1-2. (1) Kotea ia te agahala? Pea ʼe feafeaʼi hatatou haga ʼo tauʼi? (Vakaʼi mo “He Fakamahino.”) (2) Kotea ka tou palalau ki ai ʼi te alatike ʼaeni pea mo ʼihi atu alatike ʼo Te Tule Leʼo? (Vakaʼi mo te “Ki Te Lautohi” ʼi te nusipepa ʼaeni.)

 ʼE KE fia iloʼi koa te ʼofa mamahi ʼo Sehova ʼAtua kia koe? Kapau ʼe ke fia iloʼi tona tali, ʼe lelei ke ke ako te meʼa ʼae neʼe ina fai moʼou haofaki mai te agahala mo te mate. Ko te agahala, a ʼe ko he fili fakamataku ʼe mole feala ke ke tauʼi tokotahi. ʼEi, ʼe tou agahala ʼi te ʼaho fuli pea ʼe tou mamate ʼuhi ko te agahala. (Loma 5:​12) Kae ʼe fakapapauʼi mai e Sehova, ʼe ina haofaki anai tatou mai te agahala mo te mate.

² Talu mai taʼu ʼe teitei 6000 mo te tokoni ʼa Sehova ki te hahaʼi ke natou tauʼi te agahala. Kotea tona tupuʼaga? ʼE ʼofa ia tatou. ʼE ʼofa ki te tagata talu mai te kamataʼaga. Koia, neʼe ina fai ia meʼa fuli moʼo tokoni mai moka tou agahala. ʼE iloʼi e te ʼAtua ko te agahala ʼe ina taki ki te mate. Kae ʼe mole ina loto ke tou mamate, kae ke tou maʼuʼuli ʼo heʼe gata. (Loma 6:​23) ʼE ko te aluʼaga ʼaia ʼe ina loto ke ke maʼu. ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou vakaʼi anai fehuʼi ʼe tolu: (1) Kotea te ʼamanaki neʼe foaki e Sehova ki te hahaʼi agahala? (2) Kotea ʼae neʼe fai e te hahaʼi ʼo te temi muʼa ke natou maʼu te ʼofa ʼo Sehova? (3) Neʼe haofaki feafeaʼi e Sesu te tagata mai te agahala mo te mate?

 KOTEA TE ʼAMANAKI NEʼE FOAKI E SEHOVA KI TE HAHAʼI AGAHALA?

 3. He koʼe neʼe agahala ia Atama mo Eva?

³ ʼI te fakatupu e Sehova te ʼuluaki tagata mo fafine, neʼe ina loto ke nā maʼuli fiafia. Neʼe ina foaki age he koga meʼa taulekaleka ke nā nonofo ai, mo te fealagia ʼae ke nā ʼohoana, pea mo he gaue maʼuhiga. Neʼe tonu ke nā fakafonu te kele ʼaki tonā hologa, ke liliu ai te kele ko he palatiso ohage ko te ʼoloto ʼo Eteni. Neʼe ko te meʼa pe ʼe tahi neʼe ina tapuʼi age. Pea neʼe ina fakatokaga age kia naua, kapau ʼe nā talagataʼa ki te fakatotonu ʼaia, pea ʼe nā mamate anai. ʼE tou iloʼi te aluʼaga ʼae neʼe hoko. Neʼe ʼi ai te ʼaselo agakovi neʼe mole ʼofa ki te ʼAtua ʼo feia mo naua. Neʼe ina fakahalaʼi ia naua ke mole nā fakalogo ki te ʼAtua. Neʼe to ia Atama mo Eva ki te agahala ʼaia. Neʼe mole nā falala ki tana Tamai ʼofa ʼo nā agahala ai. ʼE tou iloʼi neʼe hoko moʼoni pe te ʼu folafola ʼa Sehova. Talu mai te ʼaho ʼaia, neʼe nā utu leva te ʼu nunuʼa kovi ʼo nā liliu ai ʼo vaivavai pea mo mamate.​—Sen. 1:​28, 29; 2:​8, 9, 16-​18; 3:​1-6, 17-​19, 24; 5:5.

 4. He koʼe ʼe fehiʼa ia Sehova ki te agahala pea mo tokoni mai ke tou tauʼi? (Loma 8:​20, 21)

⁴ Neʼe fakatuʼu e Sehova te hisitolia ʼaia ʼi te Tohi-Tapu ke tou mahino ki he aluʼaga maʼuhiga. ʼE ina loto ke tou iloʼi pe koʼe ʼe fehiʼa ʼosi ki te agahala. Ko te agahala ʼe ina fakamamaʼo tatou mai tatatou Tamai, pea mo ina taki tatou ki te mate. (Esa. 59:2) ʼE fehiʼa Satana ia Sehova mo te tagata. Koia ʼae neʼe ina fakahalaʼi ia Atama mo Eva ke nā agahala. Pea ʼe kei ina hoko atu pe ia ʼaho nei. Neʼe manatu Satana kua ina lava maumauʼi te fakatuʼutuʼu ʼa Sehova. Kae neʼe mole ina iloʼi ia ʼe ʼofa Sehova ki te hahaʼi, pea neʼe heʼeki fetogi tana fakatuʼutuʼu ʼo ʼuhiga mo te hologa ʼo Atama mo Eva. ʼE ʼofa ʼi te tagata, koia neʼe ina foaki ai he ʼamanaki maʼa natou fuli. (Lau ia Loma 8:​20, 21.) Neʼe iloʼi e Sehova ʼe filifili anai e ʼihi ʼo tonā hologa ke natou ʼoʼofa kia te ia pea mo natou kumi tana tokoni ke natou tauʼi te agahala. ʼI tona ʼuhiga Tamai mo Tupuʼaga, neʼe feala ke ina foaki age te fealagia ʼae ke natou ʼateaina mai te agahala, pea mo fakaovi kia te ia. ʼO feafeaʼi?

 5. Ko te temi fea ʼae neʼe foaki ai e Sehova he ʼamanaki moʼo haofaki ai te tagata mai te agahala mo te mate? Fakamahino. (Senesi 3:​15)

⁵ Lau ia Senesi 3:​15. Neʼe foaki e Sehova te ʼamanaki ki te tagata ʼi tana fakakikite ia te aluʼaga ka hoko kia Satana. Neʼe ina ui ʼe ʼi ai anai he “hakoga” ka ina haofaki anai tatou. ʼE malaki anai e te hakoga ʼaia ia Satana ʼo pulihi ai te ʼu agakovi fuli ʼae neʼe fai ʼi Eteni. (1 Soa. 3:8) Kae, ʼe ʼuluaki taʼi anai ia te hakoga ʼaia e Satana ʼo tupu ai tana mate. ʼE mahino ia, ʼe lotomamahi ʼaupito anai ia Sehova ʼi te hoko ʼo te aluʼaga ʼaia. Kae neʼe lotolelei pe ke mamahi pea mo tuku ke toe mamahi te hakoga ʼaia, ke haofaki ai tatou mai te agahala mo te mate.

KOTEA ʼAE NEʼE FAI E TE HAHAʼI ʼAE NEʼE AGAHALA ʼI TE TEMI MUʼA KE NATOU TOE MAʼU TE ʼOFA ʼO SEHOVA?

 6. Kotea ʼae neʼe fai e te ʼu tagata tui ko Apele mo Noe ke nā fakaovi ai kia Sehova?

⁶ ʼAki te temi, neʼe fakaha mamalie pe e Sehova pe ʼe feafeaʼi he fakaovi ʼa te hahaʼi kia te ia. Ko Apele neʼe ko te lua tama ʼa Atama mo Eva. Neʼe ko te ʼuluaki tagata ʼaia ʼae neʼe tui kia Sehova hili te agatuʼu ʼae neʼe hoko ʼi Eteni. Neʼe ʼofa ia Apele ia Sehova mo ina fakafiafiaʼi tona loto, pea mo fakaovi kia te ia, koia neʼe ina momoli ai he sakilifisio maʼa te ia. Ko Apele, neʼe ko he tagata tauhi ovi. Koia, neʼe ina matehi ai he ʼu kiʼi akeno ʼo momoli kia Sehova. Neʼe tali koa e Sehova? ʼEi, “neʼe leleiʼia e Sehova ia Apele pea mo tana molaga.” (Sen. 4:4) Neʼe fiafia ia Sehova ʼi te ʼu sakilifisio feia  ʼae ʼe fai e he ʼu hahaʼi neʼe ʼoʼofa mo falala kia te ia ohage ko Noe. (Sen. 8:​20, 21) ʼI tana tali te ʼu sakilifisio ʼaia, neʼe fakaha ai e Sehova ʼe feala ki te hahaʼi agahala ke natou maʼu te ʼofa ʼo Sehova pea ke natou fakaovi kia te ia. b

 7. Kotea te ako ʼe tou maʼu mai te lotolelei ʼa Apalahamo ʼi tana sakilifisioʼi tona foha?

⁷ Ko Apalahamo, neʼe ko he tagata neʼe tui malohi kia Sehova. Pea neʼe kole e Sehova ke ina fai he aluʼaga neʼe faigataʼa ʼaupito. Neʼe tonu ke ina sakilifisioʼi tona foha. ʼE mahino ia, neʼe ko he aluʼaga fakalotomamahi ʼaupito ia kia Apalahamo. Kae neʼe fakalogo pe kia Sehova. Neʼe meʼa ke matehi e Apalahamo tona foha, kae neʼe taʼofi ia ia e te ʼAtua. Koia, ʼe maʼu fuli e te ʼu kaugana ʼa Sehova he ako maʼuhiga mai te faʼifaʼitaki ʼaia. ʼE lotolelei anai ia Sehova ke ina foaki tona ʼAlo ʼofaina ko he sakilifisio. ʼE ha mai ai te ʼofa mamahi ʼo Sehova ʼi te tagata.​—Sen. 22:​1-​18.

 8. Kotea ʼae neʼe fakata ki ai te ʼu sakilifisio ʼae neʼe fakatuʼutuʼu ʼi te Lao? (Levitiko 4:​27-​29; 17:11)

⁸ ʼI te foaki e Sehova te Lao ki te kau Iselaele, neʼe ina ui age ke natou momoli he ʼu sakilifisio. (Lau ia Levitiko 4:​27-​29; 17:11.) Neʼe fakata e te ʼu sakilifisio ʼaia he sakilifisio ʼe lahi age ka foaki anai e Sehova, pea ʼe ina fakaʼateainaʼi anai te tagata mai te agahala mo te mate. Neʼe ui e te ʼAtua ki ʼana polofeta ke natou tohi ʼo ʼuhiga mo te hakoga ʼae neʼe fakapapauʼi, ia tona Alo totonu. Neʼe natou fakamahino ʼe tonu anai ke mamahi mo matehi. ʼE matehi anai ohage ko he ovi neʼe sakilifisioʼi. (Esa. 53:​1-​12) Fakakaukauʼi age muʼa, neʼe fai e Sehova he ʼu fakatuʼutuʼu ke feala ke sakilifisioʼi tona ʼAlo ʼofaina. Pea ko te fakatuʼutuʼu ʼe ko te haofaki ʼo te tagata mai te agahala pea mo te mate, ʼo kau ai mo koe.

NEʼE HAOFAKI FEAFEAʼI E SESU IA TE TAGATA?

 9. Kotea ʼae neʼe ui e Soane Patita ʼo ʼuhiga mo Sesu? (Hepeleo 9:​22; 10:​1-4, 12)

⁹ ʼI te taʼu 29 H.T.S., neʼe sio ia Soane Patita kia Sesu ʼo Nasaleti, pea mo ui fenei: “Koʼeni te Akeno ʼa te ʼAtua, ʼae ʼe ina toʼo te agahala ʼo te malamanei!” (Soa. 1:​29) ʼE ha ʼi te ʼu palalau ʼaia ko Sesu neʼe ko te hakoga ʼae neʼe fakapapauʼi e te ʼAtua. ʼE momoli anai e Sesu tona maʼuli ohage ko he sakilifisio. Koia, neʼe haʼu leva te hakoga ʼae neʼe fakapapauʼi e Sehova ʼo haofaki te hahaʼi fuli mai te agahala.​—Lau ia Hepeleo 9:​22; 10:​1-4, 12.

10. Neʼe fakaha feafeaʼi e Sesu neʼe “haʼu ʼo pauʼi” te kau agahala?

¹⁰ Neʼe tokaga tafito ia Sesu ki te ʼu hahaʼi ʼae neʼe taʼomia ʼuhi ko ʼanatou agahala, pea neʼe ina fakaafe natou ke liliu ko ʼana tisipulo. Neʼe ina iloʼi ko te tupuʼaga moʼoni ʼo te ʼu mamahi fuli ʼo te tagata ʼe ko te agahala. Koia, neʼe tokoni lahi ai ia Sesu ki te hahaʼi fuli ʼae neʼe mamahi ʼuhi ko te ʼu agahala ʼae neʼe natou fai. ʼAki he faʼifaʼitaki, neʼe ina fakamahino fenei: “ ʼE mole ko te hahaʼi malolohi ʼae ʼe ʼaoga ki ai he toketa, kae ko natou ʼae ʼe mahahaki.” Neʼe ina toe ui fenei: “Neʼe mole au haʼu ʼo pauʼi te kau faitotonu, kae ko te kau agahala.” (Mat. 9:​12, 13) Neʼe mole fai pe e Sesu te ʼu palalau ʼaia, kae neʼe ina toe maʼuliʼi. Ohage la, neʼe ina fakamolemole te ʼu agahala ʼo te fafine, ʼae neʼe ina palapalaʼi ʼona vaʼe ʼaki ʼona loʼimata. (Luka 7:​37-​50) Neʼe ina akoʼi he ʼu moʼoni maʼuhiga ki he fafine Samalitana ʼi te vai keli, logo la neʼe fai e te fafine ʼaia he ʼu aga heʼe ʼaoga. (Soa. 4:​7, 17-​19, 25, 26) Kae neʼe mole gata ai, neʼe toe foaki e te ʼAtua te malohi kia Sesu ke ina pulihi ʼo talu ai te ikuʼaga ʼo te agahala, ʼae ko te mate. ʼO feafeaʼi? Neʼe ina fakatuʼuake  he ʼu tagata, mo he ʼu fafine pea mo he ʼu fanau neʼe kua ʼosi mamate.​—Mat. 11:5.

11. He koʼe neʼe fia olo te hahaʼi agahala kia Sesu?

¹¹ ʼE feala ke tou mahino pe koʼe neʼe fia ʼomai kia Sesu he ʼu hahaʼi neʼe natou fai he ʼu agahala. Neʼe natou ʼomai ki ai koteʼuhi neʼe manavaʼofa mo lotomahino. Neʼe mole natou tuʼania mo matataku ʼi te olo ki ai. (Luka 15:​1, 2) Pea neʼe vikiʼi e Sesu pea mo fakapale ia natou ʼuhi ko tanatou tui kia te ia. (Luka 19:​1-​10) Neʼe manavaʼofa ia Sesu ohage pe ko tana Tamai. (Soa. 14:9) Neʼe ina fakaha ʼi ʼana palalau mo tana aga ʼe manavaʼofa mo lotomahino tana Tamai. Pea ʼe ʼofa ʼi te hahaʼi mo fia tokoni kia natou fuli ke natou lavaʼi tauʼi te agahala. Neʼe tokoni ia Sesu ki te hahaʼi agahala ke natou loto moʼoni o fetogi ʼanatou agamahani pea mo mulimuli ia te ia.​—Luka 5:​27, 28.

12. Kotea ʼae neʼe akoʼi e Sesu ʼo ʼuhiga mo tana mate?

¹² Neʼe iloʼi e Sesu te aluʼaga ʼae ka hoko kia ia. Neʼe ina ui ki ʼana tisipulo ʼe kakaʼi pea mo matehi anai ʼi he pou. (Mat. 17:22; 20:​18, 19) Neʼe ina iloʼi moka ina foaki tona maʼuli ko he sakilifisio, pea ʼe ina toʼo anai te agahala ʼo te malamanei, ohage pe ko tona fakakikite e Soane ʼo feia mo te ʼu polofeta. Neʼe toe akoʼi e Sesu hili anai tana foaki tona maʼuli, ‘ ʼe ina taki mai anai kia te ia te faʼahiga hahaʼi kehekehe.’ (Soa. 12:32) Ko natou fuli ʼae ʼe tui kia Sesu pea mo fakalogo ki ʼana fakatotonu, ʼe feala ke natou fakafiafiaʼi te loto ʼo Sehova. Kapau ʼe natou fai feia, ʼe ‘fakaʼateainaʼi anai  natou mai te agahala.’ (Loma 6:​14, 18, 22; Soa. 8:​32) Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo te lotolelei mo te lototoʼa ʼa Sesu ke ina tali ia mamahi fuli ke mate moʼo haofaki tatou.​—Soa. 10:​17, 18.

13. Kotea te ʼu mamahi ʼae neʼe tau mo Sesu? Pea ʼaki tona mate, kotea ʼae ʼe tou ako ʼo ʼuhiga mo Sehova ʼAtua? (Vakaʼi mo te pāki.)

¹³ Neʼe kakaʼi ia Sesu, mo puke, mo laukoviʼi, mo fai fasituʼu ki ai mo fakatuʼā mo gaohi koviʼi. Neʼe ʼave e he ʼu solia ki te koga meʼa ʼae ke matehi ʼo tutuki ki he pou. Neʼe nofo agatonu ia Sesu ʼo ina ʼutakiʼi te ʼu mamahi fuli. Kae neʼe toe lahi age la te mamahi ʼo Sehova ʼAtua, ʼi tana sio ifo ki te mate ʼo tona ʼAlo. Logo la, neʼe ina maʼu te malohi mo fealagia fuli ke ina taʼofi te mamahi ʼo siʼona ʼAlo, kae neʼe mole ina fai. Kotea tona tupuʼaga? Kotea neʼe ina uga he Tamai ʼofa ke ina tuku ke hoko te aluʼaga ʼaia? ʼE ko te ʼofa. Neʼe ui fenei e Sesu: “Neʼe ʼofa mamahi te ʼAtua ki te malamanei ʼo ina foaki ai tona ʼAlo ʼulu tokotahi, pea ko ʼae ʼe tui kia te ia ʼe mole mate anai kae ʼe ina maʼu anai te maʼuli heʼe gata.”​—Soa. 3:​16.

14. Kotea ʼe ke ako mai te sakilifisio ʼo Sesu?

¹⁴ Ko te mate ʼo Sesu ʼe ko he fakamoʼoni lahi ʼaia ʼo te ʼofa mamahi ʼo Sehova ki te hologa ʼa Atama mo Eva. Koia, ʼe ha ai te ʼofa lahi ʼo Sehova kia koe. Neʼe ina ʼutakiʼi ia te toe mamahi lahi ʼae ke ina sakilifisioʼi tona ʼAlo ʼofaina moʼo haofaki ʼo tatou mai te agahala mo te mate. (1 Soa. 4:​9, 10) ʼEi, ʼe fia tokoni mai e te ʼAtua ke tou tauʼi te agahala pea mo malo ai.

15. Kotea te fua lelei ʼe tou maʼu mai te meʼa ʼofa ʼo te ʼAtua, ʼae ko te sakilifisio faitotogi ʼo Sesu? Pea kotea ʼe tonu ke tou fai?

¹⁵ ʼE feala ke fakamolemole ʼatatou agahala ʼaki te sakilifisio faitotogi ʼo Sesu. Kapau ʼe tou loto ke fakamolemole mai te ʼAtua, ʼe ʼi ai te koga ʼe tonu ke tou fai. Kotea la te faʼahi ʼaia? Neʼe tuku mai e Soane Patita pea mo Sesu Kilisito tonā tali: “Kotou fakahemala, he ʼe kua ovi mai te Puleʼaga ʼo selo.” (Mat. 3:​1, 2; 4:​17) Koia, ʼe maʼuhiga ʼaupito ke tou fakahemala moʼoni, mo kapau ʼe tou fia tauʼi te agahala pea mo fakaovi ki tatatou Tamai ʼofa. Kae kotea te fakaʼuhiga ke tou fakahemala moʼoni? Pea ʼe tokoni feafeaʼi mai ke tou tauʼi totatou ʼuhiga agahala? ʼE tali anai ki ai te alatike ka hoa mai.