1. Kotea ʼae ʼe tonu muʼa ke iloʼi papau e te ʼu matuʼā ʼi muʼa ʼo te papitemaʼi ʼo hanatou fanau?

’E FAKAMATALA e Blossom Brandt te alu’aga neʼe hoko ʼi te temi ʼae neʼe ina fakatotonu ai ke papitema. ʼE ina ui fenei: “Lolotoga ni mahina neʼe au ui age ki ʼaku matuʼā kua au fia papitema. Pea neʼe nā tautau palalau mai pe ki te faʼahi ʼaia. Neʼe nā fia iloʼi papau pe ʼe au mahino lelei ki te maʼuhiga ʼo te tonu ʼaia. ʼI te ʼaho 31 ʼo Tesepeli 1934, neʼe hoko leva te aluʼaga maʼuhiga ʼaia ʼo toku maʼuli.” ʼE toe feia pe ia ʼaho nei, ʼe loto e te ʼu matuʼā ke fai e ʼanatou fanau he ʼu tonu fakapotopoto. Kapau ʼe fakatuatuai he fanau ki te papitema kae mole hona tupuʼaga, ʼe feala ke fakatupu kovi ki ʼanatou felogoi ʼae mo Sehova. (Sakopo 4:17) ʼI muʼa ʼo te papitemaʼi ʼo hanatou fanau, ʼe tonu muʼa ki te ʼu matuʼā ke natou iloʼi papau pe ʼe kua feala ke liliu tanatou fanau ko he tisipulo ʼa Kilisito.

2. (1) Kotea ʼae neʼe tokagaʼi e te ʼu taupau ʼo te siliko? (2) Kotea ʼae ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?

 ² Neʼe tokagaʼi e ʼihi taupau ʼo te siliko, tokolahi te kau tupulaga heʼeki natou papitema, logo la neʼe natou lahilahi ake ʼi te moʼoni. ʼE natou kau ki te ʼu fono, mo kau ki te gaue faifakamafola ohage pe ko te kau Fakamoʼoni fuli ʼa Sehova. Kae heʼeki natou foaki ʼonatou maʼuli kia Sehova pea mo papitema. ʼE ʼi ai pe ʼihi tupuʼaga, kae heʼeki papitema pe ʼihi tupulaga koteʼuhi ʼe manatu e ʼanatou matuʼā heʼeki tokalelei natou ki te faʼahi ʼaia. ʼE tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni te ʼu tupuʼaga ʼe fa ʼe mole loto ai e te ʼu matuʼā ke papitema hanatou fanau.

3. Kotea ʼae neʼe tuʼania ki ai ia te ʼu matuʼā ʼa Blossom?

³ Neʼe tuʼania te ʼu matuʼā ʼa Blossom, he neʼe nā fia iloʼi pe ʼe kua mahino lelei tana taʼahine ki te ʼuhiga pea mo te maʼuhiga ʼo te papitema. ʼE lava iloʼi feafeaʼi e te ʼu matuʼā kua feala ki hanatou fanau ke ina foaki tona maʼuli kia Sehova?

4. ʼE ʼaoga feafeaʼi te fakatotonu ʼa Sesu ʼae ʼe tohi ia Mateo 28:19, 20 ki te ʼu matuʼā ia ʼaho nei?

⁴ Lau ia Mateo 28:19, 20. ’E mole ui mai ’i te Tohi-Tapu pe ko te ta’u fea ʼae ʼe feala ai ke papitema he tahi. Kae ʼe lelei ke fakakaukauʼi e te ʼu matuʼā pe kotea te fakaʼuhiga ʼo te fai ʼo ni tisipulo. Neʼe ui e Sesu ia Mateo 28:19, ʼe tonu ke tou olo ʼo “fai ni tisipulo.” ʼI te lea Fakakeleka, ko te kupu ʼae neʼe fakaliliu ʼaki te kupusiga palalau ʼaia, neʼe fakaʼuhiga ki te akoʼi ʼo he tahi ʼaki te fakatuʼutuʼu ʼae ke tou tokoni ki ai ke liliu ko he tisipulo. Ko he tisipulo ʼe ko he tahi ʼe ina ako pea mo mahino ki te ʼu akonaki ʼa Sesu pea mo fia fakalogo kia ia. Koia ʼe tonu ai ki te ʼu matuʼā ke natou akoʼi ʼanatou fanau talu mai tanatou tupu, ʼaki te fakatuʼutuʼu ʼae ke natou tokoni kia natou ke natou foaki ʼonatou maʼuli kia Sehova pea mo liliu ko he ʼu tisipulo ʼa Kilisito. ʼE moʼoni ʼe mole tonu ke papitemaʼi te ʼu kiʼi fanau ʼae ʼe kei meamea. Kae ʼe fakamatala ʼi te Tohi-Tapu, maʼia mo te ʼu tamaliki ʼe feala hanatou mahino pea mo ʼoʼofa ʼi te moʼoni.

5, 6. (1) Kotea ʼe tou mahino mai te faʼifaʼitaki ʼo Timoteo? (2) Kotea ʼae ʼe tonu ke fai e te ʼu matuʼā moʼo tokoni ki ʼanatou fanau?

⁵ Ko Timoteo neʼe ko te tisipulo ʼa Kilisito. Neʼe ina toʼo te tonu ʼae ke tauhi kia Sehova kae neʼe kei tupulaga. Neʼe ui e te apositolo ko Paulo neʼe ako e Timoteo ia te moʼoni ʼo te Folafola ʼa te ʼAtua “talu mai [tana] kei meamea.” Koia neʼe malohi ai tana tui. (2 Timoteo 1:5; 3:14, 15) Neʼe lagi ko tona teitei taʼu 20, ʼae neʼe hinoʼi ai ki he ʼu gaue ʼi te kokelekasio.—Gaue 16:1-3.

⁶ ʼE tahi alu pe te fanau mo ʼona fealagia. ʼE ʼi ai ʼihi ʼe natou liliu vave ʼo fakapotopoto kae ko ʼihi ʼe ʼaoga he temi loaloaga. ʼE ʼi ai ʼihi, logo la tanatou kei fanau, kae kua natou mahino ki te moʼoni, mo natou toʼo he ʼu tonu fakapotopoto pea mo fia papitema. Ko ʼihi, heʼeki tokalelei ki te papitema kae kua natou lalahi. Koia ʼe tonu ai ki te ʼu matuʼā ke natou maʼu te fakasiosio poto pea ke ʼaua naʼa natou fakakinauʼi ʼanatou fanau ke natou papitema. Kae ʼe natou tokoni anai ki ʼanatou fanau takitahi ke natou tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumalie ʼo mulimuli pe ki ʼonatou fealagia. ʼE fiafia te ’u matuʼā moka maʼuliʼi e ʼanatou fanau ia Taaga Lea 27:11. (Lau.) Kae ʼe tonu ke natou manatuʼi ko te maʼuhiga, ke natou tokoni ki ʼanatou fanau ke natou liliu ko he ʼu tisipulo ʼa Kilisito. Koia ʼe tonu ai ke natou fai te fehuʼi ʼaeni: ‘Kua mahino feʼauga koa taku fanau ke feala ai hana foaki tona maʼuli ki te ʼAtua pea mo papitema?’

7. ʼE tonu koa ke iloʼi katoa e he tahi te ʼu akonaki Fakatohi-tapu ʼi muʼa ʼo tana papitema? Fakamahino.

⁷ Ka ako’i e te ’u matuʼā te moʼoni ki ʼanatou fanau, ʼe natou tokoni ke natou mahino lelei ki ai. He kapau ʼe natou mahino lelei ki te moʼoni, ʼe uga ai anai natou ke natou foaki ʼonatou maʼuli ki te ʼAtua. Kae ʼe mole fakaʼuhiga leva ʼe tonu anai ke ina iloʼi lelei te ʼu akonaki fuli ʼae ʼe tuʼu ʼi te Tohi-Tapu pea hoki feala leva ke papitema. Ko te ʼu tisipulo fuli ʼa Kilisito ʼe tonu ke natou haga ako te Tohi-Tapu tatau aipe pe ʼe kua natou papitema. (Lau ia Kolose 1:9, 10.) Kae kotea ʼae ʼe tonu ke iloʼi e he tahi ʼi muʼa ʼo tana papitema?

8, 9. Kotea ʼae neʼe hoko ki te tagata leʼo ʼi Filipe? Pea kotea te ako ʼe feala ke tou maʼu mai ai?

⁸ Tou vaka’i te ’u ako ’e feala ke tou ma’u mai te ki’i famili ’o te temi mu’a. (Gaue 16:25-33) ’I te ta’u 50 hili te temi ʼo Sesu, neʼe fai e Paulo tana lua folau misionea pea neʼe alu ki te kolo ko Filipe. Neʼe tukugakoviʼi ia Paulo mo Silasi ʼi te kolo ʼaia, koia neʼe puke ai ia naua pea mo ʼave ʼo pilisoniʼi. Neʼe hoko leva he toe mafuike ʼi te poʼuli ʼo ava ai te ʼu matapa ʼo te fale pilisoni. Neʼe manatu te tagata leʼo kua feholaki fuli te kau pilisoni, koia neʼe fia fakamate ai. Kae neʼe taʼofi ia ia e Paulo ke ʼaua naʼa ina fai te faʼahi ʼaia. Neʼe akoʼi age leva e Paulo mo Silasi ia te moʼoni ʼo ʼuhiga mo Sesu ki te tagata leʼo pea mo tona kiʼi famili. Neʼe natou tui ai ki te ʼu meʼa ʼae neʼe natou ako ʼo ʼuhiga mo Sesu pea mo natou mahino ki te maʼuhiga ʼae ke natou fakalogo kia te ia. Koia neʼe natou papitema atu aipe. Kotea te ako ʼe feala ke tou maʼu mai te fakamatala ʼaia?

⁹ Ko te tagata leʼo neʼe lagi ko he tagata solia Loma kua letelete. Neʼe mole ina iloʼi ia te Folafola ʼa te ʼAtua. Koia ʼi muʼa ʼo tana liliu ko he tisipulo ʼa Kilisito, neʼe tonu muʼa ke ina ako ia te ʼu akonaki tafito ʼo te Tohi-Tapu, ke mahino pe kotea ʼae ʼe fakamaʼua e Sehova ki ʼana kaugana pea mo fia maʼuliʼi te ʼu akonaki ʼa Sesu. Ko te ʼu meʼa ʼae neʼe ina ako ʼi te ki’i temi nounou ʼaia, neʼe ina uga ia ia ke papitema. ʼE mahino ia neʼe maʼua ke hoko atu tana ako te moʼoni hili tana papitema. Koia ka ui atu e hakotou fanau kua fia papitema koteʼuhi ʼe ʼofa ia Sehova pea ʼe fia fakalogo kia te ia, kotea ʼe feala ke kotou fai? ʼE feala ke kotou ui age ki ai ke alu ʼo fakaha ki te kau tagata ʼafeā ke natou vakaʼi pe ʼe kua feala ke papitema. * (Vakaʼi te kiʼi nota.) Pea ohage pe ko te ʼu tisipulo fuli ʼa Kilisito, ʼe tonu anai ke hoko atu tana ako ʼo ʼuhiga mo Sehova, ʼi tona maʼuli katoa, ʼo kaku ki te heʼe gata.—Loma 11:33, 34.

10, 11. (1) Kotea te manatu ʼa ʼihi matuʼā? (2) Kotea ʼae ʼe feala ke puipui moʼoni ai ʼakotou fanau?

¹⁰ Ki te manatu ’a ʼihi matuʼā ʼe tonu muʼa  ke alu ʼanatou fanau ʼo ako ke natou maʼu pepa pea mo he gaue lelei pea hoki natou papitema leva. ʼE lagi manatu te ʼu matuʼā ko he ʼu fakatuʼutuʼu ʼe lelei. Kae ʼe lelei ke natou fai te ʼu fehuʼi ʼaeni: ‘ ʼE tokoni anai koa te ʼu faʼahi ʼaia ke lelei tona maʼuli? ʼE alu tahi koa te manatu ʼaia pea mo te ʼu faʼahi ʼae ʼe akoʼi mai ʼi te Tohi-Tapu? Kotea ʼae ʼe loto e Sehova ke tou fai ʼi ʼotatou maʼuli?’—Lau ia Ekelesiasi 12:3.

¹¹ ʼE tonu ke tou manatuʼi ko te malama ʼaeni pea mo te ʼu meʼa ʼae ʼe tou maʼu ai, ʼe mole alu tahi mo te ʼu meʼa ʼae ʼe loto pea mo manatu ki ai ia Sehova. (Sakopo 4:7, 8; 1 Soane 2:15-17; 5:19) Kapau ʼe tui ʼakotou fanau pea mo ʼoʼofa ia Sehova, ko honatou puipuiʼaga lelei ʼaia mai ia Satana pea mo te faʼahiga manatu kovi ʼae ʼe haʼu mai tana malama. Kae kapau ʼe loto muʼa e te ʼu matuʼā ke lelei te ako ʼa ʼanatou fanau pea ke natou maʼu he gaue lelei ʼi ʼonatou maʼuli, ʼe feala ke manatu ʼanatou fanau ʼe maʼuhiga age te ʼu koloa fakamalama ʼi ʼanatou felogoi lelei ʼae mo Sehova. ʼE feala ke fakatupu kovi te faʼahi ʼaia. Kapau ʼe ʼoʼofa moʼoni te ʼu matuʼā ʼi ʼanatou fanau, ʼe mole natou tuku anai te malama ʼaeni ke ina akoʼi ki ʼanatou fanau pe ʼe kotea ʼae ʼe tonu ke natou fai ke feala ai hanatou fiafia. Kapau ʼe natou loto ke manuʼia ʼonatou maʼuli pea mo natou maʼu ia te fiafia moʼoni, ʼe tonu ke natou fakamuʼamuʼa ia Sehova ʼi ʼonatou maʼuli. ʼE mole he tahi age puleʼaki.—Lau ia Pesalemo 1:2, 3.

12. He koʼe ʼe manatu ʼihi matuʼā ʼe lelei age ke mole papitema nei ʼanatou fanau?

¹² Neʼe fakamahino e he faʼe pe ʼe koʼe neʼe mole loto ke papitema tana taʼahine. Neʼe ina ui fenei: “ ʼE au ufiufi ʼi tona fakaha, kae ko te tupuʼaga tafito ʼo taku tuʼania naʼa fakamavae ia ia ʼi te kokelekasio.” ʼE ʼi ai ʼihi matuʼā ʼe natou manatu ohage ko te tuagaʼane ʼaeni. ʼE lagi natou manatu ʼe lelei age ke natou atali muʼa ke hoki natou papitema kua lalahi, ʼuhi ʼae ko tanatou heʼeki fakapotopoto. (Senesi 8:21; Taaga Lea 22:15) ʼE ui e te ʼu matuʼā  ʼaia, ʼe mole fakamavae anai ʼanatou fanau mai tona aluʼaga ʼae heʼeki natou papitema. Kae he koe ʼe mole lelei te manatu ʼaia?—Sakopo 1:22.

13. Ko he tahi heʼeki papitema ʼe fakaʼuhiga koa heʼeki tuʼu maʼua kia Sehova? Fakamahino.

¹³ ’E moʼoni, ʼe mole faiga’i anai e te ʼu matuʼā ke papitema ʼanatou fanau kae heʼeki natou fia foaki ʼonatou maʼuli kia Sehova. Kae ʼaua naʼa tou manatu ʼe mole tuʼu maʼua anai ʼatatou fanau kia Sehova ʼi te ʼu tonu ʼae ʼe natou toʼo ʼuhi ʼae ko tanatou heʼeki papitema. Koteʼuhi ka mahino pe te fanau ki te manatu ’a Sehova ʼo ʼuhiga mo te lelei pea mo te kovi, kua tuʼu maʼua ia kia Sehova. (Lau ia Sakopo 4:17.) Koia ʼe mole tonu ai ki te ʼu matuʼā ke natou taʼofi ʼanatou fanau ke ʼaua naʼa natou papitema. ʼE natou akoʼi ki ʼanatou fanau te manatu ʼa Sehova, ke natou ʼoʼofa ki te lelei pea mo fehiʼa ki te kovi. (Luka 6:40) Kapau ʼe ʼoʼofa moʼoni ʼakotou fanau kia Sehova ʼe mole natou fia fai anai he agahala mamafa, koteʼuhi ʼe natou fia fai tuʼumaʼu anai ia te meʼa ʼae ʼe lelei kia mata ʼo Sehova.—Esaia 35:8.

14. ʼE feala ke tokoni feafeaʼi te kau tagata ʼafeā ki te ʼu matuʼā?

¹⁴ ʼE feala ke tokoni te kau tagata ʼafeā ki te ’u matuʼā, ʼaki tanatou palalau ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakatuʼutuʼu fakalaumalie ʼe feala ke fai e ʼanatou fanau maʼa Sehova. Neʼe manatuʼi e te tuagaʼane, neʼe palalau age te tehina ko Russel ʼi tana kei taʼu ono. ʼE ina ui fenei: “Neʼe ina toʼo minuta ʼe 15 ke ma faipalalau ʼo ʼuhiga mo ʼaku fakatuʼutuʼu fakalaumalie.” Kotea ʼae neʼe hoko ki muli age? Neʼe liliu leva te tuagaʼane ʼaia ko he pionie, pea neʼe pionie lolotoga taʼu ʼe 70 tupu. ʼE mahino ia, ka tou fai he ʼu palalau fakalotomalohi ʼe feala ke malave ki te loto ʼo he tahi pea ke fetogi ai tona maʼuli katoa. (Taaga Lea 25:11) ʼE feala ke kole e te kau tagata ʼafeā ki te ʼu matuʼā pea mo ʼanatou fanau ke natou tokoni ki te ʼu gaue ʼo te Fale Fono. ʼE feala ke natou foaki ki te ʼu fanau he ʼu kiʼi gaue ʼo  mulimuli pe ki ʼonatou taʼu mo ʼonatou fealagia.

15. ʼE feala ke tokoni feafeaʼi ʼihi ʼo te kokelekasio ki te kau tupulaga?

¹⁵ ʼE toe feala ke tokoni feafeaʼi ʼihi ʼi te kokelekasio? ’Aki tanatou tokakaga ki te kau tupulaga. Ohage la, ʼe feala ke natou tokagaʼi pe ʼe natou ʼoʼofa moʼoni ia Sehova. ʼE fai koa e te fanau he ʼu tali lelei ʼi te ʼu fono? Neʼe kua ina fai koa hana ʼu kiʼi lautohi Fakatohi-tapu, peʼe ko hana ʼu kiʼi faʼifaʼitaki ʼi te fono ʼo te vahaʼa? ʼE faifakamafola koa ʼi te fale ako? ʼE ina fai koa te meʼa ʼae ʼe lelei moka fakaneke ke ina fai te meʼa ʼae ʼe kovi? Kapau ko ia, ʼe tonu ke vikiʼi ia ia. ʼE tonu ke tou fai he fakatuʼutuʼu ke tou fai palalau mo ia ʼi te kamata pea mo te ʼosi ʼo te fono. Kapau ʼe tou fai te faʼahi ʼaia, pea ʼe logoʼi anai e te kau tupulaga ʼe tokagaʼi natou “i te fakatahi lahi.”—Pesalemo 35:18.

16, 17. (1) He koʼe ʼe maʼuhiga ke papitema te ʼu fanau? (2) Ko te taʼi fiafia fea ʼe feala ke maʼu e te ʼu matuʼā Kilisitiano? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)

¹⁶ Ko te pilivilesio lahi ʼe maʼu e te ʼu matuʼā, ko te akoʼi ʼo ʼanatou fanau ke natou ʼoʼofa kia Sehova. (Pesalemo 127:3; Efeso 6:4) Ko te puleʼaga ʼo Iselaele, neʼe foaki te maʼuli ʼo ʼanatou fanau kia Sehova ʼi te ʼaho pe ʼae neʼe natou tutupu ai. Kae ʼe mole tatau mo ʼatatou fanau. Ka ʼoʼofa te ʼu matuʼā ia Sehova mo te moʼoni, ʼe mole fakaʼuhiga leva ʼe toe feia anai mo ʼanatou fanau. ʼI te ʼaho pe ʼae ʼe tupu mai ai he kiʼi fanau, ʼe tonu ke fakatuʼutuʼu e ʼana matuʼā ke nā tokoni ki ai ke liliu ko he tisipulo ʼa Kilisito mo foaki tona maʼuli ki te ʼAtua pea mo papitema. Kotea ʼe feala ke maʼuhiga age ʼi te faʼahi ʼaia? ʼE feala pe anai ke hoki haofaki he tahi mai te mamahi lahi, moka neʼe kua ina foaki tona maʼuli, mo papitema, pea mo tauhi agatonu kia Sehova.—Mateo 24:13.

¹⁷ ʼI te fia papitema ʼa Blossom Brandt, neʼe fia iloʼi papau e ʼana matuʼā pe neʼe kua tokalelei. Pea ʼi tanā kua iloʼi papau leva, neʼe nā lagolago ki te tonu ʼaia neʼe toʼo e tanā taʼahine. Neʼe fakamahino e Blossom te meʼa neʼe fai e tana tamai ʼi te ʼi te po pea ʼala uhu ake pea papitema ai. Neʼe ina ui fenei: “Neʼe ina fakatuʼutuli matou ki lalo, pea faikole. Neʼe ina ui age kia Sehova kua fiafia ʼaupito ʼi te foaki ʼo te maʼuli ʼo tana kiʼi taʼahine kia te ia.” Hili ki ai tau ʼe 60 tupu ki muli age, neʼe ui fenei e Blossom: “Kotou tui papau, ʼe mole au galoʼi anai te po ʼaia.” Koia ʼu matuʼā, ʼe matou fakaʼamu ke kotou toe maʼu te taʼi fiafia ʼaia moka foaki e ʼakotou fanau ʼonatou maʼuli kia Sehova pea mo papitema.