ʼI te taʼu ʼae neʼe hoa mai, neʼe fakaha leva ki te famili ʼo te Petele ʼo Kanata, ʼe ʼaoga he kau gaue ki te Petele ʼo Afelika Saute koteʼuhi ʼe maʼu ai anai he masini ta tohi foʼou. Neʼe au tohi toku higoa, pea neʼe au fiafia ʼi toku filifili. Pea neʼe toe filifili mo te tahi ʼu tehina ʼe tolu. Neʼe ko Dennis Leech, mo Bill McLellan, pea mo Ken Nordin. Neʼe fakatoʼo mai tomatou ʼu pepa folau, ʼo fakaha lelei mai ʼe ko tomatou alu pe.

Neʼe au telefoni leva ki taku faʼe, ʼo au ui fenei age: “ʼE au fia fakaha atu he kiʼi logo lelei. ʼE au alu ki Afelika Saute.” Ko taku faʼe neʼe ko he fafine neʼe mole faʼa gugu. Kae neʼe malohi tana tui pea neʼe ʼofa ia Sehova. Pea neʼe au iloʼi neʼe lagolago mai ki te tonu ʼae neʼe au fai, ʼo toe feia pe mo taku matuʼa. Kae neʼe nā lotomamahi pe he neʼe au alu mamaʼo.

ʼI te Petele ʼo Amelika, neʼe akoako ai matou toko fa lolotoga mahina ʼe tolu ki te fakaʼaogaʼi ʼo te ʼu masini ta tohi foʼou. Hili ʼaia, neʼe matou folau vaka leva ki Afelika Saute, ki te kolo ko Cap. Neʼe ko te hoki katoa pe ʼaia ʼo toku taʼu 20. Pea ʼi Cap, neʼe matou toʼo ai leva te saliote afi ʼi te afiafi ʼo olo ki te kolo ko Johannesbourg. ʼI te ʼaho ake, ʼi te kei uhuuhu, neʼe matou tau ki te koga meʼa ʼe higoa ko Karoo, ʼe mole maʼu lahi ai te vai. Neʼe lahi ai te efu pea neʼe vevela. Pea neʼe matou sisio toko fa ʼi te matapa fakamalama, pea matou feuiʼaki fenei ai: “Ko te koga meʼa feafeaʼi koa ʼaeni?” Neʼe matou tuʼania pea mo feʼekeʼaki pe ʼe feafeaʼi anai tamatou gaue. Hili ki ai ni taʼu, neʼe matou toe liliu ʼo mamata te koga meʼa ʼaia. Neʼe matou leleiʼia te matalelei ʼo te ʼu kiʼi kolo ʼae ʼi ai pea mo te maʼuli fimalie ʼo te hahaʼi.

Lolotoga ni taʼu, neʼe ko taku gaue ko te fakahaʼele ʼo he foʼi masini ta tohi lahi. ʼAki te masini ʼaia, neʼe ta ai te ʼu nusipepa Te Tule Leʼo mo Kotou ʼAʼala! Neʼe ta ʼi te Petele te ʼu nusipepa ʼi te ʼu lea kehekehe ʼo Afelika, ʼo mole gata pe ʼi Afelika Saute, kae ki te tahi ʼu fenua ʼi te noleto. Neʼe fakaʼaogaʼi lahi te masini ʼaia, ʼae neʼe tupu ai tamatou ʼomai mai Kanata.

Ki muli age, neʼe au gaue leva ʼi te Pilo Ta Tohi ʼo te Petele, ʼae neʼe tokaga ki te ta, mo te momoli, pea mo te fakaliliu ʼo te ʼu tohi mo te ʼu nusipepa. Neʼe lahi taku gaue, kae neʼe au fiafia ai.

ʼI te taʼu 1968, neʼe au ʼohoanaʼi leva ia te tuagaʼane pionie ko Laura Bowen, neʼe nofo ovi age pe ki te Petele. Neʼe toe tokoni ki te faifakaliliu ʼae neʼe fai ʼi te Petele. ʼI te temi ʼaia, ka ʼohoana he foʼi tokolua, neʼe mole feala ke nā nonofo ʼi te Petele. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo te hinoʼi ʼo maua ke ma pionie makehe. Neʼe au tuʼania pe, he neʼe au maʼuli ʼi te Petele ia taʼu ʼe hogofulu, pea neʼe foaki mai ai toku nofoʼaga mo taku meʼa kai. Koia, ʼe feafeaʼi leva haku totogi te ʼu meʼa ʼae neʼe ʼaoga kia maua ʼaki te kiʼi falā ʼae neʼe foaki ki te kau pionie makehe. Neʼe foaki kia maua tamā taki fa afe, mo kapau foki neʼe katoa toma ʼu hola, mo fai te ʼu ʼaʼahi pea mo tufa te ʼu tohi ʼae neʼe fakamaʼua ki te kau pionie makehe. ʼAki te falā ʼaia, neʼe ma totogi toma nofoʼaga, mo tamā meʼa kai, mo tamā feoloʼaki, mo te toketa pea mo te tahi ʼu meʼa.

Neʼe hinoʼi maua ke ma tokoni ki he kiʼi kutuga faifakamafola, ʼo ovi ki te kolo ko Durban, ʼi te faʼahi ʼo te Tai Initia. ʼI te koga meʼa ʼaia, neʼe hahaʼi ai te kau Initia. Neʼe ko te ʼu fanau ʼa te hahaʼi neʼe ʼomai ʼo gaue ʼi te ʼu gaueʼaga to, ʼi Afelika Saute, ʼi te taʼu 1875. Neʼe kua ʼi ai tanatou tahi ʼu gaue, kae neʼe kei natou taupau pe tanatou agaʼi fenua pea mo tanatou faʼahiga kuka, ʼae neʼe fai ʼaki te meʼa magoni ʼae ko te kali. Neʼe natou palalau Fakapilitania. Koia, neʼe mole ʼaoga ai ke ma ako he tahi lea. Neʼe feala ai hamā faifakamafola kia natou.

Ko te kau pionie makehe neʼe tonu ke natou fai ni hola ʼe 150 ʼi te mahina. ʼI toma ʼuluaki ʼaho, ko au mo Laura neʼe ma fakatuʼutuʼu ke ma fai hola ʼe ono. Neʼe vevela ʼaupito. Neʼe mole ʼi ai pe la hamā ʼu ʼaʼahi pea mo hamā ʼu ako Tohi-Tapu. Koia, neʼe tonu ai ke ma faifakamafola hola ʼe ono. Mole fualoa ʼi tamā faifakamafola ʼaia, neʼe au sio ki taku ʼuasi, neʼe kua ʼosi fakalaka minuta pe ʼe 40. Neʼe au feʼekeʼaki ai pe ʼe feafeaʼi anai tamā fai tamā ʼu hola pionie makehe.

Koia, neʼe ma fai leva he ʼu fakatuʼutuʼu. ʼI te ʼaho fuli, ʼe ma teuteuʼi hamā kasikutu, mo ʼai hamā supa peʼe ko hamā kafe ʼi te telemosi. Ka ma fia manava, neʼe ma tau tamā motoka ʼi he lalo fuʼu ʼakau. ʼI ʼihi temi, neʼe takatakai maua e te ʼu kau toe Initia pea mo natou sioʼi maua. Hili ki ai ni ʼaho, neʼe ma tokagaʼi, ʼi tamā ʼosi faifakamafola hola ʼe lua peʼe tolu, ʼe fakalaka vave te temi pea ʼosi ai mo te ʼaho.

Neʼe ko he toe fiafia lahi tamā palalau ki te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te Tohi-Tapu. Neʼe ma tokagaʼi ko te kau Initia ʼe aga fakaʼapaʼapa mo agalelei, pea mo natou ʼoʼofa ki te ʼAtua. Tokolahi neʼe lotu Inituisi, neʼe natou tali te logo ʼae neʼe ma fakaha. Neʼe natou fia iloʼi te ʼAtua, mo Sesu, mo te Tohi-Tapu, ʼo feia mo te malama foʼou ʼae ka haʼu pea mo te fakatuʼuake ʼo te kau mate. Hili te taʼu katoa ki ai, neʼe ma fai ni ako Tohi-Tapu ʼe 20. ʼI te ʼaho fuli, neʼe ma kakai mo te kiʼi famili ʼae neʼe ma fai tanatou ako. Neʼe ma fiafia ʼaupito.

Neʼe fekauʼi leva maua ke ma ʼaʼahi te ʼu kokelekasio ʼae ʼe ovi ki te Tai Initia. ʼI te vahaʼa fuli, neʼe ma ʼaʼahi he kokelekasio. Neʼe ma faifakamafola mo te ʼu tehina mo tuagaʼane pea ma fakalotomalohiʼi natou. Neʼe natou gaohi fakaleleiʼi maua ohage pe ko honatou famili. Pea neʼe ma fiafia ʼi tamā nonofo mo natou, fakatahi mo ʼanatou fanau pea mo ʼanatou manu. Hili ki ai taʼu ʼe lua, neʼe pauʼi mai leva te Petele. Neʼe ui fenei mai e te tehina: “ʼE matou loto ke kolua toe liliu mai ki Petele.” Pea neʼe au tali fenei age: “Kua ma leleiʼia foki maua tamā nonofo ʼi heni.” Kae ʼe mahino ia, neʼe ma tali pe he koga meʼa ʼe hinoʼi maua ki ai.

ʼI te Petele, neʼe au gaue ʼi te Selevisi Gaue, fakatahi mo te ʼu tehina neʼe kua fotufotuʼa ʼi te faʼahi fakalaumalie. ʼI te temi ʼaia, moka neʼe ʼosi ʼaʼahi e te taupau fakasiliko he kokelekasio, neʼe ina momoli mai he tohi ki te Petele ʼo ʼuhiga mo te kokelekasio ʼaia. Pea neʼe faitohi leva te Selevisi Gaue ki te kokelekasio ʼaia ʼo fakatafito ki te tohi ʼaia neʼe fai e te tehina taupau. Ko te tohi ʼaia moʼo fakalotomalohiʼi ʼo natou. Neʼe toe lahi foki te gaue ʼa te ʼu tehina, he neʼe tonu ke natou fakaliliu te ʼu tohi ʼae mai te ʼu lea Fakaafelika, ohage la ko te Xhosa, mo te Zoulou, pea mo ʼihi atu lea ki te Fakapilitania. Pea neʼe tonu  ke natou fakaliliu ʼamatou ʼu tohi mai te Fakapilitania ki te ʼu lea Fakaafelika ʼaia. Neʼe au ʼofa ʼi te ʼu tehina faifakaliliu faʼa gaue ʼaia. Neʼe natou toe tokoni mai ke au mahino ki te ʼu fihifihia ʼae neʼe tau mo te ʼu tehina mo tuagaʼane Afelika ʼuli.

ʼI te temi ʼaia, neʼe fakakehekeheʼi e te puleʼaga ʼo Afelika Saute ia te kau papalagi pea mo te kau ʼuli. Ko te ʼu lanu ʼaia ʼe lua neʼe natou takitahi pe te koga meʼa neʼe natou maʼuʼuli ai. Neʼe mole fakatahi ai te kau papalagi mo te kau ʼuli. Ko ʼotatou tehina mo tuagaʼane ʼuli neʼe natou tahi faifakamafola pea mo felogoi ʼi tonatou lea, pea mo kau ki te ʼu fono ʼae neʼe fai ʼi tonatou lea.

Neʼe mole lahi taku feiloʼiʼaki mo te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼuli, koteʼuhi ʼi muʼa atu, neʼe au faifakamafola pe ki te ʼu hahaʼi lea Fakapilitania. Kae ʼi te temi nei, kua au feiloʼiʼaki mo natou, ʼo feia mo tonatou agaʼi fenua. Neʼe au mahino ai ki te ʼu fihifihia neʼe tau mo natou. Neʼe natou lototoʼa ʼi tanatou mavae mai te ʼu toʼotoʼoga ʼae neʼe mole tuʼu ʼi te Tohi-Tapu. Neʼe natou nonofo agatonu ai logo la te fakafeagai ʼo tonatou famili pea mo tonatou kolo, he neʼe natou fakafisi ki te gaohi meʼa fakatemonio. Pea ko te hahaʼi ʼae neʼe nonofo ʼi te vao, neʼe natou masisiva ʼaupito. Tokolahi neʼe mole lelei tonatou ako, kae neʼe natou fakaʼapaʼapa ki te Tohi-Tapu.

Neʼe au toe maʼu mo te pilivilesio ʼae ke au tokoni ki te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼae neʼe fakamauʼi ʼuhi ko tatatou tauhi pea mo tatatou mole kau ki te faipolitike. Pea neʼe malohi taku tui, ʼi taku sio ʼae ki te nonofo agatonu ʼa te ʼu fanau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼae neʼe fakamavae ʼi te fale ako, he neʼe natou fakafisi ki te ʼu kole pea mo te ʼu hiva fakalotu.

Neʼe toe tau te ʼu tehina mo te tahi ʼu fihifihia ʼi te kiʼi fenua ʼo Afelika neʼe higoa ko Swaziland. ʼI te mate ʼo te Hau ko Sobhuza 2 neʼe tonu ki te hahaʼi fuli ke natou kau ki he ʼu agaʼi fenua neʼe fai moka mate he tahi. Neʼe tonu ki te hahaʼi tagata ke tele ʼonatou foʼi ʼulu, pea ke kosi mumutu te lauʼulu ʼo te hahaʼi fafine. Tokolahi te ʼu tehina mo te ʼu kiʼi tuagaʼane neʼe gaohi koviʼi natou he neʼe natou fakafisi ki te agaʼi fenua ʼaia. Neʼe pipiki te agaʼi fenua ʼaia ki te tauhi ʼae ʼo te ʼu kui ʼae kua mamate. ʼI tanatou nonofo agatonu ʼaia kia Sehova, neʼe matou fiafia ai.  Neʼe lahi te ʼu ako neʼe matou taʼofi mai tanatou nonofo agatonu pea mo tanatou kataki fualoa. Pea neʼe toe malohi ai tamatou tui.

ʼI te taʼu 1981, neʼe au toe liliu leva ʼo gaue ʼi te fale ta tohi, moʼo tokoni ki te fakaʼaogaʼi ʼo te ʼu olotinatea ki te ta tohi. Neʼe kua fetogi ʼosi te ʼu faʼahiga fai ʼo te ta tohi. Ko he tagata faikoloa neʼe ina foaki noa mai ki te Petele he masini foʼou ke matou ʼahiʼahi pe ʼe lelei ki te ta tohi. Neʼe matou totogi ai leva te ʼu masini foʼou ʼe nima moʼo fetogi ʼaki te ʼu masini ʼafeā ʼe hiva. Pea neʼe toe toʼo foki mo te tahi age faʼahiga masini ta tohi. Neʼe lahi ʼosi te ʼu tohi ʼae neʼe ta ʼaki.

Neʼe tokoni lahi te ʼu olotinatea ke matou maʼu he ʼu faʼahiga fai foʼou moʼo fakatahiʼi te ʼu pāki mo te ʼu alatike ʼo te ʼu nusipepa ʼae neʼe tonu ke ta ʼi te ʼu lea kehekehe (MEPS). Kua lahi ʼosi te fetogi ʼo te ʼu masini talu mai tamatou ʼomai toko fa mai Kanata ki Afelika Saute. (Esa. 60:17) Talu mai ai, neʼe matou ʼohoana mo he ʼu tuagaʼane pionie neʼe ʼoʼofa ia Sehova. Ko au mo Bill neʼe kei ma gaue ʼi te Petele. Ko Ken, mo Dennis, mo ʼonā ʼohoana neʼe natou maʼu fanau leva.

Neʼe kua liliu ʼo lahi ʼosi te ʼu gaue ʼae neʼe fai ʼi te Petele. Neʼe toe lahi age foki mo te ʼu lea ʼae neʼe fakaliliu, mo te ta ʼo te ʼu tohi, pea mo tonatou momoli leva ki te tahi ʼu Petele. Koia neʼe ʼaoga ai he Petele foʼou. Pea neʼe faʼu leva e te ʼu tehina he Petele foʼou ʼi he koga meʼa matalelei, ʼi te potu uesite ʼo Johannesbourg. Neʼe avahi ʼi te taʼu 1987. Neʼe ko he meʼa fakafiafia kia au taku kau ki te tuputupu ʼaia ʼo te gaue ʼi Afelika Saute, ʼo feia mo taku kau ʼi te Komite ʼo te Filiale ʼo te fenua ʼaia lolotoga ni taʼu.

ʼI te taʼu 2001, neʼe ma punamaʼuli he neʼe fakaafe au ke au kau ki te Komite foʼou ʼo te Filiale ʼo Amelika. Neʼe ma lotomamahi ʼi tamā mavae ʼi tamā gaue pea mo ʼoma kaumeʼa ʼi Afelika Saute. Kae neʼe ma fiafia pe ʼi tamā kamata homa maʼuli foʼou ʼi te famili ʼo te Petele ʼi Amelika.

Kae neʼe ma tuʼania ʼi tamā tuku te faʼe ʼa Laura, ʼae neʼe kua vaivai matuʼa. Neʼe mole feala anai hamā tokakaga ki ai ʼi tamā nonofo ʼi Amelika. Kae neʼe ui mai e te ʼu kiʼi tehina veliveli ʼe tolu ʼo Laura ʼe natou tokakaga anai ki ai. Neʼe natou ui fenei mai: “ʼE mole feala ke matou kau ki te selevisi temi katoa. Kae kapau ʼe matou taupau tamatou faʼe, pea ʼe feala ai kia koulua ke hoko atu takolua selevisi ʼi te Petele.” Pea ʼe ma fakafetaʼi ʼaupito kia natou.

Neʼe toe manatu feia toku tehina lahi pea mo tona ʼohoana. Neʼe nā maʼuʼuli ʼi Toronto, ʼi Kanata. Neʼe nā tokakaga ki tamatou faʼe ʼae neʼe kua vitua. ʼI te temi ʼaia, neʼe kua taʼu 20 tupu te maʼuli ʼo taku faʼe mo naua. ʼE ma lotofakafetaʼi kia naua, ʼi tanā ʼoʼofa mo tokakaga lelei kia ia ʼo kaku ki tona mate, ʼae neʼe hoko mole fualoa ʼi tamā kua ʼosi tau atu ki Amelika. ʼE ko he tapuakina moka lagolago mai ʼihi ʼo te famili, ʼo natou fai ni fetogi ʼi tonatou maʼuli moʼo taupau te ʼu matuʼā ʼae kua vaivai, logo la ʼe mole ko he meʼa ʼe faigafua.

Lolotoga ni taʼu, neʼe au gaue ʼi te Selevisi Ta Tohi ʼi te Petele ʼo Amelika. Pea kua lelei age te gaue ʼaia pea mo faigafua age ʼi te temi nei. Heʼeki faʼa fualoa taku kua gaue leva ʼi te Selevisi Faifakatau. Ko he meʼa fakafiafia he ʼe kua taʼu 20 nei taku gaue ʼi te toe Filiale lahi ʼaia, ʼae ko Petelite ʼe teitei toko 5 000 pea mo kau gaue ʼe toko 2 000 ʼe ʼomai ʼo tokoni.

Ia taʼu ʼe 60 ki muʼa atu, neʼe mole au manatu pe la ʼe hoko anai te ʼu aluʼaga fuli ʼaia ʼi toku maʼuli. Neʼe lagolago tuʼumaʼu mai pe ia Laura kia au lolotoga te ʼu taʼu ʼaia. Neʼe ma fiafia ʼosi. Neʼe ma leleiʼia te ʼu gaue kehekehe ʼae neʼe hinoʼi maua ki ai pea mo te ʼu hahaʼi fuli ʼae neʼe matou gaue fakatahi. ʼE kau ki ai natou ʼae neʼe matou feiloʼiʼaki ʼi tamā ʼaʼahi te ʼu Filiale kehekehe. Ko toku taʼu 80 tupu ʼaeni, pea ʼe mole kei lahi taku gaue, he ʼe kua fai ia e te ʼu tehina tupulaga neʼe akoʼi natou ki ai.

ʼE ui fenei e te tagata faipesalemo: “Manuia te puleaga ae e Atua [“kia Sehova,” NWT].” (Pes. 33:12) ʼE moʼoni ʼosi te ʼu palalau ʼaia! ʼE au lotofakafetaʼi kia Sehova ʼi taku maʼu te fiafia ʼae ke au tauhi kia te ia fakatahi mo ʼana kaugana.