ALATIKE AKO 39
ʼE Tuʼu Koa Tou Higoa ʼi Te “Tohi Fakamanatu”?
“Neʼe tohi ai he tohi fakamanatu ʼi ʼona muʼa maʼa natou ʼae ʼe manavasiʼi kia Sehova.”—MALA. 3:16.
KATIKO 61 Haʼele Ki Muʼa, Kau Fakamoʼoni
TE ʼU MANATU FAKANOUNOU *
1. Ka tou lau ia Malakia 3:16, kotea ia te tohi ʼae neʼe tohi e Sehova? Pea kotea ʼae ʼe maʼu ai?
TALU mai ni taʼu ʼe afe, neʼe tohi e Sehova ia he tohi makehe. ʼE maʼu ʼi te tohi ʼaia, he lisi ʼo he ʼu higoa ʼe kamata ʼaki te higoa ʼo Apele, ʼae neʼe ʼuluaki nofo agatonu. * (Luka 11:50, 51) Pea talu mai ai, neʼe hilifaki e Sehova he ʼu higoa ki te tohi ʼaia. Pea ia ʼaho nei, ʼe maʼu ai ni higoa ʼe lauʼi miliona. ʼI te Tohi-Tapu, ʼe ui ko te tohi ʼaia, ko te “tohi fakamanatu,” peʼe “tohi ʼo te maʼuli,” peʼe ko “te takaiga tohi ʼo te maʼuli.” ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou ui anai ko te “tohi ʼo te maʼuli.”—Lau ia Malakia 3:16; Apk. 3:5; 17:8.
2. Ko ai ia te ʼu higoa ʼae ʼe tohi ʼi te tohi ʼo te maʼuli? Pea kotea ʼe feala ke tou fai ke tuʼu totatou higoa ʼi te tohi ʼaia?
2 ʼE maʼu ʼi te tohi makehe ʼaia te ʼu higoa ʼo natou fuli ʼae ʼe atolasio kia Sehova, mo manavasiʼi kia te ia pea mo ʼoʼofa ki tona huafa. ʼE natou maʼu ia te fealagia ʼae ke natou maʼuli ʼo heʼe gata. Ia ʼaho nei, ʼe feala ke tuʼu ia totatou higoa ʼi te tohi ʼaia, mo kapau ʼe tou maʼu ia he ʼu felogoi lelei mo Sehova pea mo tui ki te sakilifisio ʼo tona ʼAlo ko Sesu Kilisito. (Soa. 3:16, 36) ʼE tou loto fuli ke tohi totatou higoa ʼi te tohi ʼaia, tatau aipe pe ʼe tou maʼu te ʼamanaki ʼae ke tou maʼuʼuli ʼi selo peʼe ʼi te kele.
3-4. (1) Kapau kua tohi totatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli, ko tona fakaʼuhiga koa, kua ʼosi tou maʼu ia te maʼuli heʼe gata? Fakamahino. (2) Kotea ʼae ka tou talanoa ki ai ʼi te alatike ʼaeni mo ia ʼae ʼe hoa mai?
3 Kapau ko natou fuli ʼae kua tuʼu ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼaia, ko tona fakaʼuhiga koa neʼe kua ʼosi maʼu natou ia te maʼuli heʼe gata? ʼE tou maʼu ia tona tali ʼi te ʼu palalau ʼa Sehova kia Moisese ia Ekesote 32:33. Neʼe ui ai e Sehova: “Ko ʼae neʼe agahala mai kia te au, ʼe au molehi anai tona higoa ʼi taku tohi.” Ko tona fakaʼuhiga ko te ʼu higoa ʼae kua tuʼu ʼi te tohi ʼaia, ʼe feala pe ia tona molehi. ʼE hage pe neʼe ʼuluaki tohi e Sehova te ʼu higoa ʼaki he peni ʼe feala hona toe molehi. (Apk. 3:5) Koia ʼe tonu ke tou fai ia meʼa fuli ke haga tuʼu totatou higoa ʼi te tohi ʼaia ʼo kaku ki te haga anai ʼa Sehova ʼo tohi ʼaki he peni ʼe mole feala hona toe molehi.
4 Kae ʼe feala leva ke tou fai ʼihi fehuʼi. Ohage la, kotea ʼae ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo natou ʼae ʼe tohi ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli pea mo natou ʼae ʼe mole tuʼu ai ʼonatou higoa? Ko ʼafea ʼae ka maʼu ai e natou ʼae ʼe tohi ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼaia ia te maʼuli heʼe gata? ʼE feafeaʼi kia natou ʼae neʼe mamate kae heʼeki natou iloʼi ia Sehova? ʼE feala koa ke tuʼu ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼaia? ʼE tou tali anai ki te ʼu fehuʼi ʼaia ʼi te alatike ʼaeni pea mo ia ʼae ʼe hoa mai.
KO AI IA TE ʼU HIGOA ʼAE ʼE TUʼU ʼI TE TOHI?
5-6. (1) Ka tou lau ia Filipe 4:3, ko ai te ʼu higoa ʼae ʼe tuʼu ʼi te tohi ʼo te maʼuli? (2) Ko ʼafea ʼae ʼe tohi ai anai te ʼu higoa ʼo te kau Kilisitiano fakanofo ʼo talu ai ʼi te tohi ʼo te maʼuli?
5 Ko ai te ʼu higoa ʼae ʼe tuʼu ʼi te tohi ʼo te maʼuli? Kapau ʼe tou fia maʼu tona tali, tou vakaʼi ia kutuga kehekehe ʼe nima. Ko kutuga pe ʼe tolu ʼe tuʼu ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli.
6 Ko te ʼuluaki kutuga ʼe kau ai ia natou ʼae neʼe filifili ke natou kaugā hau mo Sesu ʼi selo. ʼE kua tohi koa ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli? ʼEi. ʼE ha ʼi te ʼu palalau ʼa te apositolo ko Paulo ki ʼona “kaugā gaue” ʼae ʼi Filipe, ʼe kua ʼosi tohi te ʼu higoa ʼo te kau fakanofo ʼae neʼe filifili ke kaugā hau mo Sesu ʼi te tohi ʼo te maʼuli. (Lau ia Filipe 4:3.) Kae ʼe tonu ke natou nonofo agatonu ke tuʼu tuʼumaʼu pe ia tonatou higoa ʼi te tohi ʼaia. Pea ka natou maʼu tonatou fakailoga fakaʼosi, ʼe tuʼu anai ʼonatou higoa ʼo talu ai ʼi te tohi ʼaia, tatau aipe pe ʼi muʼa ʼo tonatou mamate peʼe ʼi muʼa ʼo te kamata ʼo te mamahi lahi.—Apk. 7:3.
7. Ka tou lau ia Apokalipesi 7:16, 17, kotea ʼae ʼe tou ako ʼo ʼuhiga mo te temi ʼae ka tuʼu ai ʼo talu ai te ʼu higoa ʼo te toe hahaʼi tokolahi ʼi te tohi ʼo te maʼuli?
7 Ko te lua kutuga, ʼe kau ai ia te toe hahaʼi tokolahi. ʼE kua tuʼu koa ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli? ʼEi. ʼE toe tuʼu pe anai koa ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli hili tanatou hao mai Alamaketone? ʼEi. (Apk. 7:14) Ko natou ʼaia neʼe hao mai Alamaketone ʼe kau ki ‘ ʼihi ovi,’ pea neʼe ui e Sesu ʼe natou maʼu anai te “maʼuli heʼe gata.” (Mat. 25:46) Kae ʼe natou maʼu atu aipe koa ia te maʼuli heʼe gata? ʼE hage pe ʼe tohi ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli ʼaki he peni ʼe feala hona toe molehi. Lolotoga te ʼAfio ʼa Sesu ia Taʼu ʼe Afe, “ ʼe ina taki anai natou ohage ko he tagata tauhi ovi ki te ʼu matapuna vai ʼo te maʼuli.” ʼE tohi anai ʼo talu ai te ʼu higoa ʼo natou ʼae ʼe fakalogo kia Sesu pea mo nofo agatonu kia Sehova ʼo kaku ki te fakamau fakaʼosi ʼi te tohi ʼo te maʼuli.—Lau ia Apokalipesi 7:16, 17.
8. Ko ai te ʼu higoa ʼae ʼe mole tuʼu ʼi te tohi ʼo te maʼuli? Pea kotea ʼae ka hoko kia natou?
8 Ko te tolu kutuga, ʼe kau ai ia te ʼu tao ʼae ka pulihi anai ʼi Alamaketone. ʼE mole tuʼu ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli. Neʼe ui e Sesu ʼe ‘olo anai ki te fakaʼauha heʼe gata.’ (Mat. 25:46) ʼAki te takitaki ʼa te ʼAtua, neʼe ui e Paulo ‘ ʼe fakamauʼi anai te hahaʼi ʼaia. ʼE tauteaʼi anai natou ki te fakaʼauha heʼe gata.’ (2 Tes. 1:9; 2 Pet. 2:9) ʼE toe feia pe kia natou ʼae neʼe agahala ki te laumalie maʼoniʼoni ʼaki te alu ʼo te temi, ko tona fakaʼuhiga ia natou ʼae neʼe natou filifili faʼitaliha ke natou fakafeagai ki te finegalo ʼo Sehova. ʼE mole natou maʼuʼuli anai ʼo heʼe gata kae ʼe fakaʼauha anai natou ʼo talu ai. Koia, ʼe mole fakatuʼuake anai natou. (Mat. 12:32; Mko. 3:28, 29; Hep. 6:4-6) Tou talanoa leva ki te ʼu kutuga ʼe lua ʼae ʼe fakatuʼuake anai ʼi te kele.
IA NATOU ʼAE KA FAKATUʼUAKE
9. Ka tou lau ia Gaue 24:15, ko ai ia te ʼu kutuga ʼe lua ka fakatuʼuake anai ʼi te kele? Pea kotea ʼae ʼe kehekehe ai ia te ʼu kutuga ʼaia ʼe lua?
9 ʼE talanoa ʼi te Tohi-Tapu kia kutuga ʼe lua ʼe fakatuʼuake anai ʼi te kele pea mo maʼuʼuli anai ʼo heʼe gata. ʼE ko te “kau faitotonu” pea mo te “kau heʼe faitotonu.” (Lau ia Gaue 24:15.) Ko te “kau faitotonu” ʼe ko natou ʼae neʼe tauhi agatonu kia Sehova ʼi tonatou temi maʼuli. Kae neʼe mole tauhi agatonu ia te “kau heʼe faitotonu” kia Sehova. ʼEi, neʼe mole pe agatonu natou. ʼE tou iloʼi ʼe fakatuʼuake ia te ʼu kutuga ʼe lua, koia ʼe feala koa ke tou ui ʼe tuʼu ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli? Kapau ʼe tou fia iloʼi tona tali, tou vakaʼi ia te ʼu kutuga takitahi ʼaia ʼe lua.
10. He koʼe ʼe fakatuʼuake anai ia te “kau faitotonu”? Pea kotea ia te pilivilesio ka maʼu anai e ʼihi ia natou? (Vakaʼi te alatike “Te ʼu Fehuʼi ʼa Te Kau Lautohi” ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼuake ʼi te kele.)
10 Ko te fa kutuga ʼe kau ai ia te “kau faitotonu.” ʼI muʼa ʼo tanatou mamate, neʼe tuʼu ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli. Neʼe molehi koa ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼaia ʼi tanatou mamate? Kailoa, he ʼe kei manatuʼi pe natou e Sehova. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu ko Sehova, “ ʼe ko he ʼAtua ʼo natou ʼae ʼe maʼuʼuli, kaʼe ʼe mole ʼo te kau mate, koteʼuhi kia te ia, ʼe natou maʼuʼuli fuli.” (Luka 20:38) Ko tona fakaʼuhiga, ka fakatuʼuake ia te kau faitotonu ʼi te kele, ʼe tuʼu anai ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli kae ʼe heʼeki ‘tohi’ ia ʼo talu ai. (Luka 14:14) Ko ʼihi ia natou ʼaia ka fakatuʼuake ʼe natou maʼu anai ia te pilivilesio ʼae ke natou gaue ohage “ko ni tama ʼaliki ʼi te kele katoa.”—Pes. 45:16.
11. Kotea ʼae ʼe tonu ke fai e te “kau heʼe faitotonu” ke tohi ai ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli?
11 Tou vakaʼi leva te nima kutuga ʼae ʼe kau ai ia te “kau heʼe faitotonu.” ʼE lagi neʼe mole natou iloʼi ia te ʼu lao ʼa Sehova, koia neʼe mole natou fai ai he ʼu aga ʼe lelei ʼi muʼa ʼo tanatou mamate. Koia neʼe mole tohi ai ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli. Kae ka fakatuʼuake natou ʼe foaki age e te ʼAtua ia te faigamalie ʼae ke natou sisio ki te tohi leva ʼo ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼaia. ʼE ʼaoga anai ki te “kau heʼe faitotonu” ʼaia ia he tokoni. ʼI muʼa ʼo tanatou mamate, neʼe fai e ʼihi ia natou ʼaia he ʼu aga ʼe kovi mo fakalialia. Koia ʼe tonu anai ke akoʼi natou ke natou iloʼi mo maʼuliʼi ia te ʼu lekula faitotonu ʼa Sehova. Ke fakahoko te faʼahi ʼaia, ʼe fakatuʼutuʼu anai e te Puleʼaga ʼo te ʼAtua he toe gaue faiako neʼe heʼeki fai ʼi muʼa atu.
12. (1) Ko ai ʼae ka ina akoʼi ia te kau heʼe faitotonu? (2) Kotea ʼae ka hoko kia natou ʼae ʼe mole natou fia maʼuliʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe natou ako?
12 Ko ai ʼae ka ina akoʼi te kau heʼe faitotonu? ʼE ko te toe hahaʼi tokolahi pea mo te kau faitotonu ʼae ka fakatuʼuake. Kapau ʼe loto e te kau heʼe faitotonu ke tohi ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli, pea ʼe tonu anai ke natou maʼu ni felogoi lelei mo Sehova pea mo foaki ʼonatou maʼuli kia te ia. ʼE vakavakaʼi lelei anai e Sesu mo te kau fakanofo, ʼae ka natou fakamauʼi mo ia te hahaʼi pe ʼe tali feafeaʼi anai e te kau heʼe faitotonu te toe gaue faiako ʼaia. (Apk. 20:4) Ko he tahi pe ʼe mole ina fia tali ia te gaue faiako ʼaia, ʼe pulihi anai, tatau aipe pe kua taʼu 100. (Esa. 65:20) ʼE iloʼi e Sehova mo Sesu ia te ʼu meʼa ʼae ʼi ʼotatou loto pea ʼe nā tokaga anai ke mole ʼi ai he tahi ʼe ina fakatupu he meʼa ʼe kovi ʼi te malama foʼou.—Esa. 11:9; 60:18; 65:25; Soa. 2:25.
TE FAKATUʼUAKE KI TE MAʼULI MO TE FAKATUʼUAKE KI TE FAKAMAU
13-14. (1) Neʼe tou mahino feafeaʼi ʼi muʼa atu ki te ʼu palalau ʼaeni ʼa Sesu ia Soane 5:29? (2) Kotea ʼae ʼe tonu ke tou tokagaʼi ʼi te ʼu palalau ʼaia?
13 ʼE toe talanoa ia Sesu kia natou ʼae ka fakatuʼuake ki te maʼuli ʼi te kele. Ohage la, neʼe ina ui fenei: “ ʼE hoko mai te hola ʼae ka logo ai anai ia natou fuli ʼi te ʼu fale maka fakamanatu ki tona leʼo, pea mo natou hu mai ki tuʼa, ia natou ʼae neʼe natou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei ki te fakatuʼuake ki te maʼuli, pea ko natou ʼae neʼe natou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe kovi ki te fakatuʼuake ki te fakamau.” (Soa. 5:28, 29) Kotea ʼae neʼe fia ui e Sesu?
14 Neʼe tou mahino ʼi muʼa atu, ko te ʼu palalau ʼa Sesu neʼe fakaʼuhiga ki te ʼu gaue ka fai anai e te kau fakatuʼuake hili ia tonatou fakatuʼuake. Neʼe tou mahino ai ka fakatuʼuake natou, ʼe fai anai e ʼihi he ʼu meʼa ʼe lelei kae ʼe fai anai e ʼihi he ʼu meʼa ʼe kovi. Kae ʼe kotou tokagaʼi neʼe mole ui e Sesu ko natou ʼae ʼe hu mai ki tuʼa mai te ʼu fale maka fakamanatu ʼe natou fai anai he ʼu meʼa ʼe lelei peʼe fai anai he ʼu meʼa ʼe kovi. ʼI heni, ʼe talanoa Sesu ki he ʼu gaue kua ʼosi fai. ʼE ina ui “neʼe natou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei” pea “neʼe natou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe kovi.” Ko tona fakaʼuhiga neʼe fai e natou ʼaia te ʼu meʼa ʼaia ʼi muʼa ʼo tanatou mamate. Pea ʼe matatonu te faʼahi ʼaia he ʼe mole fakagafua anai ki he tahi ke ina fai he ʼu meʼa ʼe kovi ʼi te malama foʼou. Koia, neʼe fai e te kau heʼe faitotonu ia te ʼu meʼa ʼaia ʼe kovi ʼi muʼa ʼo tanatou mamate. Kae kotea ia te fakaʼuhiga ʼo te ʼu palalau ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te “fakatuʼuake ki te maʼuli,” pea mo te “fakatuʼuake ki te fakamau”?
15. Ko ai ʼae ka “fakatuʼuake ki te maʼuli,” pea kotea tona tupuʼaga?
15 ʼE ‘fakatuʼuake anai ki te maʼuli,’ ia te kau faitotonu ʼae neʼe natou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei ʼi muʼa ʼo tanatou mamate he ʼe kua ʼosi tohi ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli. Ko tona fakaʼuhiga ko te fakatuʼuake ʼo natou ʼae “neʼe natou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei” ʼae ʼe tuʼu ia Soane 5:29 pea mo te fakatuʼuake ʼa te “kau faitotonu” ʼae ʼe ui ia Gaue 24:15, ʼe palalau pe ki te fakatuʼuake ʼe tahi. ʼE ui fenei ia Loma 6:7: “Ko ia ʼae kua mate kua ʼateaina ia mai tana agahala.” Koia, neʼe kua molehi te ʼu agahala ʼae neʼe fai e te kau faitotonu ʼaia ʼi tanatou mamate. Kae ʼe mole galoʼi anai e Sehova ia tanatou nofo agatonu ʼi tonatou temi maʼuli. (Hep. 6:10) ʼE mahino ia, ʼe tonu anai ke nonofo agatonu ia te kau faitotonu ʼaia ʼae ka fakatuʼuake mo kapau ʼe natou loto ke tohi ʼonatou higoa ʼo talu ai ʼi te tohi ʼo te maʼuli.
16. Kotea ia te fakaʼuhiga ʼo te “fakatuʼuake ki te fakamau”?
16 Kotea ʼe hoko kia natou ʼae neʼe natou fai he ʼu meʼa ʼe kovi ʼi muʼa ʼo tanatou mamate? Logo la neʼe kua molehi ʼanatou agahala ʼi tanatou mamate kae neʼe mole natou tauhi agatonu kia Sehova ʼi tonatou temi maʼuli. ʼE mole tuʼu ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli. Koia, ko te fakatuʼuake ʼo natou ʼae “neʼe natou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe kovi” pea mo te fakatuʼuake ʼo te “kau heʼe faitotonu” ʼae ʼe tuʼu ia Gaue 24:15, ʼe palalau pe ki te fakatuʼuake ʼe tahi. ʼE fakatuʼuake anai natou “ki te fakamau.” * ʼE fakamauʼi anai natou, ia te kau heʼe faitotonu, ko tona fakaʼuhiga ʼe sivisivi anai natou e Sesu. (Luka 22:30) ʼE ʼaoga anai he temi ke vakavakaʼi ai pe ʼe tuha ke natou sisio ki te tohi ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli. ʼE hoki feala pe anai ke tohi ʼonatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli mo kapau ʼe liʼaki e te kau heʼe faitotonu ʼaia ia tonatou faʼahiga maʼuli ʼafeā pea mo foaki tonatou maʼuli kia Sehova.
17-18. Kotea ʼae ʼe tonu anai ke fai e natou fuli ʼae ka fakatuʼuake ʼi te kele? Pea kotea te ʼu “gaue” ʼae ʼe talanoa ki ai ia Apokalipesi 20:12, 13?
17 Pe neʼe agatonu peʼe heʼe faitotonu te kau fakatuʼuake ʼi muʼa ʼo tanatou mamate kae ʼe tonu anai ke natou fakalogo fuli ki te ʼu lao ʼae ʼi te ʼu takaiga tohi foʼou ka avahi lolotoga te ʼu taʼu ʼe afe. Neʼe fakamatala e te apositolo ko Soane te meʼa ʼae neʼe sio ki ai ʼi he meʼa neʼe ha: “Neʼe au sio ki te kau mate, te hahaʼi lalahi mo te hahaʼi liliki, ʼe natou tutuʼu ia muʼa ʼo te hekaʼaga fakahau, pea neʼe avahi he ʼu takaiga tohi. Kaʼe neʼe avahi te tahi age takaiga tohi, ʼe ko te takaiga tohi ʼo te maʼuli. Neʼe fakamauʼi te kau mate ʼo mulimuli ki te ʼu meʼa ʼae neʼe tohi ʼi te ʼu takaiga tohi pea mo ʼanatou gaue.”—Apk. 20:12, 13.
18 ʼE fakamauʼi anai ia te kau fakatuʼuake ʼo mulimuli ki te ʼu “gaue” fea? ʼO mulimuli koa ki te ʼu gaue ʼae neʼe natou fai ʼi muʼa ʼo tanatou mamate? Kailoa ia. Tou manatuʼi ka natou mamate kua natou ʼateaina mai ʼanatou agahala. Koia ʼi heni, ko te ui ʼae “ ʼanatou gaue” ʼe mole feala ke fakaʼuhiga ki te ʼu gaue ʼae neʼe natou fai ʼi muʼa atu. Kae ʼe fakaʼuhiga ia ki te ʼu gaue ʼae ka natou fai ʼi tonatou akoʼi ʼi te malama foʼou. ʼE tonu anai ki te ʼu tagata agatonu ʼaeni ko Noe, mo Samuele, mo Tavite pea mo Taniela ke natou ako ke natou iloʼi ia Sesu Kilisito pea mo tui ki tona sakilifisio. Pea ʼe feafeaʼi age la ia ki te kau heʼe faitotonu, ʼe toe lahi age anai te ʼu faʼahi ka natou ako.
19. Kotea anai ia te ikuʼaga fakaʼosi ʼo natou ʼae ʼe mole natou tali ia te faigamalie ʼaia?
19 Kotea anai ia te ikuʼaga fakaʼosi ʼo natou ʼae ʼe mole natou tali ia te faigamalie ʼaia? ʼE ui fenei mai ia Apokalipesi 20:15: “Ko ia ʼae neʼe mole tuʼu tona higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli neʼe li ki te vai ʼae ʼe vela ai te afi kakaha.” ʼEi, ʼe pulihi anai ia natou ʼo talu ai. Koia, ʼe maʼuhiga ke tou tokaga ke tuʼu totatou higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli ʼo talu ai.
20. Kotea ia te gaue fakafiafia ka fakahoko anai ʼi te ʼAfio ʼa Kilisito Ia Taʼu ʼe Afe? (Vakaʼi te pāki ʼo te takafi.)
20 ʼE ko he temi fakafiafia anai te ʼAfio ʼa Kilisito Ia Taʼu ʼe Afe. ʼE fakahoko ai anai te toe gaue faiako neʼe heʼeki fai ʼi te kele. Pea ʼe toe sivisivi ai anai te aga ʼa te kau faitotonu pea mo te kau heʼe faitotonu. (Esa. 26:9; Gaue 17:31) ʼE fakahoko feafeaʼi anai te toe gaue faiako ʼaia? ʼE tou tali anai ki te fehuʼi ʼaia ʼi te alatike ka hoa mai pea mo vakaʼi ai pe koʼe ʼe tonu ke tou fakamaʼuhigaʼi te fakatuʼutuʼu taulekaleka ʼaia.
KATIKO 147 ’E Fakapapauʼi Mai Ia Te Maʼuli He’e Gata
^ ʼE talanoa ʼi te alatike ʼaeni ki he fakamahino foʼou ʼo te ʼu palalau ʼa Sesu ia Soane 5:28, 29 ʼo ʼuhiga mo te “fakatuʼuake ki te maʼuli,” mo te “fakatuʼuake ki te fakamau.” ʼE tou ako ai anai te fakaʼuhiga ʼo te ʼu fakatuʼuake ʼaia ʼe lua pea ko ai ʼe kau ki ai.
^ Neʼe kamata tohi ia te tohi ʼaia ʼi “te kamataʼaga ʼo te malamanei.” Ko te kupu “malamanei” ʼe fakaʼuhiga ki te hahaʼi ʼae ʼe feala ke natou maʼu ia te ʼu lelei ʼo te sakilifisio faitotogi ʼo Sesu. (Mat. 25:34; Apk. 17:8) Koia ʼe ko Apele te tagata faitotonu ʼae neʼe ʼuluaki tohi tona higoa ʼi te tohi ʼo te maʼuli.
^ ʼI muʼa atu, neʼe tou fakamahino ko te kupu “fakamau” ʼae ʼe fakaʼaogaʼi ʼi heni, ko tona fakaʼuhiga ko he aluʼaga ʼe fakamataku peʼe ko he tautea. ʼE feala pe ke fakaʼuhiga feia te kupu ʼaia “fakamau.” Kae ʼi te aluʼaga ʼaeni, neʼe mole fakaʼaogaʼi pe e Sesu ia te kupu “fakamau” ki te faʼahi ʼaia. Neʼe fia talanoa ia ki he temi ʼe sivisivi lelei ai he tahi pea ʼe tonu ke ina fai ai he ʼu fetogi peʼe ohage ko tona ui ʼi te tikisionalio Keleka ʼo te Tohi-Tapu “ke sivisivi lelei te aga ʼa he tahi.”