Logo la ʼe ui e ʼihi kau poto ko te putu ʼe lahi ʼona faʼahiga fai ʼe tonu ke muliʼi, kae ʼe tahi alu pe mo tana faʼahiga putu. ʼE fakaʼuhiga koa ʼe mole lotomamahi ʼaupito ʼihi peʼe ʼe natou lolomi te ʼu meʼa ʼae ʼe natou logoʼi? Kailoa ia. Ko te tali ʼo te putu mo te fakaha ki tuʼa ʼo te ʼu meʼa ʼae ʼe tou logoʼi, ʼe moʼoni ʼe feala ke tou malolo ai. Kae ʼe mole ko te faʼahiga faitoʼo pe ʼaia ʼo te putu ʼae ʼe lelei ke tou malolo ai. ʼE fakalogo tafito ki te agaʼi fenua, te uluagaaga mo te faʼahiga maʼuli ʼo he tahi pea pe neʼe hoko feafeaʼi te mate.

Ko ia ʼae ʼe putu ʼe mole lagi heʼeki ina iloʼi lelei pe kotea ka ina logoʼi anai. Kae ʼe ʼi ai he ʼu faigataʼaʼia ʼe tau mahani mo natou ʼae ʼe putu, pea ʼe feala ke tou teuteu fakatomuʼa ki ai. Koʼeni ʼihi:

Te taʼomia ʼo te loto. ʼE ʼi ai pe anai he ʼu temi ʼe ke tagi mamahi ai, ʼe ke manamanatu ai kia ia ʼae kua mate pea ʼe ke mohumohu ʼaho. ʼE toe feala ke hake ʼi tou ʼatamai he ʼu suvenia peʼe ko he ʼu moemisi. ʼI te kamata ʼe ke ʼofolele pea ʼe ke fakafisi ki te mate ʼae neʼe hoko. ʼE manatuʼi e Tina te mate fakafokifa ʼa Timo tona ʼohoana, ʼe ina ui fenei: “ ʼI te kamata, neʼe au palalisia ʼosi. Neʼe mole au lavaʼi pe la te tagi. ʼI ʼihi temi, neʼe au taʼomia ʼaupito ʼo mole kei tau taku manava. Neʼe mole au tui ki te meʼa ʼae neʼe hoko.”

Te tuʼania, te hoko ita, te tukugakoviʼi. ʼE ui fenei e Ivanoe: “Lolotoga he temi hili te mate ʼo tamā kiʼi tama ko Elike ʼae neʼe taʼu 24, neʼe mā iita ʼaupito mo toku ʼohoana ko Niva. Pea neʼe mā punamaʼuli ki ai, he neʼe mole mahani ʼe mā hoko iita. Neʼe mā tukugakoviʼi ia maua totonu koteʼuhi neʼe lagi feala pe ke mā fai he meʼa ʼo tokoni ki siʼi ʼamā tama.” Neʼe toe tukugakoviʼi e Alenato ia ia totonu ʼi te mate ʼo tona ʼohoana he neʼe mahaki kovi. Neʼe ina ui fenei: “ ʼI te kamata, neʼe au manatu kapau neʼe fakagafua e te ʼAtua ke au tau mo te mamahi ʼaia, he ko au ko he tahi ʼe kovi. Pea, neʼe au tukugakoviʼi ia au he neʼe au ui ai ʼe ko te hala ʼaia ʼa te ʼAtua. ʼE ui fenei e Kolote ʼae ʼe palalau ki ai te alatike ʼi muʼa atu: “ ʼI ʼihi temi, neʼe au ita kia Sofia ʼi tana kua mate. Pea neʼe au toe tukugakoviʼi au ʼi taku manatu feia. Pea tahi, neʼe mole foki ko hana hala.”

Te maveuveu ʼo te fakakaukau: ʼI ʼihi temi ʼe feala ke maveu te fakakaukau. Ohage la, ʼe feala pe kia ia ʼae ʼe putu ke manatu ʼe logo ki te leʼo ʼo ia ʼae kua mate peʼe ʼe sio ki ai. ʼE toe feala ke faigataʼa takita tokaga maʼu ki he meʼa peʼe ko he manatuʼi ʼo he meʼa. ʼE ui fenei e Tina: “ ʼI ʼihi temi, moka neʼe au faipalalau mo he tahi, neʼe mole alu ai taku fakakaukau. Neʼe lahi fau taku manatu ki te ʼu aluʼaga ʼae neʼe pipiki ki te mate ʼa Timo. Neʼe mole feala ke au tokaga maʼu ki he meʼa kae mole au hoha.”

Te fia nofo tokotahi. ʼE feala kia ia ʼae ʼe putu ke hoko ita peʼe ʼe mole fia fakatahi mo te hahaʼi. ʼE ui fenei e Kolote: “Ka matou fakatahi mo he ʼu taumatuʼa peʼe ko he kau selipatea, ʼe au hage ia ʼe mole hoku ʼuhiga.” ʼE manatuʼi e Niva te ʼohoana ʼo Ivanoe: “Neʼe faigataʼa ʼosi moka au fakakaugā mo he ʼu hahaʼi ʼe meo ʼo ʼuhiga mo he ʼu fihifihia ʼe mole faʼa maʼuhiga, moka ʼe fakatatau age ki ʼae ʼo maua. Pea mo natou leva ʼae ʼe natou ui ʼe lelei pe ʼanatou fanau. Neʼe au fiafia ki ai, kae neʼe toe fakatupu lotomamahi foki taku fakalogo ʼanatou palalau. Neʼe mā iloʼi pe taumatuʼa neʼe tonu ke hoko atu tomā maʼuli kae neʼe mole mā lava katakiʼi ʼanatou palalau.”

Te ʼu fihifihia ʼo te malolo fakasino. ʼE fetogi anai takita kai, tokita sino mo takita moe. ʼE manatuʼi e Alone te mate ʼo tana tamai hili taʼu ʼe tahi: “Neʼe mole kei au moe lelei. Pea neʼe au ʼala tuʼumaʼu pe ʼi te poʼuli fuli ʼi te hola mahani ʼo manatuʼi te mate ʼo taku tamai.”

 ʼE toe manatuʼi e Alenato neʼe ina maʼu he ʼu mahaki ʼe mole iloʼi tona tupuʼaga. “Neʼe au alu tuʼumaʼu ki te toketa kae neʼe ina ui mai ʼe au lelei pe au. Kia au, neʼe tupu pe ko taku putu.” Ki muli age neʼe malolo lelei ia Alenato. Neʼe ko he tonu fakapotopoto tana alu ki te toketa. Koia ko te lotomamahi ʼe feala ke vaivai ai te puipuiʼaga ʼo te sino, peʼe ʼasilisili ai te kovi ʼo he mahaki peʼe tupu ai he tahi age mahaki.

Te faigataʼa ʼo te ʼu gaue ʼae ʼe ʼaoga ke fai. ʼE manatuʼi e Ivanoe: “ ʼI te mate ʼo Elike, neʼe tonu ke mā fakaha ki te ʼu famili, te ʼu kaumeʼa pea mo ʼihi atu. Ohage ko tona patolo pea mo te tagata ʼae ʼo ia te ʼapi neʼe ina lue. Neʼe ʼi ai foki mo te tuʼuga pepa neʼe tonu ke fai pea mo mā vakavakaʼi mo ʼana kiʼi meʼa fuli. Neʼe tonu ke mā tokakaga lelei ki ai kae neʼe kua mā gaʼegagaʼe ʼosi.”

Ki ʼihi, ko te ʼu faigataʼaʼia ʼe hoki hoko ki muli age, ohage ko te tokaga ki te ʼu meʼa ʼae neʼe fai mahani e ia ʼae kua mate. Neʼe ko te aluʼaga ʼaia neʼe hoko kia Tina. ʼE ina ui fenei: “Ko Timo ʼae neʼe tokaga tuʼumaʼu pe ki tamā foʼi fala ʼi te fale paʼaga. Ia ʼaho nei, ʼe ko au leva, ʼo au ʼaʼasili lotohoha ai mo tuʼania pe ʼe au lava fakahoko lelei anai te gaue ʼaia.”

Ko te ʼu fihifihia ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi muʼa atu ʼi te faʼahi fakasino, ʼi te fakakaukau pea mo te loto, ʼae ʼe lagi ke ui ai ʼe faigataʼa te katakiʼi ʼo te putu. ʼI tona fakahagatonu, ka iloʼi e he tahi ʼe putu ʼe tau anai mo he ʼu fihifihia, ʼe ina iloʼi pe kotea anai ʼae ka ina fai moʼo katakiʼi te mamahi. Manatuʼi foki, ko ogaoga fuli ʼo te lotomamahi ʼe mole tou fakalaka fuli ai anai. Pea tahi, ko ia ʼae ʼe putu ʼe lotofimalie anai ʼi tana iloʼi ʼae ko te ʼu mamahi ʼe hoko pe ki te hahaʼi fuli.

ʼE ke maʼu anai he lotofimalie: Ko te loloto ʼo he lotomamahi ʼe feala ke faitoʼo ʼaki te temi. Kae ʼe mole fakaʼuhiga leva ko ia ʼae ʼe putu ʼe kua malolo katoa mo ina galoʼi ia ia ʼae kua mate. ʼI te alu ʼo te temi ʼe maʼamaʼa leva te putu. Kae ʼi ʼihi temi, ʼe feala pe ke toe malaga ake fakafokifa he ʼu suvenia, ʼi he ʼu ʼaho fakamanatu ohage la ko he fakamanatu ʼo he ʼohoana peʼe ko he ʼaho mate peʼe ko ʼihi ʼatu ʼaho. Kae ko te tokolahi ʼe fakaalualu pe ʼo tokalelei ʼonatou loto, ʼo natou toe fakahoko ai ʼanatou gaue mahani. ʼE tupu tafito ko te lagolago ʼa te famili mo te ʼu kaumeʼa pea mo ni fakatuʼutuʼu fakapotopoto ʼe natou fai.

‘ ʼE fualoa anai koa tou mamahi? Ko ʼihi, neʼe mamahi pe ʼi he ʼu kiʼi mahina. Kae ko te tokolahi, neʼe taʼu tahi peʼe lua pea neʼe hoki natou lelei leva. Pea ko ʼihi ia neʼe ʼaoga he temi loaloaga. * ʼE manatuʼi e Alenato: “Neʼe au lotomamahi ia teitei taʼu ʼe tolu.”

Faifaigaʼi malie pe ʼo mulimuli ki tou fealagia. Manatuʼi ko te lotomamahi ʼe fakaalualu pe ʼo siasiaʼa anai. Koia, ʼe ʼi ai koa he ʼu meʼa ʼe feala ke ke fai ke fakasiʼisiʼi ai tau putu?