1. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou logoʼi ʼi tatatou maʼu ia te tui?

ʼE MOLE ko te hahaʼi fuli ʼae ʼe natou maʼu ia te tui. (2 Tesalonika 3:2) Kaʼe ʼe foaki e Sehova ia te tui kia natou fuli ʼae ʼe tauhi kia te ia. (Loma 12:3; Kalate 5:22, MN) Koia ʼe tou fakafetaʼi ai kia Sehova ki tana foaki mai ia te tui.

2, 3. (1) Kotea te ʼu lelei ʼe tou maʼu mo kapau ʼe tou maʼu ia te tui? (2) Kotea te ʼu fehuʼi ʼe tou tali anai ki ai?

² Neʼe foaki e Sehova tona ʼAlo ʼofaina, ke feala kia ia ʼae ʼe tui kia Sesu ke fakamolemole ʼana agahala. ʼAki te sakilifisio ʼaia, kua feala ki te tagata ke kaumeʼa mo Sehova pea ke ina maʼu ia te maʼuli heʼe gata. (Soane 6:44, 65; Loma 6:23) ʼE manavaʼofa lahi ia Sehova kia tatou. Logo la ʼe tou agahala pea mo tou tuha mo te mate, kaʼe ʼe tokagaʼi pe e Sehova ʼe tou lava fai ia te lelei. (Pesalemo 103:10) ʼE tokoni mai ke tou ako te moʼoni ʼo ʼuhiga mo Sesu pea mo tona sakilifisio. ʼI te temi ʼae neʼe tou kamata tui ai kia Sesu pea mo fakalogo kia te ia, neʼe feala ai ke tou fakaʼamu ki te maʼuli heʼe gata.—Lau ia 1 Soane 4:9, 10.

 ³ Kaʼe kotea koa te tui? Kapau ʼe tou iloʼi pe kotea ʼae neʼe fai e te ʼAtua maʼa tatou pea mo ʼana fakatuʼutuʼu ki te ka haʼu, ʼe fakaʼuhiga koa kua tou maʼu ia te tui? Tou vakaʼi pe kotea la te tahi ʼu gaue ʼe tonu ke tou fai.

4. Ka tou maʼu te tui, pea ʼe malave feafeaʼi kia tatou?

⁴ Ka tou maʼu te tui kia Sehova pea mo Sesu, ʼe mole tonu pe ke tou iloʼi te ʼu meʼa ʼae neʼe nā fai maʼa tatou pea mo te ʼu meʼa ʼae ka nā fai anai maʼa tatou ʼi te ka haʼu. ʼE tou toe loto moʼoni foki ke tou mulimuli ki te faʼahiga maʼuli ʼae neʼe nā akoʼi mai. Pea ʼe tou fia tokoni ki te hahaʼi ke natou iloʼi ia naua. Neʼe ui fenei e te apositolo ko Paulo: “Kapau e ke kofesio i tou gutu te Aliki Sesu, pea kapau e ke tui i tou loto kua toe fakatuuake ia e te Atua mai te kau mate, e haofaki anai ia koe. Koteuhi aki te tui i te loto e kaku ai ki te faitotonu, pea aki te fakaha i te gutu e kaku ai ki te mauli.”—Loma 10:9, 10; 2 Kolinito 4:13.

5. He koʼe ʼe maʼuhiga ia te tui? Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke tou taupau tatatou tui ke malohi? Tuku mai he faʼifaʼitaki.

⁵ Kapau ʼe tou fia maʼu ia te maʼuli heʼe gata ʼi te malama foʼou, ʼe tonu ke tou maʼu ia te tui pea ke tou taupau ke malohi. Ko te tui ʼe hage ko he fuʼu ʼakau. Kapau ʼe tou loto ke maʼuli lelei pea ke malohi, ʼe tonu ke tou fakavai tuʼumaʼu. He ʼe kapau ʼe mole tou fakavai, ʼe fefe anai pea mate ai leva. ʼO toe feia pe mo tatou, ʼe tonu ke tou fakatuputupu tatatou tui pea mo taupau ke malohi.—Tito 2:2; 2 Tesalonika 1:3; Luka 22:32; Hepeleo 3:12.

6. Kotea te ʼu faʼahi ʼe lua ʼe talanoa ki ai ia Hepeleo 11:1 ʼo ʼuhiga mo te tui?

⁶ ʼE fakamahino ia Hepeleo 11:1 te fakaʼuhiga ʼo te tui. (Lau.) (1) Ko te tui ʼe “ko he iloi papau o te u mea e [tou] amanaki ki ai.” Ko te ʼu meʼa ʼae ʼe tou ʼamanaki ki ai ʼe ko te ʼu fakapapau ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te ka haʼu. Ohage la, ʼe tou tui papau ʼe fakagata anai ia te agakovi pea ʼe fakatuʼu anai ia te malama foʼou. (2) Ko te tui ʼe “ko he fakamooni o te u mea e mole [tou] sio ki ai.” ʼE tou tui papau ʼe maʼuli moʼoni ia Sehova ʼAtua, mo Sesu Kilisito, mo te kau ʼaselo, pea ʼe ʼafio moʼoni te Puleʼaga ʼi te lagi. ʼE tou tui papau ki ai logo la ʼe mole tou sisio ki ai. (Hepeleo 11:3) ʼE tou fakaha feafeaʼi ʼe tou tui moʼoni ki te ʼu fakapapau ʼa te ʼAtua, ʼo feia mo te ʼu meʼa ʼae ʼe mole tou sisio ki ai? ʼE tou fakaha tatatou tui ʼi tatatou faʼahiga maʼuli, mo ʼatatou palalau pea mo ʼatatou gaue.

7. Kotea te ako ʼe tou maʼu mai ia Noe ʼo ʼuhiga mo te tui? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)

⁷ Kotea te ako ʼe tou maʼu mai ia Noe ʼo ʼuhiga mo te tui? Neʼe ui fenei e te apositolo ko Paulo ʼo ʼuhiga mo Noe: “Ko te tui ae nee fakalogo ai ia Noe ki te u valoki a te Atua o uhiga mo te u mea ka hoko kae nee mole heki sio ki ai, pea nee [“manavasiʼi,” MN] leva ia ki te Atua, o ina fau leva he aleka ke fakamauli ai tona famili.” (Hepeleo 11:7) Neʼe faʼu e Noe te toe aleka lahi koteʼuhi neʼe tui kia Sehova. Neʼe lagi fehuʼi age e te hahaʼi te tupuʼaga ʼo tana faʼu ia te aleka. Kaʼe ʼe mahino ia, neʼe mole nofo fakalogologo ia Noe. Koia ʼe ui ai ʼi te Tohi-Tapu ko Noe neʼe ko “te tagata faiakonaki  aena o te faitotonu.” (2 Petelo 2:5) Neʼe ina fakatokaga ki te hahaʼi ʼe fakato anai e te ʼAtua he Tulivio moʼo pulihi te kau agakovi. Neʼe lagi ina fakaha pe ki te hahaʼi te ʼu palalau ʼae neʼe fai age e Sehova kia ia, ʼi tana ui fenei: “Kua au fakapapau ke fakagata te u tagata fuli; koteuhi kua natou fakafonu te kele aki te agamalohi,” pea “e au fekaui mai anai te lomaki ke to ki te kele, o maumaui te u mea fuli ae e mauli i lalo o te lagi; pea e mamate anai te u mea fuli ae e mauli i oluga o te kele.” Neʼe lagi fakamahino e Noe ki te hahaʼi pe kotea ʼae ʼe tonu ke natou fai ke haofaki ai ʼonatou maʼuli. Pea neʼe fakatotonu fenei age e Sehova: “E ke ulu anai ki te aleka.”—Senesi 6:13, 17, 18.

8. Kotea ʼae neʼe ui e Sakopo ʼo ʼuhiga mo te tui?

⁸ Neʼe palalau ia Sakopo ʼi tana tohi ki te tui. Neʼe lagi ina fai tana tohi hili pe te faitohi ʼa Paulo ki te kau Hepeleo. Neʼe tohi fenei e Sakopo: “Fakaha mai kia au tau tui hala gaue, pea ko au, e au fakaha atu anai kia koe taku tui i aku gaue.” (Sakopo 2:18) Neʼe fakamahino e Sakopo ko te tui ʼe mole fakaʼuhiga pe ke tou iloʼi ʼe moʼoni he ʼu koga. Ohage la, ʼe iloʼi e te kau temonio ʼe maʼuli moʼoni te ʼAtua, kaʼe ʼe mole natou tui kia Sehova. ʼE natou fakafeagai kia te ia. (Sakopo 2:19, 20) Pea tahi, ko he tahi ʼe tui ki te ʼAtua, ʼe ina fai anai he ʼu gaue ʼe lelei. Neʼe fai e Apalahamo te faʼahi ʼaia. Neʼe tohi fenei e Sakopo: “Ko Apalahamo tatatou tamai, pe nee mole fakamatatonu ia ia e ana gaue, i tana momoli tona foha ko Isaake i te aletale? E ke sio nee gaue te tui mo ana gaue, pea nee liliu leva te tui o lelei tukupau i ana gaue.” Neʼe fakaha lelei leva e Sakopo ko te tui hala mo gaue ʼe mole hona ʼuhiga, ʼi tana ui fenei: “O hage ko te sino hala laumalie e mate, ko te tui hala gaue e mate foki.”—Sakopo 2:21-23, 26.

9, 10. Kotea te fakaʼuhiga ʼae ke tou tui ki te ʼAlo?

⁹ Hili ki ai ni taʼu ʼe 30 tupu, neʼe tohi leva e Soane tana Evaselio pea mo ʼana tohi ʼe tolu. Neʼe mahino ia Soane ki te fakaʼuhiga totonu ʼo te tui. Neʼe fakaʼaogaʼi tuʼa lahi e Soane ʼi ʼana tohi ia te kupu Fakakeleka ʼae ko te “gaueʼi te tui.”

¹⁰ Ohage la, neʼe fakamahino fenei e Soane: “Ko ae e tui ki te Alo e ina mau te mauli heegata; ko ae e mole tui ki te Alo e mole pe sio anai ia ki te mauli, kae e nofo anai te hauhau o te Atua i ona oluga.” (Soane 3:36) Kapau ʼe tou fia fakaha tatatou tui ki te ʼAlo ko Sesu, ʼe tonu ke tou fakalogo kia te ia. Neʼe tau ui e Sesu, kapau ʼe tou fia maʼu ia te maʼuli heʼe gata, ʼe tonu ke tou tui kia te ia pea mo tana Tamai.—Soane 3:16; 6:29, 40; 11:25, 26; 14:1, 12.

11. ʼE tou fakaha feafeaʼi totatou lotofakafetaʼi kia Sehova ʼuhi ko tatatou iloʼi ia te moʼoni?

¹¹ Neʼe tokoni mai ia Sehova, ʼaki tona laumalie maʼoniʼoni, ke tou mahino ki te moʼoni ʼo ʼuhiga mo ia pea mo tona ʼAlo pea ke tou tui kia naua. (Lau ia Luka 10:21.) ʼE tou fakaha feafeaʼi totatou lotofakafetaʼi kia Sehova ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe ina fai? ʼE tonu ke tou fakafetaʼi tuʼumaʼu kia  te ia ki tana fakafealagia ke tou felogoʼi mo ia ʼaki ia Sesu, “te Tupuʼaga Tafitō ʼo tatatou tui, ia Ia ʼae ʼe ina fakaʼau ki tona lelei ʼaupito.” (Hepeleo 12:2, MN) Koia, kapau ʼe tou loto ke tou taupau ke malohi tatatou tui, ʼe tonu ke tou faikole tuʼumaʼu kia Sehova pea mo ako tuʼumaʼu tana Folafola.—Efeso 6:18; 1 Petelo 2:2.

12. Kotea ʼe tonu anai ke tou fai mo kapau ʼe tou maʼu ia te tui?

¹² ʼE tonu ke ha ʼi ʼatatou gaue ʼe tou tui malohi ki te ʼu fakapapau ʼa Sehova. Ohage la, ʼe tou haga fakamafola te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ki te hahaʼi pea mo tokoni kia natou ke natou liliu ko he ʼu tisipulo ʼa Sesu. ʼE “tou fai te mea e lelei ki te u tagata fuli, kae tafito ki te u tehina i te tui.” (Kalate 6:10) ʼE tou faiga malohi ke tou ‘toʼo kehe ia tatou ʼotatou ʼuluagaaga ʼafeā pea mo ʼana gaue’ koteʼuhi ʼe tou fia taupau ʼatatou felogoʼi lelei ʼae mo Sehova.—Kolose 3:5, 8-10, MN.

13. He koʼe ʼe maʼuhiga ke tou tui ki te ʼAtua? Kotea ʼae ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia?

¹³ ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Hala mo te tui, e mole feala ke lelei he tahi ki te Atua; e tonu ko ae e fakaovi ki te Atua ke tui ia e i ai he Atua, pea ko ia ae e ina fakapale natou ae e natou kumi ia ia.” (Hepeleo 11:6) ʼE fakaha mai ʼi te Tohi-Tapu, ko te “tui ki te Atua” ʼe ko te ʼuluaki meʼa ʼaia ʼe tonu ke maʼu e te Kilisitiano moʼoni. ʼE ko he koga ʼaia ʼo tatatou ʻfakatafitoʼaga.’ (Hepeleo 6:1, 2) Kaʼe kapau ʼe tou fia fakakaumeʼa lelei mo Sehova, ʼe mole tonu pe ke tou maʼu ia te tui. ʼE toe ʼaoga ke tou maʼu he tahi age ʼu kalitate.—Lau ia 2 Petelo 1:5-7; Suta 20, 21.

14, 15. He koʼe neʼe fakatatau e Paulo te tui ki te ʼofa?

¹⁴ Ko natou ʼae neʼe natou tohi ia te Tohi-Tapu, neʼe lahi age tanatou palalau ʼo ʼuhiga mo te tui ʼi te ʼu kalitate fuli ʼae. ʼE fakaʼuhiga koa ko te tui ʼe maʼuhiga age ʼi te ʼu kalitate fuli ʼae ʼe tonu ke tou maʼu?

¹⁵ Neʼe fakatatau e Paulo ia te tui ki te ʼofa. Neʼe ina tohi fenei: “Kapau e au mau anai te katoa o te tui o kaku ki te hiki o te u mouga, kae e mole au mau te ofa, e ko te mea noa au.” (1 Kolinito 13:2) Neʼe ui e Sesu ʼe tonu ke tou ʼoʼofa ki te ʼAtua, ʼe ko “te fakatotonu o te lao e lahi osi.” (Mateo 22:35-40) Kapau ʼe tou maʼu ia te ʼofa, ʼe tou toe maʼu mo te ʼu kalitate ʼae ʼe leleiʼia e te ʼAtua.  Ohage la ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu ko te ʼofa “e tui ia ki te mea fuli.” Koia kapau ʼe tou ʼoʼofa ki te ʼAtua, ʼe tou tui anai ki te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe ui mai e te ʼAtua kia tatou ʼi te Tohi-Tapu.—1 Kolinito 13:4, 7.

16, 17. Kotea ʼae ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te tui pea mo te ʼofa? Ko te kalitate fea ʼae ʼe maʼuhiga age?

¹⁶ Ko te tui mo te ʼofa ʼe ko he ʼu kalitate ʼe maʼuhiga ʼaupito. ʼE palalau liuliuga ʼi te Tohi-Tapu ki te ʼu kalitate ʼaia ʼe lua. Ohage la, neʼe fakalotomalohiʼi e Paulo ʼona tehina, ke natou “kofu te kofu tau o te tui mo te ofa.” (1 Tesalonika 5:8) Neʼe tohi fenei e Petelo ʼo ʼuhiga mo Sesu: “E kotou ofa kia ia, kae e heeki kotou sisio kia ia. E kotou tui kia ia kae e heeki kotou sisio kia ia i te temi nei.” (1 Petelo 1:8) Neʼe fehuʼi fenei e Sakopo ki ʼona tehina fakanofo: “Pe nee mole filifili e te Atua te kau masisiva o te malamanei, ke natou koloaia i te tui, pea ke natou mau tofiga te puleaga ae nee ina fakapapau kia natou ae e oofa kia ia?” (Sakopo 2:5) Neʼe tohi e Soane ia te fakatotonu ʼaeni ʼa te ʼAtua: “Ke tou tui ki te huafa o tona Alo ko Sesu-Kilisito, pea ke tou feofaaki ia tatou.”—1 Soane 3:23.

¹⁷ Kaʼe neʼe toe tohi fenei e Paulo: “I te temi nei e mau te u mea aeni e tolu: Te tui, mo te falala, pea mo te ofa; kae ko ae e lahi age i te u mea aena, ko te ofa.” (1 Kolinito 13:13) ʼI te malama foʼou, ʼe mole kei ʼaoga anai ke tou tui ki te ʼu fakapapau ʼa te ʼAtua, koteʼuhi ʼe kua hoko moʼoni anai. ʼE tou maʼu anai ia te maʼuli taulekaleka ʼae neʼe palalau ki ai ʼi te Tohi-Tapu. Kaʼe ʼe toe hoko atu pe anai ia tatatou ʼoʼofa ʼae ki te ʼAtua pea mo te hahaʼi. ʼEi, ʼe haga tuputupu pe anai totatou ʼofa ʼo talu ai.

18, 19. Kotea te fua lelei ʼe maʼu e te hahaʼi ʼa te ʼAtua ʼuhi ko tanatou tui? Ko ai ʼae ʼe tuha mo te fakavikiviki?

¹⁸ ʼE tuku e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ke takitaki natou e te laumalie maʼoniʼoni. Koia ʼe natou tui ai pea mo natou lagolago ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, pea ʼe natou feʼofaʼaki. (Kalate 5:22, 23, MN) Kotea ʼona fua? Ko te toko valu miliona tupu tehina mo tuagaʼane ʼi te malamanei katoa, ʼe natou maʼuʼuli ʼi te tokalelei, mo te logo tahi ʼi ʼonatou kokelekasio. ʼE mahino ia, ko te tui mo te ʼofa, ʼe ko he ʼu kalitate maʼuhiga.

¹⁹ Ko Sehova tokotahi pe ʼae ʼe ina fakafealagia ia te logo tahi ʼaia. Koia, ʼe tuha mo ia ke tou fakavikiviki kia te ia. (Esaia 55:13) ʼE tou lotofakafetaʼi koteʼuhi neʼe ina fakafealagia ke haofaki tatou “aki te tui.” (Efeso 2:8) ʼE toe hoko atu pe anai e Sehova ia tana tokoni ki te hahaʼi tokolahi, ke natou tui kia te ia. Pea ki ʼamuli, ʼe fonu anai te kele, ko te hahaʼi haohaoa, mo faitotonu, mo fiafia, ʼe natou fakavikiviki anai kia Sehova ʼo talu ai.