1, 2. Kotea te manatu ʼa te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te palatiso?

NEʼE kaugā malie te ʼu tehina mo tuagaʼane mai te ʼu fenua kehekehe neʼe olo ki he fakatahi lahi ʼi Séoul, ʼi Kolea. ʼI tanatou mavae mai te malaʼe faigaoʼi ʼae neʼe fai ai te fakatahi, neʼe fakatahitahi te kau Fakamoʼoni ʼo te fenua moʼo tauʼine mo hiki nima pea mo kalaga fenei kia natou: “ ʼE hoki tou toe felaveʼi ʼi te Palatiso.” Neʼe ko he aluʼaga logo loto. Kae ʼi tau manatu la, ko te palatiso fea ʼae neʼe natou talanoa ki ai?

² Ia ʼaho nei, ʼe kehekehe te manatu ʼa te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te palatiso. ʼE ui e ʼihi, ʼe ko he koga meʼa ʼe mole moʼoni. Pea ko ʼihi ʼe natou ui, ʼe ko he koga meʼa pe ʼe natou maʼu ai te fiafia. Ohage la, ko he tagata ʼe heka ʼi he laupapa ʼe mahu ai te meʼa kai, ʼi tana manatu kua nofo ia ʼi te palatiso. Kua fualoa ki muʼa atu, neʼe sio he fafine ki te ʼu matalaʼi ʼakau neʼe mafola ʼi he mafa pea ʼi te taulekaleka ʼo te koga meʼa neʼe kalaga fenei: “ ʼE ko he palatiso ia.” ʼE kei higoa pe te koga meʼa ʼaia ko he Palatiso logo la tona ʼaofi e te nive ia meta ʼe 15 ʼi te taʼu fuli. Kae ʼi tau manatu, kotea ia te Palatiso? Pea ʼe ʼi ai anai koa he Palatiso?

3. ʼI te Tohi-Tapu, ʼe tou maʼu ʼifea ia te ʼuluaki fakamatala ʼo ʼuhiga mo te Palatiso?

³ ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu, neʼe ʼi ai te palatiso ʼi te kamataʼaga pea ʼe  ʼi ai anai he palatiso ʼi te ka haʼu. ʼI te ʼuluaki tohi ʼo te Tohi-Tapu, ʼe tou maʼu ai te ʼuluaki fakamatala ʼo ʼuhiga mo te Palatiso. ʼI te Tohi-Tapu Katolika Fakapilitania ʼo Douay, ʼae neʼe fakaliliu mai te lea Fakalatina, ʼe ui fenei ia Senesi 2:8: “Ko te ʼAtua neʼe ina fakatuʼu he palatiso ʼo te fakafiafia ʼi te kamataʼaga pea neʼe ina tuku leva ki ai te tagata ʼae neʼe ina fakatupu.” * (Vakaʼi te kiʼi nota.) ʼI tona tohi ʼi te lea Fakahepeleo ʼe ui ai, ko te ʼoloto ʼo Eteni. Ko te fakaʼuhiga ʼo te kupu “Eteni” ko “Fakafiafia,” pea ʼe moʼoni he neʼe ko he koga meʼa fakalotofimalie. Neʼe ko he koga meʼa taulekaleka neʼe mahu ai te meʼa kai pea neʼe maʼuli tokalelei te tagata mo te ʼu manu.—Senesi 1:29-31.

4. He koʼe ʼe feala ke tou ui ko te ʼoloto ʼo Eteni neʼe ko he palatiso?

⁴ Ko te kupu Fakahepeleo ʼae neʼe fakaʼaogaʼi ki te kupu “ ʼoloto” neʼe fakaliliu ki te lea Fakakeleka ʼaki te kupu paradéïsos. ʼE ui ʼi te tikisionalio (Cyclopædia, de M’Clintock et Strong), moka neʼe logo ia he Keleka ki te kupu paradéïsos, ʼi tana manatu ʼe ko he toe ʼoloto matalelei ʼe puipui ʼaki he ʼa, ʼo mole feala ai ke maumauʼi te ʼoloto e he tahi. ʼE maʼu ai te ʼu fuʼu ʼakau lalahi kehekehe ʼe ʼi ai ʼonatou fua pea ʼe fakavai natou e he ʼu vai tafe tasilo ʼae ʼe haʼele ai he faga tia peʼe ko he faga ovi.—Vakaʼi ia Senesi 2:15, 16.

5, 6. He koʼe neʼe mole kei maʼu e Atama mo Eva ia tonā pilivilesio ʼae ko te maʼuli ʼi te Palatiso? Pea kotea te ʼu fehuʼi ʼe feala ke fai e ʼihi?

⁵ Neʼe tuku e Sehova ia Atama mo Eva ki he ʼoloto feia. Kae neʼe mole nā fakalogo kia Sehova, koia neʼe mole kei nā maʼu ai leva tonā pilivilesio ʼae ko te maʼuli ʼi te Palatiso mo ʼanā fanau. (Senesi 3:23, 24) Logo la neʼe mole kei maʼuli he tahi ʼi te Palatiso, kae ʼe mahino ia neʼe hoki pulihi pe ia ʼi te to ʼo te Tulivio ʼi te temi ʼo Noe.

⁶ ʼE feala pe ke fai e ʼihi ia te ʼu fehuʼi ʼaeni: ‘ ʼE toe fakatuʼu anai koa ʼi he temi ia te Palatiso ʼi te kele?’ Kotea ʼae ʼe ha mai ʼaki te ʼu aluʼaga ʼae ʼe hoko? Kapau ʼe ke fakaʼamu ke ke maʼuli mo natou ʼae ʼe ke ʼofa ai ʼi te Palatiso, ʼe ʼi ai koa he ʼu tupuʼaga ke ke tui ki te ʼamanaki ʼaia? ʼE feala koa hau fakamahino pe koʼe ʼe feala ke tou tui papau ʼe ʼi ai anai he palatiso ʼi te ka haʼu?

7, 8. (1) Kotea ʼae neʼe fakapapau e te ʼAtua kia Apalahamo? (2) Kotea ʼae neʼe feala ke manatu ki ai ia Apalahamo ʼo ʼuhiga mo te fakapapau ʼa te ʼAtua?

⁷ ʼI tona fakahagatonu, ʼe tou maʼu te ʼu tali ki te ʼu fehuʼi ʼo ʼuhiga mo te Palatiso ʼi te Tohi-Tapu. Ko te Tohi-Tapu ʼe haʼu mai ia Sehova, ʼae neʼe ina fakatuʼu ia te Palatiso ʼi te kamataʼaga. Tou vakaʼi pe kotea ʼae neʼe ui e te ʼAtua ki tona kaumeʼa ko Apalahamo. Neʼe ui e te ʼAtua, ʼe ina fakahahaʼi anai te hologa ʼo Apalahamo ohage ko “te one o te matatai.” Hili ia pea neʼe fai leva e Sehova ia te fakapapau maʼuhiga ʼaeni kia Apalahamo: “E tapuakina anai te u puleaga fuli o te kele i tou hakoga, koteuhi nee ke fakalogo ki toku leo.” (Senesi 22:17, 18) Ki muli age, neʼe toe fai e te ʼAtua ia te fakapapau ʼaia ki te foha pea mo te mokopuna ʼo Apalahamo.—Lau ia Senesi 26:4; 28:14.

⁸ ʼE mole ui mai ʼi te Tohi-Tapu neʼe tui ia Apalahamo ʼe ʼi ai anai he fakapale fakaʼosi ʼi he palatiso ʼi te lagi. Koia, ʼi te temi ʼae neʼe ui age ai e te ʼAtua e tapuakina anai “te u puleaga fuli o te kele,” ʼe mahino ia neʼe manatu ia Apalahamo ʼe hoko anai te tapuakina ʼaia ʼi te kele. Kae ʼe ko te fakamoʼoni pe koa ʼaia ʼe tou  maʼu ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo he palatiso ʼi te kele ʼi te ka haʼu?

9, 10. Kotea te tahi ʼu fakapapau ʼe tupu ai tatatou ʼamanaki ʼe ʼi ai anai he palatiso ʼi te ka haʼu?

⁹ Ko te ʼAtua neʼe ina ʼekenaki ia Tavite, ʼae ʼe kau ki te hologa ʼo Apalahamo, ke palalau ʼo ʼuhiga mo he temi “e puli [ai] anai te tagata agakovi.” (Pesalemo 37:1, 2, 10) Kae, “ ʼe maʼu anai e te kau agavaivai te kele, pea ʼe natou fiafia moʼoni anai ʼi te mahu ʼo te tokalelei.” Pea neʼe toe fakakikite fenei e Tavite: “ ʼE maʼu anai e te kau agatonu te kele, pea ʼe natou nonofo anai ʼi ai ʼo talu ai.” (Pesalemo 37:11, 29, MN; 2 Samuele 23:2) ʼI tau manatu, neʼe malave feafeaʼi te ʼu fakapapau ʼaeni ki te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua? Neʼe natou maʼu ia he ʼu tupuʼaga ke natou fakaʼamu ai ki te temi ʼae ʼe maʼuʼuli ʼateaina anai te kau faitotonu ʼi te kele, ʼi he palatiso ohage ko te ʼoloto ʼo Eteni.

¹⁰ ʼAki te temi, ko te kaugā malie ʼo te kau Iselaele neʼe natou liʼaki ia Sehova pea mo te tauhi moʼoni. Koia neʼe tuku ai e te ʼAtua ke malo ia te kau Papiloni ʼi tana hahaʼi, ke natou maumauʼi tonatou fenua pea mo ʼave te tokolahi ia natou ʼo fakaʼaunofo. (2 Koloniko 36:15-21; Selemia 4:22-27) Kae ko te kau polofeta ʼa te ʼAtua neʼe natou fakakikite ʼe toe liliu anai tana hahaʼi ki tonatou fenua hili ki ai taʼu ʼe 70. Pea neʼe hoko moʼoni te ʼu lea fakapolofeta ʼaia. Kae ʼe toe ʼi ai tona fakaʼuhiga kia tatou ia ʼaho nei. Lolotoga tatatou vakaʼi ʼihi ʼi te ʼu lea fakapolofeta ʼaia, tokagaʼi tafito ia te ʼu tupuʼaga ʼae neʼe natou tui ai ki he palatiso ʼi te kele ʼi te ka haʼu.

11. Neʼe ʼuluaki hoko feafeaʼi ia Esaia 11:6-9, kae kotea te ʼu fehuʼi ʼae ʼe feala ke tou fai?

¹¹ Lau ia Esaia 11:6-9. ʼAki ia te polofeta ko Esaia, neʼe fakapapau e te ʼAtua ʼe maʼuʼuli anai te kau Iselaele ʼi te tokalelei ʼi te temi ʼae ka natou toe liliu ai ki tonatou fenua. ʼE mole natou tuʼania anai naʼa kai natou e te ʼu manu peʼe gaohi koviʼi natou e he tahi. Ko te kau tupulaga pea mo te hahaʼi ʼae kua vaivai matuʼa ʼe maʼuʼuli fimalie anai. ʼE mole koa la ke manatu ki te ʼu aluʼaga ʼae neʼe maʼu ʼi te ʼoloto ʼo Eteni? (Esaia 51:3) Neʼe toe fakakikite e Esaia ʼe mole gata pe ki te puleʼaga ʼo Iselaele, kae ko te kele katoa “e fonu anai . . . ʼi te iloilo o [Sehova], o hage ko te fonu o te takele o te tai i te u vai ae e natou uufi ia ia.” Ko te temi fea ʼae ka hoko ai te aluʼaga ʼaia? ʼE mahino ia, ʼe hoko anai te aluʼaga ʼaeni ʼi te ka haʼu.

12. (1) Kotea te ʼu tapuakina neʼe maʼu e natou ʼae neʼe toe liliu mai tonatou ʼaunofo ʼi Papiloni? (2) He koʼe ʼe feala ke tou ui ʼe toe hoko anai ia te lea fakapolofeta ʼo Esaia 35:5-10 ʼi te ka haʼu?

¹² Lau ia Esaia 35:5-10. Neʼe toe fakakikite e Esaia, ko te kau Iselaele ʼae ʼe toe liliu mai anai mai tonatou ʼaunofo ʼi Papiloni ʼe mole ʼaoga anai ke natou matataku ki he manu peʼe ki he tahi. Neʼe ina ui ʼe fua maumau anai te kele ʼuhi ko te mahu ʼo te vai, ohage pe ko te ʼoloto ʼo Eteni. (Senesi 2:10-14; Selemia 31:12) ʼE hoko pe koa anai te lea fakapolofeta ʼaia ʼi te temi ʼo te kau Iselaele ʼaia? Tou fakatokagaʼi neʼe toe ui ʼi te lea fakapolofeta ʼe malolo anai te kau kivi, mo te kau maʼimoa pea mo te kau tuli. Kae neʼe mole hoko te aluʼaga ʼaia ki te kau Iselaele ʼae neʼe toe liliu mai Papiloni.  Neʼe fakaha e te ʼAtua ʼe ina fakamalolo anai ia te ʼu mahaki fuli ʼi te ka haʼu.

13, 14. Neʼe hoko feafeaʼi te lea fakapolofeta ʼo Esaia 65:21-23 ʼi te toe liliu mai ʼa te kau Iselaele mai Papiloni? Kae ko te koga fea ʼo te lea fakapolofeta ʼaia ʼe heʼeki hoko? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)

¹³ Lau ia Esaia 65:21-23. ʼI te temi ʼae neʼe toe liliu ai te kau Sutea ki tonatou fenua, neʼe mole natou maʼu honatou nofoʼaga ʼe lelei peʼe ko he ʼu gaueʼaga kua gaueʼi peʼe ko he ʼu gaueʼaga vite. Kae neʼe fetogi leva te ʼu aluʼaga ʼaia koteʼuhi neʼe tapuakinaʼi natou e te ʼAtua. Tou fakakaukauʼi age muʼa te toe fiafia ʼa te hahaʼi ʼi tanatou laga ʼonatou ʼapi ke natou nofoʼi pea mo natou kakai te ʼu fua ʼo ʼanatou gaueʼaga.

¹⁴ Tou fakatokagaʼi, ʼe ui ʼi te lea fakapolofeta ʼaia ʼe hage anai ʼotatou ʼaho “ko te u aho o te u akau.” Ko ʼihi fuʼu ʼakau ʼe maʼuʼuli lolotoga he ʼu taʼu ʼe lauʼi afe. Kae, ke feala he maʼuli fualoa feia ʼa te hahaʼi ʼe tonu anai ke haohaoa tonatou maʼuli malolo. Pea kapau neʼe feala ke natou maʼuʼuli ʼi he ʼu aluʼaga tokalelei, mo taulekaleka ohage ko tona fakakikite e Esaia, ʼe mahino ia ʼe ko he palatiso anai ia. Pea ʼe hoko moʼoni anai te lea fakapolofeta ʼaia.

15. Kotea he ʼu tapuakina neʼe talanoa ki ai te tohi ʼo Esaia?

¹⁵ Tou fakakaukauʼi age muʼa pe ʼe ha feafeaʼi ʼi te fakapapau ʼae neʼe hoki tou vakaʼi ʼe ʼi ai anai he palatiso ʼi te ka haʼu. ʼI te kele katoa ʼe tapuakinaʼi anai e te ʼAtua ia te hahaʼi. ʼE mole natou toe tuʼaniaʼi anai ia te ʼu manu fekai peʼe ko te hahaʼi agamalohi. ʼE fakamalolo anai te kau kivi, mo te kau tuli pea mo te kau ketu. ʼE tahi laga pe anai e te hahaʼi ʼonatou ʼapi pea mo tahi gaue ʼi ʼonatou gaueʼaga. ʼE natou maʼuʼuli fualoa age anai ʼi te ʼu fuʼu ʼakau. ʼEi, ʼe fakaha lelei mai ʼi te Tohi-Tapu ʼe feia anai te palatiso ʼi te ka haʼu. Kae ʼe ui pe anai e ʼihi ʼe mole talanoa te ʼu lea fakapolofeta ʼaia ki he palatiso ʼi te kele. Kotea anai tau tali kia natou? Kotea te tupuʼaga ʼae ʼe ke fakatafito ki ai tau fakaʼamu ʼae ke ke maʼuli ʼi he palatiso ʼi te kele? Ko te tagata ʼae ʼe lahi tokotahi ʼo te ʼu temi fuli ʼae ko Sesu, ʼe ina tuku mai te tupuʼaga ʼaia.

16, 17. Ko ʼanafea ʼae neʼe palalau ai ia Sesu ʼo ʼuhiga mo te Palatiso?

¹⁶ Ko Sesu neʼe fakatuʼā ki te mate pea neʼe tutuki ki te pou ʼi te lotomalie ʼo te ʼu tagata kaihaʼa ʼe toko lua, kae neʼe mole ina fai he meʼa ʼe kovi. Neʼe mahino te tahi ʼi te ʼu tagata kaihaʼa ko Sesu neʼe ko he hau pea ina ui fenei: “Sesu, manatuʼi au moka ke hu ki tou Puleʼaga.” (Luka 23:39-42) Ko te fakapapau ʼae neʼe fai e Sesu ki te tagata kaihaʼa ʼaia ia Luka 23:43, ʼe ʼi ai tona pikipikiga mo tou ka haʼu. Ko ʼihi tagata sivi Tohi-Tapu, ʼe natou ʼai he vilikule ki muʼa ʼo te ʼu kupu “ ʼaho nei” ʼo fenei leva tona fakaliliu: “ ʼE au tala moʼoni atu kia koe, ʼi te ʼaho nei ʼe ke nofo anai mo au ʼi te Palatiso.” ʼE lahi te ʼu manatu ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼae ʼe tonu ke tuʼu ai te vilikule ʼi te falasisi ʼaia. Kae kotea ʼae neʼe fia ui e Sesu ʼi tana fakaʼaogaʼi te ʼu kupu “ ʼaho nei”?

¹⁷ ʼE lahi te ʼu lea ia ʼaho nei ʼe fakaʼaogaʼi ai te ʼu vilikule ke faigafua te mahino ʼo he falasisi. Kae neʼe mole fakaʼaogaʼi tuʼumaʼu te ʼu kiʼi fakailoga feia ʼi te ʼu tohi Fakakeleka ʼafeā. Koia ʼe lagi tou feʼekeʼaki fenei: Neʼe fia ui koa e Sesu, “ ʼE au tala atu kia koe, ʼi te ʼaho nei ʼe ke nofo anai mo au ʼi te Palatiso”? Pe neʼe ina fia ui fenei koa: “ ʼE au tala atu kia koe ʼi te ʼaho nei, ʼe ke nofo anai mo au ʼi te Palatiso.” Ko te kau faifakaliliu ʼe natou ʼai ia te vilikule ki muʼa peʼe ki muli ʼo te ʼu kupu “ ʼaho nei” ʼo mulimuli pe ki tanatou faʼahiga mahino ki te ʼu palalau ʼa Sesu. Pea ʼe tou maʼu te ʼu faʼahiga  fakaliliu ʼaia ʼe lua ʼi te ʼu Tohi-Tapu ʼo te temi nei.

18, 19. Kotea ʼae ʼe tokoni mai ke tou mahino ki te ʼu palalau ʼa Sesu?

¹⁸ Kae tou manatuʼi te ʼu palalau ʼae neʼe fai e Sesu ki ʼana tisipulo ʼo ʼuhiga mo tana mate. Neʼe ina ui fenei: “[Ko] te Foha ʼo te tagata, ʼe tuku anai ki te kele ia ʼaho ʼe tolu mo po ʼe tolu.” Neʼe ina toe ui fenei: “ ʼE tuku anai te Foha ʼo te tagata ki te ʼu nima ʼo ʼona fili, pea ʼe natou matehi anai ia ia, kaʼe ʼe fakatuʼuake anai ʼi te tolu ʼaho.” (Mateo 12:40; 16:21; 17:22, 23; Maleko 10:34) ʼE fakaha e te apositolo ko Petele neʼe hoko moʼoni te aluʼaga ʼaia. (Gaue 10:39, 40) Koia, neʼe mole alu ia Sesu ki te Palatiso ʼi te ʼaho ʼae neʼe nā mamate ai mo te tagata kaihaʼa. ʼE fakaha mai ʼi te Tohi-Tapu, neʼe nofo ia Sesu “ ʼi te Faitoka” lolotoga ʼaho ʼe tolu ʼo kaku ki tona fakatuʼuake e te ʼAtua.—Gaue 2:31, 32. * (Vakaʼi te kiʼi nota.)

¹⁹ Koia neʼe kamata e Sesu ia tana fakapapau ʼae neʼe ina fai ki te tagata kaihaʼa ʼaki te ʼu palalau ʼaeni: “ ʼE au tala moʼoni atu kia koe ʼi te ʼaho nei.” Ko te faʼahiga palalau ʼaia neʼe toe lahi pe la tona fakaʼaogaʼi ʼi te temi ʼo Moisese. ʼI te tahi ʼaho neʼe ui fenei e Moisese: “Pea ke nofo anai i tou loto te u folafola aeni e au tuku atu kia koe i te aho nei.”—Tetelonome 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Kotea ʼae ʼe fakamoʼoni ki tatatou mahino ʼo ʼuhiga mo te ʼu palalau ʼa Sesu?

 ²⁰ Ko te tagata faifakaliliu Tohi-Tapu ʼe maʼuli ʼi te ʼu potu fenua ʼae neʼe maʼuli ai Sesu, neʼe ina ui fenei: “ ʼE fakamaʼuhigaʼi te ʼu kupu ‘ ʼaho nei’ ʼi te vaega ʼaia pea ʼe tonu ke lau, ‘ ʼE au tala moʼoni atu kia koe ʼi te ʼaho nei, ʼe ke nofo anai mo au ʼi te Palatiso.’ Neʼe fai te fakapapau ʼi te ʼaho pe ʼaia kae neʼe tonu ke hoko ki muli age.” Neʼe toe ui e te tagata faiako, ʼe ko te tahi pe ʼaia agaaga faipalalau ʼa te hahaʼi ʼo te ʼu potu fenua ʼaia, ko tona fakaʼuhiga, “neʼe ʼi ai te ʼaho neʼe fai ai te fakapapau pea ʼe hoko moʼoni anai.” Ko te Tohi-Tapu ʼi te lea Syriaque neʼe fakaliliu fenei ai te vaega ʼaia kua hili nei ki ai taʼu ʼe teitei 1 600: “Ameni, ʼe au tala atu ʼi te ʼaho nei ʼe ke nofo anai mo au ʼi te ʼoloto ʼo Eteni.” ʼE tonu ke fakalotomalohiʼi tatou fuli e te fakapapau ʼaia.

21. Kotea ʼae neʼe mole fakapapau e Sesu ki te tagata kaihaʼa, pea kotea tona tupuʼaga?

²¹ ʼI te temi ʼae neʼe palalau ai Sesu ʼo ʼuhiga mo te Palatiso ki te tagata kaihaʼa, neʼe mole palalau ia ʼo ʼuhiga mo he palatiso ʼi te lagi. ʼE tou iloʼi feafeaʼi te faʼahi ʼaia? Neʼe mole iloʼi e te tagata ʼaia ia te fuakava ʼae neʼe kua fai e Sesu mo ʼana apositolo agatonu ke natou kaugā hau mo ia ʼi te lagi. (Luka 22:29) Pea tahi, neʼe mole pe la heʼeki papitema. (Soane 3:3-6, 12) Koia ʼe tou mahino ai, ko Sesu neʼe ina fakapapau ki te tagata kaihaʼa, ʼe maʼuli anai ʼi he palatiso ʼi te kele. ʼI ni taʼu ki muli age, neʼe talanoa ia te apositolo ko Paulo ki te meʼa neʼe ha age ki ai pea neʼe sio ai ki te tagata “neʼe ʼave ki te palatiso.” (2 Kolonito 12:1-4) Tatau aipe pe neʼe ko te kau apositolo pea mo ʼihi ʼae neʼe fili ke natou kaugā hau mo Sesu, kae neʼe palalau ia Paulo ʼo ʼuhiga mo he palatiso ʼi te ka haʼu. * (Vakaʼi te kiʼi nota.) ʼE tuʼu anai koa te palatiso ʼi te kele? ʼE feala anai koa hau maʼuli ʼi te palatiso?

22, 23. Kotea te ʼamanaki ʼae ʼe feala ke ke maʼu?

²² ʼE kei ke manatuʼi, neʼe palalau ia Tavite ʼo ʼuhiga mo he temi ʼe “mau anai e te kau agatonu te fenua.” (Pesalemo 37:29; 2 Petelo 3:13) Neʼe talanoa ia Tavite ki he temi ʼe fakalogo ai anai te hahaʼi fuli ʼi te kele ki te ʼu pelesepeto faitotonu ʼa te ʼAtua. ʼE ui fenei ʼi te lea fakapolofeta ʼa Esaia 65:22: “E hage anai te u aho o taku hahai ko te u aho o te u akau.” Ko tona fakaʼuhiga, ko te hahaʼi ʼae ka tauhi kia Sehova ʼi te malama foʼou ʼe maʼuʼuli anai lolotoga ni taʼu ʼe lauʼi afe. ʼE feala koa hau fakaʼamu ki te aluʼaga ʼaia? ʼEi, koteʼuhi ʼe ui ia Fakaha 21:1-4, ʼe tapuakinaʼi anai e te ʼAtua ia te hahaʼi pea “ ʼe mole toe ʼi ai anai te mate.”

²³ ʼE mahino lelei ia te ʼu faʼahi ʼae ʼe akoʼi mai ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te Palatiso. Neʼe mole kei maʼu e Atama mo Eva te pilivilesio ʼae ke nā maʼuʼuli ʼo talu ai ʼi he palatiso, kae ʼe toe liliu anai ia te kele ko he palatiso. Ohage pe ko tona fakapapauʼi mai e te ʼAtua, ʼe ina tapuakinaʼi anai te hahaʼi ʼi te kele. Neʼe ui e Tavite ʼe maʼu anai e te kau agatonu ia te kele pea ʼe natou maʼuʼuli anai ʼi ai ʼo talu ai. Pea ʼe tokoni mai te ʼu lea fakapolofeta ʼa Esaia ke tou fakakaukauʼi te ʼu aluʼaga fakaofoofo ʼae ka tou maʼu anai ʼi te palatiso ʼi te kele. Kae ko ʼafea koa ʼae ka hoko ai te ʼu aluʼaga ʼaia? ʼI te temi ʼae ka fakahoko ai te fakapapau ʼae neʼe fai e Sesu ki te tagata kaihaʼa. ʼE feala ke ke maʼuli ʼi te Palatiso ʼaia. ʼI te temi ʼaia, ʼe hoko moʼoni anai te ʼu palalau ʼae neʼe fai e te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼo Kolea ki te ʼu teleke. Neʼe natou kalaga fenei: “ ʼE hoki tou toe felaveʼi ʼi te Palatiso.”