ALATIKE AKO 26
“Koutou Toe Liliu Mai Kia Au”
“Koutou toe liliu mai kia au, pea e au toe liliu mai anai kia koutou.”—MALA. 3:7.
KATIKO 102 “Tou Tokoni Kia Natou ʼAe ʼe Vaivavai”
TE ʼU MANATU FAKANOUNOU *
1. Kotea ʼe logoʼi e Sehova moka ko he tahi ʼi ʼana ovi neʼe hehe pea kua toe maʼu?
OHAGE ko tatatou vakaʼi ʼi te alatike ʼae kua ʼosi, ʼe fakatatau e Sehova ia ia ki he tauhi ovi lelei ʼe tokaga ki ʼana ovi takitokotahi. Pea kapau ʼe ʼi ai hana ovi ʼe hehe pea ʼe alu ʼo kumi. Neʼe ui fenei e Sehova ki te kau Iselaele ʼae neʼe natou liʼaki ia ia: “Koutou toe liliu mai kia au, pea e au toe liliu mai anai kia koutou.” ʼE tou iloʼi ia ʼaho nei, ʼe toe manatu feia ia Sehova kia natou ʼae kua fakamamaʼo mai ia te ia, he ʼe ina ui fenei: “E mole au fetogi.” (Mala. 3:6, 7) Neʼe ui e Sesu ko Sehova mo te kau ʼaselo ʼe natou fiafia ʼaupito maʼia pe ko he ovi ʼe tahi neʼe hehe pea kua maʼu.—Luka 15:10, 32.
2. Kotea ʼe tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?
2 ʼE tou vakaʼi anai te ʼu lea fakatata ʼe tolu ʼa Sesu, ʼe fakaha ai pe ʼe feafeaʼi hatatou tokoni kia natou ʼae kua fakamamaʼo mai ia Sehova. ʼE tou palalau anai ki te ʼu kalitate ʼe tonu ke tou maʼu, moʼo tokoni ki te ʼu ovi ʼae kua hehe ke natou toe liliu mai kia te ia. Pea ʼe tou vakaʼi anai te fiafia lahi ʼae ʼe tou maʼu, moka tou faiga malohi ke tou tokoni kia natou ʼae kua vaivai.
KUMI TE FOʼI PIESI TALAME
3-4. Ia Luka 15:8-10, he koʼe neʼe kumi fakamalotoloto e te fafine tana foʼi piesi talame ʼae neʼe puli?
3 ʼE tonu anai ke tou faiga malohi ke tou toe maʼu ia natou ʼae ʼe toe fia liliu mai kia Sehova. ʼI te lea fakatata ʼae ʼi te Evaselio ʼo Luka, ʼe fakaha lelei ai e Sesu te faʼahiga kumi ʼa he fafine hana meʼa maʼuhiga neʼe puli, ʼae ko he foʼi piesi talame. ʼE fakatokaga mai te lea fakatata ʼaia, te kumi fakamalotoloto ʼa he fafine tana foʼi piesi.—Lau ia Luka 15:8-10.
4 ʼE fakaha e Sesu pe ʼe kotea ʼae neʼe logoʼi e te fafine ʼi tana maʼu te foʼi piesi maʼuhiga ʼae neʼe puli. ʼI te temi ʼo Sesu, ka ʼohoana he fafine Iselaele, ʼi ʼihi temi neʼe foaki e tana faʼe kia ia ni foʼi piesi talame ʼe hogofulu. Neʼe lagi kau te foʼi piesi ʼae ʼe palalau ki ai ia Sesu ʼi tana
lea fakatata, ki te ʼu foʼi piesi ʼe hogofulu ʼae neʼe foaki age e te faʼe ʼa te fafine. Neʼe manatu te fafine neʼe to tana foʼi piesi ki lalo ʼo ina tutu ai hona malama, pea mo fekumiʼaki. Kae neʼe mole ina maʼu ia. Neʼe lagi neʼe mole mu lahi tona kiʼi malama. Neʼe ina hiko leleiʼi leva tona loto fale. Pea ʼi te efu ʼae neʼe ina tanaki ʼi tana hiko, neʼe ina maʼu ai tana foʼi talame maʼuhiga ʼae neʼe pagila ake ʼi te mu ʼo te malama. Kua fimalie leva. Neʼe ina pauʼi ai ʼona kaumeʼa pea mo ʼona vahaʼa fale moʼo fakaha te logo lelei ʼaia kia natou.5. He koʼe ʼe mole faigafua hatatou maʼu ia natou ʼae kua fakamamaʼo mai te kokelekasio?
5 Ohage ko tona fakaha e Sesu ʼi tana lea fakatata, ʼe tonu ke tou faiga malohi ke tou maʼu hatatou meʼa neʼe puli. ʼO toe feia pe, ʼe tonu ke tou faiga malohi ke tou maʼu ia natou ʼae kua fakamamaʼo mai te kokelekasio. Neʼe lagi kua lauʼi taʼu tanatou mole kei fakatahi mo te hahaʼi ʼa te ʼAtua. Neʼe lagi kua natou olo ʼo maʼuʼuli ʼi he tahi age koga meʼa ʼe mole iloʼi ai natou ʼe te ʼu tehina mo tuagaʼane. Pea ʼi te temi nei ko ʼihi ia natou ʼe loto moʼoni ke natou toe liliu mai kia Sehova. ʼE natou fia tauhi fakatahi kia Sehova mo ʼana kau atolasio, pea ʼe ʼaoga kia natou tatatou tokoni.
6. ʼE feafeaʼi te kau fuli ʼa te kokelekasio ki te kumi ʼo natou ʼae kua fakamamaʼo mai ia Sehova?
6 Ko ai ʼae ʼe feala ke kau ki te kumi ʼo te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼae kua fakamamaʼo mai te kokelekasio? Ko natou fuli ʼo te kokelekasio ʼe feala hanatou tokoni ki ai: te kau tagata ʼafeā, mo te kau pionie pea mo te kau faifakamafola fuli. ʼE ʼi ai koa he tahi ʼi ʼou kaumeʼa, peʼe ʼi tou famili kua fakamamaʼo mai te kokelekasio? Neʼe kua ke felaveʼi koa mo he tehina, peʼe ko he tuagaʼane kua fakamamaʼo mai te kokelekasio, ʼi tau faifakamafola ʼi te ʼu ʼapi, peʼe ko tau faifakamafola faigamalie? Ke ke fakamahino age ki ai, kapau ʼe loto ke ʼaʼahi ia ia, pea ʼe ke fiafia anai ʼi hau foaki tona tuʼasila peʼe ko tona numelo telefoni ki ʼau tagata ʼafea.
7. Kotea ʼe ke ako mai te tagata ʼafea ʼe higoa ko Thomas?
7 Kotea ʼe feala ke fai tafito e te kau tagata ʼafeā, ke natou toe maʼu ia natou ʼae kua fia liliu mai kia Sehova? Tou fakatokagaʼi te meʼa ʼae ʼe ui e te tagata ʼafeā ʼe higoa ko Thomas, * ʼe maʼuli ʼi Sepania. Neʼe tokoni ki te toko 40 tupu Kau Fakamoʼoni ke natou toe fakatahi mo te kokelekasio. ʼE ina fakamahino fenei: “ ʼI ʼihi temi, ʼe au fakalavelave ki he ʼu tehina peʼe ko he ʼu tuagaʼane pe ʼe natou iloʼi pe ʼe nofo ʼifea he tehina peʼe ko he tuagaʼane kua fakamamaʼo mai te kokelekasio. Pea ʼi ʼihi temi, ʼe au fakalavelave ki ʼihi faifakamafola pe ʼe natou iloʼi he tahi ʼe mole kei haʼu ki te ʼu fono. Tokolahi te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼe natou fiafia ʼi te kau ki te kumi ʼo natou ʼaia. Pea ki muli age, ka ʼe au ʼaʼahi ʼihi ʼo natou ʼae kua fakamamaʼo mai te kokelekasio, ʼe au fakalavelave age pe ʼe lelei pe ʼanatou fanau, pea mo ʼihi ʼo tonatou famili. Ko ʼihi ia natou neʼe ʼomai mo ʼanatou fanau ki te ʼu fono. Pea ko te ʼu fanau ʼaia neʼe lagi ko he ʼu kaugā fagona. ʼE feala pe ke tou tokoni kia natou ʼaia ke natou toe liliu mai kia Sehova.”
TOKONI KI TE ʼU FOHA MO TE ʼU ʼOFAFINE ʼO SEHOVA KE TOE LILIU MAI
8. ʼI te lea fakatata ʼo te foha maumau koloa ʼae ia Luka 15:17-24, neʼe feafeaʼi te fakatalitali ʼa te tamai ki tona foha ʼi tana toe liliu mai ki fale?
8 Ko te ʼu kalitate fea ʼe tonu ke tou maʼu moʼo tokoni kia natou ʼae ʼe toe fia liliu mai kia Sehova? ʼE feala ke tou toʼo ni ako mai te lea fakatata ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te foha maumau koloa. (Lau ia Luka 15:17-24.) ʼE fakamahino e Sesu ko te foha ʼaia, neʼe mahino ki muli age neʼe mole fakapotopoto te tonu ʼae neʼe ina fai. Pea neʼe toe liliu ai ki tana tamai. Neʼe ui e Sesu, ʼi te sio ʼa te tamai ki tona foha, neʼe lele ʼo faʼofua ki ai moʼo fakaha tona ʼofa. Neʼe tukugakoviʼi e te foha ʼaia ia ia totonu, pea neʼe manatu ai neʼe mole tuha mo ia ke fakahigoaʼi ko he foha ʼo tana tamai. Neʼe ina fakaha ki tana tamai te ʼu meʼa ʼae neʼe ina logoʼi, pea neʼe manavaʼofa ki ai tana tamai. Neʼe fai e tana tamai he ʼu faʼahi moʼo fakaha ki tona foha ʼae kua fakahemala ia tona fiafia ʼi tana toe liliu mai ki fale. Ko te tamai neʼe ina toe tali pe ia ia ohage ko tona foha ʼofaina, kae mole ko he tagata gaue. Moʼo fakamoʼoni te faʼahi ʼaia, neʼe teuteuʼi ai e te tamai he kaitahi, pea neʼe ina fakatotonu ke ʼaumai kia ia he ʼu teu matalelei.
9. Kotea te ʼu kalitate ʼe tonu ke tou maʼu moʼo tokoni kia natou ʼae kua fakamamaʼo mai te kokelekasio ke natou toe liliu mai kia Sehova? (Vakaʼi te fakamatala ʼae ʼi te ʼa takai “Tou Tokoni Kia Natou ʼAe ʼe Toe Fia Liliu Mai.”)
9 Ko Sehova ʼe hage ko te tamai ʼo te lea fakatata ʼaia. ʼE ʼofa ia Sehova ki te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼae kua fakamamaʼo mai te kokelekasio. Pea ʼe loto ia ke natou toe liliu mai kia te ia. Kapau ʼe tou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova, ʼe feala ke tou toe tokoni kia natou ke natou toe liliu mai kia te ia. Moʼo fakahoko te faʼahi ʼaia, ʼe tonu ke tou faʼa kataki, ke tou lotomahino pea ke tou ʼofa. He koʼe ʼe tonu ke tou maʼu te ʼu kalitate ʼaia, pea ʼe tou fakaha feafeaʼi?
10. He koʼe ʼe tonu ke tou faʼa kataki ʼo tokoni ki he tahi ke toe malohi ʼi te faʼahi fakalaumalie?
10 ʼE maʼua he temi ki he tahi neʼe fakamamaʼo mai te kokelekasio ke toe malohi ʼi te faʼahi fakalaumalie. Koia ʼae ʼe tonu ai ke tou faʼa kataki ki he tahi ʼe toe fia liliu mai kia Sehova. Tokolahi te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼae neʼe fakamamaʼo mai te kokelekasio, ʼe natou ui neʼe ʼaoga ki te kau tagata ʼafeā pea mo ʼihi ʼi te kokelekasio ke natou ʼaʼahi tuʼa lahi natou, ʼi muʼa ʼo tanatou toe kamata liliu mai ʼo tauhi kia Sehova. Ko he tuagaʼane ʼe higoa ko Nancy ʼe maʼuli ʼi Asia, ʼe ina ui fenei: “Neʼe au maʼu toku kaumeʼa lelei ʼi te kokelekasio, pea neʼe tokoni lahi kia au. Neʼe ʼofa ia au ohage ko hoku taʼokete. Neʼe ina fakamanatuʼi mai te ʼu temi fakafiafia ʼae neʼe ma fakatahi ai. Neʼe faʼa kataki ʼo fakalogo mai moka neʼe au fakaha age te ʼu meʼa ʼae neʼe au logoʼi. Neʼe ina foaki tuʼumaʼu mai he ʼu tokoni pea neʼe ko he kaumeʼa moʼoni ʼaia. Neʼe lotolelei tuʼumaʼu pe ke tokoni mai.”
11. He koʼe ʼe tonu ke tou lotomahino moʼo tokoni ki he tahi ʼe lotomamahi?
11 Kapau ʼe ke lotomahino, pea ʼe ke logoʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe logoʼi e ʼihi. Ohage ko he faitoʼo ʼe fakafimalie, Sakp. 1:19) Ko Maria, ʼae neʼe fakamamaʼo mai te kokelekasio, ʼe ina ui fenei: “Neʼe ʼaoga kia au he tahi ke fakalogo mai, mo fakalotofimalieʼi au, pea mo foaki mai he tokoni ʼe lelei.”
moka tou lotomahino ʼe feala ke tou tokoni ki he tahi ke lotofimalie. Ko ʼihi neʼe fakamamaʼo mai te kokelekasio, he neʼe fakamamahiʼi natou e he tahi ʼi te kokelekasio kua hili ki ai ni taʼu. Ia ʼaho nei, ʼe kei natou iita pe kia ia ʼaia. Pea ʼuhi ko te faʼahi ʼaia, neʼe mole natou toe fia liliu mai kia Sehova. Ko ʼihi ʼe lagi natou manatu neʼe hoko kia natou he aluʼaga heʼe faitotonu. ʼE lagi ʼe ʼaoga kia natou he tahi ke fakalogo mo mahino ki te ʼu meʼa ʼae ʼe natou logoʼi. (12. He koʼe ʼe fakatatau te ʼofa ʼo Sehova ki he maea?
12 Ko te Tohi-Tapu ʼe ina fakatatau te ʼofa ʼae ʼo Sehova ki ʼana kaugana ki he maea. Kotea tona tupuʼaga? Tou toʼo he faʼifaʼitaki: Fakakaukauʼi age muʼa moka ʼe ke malemo ʼi he tai ʼe hou. Pea ʼe li atu e he tahi he foʼi kausu fakamaʼanu. ʼE ke fiafia anai ki te tokoni ʼaia, he ʼe haofaki ai koe ke ʼaua naʼa ke mou. Kae ʼe mole ke hao anai ʼaki pe te foʼi kausu ʼaia. Ko te vai ʼe momoko, pea kapau ʼe mole ke kake ki te fuga vaka, ʼe ke mate anai. ʼE tonu ai ki he tahi ke ina li atu he maea pea mo toho ake koe ki te vaka. Neʼe ui fenei e Sehova ʼo ʼuhiga mo te kau Iselaele ʼae neʼe fakamamaʼo mai ia te ia: “Nee au takitaki fakaeteete natou, aki ni maea o te ofa.” (Oseo 11:4) Ia ʼaho nei, ʼe ina fai tatau mo natou ʼae kua natou tuku tanatou tauhi kia te ia. Pea ʼe natou taʼomia ʼi te lahi ʼo ʼonatou faigataʼaʼia mo tuʼania. ʼE loto e Sehova ke natou tui papau ʼe ʼofa ia ia kia natou. ʼE fia tokoni kia natou ke natou toe liliu kia te ia. Pea ʼe feala kia Sehova ke ina fakaʼaogaʼi koe moʼo fakaha tona ʼofa kia natou.
13. Fakamatala mai he aluʼaga ʼe ha ai te malohi ʼo te ʼofa fakatautehina.
13 ʼE maʼuhiga ʼaupito ke tou fakaha kia natou ʼae kua fakamamaʼo mai te kokelekasio, ko Sehova ʼe ʼofa kia natou pea ʼe tou toe ʼoʼofa kia natou. Ko
Pablo, ʼae neʼe tou palalau ki ai ʼi te alatike ʼaeni kua ʼosi atu, neʼe fakamamaʼo mai te kokelekasio lolotoga taʼu ʼe 30 tupu. ʼE ina fakamatala fenei: “ ʼI te tahi ʼaho, ʼi taku mavae mai io ʼoku, neʼe au felaveʼi mo he tuagaʼane agalelei kua matuʼa, neʼe palalau mai ʼaki he ʼofa lahi. Pea neʼe au tagi ai ohage ko he kiʼi tamasiʼi. Neʼe au ui age ki ai, neʼe ko Sehova ʼae neʼe ina fekauʼi mai ia ia ke haʼu ʼo palalau mai. Pea ko te moʼi temi pe ʼaia neʼe au manatu ai ke au toe liliu mai kia Sehova.”LAGOLAGO ʼAKI TE ʼOFA KIA NATOU ʼAE ʼE VAIVAI
14. ʼI te lea fakatata ʼae ia Luka 15:4, 5, kotea ʼae neʼe fai e te tagata tauhi ovi ʼi tana kua maʼu te kiʼi ovi ʼae neʼe hehe?
14 Kapau ʼe tou maʼu ia natou ʼae kua fakamamaʼo mai te kokelekasio, ʼe tonu anai ke tou hoko atu tatatou lagolago kia natou. Ohage ko te foha maumau koloa ʼi te lea fakatata ʼa Sesu, ʼe lagi natou lotomamahi. ʼE mahino ia ʼe natou vaivai ʼi te faʼahi fakalaumalie ʼuhi ko tanatou maʼuʼuli ʼi te malama ʼo Satana. ʼE tonu ke tou tokoni ke toe fakamalohiʼi tanatou tui ʼae kia Sehova. ʼI te lea fakatata ʼo te ovi ʼae neʼe hehe, neʼe ui e Sesu ko te tagata tauhi ovi neʼe ina hili te kiʼi ovi ʼae ʼe vaivai ki ʼona fugaʼuma, pea neʼe ina ʼave ki te faga manu. Ko te tagata tauhi ovi neʼe kua lahi tona temi pea mo tona malohi moʼo kumi pea mo maʼu te kiʼi ovi. Kae ʼe ina iloʼi ko te kiʼi ovi ʼe mole kei ʼi ai hona malohi ke toe liliu mai tokotahi ki te lotoʼa, pea koia ʼae ʼe tonu ai ke ina fua.—Lau ia Luka 15:4, 5.
15. ʼE feafeaʼi hatatou lagolago ki he tahi ʼe vaivai pea ʼe loto ke toe liliu mai kia Sehova? (Vakaʼi te fakamatala ʼae ʼi te ʼa takai “Ko He Meʼa Gaue Maʼuhiga.”)
15 ʼE lagi lahi anai tatatou fakaʼaogaʼi totatou temi pea mo totatou malohi, moʼo tokoni ki he tahi kua fakamamaʼo mai te kokelekasio ke ina tauʼi te ʼu aluʼaga ʼae ʼe faigataʼa ai tana toe tauhi ʼae kia Sehova. Kae ʼaki te tokoni ʼa te laumalie ʼa te ʼAtua, mo tana Folafola, pea mo te ʼu tohi Fakatohi-tapu ʼo tana kautahi, ʼe feala ai ke tou tokoni Loma 15:1) Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai? ʼE ui fenei e te tagata ʼafeā kua mahani ʼi te tokoni kia natou ʼae kua fakamamaʼo mai te kokelekasio: “Tokolahi te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼae kua fakamamaʼo mai te kokelekasio, ʼe natou loto ke natou toe tauhi kia Sehova. ʼE ʼaoga kia natou hanatou ako Tohi-Tapu.” * Koia kapau ʼe kole atu ke ke fai te ako ʼa he tahi kua fakamamaʼo mai te kokelekasio, ke ke tali fakafiafia moka ʼe ke lavaʼi. Ko te tagata ʼafeā pe ʼaia ʼe ina ui fenei: “Ko ia ʼae ʼe ina fai anai tana ako, ʼe tonu anai ke liliu ko hona kaumeʼa, he tahi ʼe feala ke ina fakaha age te ʼu meʼa ʼae ʼe ina logoʼi.”
ke toe malohi ʼi te faʼahi fakalaumalie. (TE FIAFIA ʼI TE LAGI PEA ʼI TE KELE
16. ʼE feafeaʼi hatatou iloʼi ʼe feala ke tokoni mai te kau ʼaselo?
16 ʼE lahi te ʼu fakamatala ʼe ha ai ʼe tokoni te kau ʼaselo ke tou toe maʼu ia natou ʼae kua fakamamaʼo mai te kokelekasio, pea ʼe natou loto ke natou toe tauhi kia Sehova. (Fkha. 14:6) Ohage ko Sylvio ʼae ʼe maʼuli ʼi Équateur, neʼe faikole fakamalotoloto kia Sehova, ke ʼi ai he tahi ke tokoni age ke toe liliu kia te ia. ʼI te temi ʼae neʼe faikole ai, neʼe ʼi ai te ʼu tagata ʼafeā ʼe lua neʼe ʼomai kio ia. Neʼe nā fiafia ʼi tanā lava tokoni ki ai ʼi te ʼaʼahi ʼaia.
17. Kotea te ʼu fua lelei ʼe tou maʼu anai mo kapau ʼe tou tokoni kia natou ʼae ʼe vaivai ʼi te faʼahi fakalaumalie?
17 ʼE tou fiafia ʼi te tokoni kia natou ʼae ʼe vaivai ʼi te faʼahi fakalaumalie ke natou toe liliu mai kia Sehova. Ke ke tokagaʼi pe ʼe kotea ʼae neʼe logoʼi e Salvador, ko te pionie ʼe tokaga tafito kia natou ʼae kua fakamamaʼo mai te kokelekasio. ʼE ina ui fenei: “ ʼI ʼihi temi ʼe au tagi ʼi toku fiafia lahi. ʼE malave ki toku loto te manatu ʼae neʼe haofaki e Sehova he tahi ʼo ʼana kiʼi ovi mai te malama ʼo Satana. Pea kia au, neʼe au maʼu te pilivilesio ke au gaue fakatahi mo te ʼAtua.”—Gaue 20:35.
18. Kapau kua ke fakamamaʼo mai te kokelekasio, kotea ʼae ʼe feala ke ke tui papau ki ai?
18 Kapau ʼe mole kei ke fakatahi mo te kokelekasio, ʼe feala hau tui papau ʼe kei ʼofa pe ia Sehova kia koe. ʼE loto ia ke ke toe liliu mai kia te ia. Koia ʼe tonu anai ke ke faiga malohi. Kae ohage pe ko te tamai ʼi te lea fakatata ʼa Sesu, ʼe atalitali ia Sehova ke ke toe liliu mai, pea ʼe fiafia lahi anai ʼi tou fakatalitali.
KATIKO 103 Te ʼu Tauhi Ovi Ko He ʼu Meʼa ʼOfa ʼo Te ʼAtua
^ pal. 5 ʼE loto e Sehova ke toe liliu mai ia natou ʼae ʼe mole kei fakatahi mo te kokelekasio. ʼE ina fakaafe fenei natou: “Koutou toe liliu mai kia au.” ʼE feala ke tou tokoni lahi moʼo fakalotomalohiʼi ia natou ʼae ʼe natou fia tali te fakaafe ʼaia. ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou vakaʼi anai pe ʼe feafeaʼi hatatou lava tokoni kia natou.
^ pal. 7 Ko ʼihi higoa neʼe fetogi.
^ pal. 15 ʼE feala hatatou tokoni ki he tahi kua fakamamaʼo mai te kokelekasio ʼaki tatatou vakaʼi mo ia te ʼu kapite ʼo te tohi Kotou Haga Nonofo ʼi Te ʼOfa ʼo Te ʼAtua, pea mo te tohi Approchez-vous de Jéhovah ʼi te Fakafalani. Ko te Komite ʼo Te Gaue ʼe natou filifili anai he tahi ʼo te kokelekasio ke ina taki te ako ʼaia.
^ pal. 68 FAKAMATALA ʼO TE ʼU PĀKI: Ko te ʼu tehina ʼe toko tolu ʼa natou tokoni ki he tehina ʼe toe fia liliu mai kia Sehova. ʼE natou tokoni ʼaki tanatou felogoi mo ia, mo fakaha age ʼe natou ʼoʼofa kia ia, pea mo fakalogo kia ia ʼaki he lotomahino.