau te kokelekasio ki te sinoʼi tagata. Pea ʼe maʼuhiga kia Sehova ia te ʼu koga sino fuli. (1 Kolonito 12:23, 24) Koia kia Sehova, ʼe tou maʼuhiga fuli. ʼE mole ina fakatatau tatou ki he tahi age, pea tatau aipe pe ʼe tou fai he lakahala, kaʼe ʼe ʼofa tuʼumaʼu pe kia tatou. Pea ko tatatou iloʼi ʼae ʼe ʼofa ia Sehova kia tatou, ʼe tou lotofimalie ai.
17. He koʼe ʼe fua lelei mai tatatou tokagaʼi te ʼu kalitate ʼo ʼotatou tatau?
17 Tolu, ʼe toe lahi age anai tatatou fia malalo mo kapau ʼe tou tokagaʼi te ʼu kalitate ʼo ʼotatou tatau, ohage ko te sio ʼa Sehova. ʼE mole tonu anai ke tou faiga ke tokagaʼi fau tatou peʼe ke tou fakatotonu te ʼu gaue ʼa ʼihi. Kaʼe ʼe tou kole tokoni anai pea mo tou tali ʼaki he lotolelei ʼanatou manatu. (Taaga Lea 13:10) ʼE tou fiafia moka foaki he ʼu gaue makehe ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane. Pea ʼe tou lotofakafetaʼi kia Sehova he ʼe ina fakagafua ke tou tauhi fuli kia te ia.—1 Petelo 5:9.
18. ʼE tokoni feafeaʼi mai te akoʼi ʼo totatou leʼo ʼo loto ke toe lahi age tatatou fia malalo?
18 Fa, ʼe tou toe fia malalo age anai moka tou fakaʼaogaʼi te ʼu pelesepeto Fakatohi-tapu moʼo akoʼi totatou leʼo ʼo loto. ʼE tokoni mai te ʼu pelesepeto ʼaia ke tou iloʼi te ʼu manatu pea mo te ʼu meʼa ʼe logoʼi e Sehova ʼi tona loto. Ka tou ako ke tou maʼu te faʼahiga manatu ʼa Sehova, ʼe feala ai ke tou toʼo he ʼu tonu ʼe fiafia ai te ʼAtua. ʼI tatatou ako, mo faikole pea mo maʼuliʼi te ʼu pelesepeto, ʼe toe malohi age ai anai totatou leʼo ʼo loto. (1 Timoteo 1:5) Tou ako ke tou fakamuʼamuʼa ʼotatou tatau. ʼI tatatou fai te faʼahi ʼaia, ʼe fakapapau mai e Sehova ʼe ina ʻfakakatoa anai totatou akoako’ pea ʼe tokoni mai anai ke tou fia malalo age.—1 Petelo 5:10.
19. Kotea ʼae ka tokoni mai ke tou taupau tatatou fia malalo ki te heʼe gata?
19 ʼE kei kotou manatuʼi koa ia te polofeta ʼo Suta ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi te kamataʼaga ʼo te alatike ʼaeni? ʼAki tana mole kei maʼu he ʼu felogoi lelei mo Sehova neʼe mate ai, koteʼuhi neʼe mole kei ina taupau ia tana fia malalo. Kaʼe ʼe feala kia tatou ke tou taupau tatatou fia malalo tatau aipe pe ʼe faigataʼa. ʼE fakamoʼoni ki ai te ʼu faʼifaʼitaki ʼo te ʼu kaugana ʼo Sehova. Kapau kua fualoa tatatou tauhi kia Sehova, pea ʼe tonu ke toe lahi age mo tatatou falala ʼae kia te ia. (Taaga Lea 8:13) Tatau aipe pe ʼe kotea ʼae ʼe hoko kia tatou, kaʼe ʼe feala ke tou haʼele tuʼumaʼu mo Sehova. He ʼe ko hatatou toe pilivilesio ʼaia. Koia, tou fai ia meʼa fuli ʼe tou lavaʼi ke tou taupau ai tatatou fia malalo pea mo tou haʼele mo Sehova ki te heʼe gata.