1-3. Kotea ʼae ʼe tupu ai tatatou fetagihi?

KO ʼANAFEA ʼae neʼe ke tagi ai? ʼI ʼihi temi, ʼe tou fetagihi ʼuhi he ʼe tou fiafia. Kae ʼe lahi pe tatatou fetagihi he ʼe tou lotomamahi. Ohage la, ʼe feala ke tou fetagihi he neʼe mate he tahi ʼe tou ʼofa mamahi ai. Neʼe tohi fenei e he tuagaʼane ʼi Amelika, ʼe higoa ko Lorilei: “ ʼI te mate ʼo taku kiʼi taʼahine, neʼe ʼi ai ʼihi temi neʼe mole kei au lavaʼi ai siʼoku lotomamahi. Neʼe mole kei he ʼuhiga ʼo hoku fakalotofimalieʼi. ʼI te ʼu temi ʼaia, neʼe au manatu ʼe mole kei au lavaʼi anai.” *

² ʼE ʼi ai ʼihi tupuʼaga ʼo tatatou fetagihi. ʼE ui fenei e te tuagaʼane ko Hiromi, ʼae ʼe maʼuli ʼi Saponia: “ ʼI ʼihi temi, ʼe au lotovaivai he ʼe mole fia logo te hahaʼi ʼae ʼe au faifakamafola ki ai ki te logo lelei. ʼE au tagi ʼi ʼihi temi mo kole kia Sehova ke tokoni mai ke au maʼu hina tahi ʼe ina fia iloʼi te moʼoni.”

³ Tokolahi ia tatou ʼe tou toe logoʼi te ʼu meʼa ʼaia neʼe logoʼi e te ʼu tuagaʼane. (1 Pet. 5:9) ʼE tou fia ‘tauhi fuli kia Sehova ʼi te fiafia.’ Kae ʼe feala ke tou fetagihi ʼuhi ko te lotomamahi, peʼe ko te lotovaivai peʼe tou tau mo he aluʼaga faigataʼa ʼe ʼahiʼahiʼi ai tatatou nofo agatonu ki te ʼAtua. (Pes. 6:7; 100:2) Kotea ʼe tonu ke tou fai moka ʼe tou logoʼi te ʼu faʼahi ʼaia?

4. Kotea ka tou vakaʼi ʼi te alatike ʼaeni?

⁴ ʼE feala ke ke taʼofi he ʼu ako mai te faʼifaʼitaki ʼa Sesu. Neʼe ʼi ai te ʼu aluʼaga neʼe ‘tagi ai ia Sesu.’ (Soa. 11:35; Luka 19:41; 22:44; Hep. 5:7) Tou vakaʼi pe kotea te ʼu aluʼaga ʼaia mo te ʼu ako ʼe tou taʼofi mai ai. Pea ʼe tou toe vakaʼi anai pe ʼe tou lava tauʼi feafeaʼi he ʼu aluʼaga ʼe tou fetagihi ai.

5. Kotea ʼe tou ako ʼo ʼuhiga mo Sesu ʼi te fakamatala ʼae ia Soane 11:32-36?

⁵ ʼI te taʼu 32 H.T.S., neʼe mahaki leva ia Lasalo, te kaumeʼa lelei ʼo Sesu pea neʼe mate leva. (Soa. 11:3, 14) Neʼe ʼi ai te ʼu tokolua ʼo Lasalo. Ko Malia mo Maleta. Neʼe ʼofa mamahi ia Sesu ʼi te kiʼi famili ʼaia. Neʼe lotomamahi ʼaupito te tau tehina ʼi te mate ʼo tonā tokolua, ʼae neʼe nā ʼofa mamahi ai. Hili te mate ʼo Lasalo, neʼe alu leva ia Sesu ki te kolo ko Petania, ʼae neʼe maʼuli ai ia Malia mo Maleta. ʼI te maʼu logo ʼa Maleta kua tau mai ia Sesu, neʼe foimo alu fakavilivili ke felaveʼi mo ia. Fakafuafua age muʼa siʼona lotomamahi ʼi tana fai te ʼu palalau ʼaeni: “ ʼAliki, ka na neʼe ke ʼi heni la, neʼe mole mate toku tokolua.” (Soa. 11:21) Hili he kiʼi temi ki ai, “neʼe tagi leva ia Sesu” ʼi tana sio ki te tagi ʼa Malia pea mo ʼihi hahaʼi.—Lau ia Soane 11:32-36.

6. He koʼe neʼe tagi ia Sesu?

⁶ He koʼe neʼe tagi ia Sesu? ʼE ui fenei ʼi te tohi Étude perspicace des Écritures: “ ʼI te mate ʼo tona kaumeʼa ko Lasalo, neʼe ‘lotomamahi ʼaupito mo tagi’ ia Sesu ʼi tana sio ki te lotomamahi ʼa te ʼu tokolua ʼo Lasalo.” * Neʼe lagi manatu ia Sesu ki te mamahi ʼo siʼona kaumeʼa ko Lasalo ʼi tana takoto mahaki pea mo te meʼa ʼae neʼe logoʼi e Lasalo ʼi tana iloʼi ʼae kua vave mate. ʼE mahino ia, neʼe toe tagi ia Sesu ʼi tana sio ki te mamahi ʼo Malia mo Maleta ʼi te mate ʼo siʼonā tokolua. Kapau neʼe mate hou kaumeʼa lelei peʼe ko he tahi ʼo tou famili, ʼe mahino ia neʼe ke toe logoʼi mo koe te faʼahi ʼaia. Tou vakaʼi ako ʼe tolu ʼe feala hau maʼu mai te aluʼaga ʼaia.

7. Kotea ʼe tou ako ʼo ʼuhiga mo Sehova ʼi te tagi ʼa Sesu?

⁷ʼE mahino ia Sehova ki te ʼu meʼa ʼae ʼe ke logoʼi. Ko Sesu ʼe “ko te fakata totonu” ʼo tana Tamai. (Hep. 1:3) Ka tagi ia Sesu, pea ʼe ina fakaha te meʼa ʼae ʼe logoʼi e Sehova moka mate he tahi ʼe tou ʼofa  ai. (Soa. 14:9) Kapau ʼe ke mamahi he neʼe mate he tahi ʼe ke ʼofa mamahi ai, ʼe mahino ia Sehova ki tou lotomamahi. ʼE mole ina tokagaʼi pe te mamahi ʼae ʼe ke tau mo ia. Kae ʼe ina fia fakapelepeleʼi koe.—Pes. 34:19; 147:3.

8. He koʼe ʼe tou tui papau ʼe fakatuʼuake anai e Sesu ia natou ʼe tou ʼofa mamahi ai?

⁸ʼE fia fakatuʼuake e Sesu ia natou ʼae ʼe ke ʼofa mamahi. ʼI muʼa pe ʼo te tagi ʼa Sesu, neʼe ina fai te ʼu palalau fakalotofimalie ʼaeni kia Maleta: “ ʼE toe maʼuli ake anai tou tokolua.” Neʼe tui ia Maleta kia Sesu. (Soa. 11:23-27) Neʼe tauhi agatonu ia Maleta kia Sehova pea neʼe ina iloʼi neʼe fakatuʼuake e te ʼu polofeta ko Elia mo Eliseo ni hahaʼi ʼi te te muʼa. (1 Hau 17:17-24; 2 Hau 4:32-37) Pea lagi neʼe toe logo neʼe fakatuʼuake e Sesu ni hahaʼi. (Luka 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Koia, ʼe ke tui papau anai ʼe toe fakatuʼuake ia natou ʼae ʼe ke ʼofa mamahi ai. Neʼe tagi ia Sesu pea neʼe ina fakafimalieʼi ʼona kaumeʼa ʼae neʼe lotomamahi. Pea ʼe ha ai te maʼuhiga kia ia te fakatuʼuake.

9. Ohage ko Sesu, ʼe feafeaʼi hau tokoni kia natou ʼae ʼe tau mo te kafo ʼae ko te mate? Tuku mai he faʼifaʼitaki.

⁹ʼE feala tau tokoni kia natou ʼae ʼe lotomamahi. Neʼe mole tagi pe ia Sesu mo Maleta pea mo Malia. Kae neʼe fagono mo ina fakalotofimalieʼi naua. Pea ʼe feala pe ke tou toe fai feia kia natou ʼae ʼe tau mo te kafo ʼae ko te mate. ʼE ui fenei e Dan, ko he tagata ʼafeā ʼe maʼuli ʼi ʼOsitalalia: “Hili te mate ʼo siʼoku ʼohoana, neʼe au loto ke tokoni mai he tahi. Tokolahi te ʼu taumatuʼa neʼe ʼomai ʼi te ʼaho mo te poʼuli ʼo fagono ki ʼaku palalau. Neʼe natou tuku ke au fakaha siʼoku lotomamahi pea neʼe mole koviʼia e natou siʼaku tagi. Neʼe natou toe tokoni mai ki te fai ʼo ʼihi gaue moka mole feala haku fai. Ohage la, ko te fufulu ʼo taku motoka, mo te fai ʼaku fakatau, pea mo te teuteuʼi ʼo taku meʼa kai. Pea ʼe natou faikole tuʼumaʼu mo au. Neʼe natou fakaha ko natou ko ni kaumeʼa moʼoni pea ko he ʼu tehina ‘neʼe tupu ki te ʼu temi mamahi.’ ”—Taag. 17:17.

10. Kotea te aluʼaga ʼae ʼe fakamatala ia Luka 19:36-40?

¹⁰ Neʼe tau ia Sesu ki Selusalemi ʼi te ʼaho 9 ʼo Nisani, ʼi te taʼu 33 H.T.S. ʼI tana fakaovi atu ki te kolo, neʼe fakatahitahi he hahaʼi kaugā malie pea neʼe natou fola ʼonatou mutuʼi meʼa ʼi te ala, kae sio ki ai. Neʼe natou fai te faʼahi moʼo fakaha tanatou tali ia ia ko honatou Hau. ʼE mahino ia, neʼe ko he aluʼaga fakafiafia. (Lau ia Luka 19:36-40.) Kae neʼe mole ʼamanaki ʼana tisipulo ki te meʼa ʼae ka hoko mai. ‘ ʼI te fakaovi ʼa Sesu ki Selusalemi, neʼe sio ia ki te kolo pea mo tagi.’ Neʼe tagi ia Sesu ʼi tana palalau ki te ʼu aluʼaga fakamataku ka vave hoko ki te hahaʼi ʼo Selusalemi.—Luka 19:41-44.

11. He koʼe neʼe tagi ia Sesu ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼo Selusalemi?

¹¹ Neʼe lotomamahi ia he neʼe ina iloʼi tokolahi te kau Sutea ʼe mole natou tali anai te logo ʼo te Puleʼaga. ʼE maumauʼi anai ia Selusalemi pea ʼe ʼave popula anai te kau Sutea fuli ʼae neʼe hao mai te maumauʼi ʼaia ʼo te kolo. (Luka 21:20-24) Ohage pe ko tona ui e Sesu, neʼe liʼaki ia ia e te tokolahi. ʼE tali feafeaʼi e te hahaʼi te logo lelei ʼi te koga meʼa ʼae ʼe ke maʼuli ai? Kapau ʼe mole hahaʼi ia natou ʼae ʼe mole natou tali lelei te logo, kotea te ako ʼe ke taʼofi mai te tagi ʼa Sesu ʼuhi ko tona ʼofa ki te hahaʼi ʼae neʼe faifakamafola ki ai? Tou vakaʼi he tahi ʼu ako ʼe tolu.

12. Kotea ʼe tou ako ʼo ʼuhiga mo Sehova ʼi te tagi ʼa Sesu ki te hahaʼi ʼae neʼe faifakamafola ki ai?

 ¹²ʼE tokaga ia Sehova ki te hahaʼi. Ka tagi ia Sesu, ʼe ina fakamanatuʼi mai te lototokaga ʼa Sehova ki te hahaʼi. “ ʼE mole loto ia ke fakaʼauha he tahi, kaʼe ʼe loto ia ke kaku te hahaʼi fuli ki te fakahemala.” (2 Pet. 3:9) Ia ʼaho nei, ʼe tou ʼoʼofa ʼi te hahaʼi ʼae ʼe tou faifakamafola ki ai. ʼE tou fakaha feafeaʼi te faʼahi ʼaia? ʼE tou tokoni tuʼumaʼu kia natou ke natou iloʼi te logo lelei ʼo te Puleʼaga.—Mat. 22:39.

13-14. Neʼe fakaha feafeaʼi e Sesu tona manavaʼofa ki te hahaʼi? Pea ʼe tou lava fakaha feafeaʼi te kalitate ʼaia?

¹³Neʼe faʼafai ia Sesu ʼi te faifakamafola. Neʼe ʼofa ia Sesu ki te hahaʼi. Neʼe hoko atu pe tana faiakonaki kia natou ʼi te temi fuli pe. (Luka 19:47, 48) Kotea tona tupuʼaga? He neʼe manavaʼofa. ʼI ʼihi temi, neʼe kaugā malie te hahaʼi neʼe fia logo ki te ʼu folafola ʼa Sesu ‘ ʼo mole feala ai kia ia mo ʼana tisipulo ke natou kakai.’ (Mko. 3:20) Pea ka fia palalau he tagata mo Sesu ʼi te poʼuli, ʼe lotolelei ia ke felaveʼi mo te tagata ʼaia. (Soa. 3:1, 2) Ko te tokolahi ia natou ʼae neʼe ʼuluaki fagono ki te ʼu akonaki ʼa Sesu neʼe mole natou liliu ko ʼana tisipulo. Kae ko natou fuli ʼae neʼe fakalogo ki ai, neʼe natou logo ki te logo lelei. Ia ʼaho nei, ʼe tou loto ke logo te hahaʼi fuli ki te logo lelei. (Gaue 10:42) Kapau ʼe tou loto ke hoko te faʼahi ʼaia, ʼe lagi tonu ke tou fetogi tatatou faʼahiga faifakamafola.

¹⁴Faiga ke ke fai ni fetogi ʼaoga. Kapau ʼe mole tou fetogi te temi ʼae ʼe tou faifakamafola ai, ʼe mole tou maʼu anai te hahaʼi ʼae ʼe fia logo ki te logo lelei. ʼE ui fenei e he pionie ʼe higoa ko Matilda: “ ʼE ma faiga taumatuʼa ke ma faifakamafola ʼi ni hola kehekehe. ʼE ma ʼala uhuuhu ʼo faifakamafola ʼi te ʼu fale koloa. ʼI te fetapa, ʼe ma failaupapa he ʼe tokolahi ʼe haʼele ʼi te ala. Pea ʼi te fakaafiafi leva, ʼe ma fai te ʼu api ʼo ma maʼu ai te tokolahi kio natou.” Koia, ʼe mole tonu ke tou faifakamafola ʼi te hola pe ʼae ʼe tou loto ki ai. Kae ʼe tonu ke tou fetofetogi te hola ʼae ʼe tou faifakamafola ai ke feala hatatou maʼu ia te hahaʼi. Kapau ʼe tou fai feia, ʼe mahino ia ʼe fiafia anai ia Sehova.

15. Kotea ʼae neʼe hoko ʼi te po fakaʼosi ʼa Sesu ʼi te kele?

¹⁵ ʼI te po ʼo te ʼaho 14 ʼo Nisani ʼo te taʼu 33 H.T.S., neʼe alu ia Sesu ki te ʼoloto ʼo Setesemani. Pea neʼe ina fakaha ai kia Sehova te ʼu meʼa ʼae ʼi tona loto. (Lau ia Luka 22:39-44.) ʼI te temi ʼaia, neʼe ‘momoli e Sesu he ʼu kole mamahi ʼaki he leʼo malohi pea mo ni loʼimata.’ (Hep. 5:7) He koʼe neʼe faikole ʼi te po fakaʼosi ʼaia ʼi muʼa ʼo tana mate? Neʼe faikole ke ina maʼu te malohi ke nofo agatonu kia Sehova pea mo fai Tona finegalo. Neʼe fagono ia Sehova ki te faikole fakamalotoloto ʼaia ʼo tona ʼAlo pea neʼe ina fekauʼi ai he ʼaselo ke haʼu ʼo fakalotomalohiʼi ia ia.

16. He koʼe neʼe hoha ia Sesu ʼi tana faikole ʼi te ʼoloto ʼo Setesemani?

¹⁶ Neʼe tagi ia Sesu ʼi tana faikole ʼi te ʼoloto ʼo Setesemani. Kotea tona tupuʼaga? He neʼe hoha ʼi tana iloʼi ʼae ʼe manatu anai te tokolahi ko ia ko he tahi ʼe mole fakaʼapaʼapa ki te huafa ʼo te ʼAtua. Neʼe ina iloʼi lelei te maʼuhiga ʼae ke nofo agatonu ki tana Tamai pea ke fakatapuha tona huafa. Kapau ʼe ke tau mo he aluʼaga faigataʼa ʼe ʼahiʼahiʼi ai tau agatonu kia Sehova, kotea te ako ʼe ke taʼofi mai te tagi ʼa Sesu? Tou vakaʼi he tahi ʼu ako ʼe tolu.

17. Kotea ʼe tou ako ʼo ʼuhiga mo Sehova ʼi tana tali ki te ʼu faikole fakamalotoloto ʼa Sesu?

¹⁷ʼE fagono ia Sehova ki ʼau kole mamahi. Neʼe fagono ia Sehova ki te ʼu faikole fakamalotoloto ʼa Sesu. Kotea tona tupuʼaga? He ʼe ko te faʼahi ʼae neʼe tokaga tafito ki ai ia Sesu ʼe ko tana nofo agatonu ki tana Tamai pea mo te fakatapuha ʼo Tona huafa. Kapau ʼe tou tokaga tafito ke tou nofo agatonu kia Sehova pea mo puipui tona huafa, ʼe tali anai ki ʼatatou kole tokoni kia te ia.—Pes. 145:18, 19.

18. Neʼe fakaha feafeaʼi e Sesu ko he tahi ʼe agalelei mo lotomahino?

¹⁸ʼE mahino ia Sesu ki te ʼu meʼa ʼae ʼe ke logoʼi. Ka tou tuʼania, ʼe tou fiafia moka ʼi ai hotatou kaumeʼa ʼe mahino ki te ʼu meʼa ʼae tou logoʼi, tafito la moka kua fakalaka ʼi te ʼu fihifihia ʼe tou tau mo ia. Pea ʼe feia ia Sesu. ʼE ina iloʼi pe kotea ia te logo gaʼegaʼe pea mo te tokoni ʼae ʼe ʼaoga kia tatou. ʼE  mahino ki ʼotatou vaivaiʼaga, pea ʼe tokaga anai ke tou maʼu te tokoni ʼae ʼe ʼaoga kia tatou “ ʼi tona temi totonu.” (Hep. 4:15, 16) ʼE tou iloʼi neʼe tali e Sesu te tokoni ʼa te ʼaselo ʼi te ʼoloto ʼo Setesemani. Koia, ʼe tonu ke tou tali te tokoni ʼae ʼe foaki mai e Sehova ʼi ʼatatou tohi, peʼe ʼi he ʼata viteo, peʼe ko he akonaki, peʼe ko he ʼaʼahi ʼo tatou e he tagata ʼafeā peʼe ko he tehina peʼe tuagaʼane kua fakapotopoto.

19. ʼE ke maʼu feafeaʼi te malohi moka ke tau mo he fihifihia ʼe ʼahiʼahiʼi ai tau nofo agatonu ki te ʼAtua? Tuku mai he faʼifaʼitaki.

¹⁹ʼE foaki atu anai e Sehova ‘tona tokalelei.’ ʼE fakalotomalohiʼi feafeaʼi tatou e Sehova? Ka tou faikole, ʼe tou maʼu “te tokalelei ʼo te ʼAtua ʼae ʼe maʼoluga age ʼi te ʼu ʼatamai fuli.” (Flp. 4:6, 7) Ka tou maʼu te tokalelei ʼo te ʼAtua, ʼe tokoni mai anai ke mole tou hoha pea ke tou maʼu he ʼu manatu ʼe lelei. ʼE ko te aluʼaga ʼaia neʼe hoko ki te tuagaʼane ko Luz. ʼE ina ui fenei: “ ʼE au tau logoʼi haku nofo tokotahi. ʼI ʼihi temi, ka au maʼu te taʼi ʼu manatu ʼaia, pea ʼe au manatu ʼe mole ʼofa ia Sehova ia au. Kae ka hoko te aluʼaga ʼaia, ʼe au foimo fakaha kia Sehova te meʼa ʼae ʼe au logoʼi. ʼE tokoni lahi mai te faikole ke au maʼu ai hoku fimalie.” Koia, ʼe tou maʼu te tokalelei ʼaki te faikole, ohage pe ko tona fakaha mai e te tuagaʼane.

20. Kotea te ʼu ako neʼe tou taʼofi mai te tagi ʼa Sesu?

²⁰ ʼE mahino ia, ʼe fakalotofimalie mo ʼaoga te ʼu ako ʼaeni neʼe tou taʼofi mai te tagi ʼa Sesu. ʼE fakamanatuʼi mai ai ke tou tokoni ki ʼotatou kaumeʼa ʼe tau mo te kafo ʼae ko te mate pea mo falala kia Sehova mo Sesu ʼe nā tokoni mai anai moka mate he tahi ʼe tou ʼofa mamahi ai. ʼE tou fiafia ʼi te faifakamafola mo faiako ʼaki he manavaʼofa he ʼe fakaha e Sehova mo Sesu te kalitate ʼaia. Pea ʼe tou maʼu he fakalotofimalie ʼi tatatou iloʼi ʼae ʼe mahino ia Sehova mo Sesu ki te ʼu meʼa ʼae ʼe tou logoʼi, mo nā lotomahino ki ʼotatou vaivaiʼaga, pea ʼe nā fia tokoni mai ke tou faʼa kataki. Koia, tou haga maʼuliʼi te ʼu faʼahi ʼae neʼe tou ako ʼo kaku ki te ʼaho ʼae ʼe fakahoko anai e Sehova tana fakapapau ʼaeni: “ ʼE ina holoholoʼi anai te ʼu loʼimata fuli mai [ʼotatou] mata.” ʼE ko he fakapapau taulekaleka ia.—Fkha. 21:4.