“ ʼI TAKU KEI VELIVELI, NEʼE AU LOGO TUʼUMAʼU PE KI TE TAUVELE MO TE KE ʼI TOKU FAMILI,” ko te ʼu palalau ʼaeni ʼa te fafine ko Patricia. ʼE ina hoko atu: “Neʼe mole au iloʼi pe kotea te lotofakamolemole. Pea ʼi taku lahi ake, neʼe au loto kovi tuʼumaʼu pe ʼo mole au mamoe ai lolotoga ni ʼaho.” ʼE moʼoni, ko he maʼuli ʼe fonu ai te ita pea mo te lotokovi ʼe mole maʼu ai anai he maʼuli fiafia pea mo he malolo fakasino ʼe lelei. Koia, ʼi te ʼu sivi neʼe fai, ʼe fakamoʼoni ai ko te hahaʼi ʼae ʼe mole lotofakamolemole ʼe feala ke . . .

• natou tuku te ita mo te lotokovi ke maumau ai ʼanatou felogoi pea natou fakamamaʼo ai mai te hahaʼi ʼo nonofo ʼateaina

• natou liliu ʼo hoko ita mo loto hoha pea mo ʼatamai mamahi ʼaupito

• natou tokakaga tafito ai ki he meʼa neʼe fakatupu mamahi ʼo mole natou leleiʼia ai te maʼuli

• mole natou fia fakamaʼuhigaʼi ai te ʼu koloa fakalaumalie

• ʼaʼasili ai tanatou hoha fau pea fakatupu ʼaki ni mahaki, ohage ko te hake ʼo te tōsio, te mahaki mafu pea mo ʼihi atu mahaki kovi ohage ko te mahaki hui mo te mahaki ʼulu *

KOTEA TE LOTOFAKAMOLEMOLE? Ko te fakaʼuhiga ʼo te lotofakamolemole ʼe ko te fakamolemole ki he tahi neʼe ina fakamamahiʼi kita, ke kita liʼaki te ita mo te lotokovi taʼofi pea mo te fia lagavaka. ʼE mole fakaʼuhiga leva ke pupunu ʼotā mata ki te aga ʼae neʼe fai mai peʼe ke mole kita fakamaʼuhigaʼi peʼe ke kita tuku noa feiaʼi. Kae, ko te lotofakamolemole ʼe ko he tonu neʼe kita fakatuʼutuʼu moʼo kumi ʼo te tokalelei ʼaki te ʼofa pea mo faʼufaʼu ke taupau te felogoi lelei mo ia ʼae neʼe ina fakamamahiʼi kita.

Pea tahi, ʼaki te lotofakamolemole ʼe kita maʼu ai te lotomahino. Koteʼuhi ko ia ʼae ʼe lotofakamolemole ʼe mahino ʼe tou agahala fuli pea ʼe ha ʼi ʼatatou palalau pea mo ʼatatou aga. (Loma 3:23) Ka tou fakakaukauʼi te manatu ʼaia, koʼeni te tokoni ʼae ʼi te Tohi-Tapu: “Kotou haga fekatakiʼaki, pea mo fefakamolemoleʼaki ʼaki he lotolelei, tatau aipe pe ʼe ʼi ai hokotou fihifihia mo he tahi.”—Kolose 3:13.

ʼE tou mahino ai ko te lotofakamolemole ʼe ko he koga maʼuhiga ʼo te ʼofa, ʼae “ ʼe ina fakatahiʼi te hahaʼi ʼi hona faʼahiga aluʼaga ʼe lelei tukupau.” (Kolose 3:14)  Koia, ʼe ui ʼi te tuʼasila ʼi te Neti ʼo te Mayo Clinic, ko te lotofakamolemole ʼe iku  . . .

• ki he ʼu felogoi lelei ʼe pipiki ki ai te lotomahino pea mo te manavaʼofa kia ia ʼae neʼe ina fakamamahiʼi kita

• ke lelei age te fakakaukau pea mo te maʼuli fakalaumalie

• ke mole tou tuʼania mo hoha fau pea mo loto kovi

• ke mole tou ʼatamai mamahi

KO TE FAKAMOLEMOLE KIA KITA TOTONU. ʼE ui ʼi te nusipepa Disability & Rehabilitation, ko te fakamolemole kia kita totonu ʼe ko “te meʼa ʼaia ʼe faigataʼa ʼaupito age ia tona fai,” kae ʼe ko “te meʼa ʼaia ʼae ʼe maʼuhiga ʼaupito ki te malolo lelei” fakasino pea mo te ʼatamai. Kotea ʼae ʼe feala ke tokoni atu ke ke fakamolemole ai kia koe totonu?

• ʼAua naʼa ke fakamaʼua kia koe totonu ke mole ke fai he ʼu lakahala. Kailoa. Kae ke ke tali ohage pe ko te hahaʼi fuli ʼe ke lakahala.—Ekelesiasi 7:20

• Toʼo he ako mai ʼau hala pea ke ʼaua naʼa ke toe fai

• Faʼa kataki kia koe totonu koteʼuhi ʼe mole feala anai ke ke fetogi fakavilivili ʼihi faʼahiga aga.—Efeso 4:23, 24

• Fakakaumeʼa mo natou ʼae ʼe fakatupu lotomalohi, ʼae ʼe manatu lelei mo agalelei pea ʼe mole agakaka kia koe.—Taaga Lea 13:20

• Kapau neʼe ke fakamamahiʼi he tahi, ui age ki ai neʼe ko siʼau pe hala pea ke foimo faifakalelei kia ia. Ka kua ke fakatokatoka mo ia, ʼe ke maʼu anai te tokalelei ʼo te loto.—Mateo 5:23, 24

ʼI te ako e Patricia ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi te kamata te Tohi-Tapu, neʼe ina iloʼi ai leva pe kotea te fakamolemole. Neʼe ina ui fenei: “ ʼE au logoʼi kua fakaʼateainaʼi au mai te ita ʼae neʼe fakatupu kovi ki toku maʼuli.” Pea ʼe ina toe ui: “Mole kei au lotomamahi pea mo fakalotomamahiʼi ʼihi. ʼE ha ʼi te ʼu pelesepeto Fakatohi-tapu ko te ʼAtua ʼe ʼofa kia tatou pea ʼe loto ke tou maʼu te meʼa ʼae ʼe lelei tukupau.”

ʼE ui fenei e te tagata ko Ron: “Neʼe mole feala ke au puleʼi te ʼu manatu mo te ʼu aga ʼa ʼihi, kae neʼe feala ia ke au puleʼi ʼae ʼa ʼaku totonu. Kapau neʼe au fia maʼu te tokalelei, neʼe tonu muʼa ke au liʼaki te lotokovi taʼofi. Ko te lotokovi pea mo te tokalelei ʼe fefakafeagaiʼaki. Neʼe au mahino leva neʼe mole feala ke au lotokovi pea mo au maʼu te tokalelei. ʼI te temi leva ʼaeni, kua au maʼu he leʼo ʼo loto ʼe maʼa.”