1, 2. (1) Kotea te faʼahi maʼuhiga ʼae ʼe ʼaoga ki te hahaʼi fuli? (2) He koʼe ʼe maʼuhiga te faʼahi ʼaia kia tatou?

IA ʼAHO nei, ko te faʼahi tafito ʼae ʼe manatu pea mo tuʼania ki ai te tokolahi, ko te paʼaga. ʼE natou fakaʼaogaʼi tonatou temi ke natou maʼu peʼe ke natou taupau tanatou falā. Ko ʼihi, ʼe maʼuhiga age kia natou, ia tonatou kiʼi famili, tonatou malolo fakasino peʼe ko te ʼu meʼa ʼae ʼe natou fia fakahoko ʼi tonatou maʼuli.

² Kaʼe ʼe ʼi ai te faʼahi ʼe maʼuhiga age ʼi te ʼu meʼa fuli ʼaia. Ko te fakalakatonuʼi ʼo te pule faʼitaliha ʼa Sehova. ʼE maʼuhiga ke tou manatuʼi tuʼumaʼu te faʼahi ʼaia. Koteʼuhi ʼe feala pe ʼaki ʼotatou maʼumaʼua ʼi te ʼaho fuli, peʼe ko ʼotatou faigataʼaʼia, ke galo kia tatou ia tona maʼuhiga ʼaupito. Koia ʼae ʼe tonu ai ke tou nonofo tokaga. Kapau ʼe tou lagolago ki te pule faʼitaliha ʼa Sehova, ʼe faigafua age anai tatatou tauʼi ʼotatou faigataʼaʼia ʼi te ʼaho fuli. Pea ʼe tou toe fakaovi ai anai kia Sehova.

3. Kotea ʼae ʼe lau e Satana ʼo ʼuhiga mo te takitaki ʼa te ʼAtua?

³ Neʼe lagaʼi e Satana te Tevolo ia te fehuʼi ʼae pe ʼe tuha koa mo Sehova ke pule. ʼE loto e Satana ke manatu te hahaʼi ko Sehova ʼe mole loto ia ke tou maʼuli fiafia pea ko he Pule agakaka. Pea ʼe toe lau e Satana ʼe maʼuli fiafia age anai te hahaʼi mo kapau ʼe natou takitaki pe ia natou totonu. (Senesi 3:​1-5) Neʼe ina toe lau foki ʼe mole he tahi ʼe agatonu moʼoni ki te ʼAtua. Pea kapau ʼe faigataʼa fau te maʼuli, ʼe lituʼa anai te hahaʼi fuli ki te Takitaki ʼa te ʼAtua. (Sopo 2:​4, 5) Koia ʼae ʼe tuku ai e Sehova he temi ke tou mahino, ʼe fakaʼofaʼofa totatou maʼuli mo kapau ʼe tou fakafisi ki tana Takitaki.

4. He koʼe ʼe tonu ke fakatokatoka te fehuʼi ʼo ʼuhiga mo te pule faʼitaliha ʼa Sehova?

⁴ ʼE iloʼi e Sehova ko te ʼu tukugakovi ʼae ʼe fai e te Tevolo ʼo ʼuhiga mo ia, ko te ʼu loi. Kaʼe he koʼe ʼe ina tuku he temi kia Satana moʼo fakamoʼoni ʼana tukugakovi ʼaia? ʼE tou kau fuli ki tona tali, ia tatou fuli ʼi te kele mo natou fuli ʼi te lagi. (Lau ia Pesalemo 83:19.) Ko Atama mo Eva neʼe nā lituʼa ki te takitaki ʼa Sehova ʼo feia ki te tokolahi talu mai te temi ʼaia. ʼE feala ai pe ke ui e ʼihi ʼe moʼoni pe te Tevolo ia. Pea ʼe tou iloʼi fuli ʼo feia mo te kau ʼaselo, ʼe hoki maʼu pe anai te tokalelei mo te logo tahi moʼoni moka fakatokatoka te fehuʼi ʼae neʼe lagaʼi e Satana ʼo ʼuhiga mo te pule faʼitaliha ʼa Sehova. Kaʼe ʼi te hili ʼo te fakalakatonuʼi ʼo te pule faʼitaliha ʼa Sehova, ʼe tou maʼuʼuli fuli anai ʼi tana takitaki ʼo talu ai. Pea ʼe maʼu anai te tokalelei ʼi te ʼatulaulau katoa.​​—Efeso 1:​9, 10.

5. ʼE tou kau feafeaʼi ki te fakalakatonuʼi ʼo te pule faʼitaliha ʼa te ʼAtua?

⁵ Ka fakalakatonuʼi anai te pule faʼitaliha ʼa te ʼAtua, ʼe pulihi katoa anai te takitaki ʼa Satana pea mo te takitaki ʼa te tagata. ʼE lava lelei anai te takitaki ʼa te ʼAtua ʼaki ia tona Puleʼaga Fakamesia. Pea ʼe fakamoʼoni anai e te hahaʼi ʼae ʼe nonofo agatonu, ʼe feala ki he tahi ke haga nofo agatonu pea mo lagolago ki te takitaki ʼa te ʼAtua. (Esaia 45:​23, 24) ʼE mole tou fia kau koa la ki te kau agatonu ʼaia? ʼE mahino papau ia. Koia, ʼe tonu ai ke tou mahino ki te maʼuhiga ʼo te fakalakatonuʼi ʼo te pule faʼitaliha ʼa Sehova.

6. Kotea ʼae ʼe maʼuhiga age ʼi totatou haofaki?

⁶ ʼE maʼuhiga age te fakalakatonuʼi ʼo te pule faʼitaliha ʼa Sehova ʼi totatou maʼuli fiafia. Kaʼe ʼe mole fakaʼuhiga leva ʼe mole maʼuhiga totatou haofaki kia Sehova, peʼe mole tokaga moʼoni ia kia tatou. ʼE tou iloʼi feafeaʼi te faʼahi ʼaia?

7, 8. ʼE fua lelei feafeaʼi anai kia tatou ia te fakalakatonuʼi ʼo te pule faʼitaliha ʼa Sehova?

⁷ ʼE ʼofa mamahi ia Sehova ki te hahaʼi. ʼEi, ʼe tou maʼuhiga ʼaupito kia te ia, he neʼe ina foaki mai tona ʼAlo ke feala ai hatatou maʼu ia te maʼuli heʼe gata. (Soane 3:16; 1 Soane 4:9) Kapau ʼe mole fakahoko e Sehova ʼana fakapapau ʼo ʼuhiga mo te ka haʼu, pea ʼe moʼoni anai te ʼu felau ʼo ʼona fili pea mo Satana. ʼE lau e Satana, ko Sehova ʼe gutuloi, ʼe mole ina foaki he ʼu meʼa ʼe lelei ki te hahaʼi pea ʼe mole faitotonu tana takitaki. Pea ʼe vaʼi e te ʼu fili ia te ʼu faka papau ʼa Sehova ʼo natou ui fenei: “ ʼE ʼifea koa tana ʼi heni ʼae neʼe fakapapauʼi mai? Koteʼuhi, talu mai te temi ʼae neʼe mamate ai ʼatatou kui, ʼe kei tatau pe ia meʼa fuli ohage ko te kamataʼaga ʼo te fakatupu ʼo te malamanei.” (2 Petelo 3:​3, 4) Kaʼe ʼe fakahoko anai e Sehova ʼana fakapapau. He neʼe tokaga ia ke kau ia te haofaki ʼo te hahaʼi fakalogo ki te fakalakatonuʼi ʼo tona pule faʼitaliha. (Lau ia Esaia 55:​10, 11.) Pea tahi, ko te pule faʼitaliha ʼa Sehova ʼe fakatafito ki te ʼofa. Koia ʼae ʼe tou tui papau ai, ʼe ʼofa tuʼumaʼu anai ia ki ʼana kaugana agatonu pea ʼe natou maʼuhiga kia te ia.​​—Ekesote 34:6.

⁸ ʼE moʼoni, ʼe maʼuhiga ʼaupito ia te fakalakatonuʼi ʼo te pule faʼitaliha ʼa Sehova. Kaʼe ʼe toe maʼuhiga foki kia te ia totatou haofaki. He ʼe ʼofa mamahi Sehova ia tatou. Kaʼe ʼe tonu ke tou manatuʼi tuʼumaʼu pe ʼe kotea ʼae ʼe maʼuhiga tafito pea ke tou lagolago agatonu ki te takitaki ʼa Sehova.

9. Kotea ʼae neʼe ui e Satana ʼo ʼuhiga mo Sopo? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)

⁹ ʼE maʼuhiga ke tou maʼu te manatu ʼae ʼe lelei ʼo ʼuhiga mo te pule faʼitaliha ʼa Sehova. Pea ʼe tou mahino anai ki te faʼahi ʼaia ʼaki tatatou vakaʼi te tohi ʼo Sopo, ʼae ʼe kau ki te ʼu ʼuluaki tohi Fakatohi-tapu neʼe tohi. ʼE tou lau ai, neʼe ui e Satana kapau ʼe lahi te ʼu mamahi ʼo Sopo, ʼe lituʼa anai ia ki te ʼAtua. Pea neʼe kole e Satana ke fakamamahiʼi e te ʼAtua ia Sopo. Neʼe mole loto e Sehova ke ina fai te faʼahi ʼaia, kaʼe neʼe ina fakagafua ke ʼahiʼahiʼi e Satana ia Sopo. He neʼe ina ui fenei kia Satana: “Koeni, kua au tuku atu te u mea fuli a Sopo kia koe.” (Ko matou ʼae neʼe matou fakailoga keheʼi.) (Lau ia Sopo 1:​7-12.) Mole faʼa fualoa ki ai, neʼe mamate ʼana tagata kaugana pea neʼe puli fuli mo ʼona koloa. Hili ia, neʼe ina maʼu ai leva te logo ʼae kua mamate ʼana fanau ʼe toko hogofulu. Pea neʼe faigaʼi e Satana ke hage mai ʼe ko te ʼAtua ia te tupuʼaga ʼo te ʼu malaʼia ʼaia. (Sopo 1:​13-19) ʼOsi ʼaia, neʼe haga leva ia Satana ʼo fakatupu he mahaki fakamamahi mo fakalialia ʼo Sopo. (Sopo 2:7) Kaʼe neʼe mole gata ai, he neʼe fai e tona ʼohoana totonu mo ʼona kaumeʼa ʼe toko tolu ia he ʼu palalau fakalotomamahi kia ia.​​—Sopo 2:9; 3:11; 16:2.

10. (1) Neʼe fakaha feafeaʼi e Sopo ia tana agatonu ki te ʼAtua? (2) He koʼe neʼe ʼaoga ke fakatonutonuʼi ia Sopo?

¹⁰ Neʼe moʼoni koa te ʼu palalau ʼa Satana? Kailoa ia. Logo la neʼe tau ia Sopo mo he ʼu mamahi fakamataku, kaʼe neʼe mole lituʼa ia ʼi he temi kia Sehova. (Sopo 27:5) Kaʼe, lolotoga he temi, neʼe galo kia Sopo pe ʼe kotea ʼae neʼe maʼuhiga moʼoni pea neʼe manatu tafito pe ia kia ia totonu. Neʼe ina ui tuʼumaʼu pe neʼe mole ina fai he meʼa ʼe kovi. Pea ʼi te manatu ʼa Sopo, neʼe tonu ke ina iloʼi pe koʼe neʼe tau mo te ʼu mamahi ʼaia. (Sopo 7:20; 13:24) ʼE lagi feala pe ke tou ui, ʼe tou mahino ki te ʼu meʼa ʼae ʼe ina logoʼi. Kaʼe neʼe iloʼi e Sehova neʼe mole lelei te manatu ʼae neʼe nofo mo Sopo. Koia ʼae neʼe ina fakatonutonuʼi ai ia Sopo. ʼO feafeaʼi?

11, 12. Kotea ʼae neʼe loto e Sehova ke mahino ki ai ia Sopo? Kotea ʼae neʼe fai e Sopo?

¹¹ ʼE feala ke tou iloʼi pe ʼe kotea ʼae neʼe ui e Sehova kia Sopo ʼi te kapite 38 ki te kapite 41 ʼo te tohi ʼo Sopo. Neʼe mole fakamahino e Sehova kia Sopo pe koʼe neʼe tau mo te ʼu mamahi. Kaʼe neʼe fia tokoni ia Sehova kia ia ke mahino ki tona veliveli ʼaupito moka fakatatau mo te ʼAtua. Neʼe fakamahino e Sehova kia Sopo ʼe ʼi ai te faʼahi ʼe maʼuhiga age ʼi ʼona ʼahiʼahi. (Lau ia Sopo 38:​18-21.) ʼAki te tokoni ʼa Sehova, neʼe fetogi ai e Sopo ia tana faʼahiga manatu.

¹² Neʼe agakovi koa ia Sehova ʼi tana palalau  feia kia Sopo, logo la neʼe hoki felaveʼi atu pe mo te ʼu ʼahiʼahi? Kailoa, pea neʼe mole maʼu pe la ia e Sopo te manatu ʼaia. Kaʼe neʼe kua mahino leva ia Sopo ki te tokoni ʼa Sehova pea neʼe maʼuhiga kia ia. He neʼe ina ui fenei: “Kua au iloi . . . taku hala, pea kua au fakahemala ai, o nofo ki te efu mo te lefulefu.” (Sopo 42:​1-6) ʼI muʼa ʼo tana fai ʼana palalau ʼaia, ko te tupulaga ʼe higoa ko Eliu neʼe tokoni kia ia ke ina fetogi tana faʼahiga manatu. (Sopo 32:​5-10) Neʼe fakalogo leva ia Sopo ki te ʼu tokoni ʼofa ʼaia ʼa Sehova, pea neʼe ina fetogi ai tana faʼahiga manatu. Neʼe fakaha e Sehova ki niʼihi ia tana fiafia ʼuhi ko te nofo agatonu ʼa Sopo.​​—Sopo 42:​7, 8.

13. Neʼe fua lelei feafeaʼi te ʼu tokoni ʼa Sehova kia Sopo ʼi te kua ʼosi ʼo ʼona ʼahiʼahi?

¹³ Neʼe hoko atu pe te fua lelei ʼo te ʼu tokoni ʼa Sehova kia Sopo maʼia ʼi te kua ʼosi ʼo ʼona ʼahiʼahi. He “nee mau leva e Sopo mai [ia Sehova] ni tapuakina o lahi age i te u tapuakina ae nee ina mau i mua.” Pea ʼaki te temi, “nee ina toe mau foki mo ni foha e toko fitu mo ni ofafine e toko tolu.” (Sopo 42:​12-14) ʼE moʼoni neʼe ʼofa mamahi ia Sopo ki ʼana fanau ʼaia, kaʼe ʼe mahino ia, neʼe ina manatuʼi tuʼumaʼu pe ʼana fanau ʼae kua mamate. Pea neʼe mole galo foki kia ia te ʼu ʼahiʼahi fakamataku ʼae neʼe tau mo ia mo tona kiʼi famili. ʼE mahino ia, neʼe iloʼi leva e Sopo ki ʼamuli ia te tupuʼaga ʼo ʼona ʼahiʼahi. Kaʼe neʼe lagi feʼekeʼaki e Sopo pe koʼe neʼe fakagafua e te ʼAtua ke tau mo he ʼu mamahi fakamataku feia. Kapau la neʼe manatu feia ia Sopo, neʼe feala pe ke ina manatuʼi te ʼu palalau ʼae neʼe fai age e Sehova. He neʼe feala ai ke ina fakafimalieʼi tona loto pea ke ina maʼu te manatu ʼae ʼe lelei.​​—Pesalemo 94:19.

14. Kotea ʼe feala ke tou ako mai te aluʼaga ʼae neʼe hoko kia Sopo?

¹⁴ ʼE ʼaoga ke tou metitasio ki te aluʼaga ʼae neʼe hoko kia Sopo. He ʼe tokoni mai ke tou fetogi tatatou faʼahiga manatu pea mo tou maʼu ai he fakalotofimalie. Ko te tohi ʼo Sopo ʼe ko te tahi pe ia tohi neʼe tohi e Sehova “moʼo akoʼi ʼo tatou. ʼE tou maʼu ai he ʼamanaki koteʼuhi ʼe tokoni mai te ʼu Tohi Taputapu ke tou faʼa kataki pea mo foaki mai he fakafimalie.” (Loma 15:4) ʼE akoʼi ai tatou, ke ʼaua naʼa tou manatu  fau ki ʼotatou faigataʼaʼia. He ʼe feala ai ke galo kia tatou ia te fakalakatonuʼi ʼo te pule faʼitaliha ʼa Sehova. Tou lagolago ki te pule faʼitaliha ʼa Sehova ʼaki tatatou nonofo agatonu kia te ia maʼia ʼi te ʼu ʼahiʼahi, ohage pe ko Sopo.

15. Kotea ʼae ʼe hoko moka tou nonofo agatonu ʼi te ʼu faigataʼaʼia?

¹⁵ ʼAki te aluʼaga ʼae neʼe hoko kia Sopo, ʼe tou iloʼi ai moka tou tau mo he ʼu ʼahiʼahi, ʼe mole fakaʼuhiga leva ʼe ita ia Sehova kia tatou. Koia ʼe ko he fakalotofimalie ʼaia kia tatou. Kaʼe ʼe ko he faigamalie ʼaia ke tou lagolago ki te pule faʼitaliha ʼa Sehova. (Taaga Lea 27:11) Ka tou nonofo agatonu ʼi te ʼu temi ʼae ʼe tou ʼutakiʼi ai ʼotatou faigataʼaʼia, ʼe fiafia ai ia Sehova pea ʼe toe malohi age ai tatatou ʼamanaki ki te ka haʼu. (Lau ia Loma 5:​3-5.) ʼE ha mai ʼi te aluʼaga ʼae neʼe hoko kia Sopo, “ko Sehova ʼe ʼofa mamahi pea mo manavaʼofa.” (Sakopo 5:11) Kapau ʼe tou lagolago ki te pule faʼitaliha ʼa Sehova, ʼe ina fakapale anai tatou. Pea ʼaki tatatou iloʼi te faʼahi ʼaia, ʼe feala ai ke tou “ ʼutakiʼi ia meʼa fuli pea mo [tou] kataki fualoa ʼi te fiafia.”​​—Kolose 1:11.

16. He koʼe ʼe tonu ke tou manatuʼi ia te maʼuhiga ʼo te fakalakatonuʼi ʼo te pule faʼitaliha ʼa Sehova?

¹⁶ Ka tou tau mo he ʼu faigataʼaʼia, ʼe mahino ia, ʼe faigataʼa anai tatatou tokagaʼi te fakalakatonuʼi ʼo te pule faʼitaliha ʼa Sehova. Maʼia mo te ʼu kiʼi fihifihia, kua tou fakalalahi leva tatou ʼuhi ko tatatou manatu tuʼumaʼu ki ai. Kaʼe, ʼe tonu ke tou manatuʼi tuʼumaʼu te maʼuhiga ʼo te lagolago ki te pule faʼitaliha ʼa Sehova logo la te ʼu faigataʼaʼia ʼae ʼe tou tau mo ia.

17. Kotea ʼe lava tokoni mai ke tou manatuʼi tuʼumaʼu pe ʼe kotea ʼae ʼe maʼuhiga moʼoni?

¹⁷ Kapau ʼe tou maʼumaʼua ʼi tatatou tauhi ʼae kia Sehova, ʼe tokoni mai ke tou manatuʼi pe ʼe kotea ʼae ʼe maʼuhiga moʼoni. Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼo te tuagaʼane ʼe higoa ko Renee. Neʼe ina maʼu te kosea, mo te tahi mahaki kovi pea neʼe mamahi tuʼumaʼu pe. ʼI tana kei nofo ʼi te lopitali, neʼe faifakamafola ki te kau gaue, mo te kau mahaki pea mo natou ʼae neʼe olo age ʼo fakasiosio te kau mahaki. ʼI tana tahi nofo ʼi lopitali lolotoga vahaʼa ʼe lua vaelua, neʼe  faifakamafola ia Renee lolotoga hola ʼe 80. Logo la neʼe kua iloʼi pe e Renee kua vave mate, kaʼe neʼe ina manatuʼi tuʼumaʼu pe ʼe kotea ʼae neʼe maʼuhiga moʼoni. He neʼe ina logoʼi tona fiafia ʼi tana lagolago ʼae ki te pule faʼitaliha ʼa Sehova.

18. Kotea ʼe tou ako mai te aluʼaga ʼae neʼe hoko kia ­Jennifer ʼo ʼuhiga mo te lagolago ki te pule faʼitaliha ʼa Sehova?

¹⁸ ʼE mole tatau anai ʼotatou faigataʼaʼia mo te ʼu faigataʼaʼia ʼo Renee. Kaʼe ʼe feala pe foki ke tou lagolago ki te pule faʼitaliha ʼa Sehova moka tou tau mo he ʼu kiʼi fihifihia ʼi te ʼaho fuli. Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼo te tuagaʼane ʼe higoa ko Jennifer. Neʼe nofo ʼaho tolu ʼi te malaʼe vakalele ʼo atalitali ki te vakalele ʼae ʼe toe liliu ai ki tona ʼapi. Koteʼuhi neʼe tau holo te vakalele ʼae neʼe tonu ke alu ai. Neʼe gaʼegaʼe ai ia Jenn­ifer pea mo ina logoʼi ia tana nofo tokotahi. Pea neʼe feala ai pe foki ke lotovaivai. Kaʼe neʼe kole e Jennifer te tokoni ʼa Sehova ke ina fakaha te logo lelei ki te hahaʼi ʼae ʼe atalitali ʼi te malaʼe vakalele. Neʼe faifakamafola ai ki te tokolahi pea neʼe ina tufa te ʼu tuʼuga tohi. Koia neʼe ui fenei e Jennifer: “Logo la te aluʼaga faigataʼa ʼae neʼe au tau mo ia, kaʼe neʼe au logoʼi te tapuakina ʼa Sehova. Neʼe ina foaki mai te malohi ke au fakakololiaʼi tona huafa.”

19. Kotea ʼae ʼe iloga ai te kau atolasio moʼoni?

¹⁹ Ko te hahaʼi pe ʼa Sehova ʼae ʼe mahino ki te maʼuhiga ʼo tona pule faʼitaliha. Pea ʼe iloga ai pe ia te kau atolasio moʼoni. Koia ʼae ʼe tonu ai ke tou tokakaga takitokotahi ʼo lagolago ki te pule faʼitaliha ʼa Sehova.

20. Kotea te manatu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo ʼatatou faiga ʼae ke tou lagolago ki tana pule faʼitaliha?

²⁰ ʼE tokagaʼi e Sehova pea ʼe maʼuhiga kia te ia ʼatatou faiga ʼae ke tou lagolago ki tana pule faʼitaliha. Tafito la moka tou tauhi agatonu kia te ia pea mo tou ʼutakiʼi ʼotatou ʼahiʼahi. (Pesalemo 18:26) ʼI te alatike ka hoa mai, ʼe hoko atu pe anai te ʼu fakamahino ʼo ʼuhiga mo tatatou lagolago ki te pule faʼitaliha ʼa Sehova. Pea ʼe tou vakaʼi anai pe ʼe feafeaʼi hatatou lagolago katoa ki te pule faʼitaliha ʼa Sehova.