1. ʼE tou faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi tatatou Tamai fonu ʼi te ʼofa ʼae ko Sehova?

ʼE ʼOFA lahi ia Sehova kia tatou. (Soa. 3:16) Pea ʼe tou fia faʼifaʼitakiʼi tatatou Tamai fonu ʼi te ʼofa. Koia, ʼe tou faigaʼi anai ke tou “kaugā mamahi fakatahi, mo [tou] maʼu te ʼofa fakatautehina, mo te manavaʼofa” ki te hahaʼi fuli kae tafito “ki ʼotatou kaiga ʼae ʼi te tui.” (1 Pet. 3:8; Kal. 6:10) ʼE tou fia tokoni ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane moka natou tau mo he ʼu aluʼaga faigataʼa.

2. Kotea anai ka tou vakaʼi ʼi te alatike ʼaeni?

² Ko natou fuli ʼae ʼe fia kau ki te foʼi famili ʼo Sehova, ʼe natou tau anai mo he ʼu aluʼaga faigataʼa. (Mko. 10:29, 30) Pea ʼe mahino ia, ʼe tou tau anai mo he ʼu fihifihia ʼe lahi age koteʼuhi kua ovi mai te fakaʼosi. ʼE feafeaʼi anai hatatou fetokoniʼaki? ʼE tou vakaʼi anai te ʼu hisitolia ʼo Lote, ʼo Sopo pea mo Naomi. ʼE tou toe vakaʼi anai pe kotea te ʼu fihifihia ʼae ʼe feala ke tau mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane ia ʼaho nei pea ʼe feafeaʼi hatatou tokoni kia natou.

3. Ka tou lau ia 2 Petelo 2:7, 8, he koʼe neʼe kovi te tonu ʼae neʼe filifili e Lote?

³ Neʼe filifili leva e Lote ke alu ʼo nofo ʼi Sotoma, neʼe ko he koga meʼa neʼe aga fakalialia ai te hahaʼi. (Lau ia 2 Petelo 2:7, 8.) Neʼe koloaʼia te fenua ʼaia. Kae neʼe tau ia Lote mo te ʼu fihifihia lahi. (Sen. 13:8-13; 14:12) Neʼe lagi leleiʼia e tona ʼohoana te kolo ʼaia pea mo te hahaʼi ʼae neʼe nonofo ai, ko te tupuʼaga la ʼaia, ʼo tana talagataʼa kia Sehova. Neʼe mate te ʼohoana ʼo Lote ʼi te temi ʼae neʼe tauteaʼi ai e Sehova te kolo ʼo Sotoma. Neʼe fakato e Sehova mai te lagi te afi pea mo te sulifa. Tou fakakaukauʼi age muʼa te ʼu  ʼofafine ʼo Lote. Neʼe nā teuteu ʼohoana ki te ʼu tagata ʼe toko lua kae neʼe mamate ʼi te kolo ʼo Sotoma. Neʼe puli fuli te ʼu koloa ʼo Lote kae neʼe mole gata ai. Neʼe toe lotomamahi ʼaupito ʼuhi ko te mate ʼo tona ʼohoana. (Sen. 19:12-14, 17, 26) Lolotoga te ʼu temi faigataʼa ʼaia, neʼe faʼa kataki koa ia Sehova kia Lote? ʼEi.

4. Neʼe fakaha feafeaʼi e Sehova tana faʼa kataki kia Lote? (Vakaʼi te pāki ʼo te takafi.)

⁴ Ko Lote totonu ʼae neʼe ina filifili ke alu ʼo maʼuli ʼi Sotoma. Logo la tana filifili ʼaia, kae neʼe fakaha e Sehova tana lotomanavaʼofa. Neʼe ina fekauʼi ifo te ʼu ʼaselo moʼo haofaki ʼo Lote pea mo tona famili. Kae neʼe mole fakalogo atu aipe ia Lote ki te fakatotonu ʼae neʼe foaki e te ʼu ʼaselo ke natou mavae fakavilivili ʼi te kolo ʼo Sotoma kae “nee fakatuatuai” ia ia. Koia, neʼe toʼo leva e te ʼu ʼaselo tona nima ʼo feia ki tona famili ke natou feholaki ʼi te kolo. (Sen. 19:15, 16) Pea neʼe fakatotonu e te ʼu ʼaselo kia Lote ke natou feholaki ki te ʼu moʼuga. Kae neʼe mole fakalogo ia Lote kia Sehova, neʼe ina kole ia ke alu ki he kolo neʼe ovi mai ki Sotoma. (Sen. 19:17-20) Kae, neʼe fakaha e Sehova tana faʼa kataki ʼo fakalogo ki te loto ʼo Lote ʼo ina fakagafua age ke alu ki te kolo ʼaia. Pea ki muli age, neʼe mataku ia Lote ʼi te maʼuli ʼi te kolo ʼaia pea neʼe alu leva ki te ʼu moʼuga ʼae neʼe ʼuluaki fakatotonu age e Sehova ke alu ki ai. (Sen. 19:30) Neʼe faʼa kataki moʼoni ia Sehova kia Lote. ʼE feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi te faʼa kataki ʼa Sehova?

5-6. Ka tou lau ia 1 Tesalonika 5:14, ʼe feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova?

⁵ ʼE feala pe ke toʼo e he tehina peʼe ko he tuagaʼane he tonu ʼe mole lelei ohage ko Lote ʼae neʼe tau mo he ʼu fihifihia lahi ki muli age. Kapau ʼe hoko te aluʼaga ʼaia ki hotatou tehina peʼe tuagaʼane, kotea anai ka tou fai? ʼE mahino ia, ʼe lagi tou fia ui age anai te moʼoni ʼae ʼe ke utu pe te meʼa ʼae neʼe ke to. (Kal. 6:7) Kae ʼe mole tonu ke tou fai te faʼahi ʼaia. ʼE lelei age ke tou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova ʼae neʼe tokoni kia Lote. ʼO feafeaʼi?

⁶ Neʼe fekauʼi ifo e Sehova ʼana ʼaselo moʼo fakatokaga ia Lote. Kae ʼe mole gata ai, neʼe toe fia tokoni ia Sehova kia Lote ke haofaki ia muʼa ʼo tana tauteaʼi te kolo ʼo Sotoma. ʼE toe feia mo tatou, ʼe feala ke tou fakatokaga ki totatou tehina moka ʼe tou iloʼi ʼe ina toʼo he tonu ʼe fua kovi anai kia ia. Kae ʼe feala pe ke tou toe tokoni ki ai. Kapau ʼe tou iloʼi ʼe mole ina maʼuliʼi atu aipe te tokoni Fakatohi-tapu ʼae neʼe foaki age ki ai, ʼe tonu ke tou faʼa kataki. ʼE tonu ke tou faʼifaʼitakiʼi ia te ʼu ʼaselo ʼe lua ʼa Sehova. ʼAua naʼa tou liʼaki totatou tehina kae ʼe tou faʼa kataki ʼo hoko atu tatatou tokoni ki ai. ʼE mole tou foaki pe anai he ʼu tokoni kae ʼe tonu ke tou hilifaki ki ai he ʼu gaue. (1 Soa. 3:18) ʼE feala pe ke tou faʼifaʼitakiʼi te ʼu ʼaselo ʼi tanā ‘toʼo te nima’ ʼo Lote ko tona fakaʼuhiga ʼe feala pe ke tou tokoni ki ai ke ina maʼuliʼi te ʼu tokoni ʼae neʼe foaki ki ai.—Lau ia 1 Tesalonika 5:14.

7. ʼE feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi te sio ʼa Sehova ʼo ʼuhiga Lote?

⁷ Neʼe feala pe ke tokagaʼi tafito e Sehova te ʼu hala ʼa Lote kae neʼe mole ina fai te faʼahi ʼaia. Ki muli age, ʼi te palalau ʼa te apositolo ko Petelo ʼo ʼuhiga mo Lote, neʼe ina ui neʼe ko te tagata agatonu. ʼE tou fiafia he ʼe tou iloʼi ko Sehova ʼe ina fakamolemole ʼatatou hala. (Pes. 130:3) ʼE feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi ia Lote? Kapau ʼe tou tokagaʼi tafito te ʼu kalitate ʼo ʼotatou tehina mo tuagaʼane, ʼe tou fakaha anai tatatou faʼa kataki kia natou. Pea ʼe faigafua anai kia natou hanatou tali ʼatatou tokoni.

8. Kotea anai ka tou fai mo kapau ʼe tou lotomanavaʼofa?

⁸ Neʼe mole hage ia Sopo ko Lote ʼae neʼe ina toʼo he tonu ʼe mole lelei. Kae neʼe toe lotomamahi ia Sopo koteʼuhi neʼe tau mo he ʼu mamahi ʼe lahi. Ohage la neʼe puli ʼona koloa fuli pea neʼe mole kei ʼi ai hona tuʼulaga ʼi te kolo pea neʼe toe mahaki. Kae neʼe mole gata ai, neʼe toe lahi tona  mamahi ʼi te mamate ʼo ʼana fanau fuli. Pea neʼe ʼomai leva ʼona kaumeʼa kaka ʼe tolu ʼo tukugakoviʼi ia ia. He koʼe neʼe mole manavaʼofa te ʼu kaumeʼa kaka ʼo Sopo kia ia? Neʼe mole natou faiga ke natou mahino ki te aluʼaga ʼae neʼe hoko kia Sopo. Neʼe natou maʼu atu aipe he ʼu manatu ʼe kovi pea mo natou fakamauʼi kovi ia Sopo. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke ʼaua naʼa tou fakahoko te ʼu lakahala ʼae neʼe fai e te ʼu kaumeʼa kaka kia Sopo? ʼE tonu ke tou mahino ko Sehova tokotahi pe ʼe feala ke ina iloʼi lelei te aluʼaga ʼo te takitokotahi. ʼE mole tou fagono pe anai ki ai, kae ʼe tou faiga anai ke tou logoʼi tona mamahi. Kapau ʼe tou fai feia, pea ʼe tou lotomahino anai pea mo manavaʼofa ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane.

9. Kotea ʼae ʼe mole tonu ke tou fai mo kapau ʼe tou manavaʼofa? Pea kotea tona tupuʼaga?

⁹ Kapau ʼe tou manavaʼofa, pea ʼe mole tou fakamatala anai ʼi te hahaʼi fuli te ʼu fihifihia ʼae ʼe tau mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane. Ko ʼae ʼe ina fakamafola he ʼu hisitolia, ʼe mole lagolago ia ki te logo tahi ʼo te kokelekasio, kae ʼe ina veuki. (Taag. 20:19; Loma 14:19) Pea ʼe mole ko he tahi ʼaia ʼe agalelei kae ʼe palalau ia ʼo mole fakakaukau ʼo ina ʼulihi te matagafua ʼo ia ʼae ʼe kei lotomamahi. (Taag. 12:18; Efe. 4:31, 32) ʼE lelei ke tou tokagaʼi te ʼu kalitate ʼo he tahi pea mo fakakaukauʼi pe ʼe feafeaʼi anai hatatou tokoni ke ina katakiʼi ʼona fihifihia.

10. Kotea te ako ʼe tou maʼu mai ia Sopo 6:2, 3?

¹⁰ Lau ia Sopo 6:2, 3. ʼI ʼihi temi, neʼe fai e Sopo he ʼu palalau neʼe mole ina fakakaukauʼi. Hili ia, neʼe fakahemala ia Sopo ʼi tana fai te ʼu palalau ʼaia. (Sopo 42:6) ʼE toe feia pe mo tatou ia ʼaho nei, ko he tahi ʼe lotomamahi ʼe feala pe ke ina fai he ʼu palalau neʼe mole ina fakakaukauʼi pea ki muli age neʼe fakahemala. Kotea ʼae ka tou fai anai? ʼE mole tou fatufatuʼi anai kae ʼe tonu ke tou lotomanavaʼofa ki ai. Tou manatuʼi neʼe  mole loto e Sehova ke tou tau mo te ʼu fihifihia ʼae ʼe tou lolotoga tauʼi ia ʼaho nei. Ko te tupuʼaga la ʼaia, ʼe tonu ke tou lotomahino moka fai mai e he tehina peʼe ko he tuagaʼane he ʼu palalau kae neʼe mole ina fakakaukauʼi ʼuhi ko te lahi ʼo ʼona mamahi. Pea ʼe mole tonu ke tou foimo iita peʼe tou fakamauʼi ia ia tatau aipe pe ʼe ina fai he ʼu palalau ʼe mole moʼoni ʼo ʼuhiga mo Sehova peʼe kia tatou.—Taag. 19:11.

11. ʼE faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi e te ʼu tagata ʼafeā ia Eliu moka ʼe natou foaki he ʼu tokoni?

¹¹ ʼI ʼihi temi, ka tau he tahi mo he aluʼaga faigataʼa, ʼe ʼaoga anai ke tokoniʼi peʼe fakatonutonuʼi tana faʼahiga manatu. (Kal. 6:1) Kotea ʼae ʼe feala ke fai e te kau tagata ʼafeā? ʼE feala ke natou faʼifaʼitakiʼi ia Eliu ʼae neʼe fagono lelei kia Sopo ʼaki he manavaʼofa lahi. (Sopo 33:6, 7) Neʼe faigaʼi ʼuluaki e Eliu ke mahino ki te faʼahiga manatu ʼa Sopo hili ia pea ina foaki leva he ʼu tokoni. ʼE faʼifaʼitakiʼi anai e te ʼu tagata ʼafeā ia Eliu ʼo natou fagono lelei kia ia ʼae neʼe tau mo te aluʼaga faigataʼa pea mo faigaʼi ke natou mahino ki te aluʼaga ʼae neʼe tau mo ia. Hili ia, ʼi tanatou kua lotomahino leva ki te aluʼaga ʼaia, kua faigafua leva hanatou foaki te ʼu tokoni ʼae ʼe feala ke malave ki te loto ʼo ia ʼae ʼe fagono.

12. Kotea ʼae neʼe logoʼi e Naomi ʼi te mamate leva ʼo tona ʼohoana pea mo ʼana tama ʼe lua?

¹² Ko Naomi neʼe ko he fafine agatonu, neʼe ʼofa kia Sehova. Kae ʼi te mamate leva ʼo tona ʼohoana pea mo ʼana tama ʼe lua neʼe mole kei ina loto ke higoa ko Naomi kae fakahigoaʼi ko “Mala” ko tona fakaʼuhiga “Mamahi.” (Lute 1:3, 5, 20, 21) Pea ko Lute te ʼohoana ʼo te tahi tama ʼa Naomi neʼe nofo mo ia lolotoga te ʼu temi ʼae neʼe lotomamahi ai. Pea neʼe mole gata ai te tokoni ʼa Lute kia Naomi kae neʼe ina toe fai he ʼu palalau fakalotofimalie mo fakamalotoloto. Neʼe fakaha ai e Lute tona ʼofa mamahi kia Naomi.—Lute 1:16, 17.

13. He koʼe ʼe ʼaoga ke tou tokoni kia ia ʼae kua mate tona ʼohoana?

¹³ Ka mate te ʼohoana ʼo hotatou tehina peʼe tuagaʼane ʼe ʼaoga ke tou tokoni ki ai. ʼE feala ke tou fakata he taumatuʼa ki he ʼu fuʼu ʼakau ʼe lua neʼe to fakatahi pea nā maʼuli fakatahi. Hili leva ki ai ni taʼu, ko te ʼu aka ʼo te ʼu fuʼu ʼakau ʼaia kua nā fefioʼaki leva. Kae kapau ʼe taʼaki he tahi ʼi te ʼu fuʼu ʼakau ʼaia, pea ʼe mate pea ko te tahi fuʼu ʼakau ʼe faigataʼa leva te hoko atu ʼo tona maʼuli. ʼE toe tatau pe ki he taumatuʼa. Ka mate he tahi ia naua, ʼe feala anai ke mamahi ia ia ʼae ʼe kei maʼuli lolotoga he temi fualoa. Ohage la, neʼe mate fakapunamaʼuli te ʼohoana ʼo Paula. * Neʼe ina ui fenei: “Neʼe fetogi katoa toku maʼuli. Neʼe kua au vaivai ʼaupito. Kua puli toku kaumeʼa lelei. Neʼe au fakamatala ia meʼa fuli ki toku ʼohoana. Neʼe ma vaevae te ʼu temi fiafia pea neʼe tokoni mai ʼi te ʼu temi faigataʼa. Neʼe fakalogo tuʼumaʼu pe kia au moka au palalau age ki ʼoku fihifihia. Neʼe hage kia au kua puli he tahi koga ʼi toku sino.”

14-15. ʼE feafeaʼi hatatou fakalotofimalieʼi he tahi moka kua mate tona ʼohoana?

¹⁴ ʼE feafeaʼi hatatou fakalotofimalieʼi he tahi kua mate tona ʼohoana? Ko te ʼuluaki faʼahi ʼae ʼe feala ke tou fai, ke tou faipalalau kia ia logo la ʼe mole tou iloʼi te faʼahiga palalau ʼae ʼe tonu ke tou fai ki ai. Neʼe ui fenei e Paula ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi muʼa atu: “ ʼE au mahino ʼe tuʼania te hahaʼi ʼi te palalau ki he kilisitiano kua mate he tahi neʼe ʼofa mamahi ai. ʼE natou matataku naʼa natou fai he ʼu palalau ʼe fakamamahiʼi ai he tahi. Kae ko te faʼahi ʼae ʼe kovi age ko te mole fia palalau mai ʼa he tahi.” Ko ia ʼae kua mate tona ʼohoana ʼe ʼaoga pe ia ki ai ke tou faipalalau mo ia. Neʼe ui fenei e Paula: “ ʼE au leleiʼia moka ui mai e ʼoku kaumeʼa: ‘ ʼE matou kaugā mamahi mo koe.’ ”

¹⁵ Neʼe mate te ʼohoana ʼo William kua hili ki ai ni taʼu. Neʼe ina fakamatala fenei: “ ʼE au leleiʼia moka fakamanatuʼi mai e ʼihi he ʼu aluʼaga ʼo  ʼuhiga mo toku ʼohoana. ʼE au fiafia he ʼe fakaha ai neʼe ʼofainaʼi pea mo fakaʼapaʼapaʼi. Pea neʼe tokoni lahi mai te faʼahi ʼaia kia au. ʼE au fiafia koteʼuhi neʼe au ʼofa mamahi ki toku ʼohoana pea neʼe maʼuhiga ʼaupito ki toku maʼuli.” Neʼe ui fenei e te fafine vitua ko Bianca: “ ʼE au fimalie moka au faikole fakatahi mo ʼihi pea mo natou lau mai he vaega Fakatohi-tapu ʼe tahi peʼe lua. ʼE au toe leleiʼia moka ʼe natou palalau ki toku ʼohoana peʼe ko natou ʼae ʼe fakalogo mai ki ʼaku palalau ʼo ʼuhiga mo ia.”

16. (1) ʼE tou tokoni feafeaʼi kia ia ʼae neʼe mate he tahi neʼe ʼofa mamahi ki ai? (2) Ka tou lau ia Sakopo 1:27, kotea totatou maʼua?

¹⁶ Neʼe nofo ia Lute ia tafa ʼo Naomi ʼi te mate ʼo tona ʼohoana. Pea ʼe toe feia mo tatou, ʼe tonu ke tou hoko atu tatatou tokoni kia natou ʼae kua mate he tahi neʼe natou ʼoʼofa mamahi ki ai. Neʼe ui fenei e Paula ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi muʼa atu: “Hili pe te mate ʼo toku ʼohoana, tokolahi neʼe ʼomai ʼo tokoni mai pea mo fakalotofimalieʼi au. Pea ʼaki te temi, neʼe toe liliu ia natou ʼaia ʼo hoko atu ʼanatou gaue mahani. Kae kia au, neʼe fetogi katoa ʼosi toku maʼuli. Neʼe ko he tokoni lahi moka mahino ʼihi ʼe ʼaoga he tokoni kia ia ʼae ʼe putu lolotoga he ʼu mahina peʼe ko he ʼu taʼu.” ʼE moʼoni, ʼe kehekehe te tagata takitokotahi. Pea ko ʼihi neʼe vave pe tanatou fakamamahani mo te aluʼaga ʼae neʼe tau mo natou. Kae ko ʼihi leva ʼe faigataʼa hanatou fai he ʼu gaue neʼe natou fai mahani mo ʼonatou ʼohoana ʼae kua mamate. Koia la ʼae ʼe kehekehe ai te mamahi ʼo natou ʼae ʼe tau mo te putu. Tou manatuʼi neʼe foaki mai e Sehova te pilivilesio pea mo te maʼua ʼae ke tou tokakaga kia natou ʼae kua vitua.—Lau ia Sakopo 1:27.

17. He koʼe ʼe ʼaoga he tokoni kia natou ʼae neʼe liʼaki e ʼonatou ʼohoana?

 ¹⁷ Ko ʼihi ʼe natou tau mo te toe mamahi moka liʼaki natou e ʼonatou ʼohoana. Neʼe liʼaki ia Joyce e tona ʼohoana kae alu ia mo te tahi fafine. Neʼe ina ui fenei: “Neʼe au mamahi ʼosi ʼi tama mavete mo toku ʼohoana. Neʼe lahi age ia ʼi te mamahi ʼae ʼe kita logoʼi moka na pau la neʼe mate mahaki peʼe tuʼutamaki. Koteʼuhi neʼe mole ko he faʼahi neʼe ina filifili pe neʼe loto ki ai. Kae ʼi te aluʼaga ʼaeni, ko ia totonu pe ʼae neʼe ina filifili ke ina liʼaki au. Neʼe au ufiufi ai koteʼuhi neʼe ina fakamalaloʼi au.”

18. ʼE feafeaʼi hatatou tokoni kia natou ʼae ʼe mole kei ʼi ai honatou ʼohoana?

¹⁸ Ka tou agalelei kia natou ʼae kua mamate ʼonatou ʼohoana peʼe kua liʼaki natou e ʼonatou ʼohoana, ʼe tou fakaha ai ʼe tou ʼoʼofa moʼoni ia natou. Koia ʼi te temi ʼaeni ʼe ʼaoga kia natou he ʼu kaumeʼa lelei. (Taag. 17:17) ʼE tou fakaha feafeaʼi ʼe tou kaumeʼa pea mo natou? ʼE feala ke tou fakaafe ia natou ke tou kakai fakatahi peʼe tou olo ʼo haʼele peʼe tou faifakamafola fakatahi mo natou peʼe tou fakaafe ʼi ʼihi temi ki tatatou ako fakafamili. Kapau ʼe tou fai feia, ʼe tou fakafiafiaʼi ai te loto ʼo Sehova koteʼuhi ʼe “ovi . . . kia natou ae e loto fasifasi” pea ko te “tauhi o te u vitua.”—Pes. 34:19; 68:6.

19. Kotea te tokoni ʼae ʼe tou maʼu ia 1 Petelo 3:8?

¹⁹ Kua vave pe te puleʼi ʼo te kele e te Puleʼaga ʼa te ʼAtua pea “e galoi anai te u mamahi afea” fuli. Pea ʼe tou fakaʼamu ki te temi ʼae ‘ ʼe mole tou toe manatu anai ki ai.’ (Esa. 65:16, 17) ʼI tatatou fakaatalitali ki te ʼaho ʼaia, tou hoko atu tatatou fetokoniʼaki pea mo tou fakaha ʼaki ni palalau pea mo ni gaue ʼe tou ʼoʼofa ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane fuli.—Lau ia 1 Petelo 3:8.