1-2. He koʼe ʼe feala ke tou ui ʼe tatau totatou aluʼaga mo ʼae ʼo te tupulaga ʼae neʼe tou palalau ki ai ʼi te palakalafe 1?

 FAKAKAUKAUʼI age muʼa, neʼe lahilahi ake he tupulaga ʼi he famili koloaʼia. Kae neʼe hoko leva he aluʼaga fakaʼofaʼofa. Neʼe mamate leva ʼanā matuʼā ʼi he fakaʼi. Neʼe lotomamahi ʼosi. Neʼe mole faʼa fualoa ki ai, neʼe maʼu he tahi logo kovi. Neʼe maumauʼi e tana ʼu matuʼā te falā fakafamili, ʼo lahi ai te ʼu toe maʼua neʼe nā fai. Koia, neʼe mole ina maʼu pe la hana foʼi falā. Kae neʼe tonu ke ina huʼi fuli te ʼu maʼua ʼo tana ʼu matuʼā pea mo foimo huʼi kia natou ʼae neʼe nā tuʼu maʼua ki ai. ʼE mole feala anai ke ina huʼi fuli te ʼu maʼua ʼaia.

² ʼE feala pe ke tou ui ʼe tatau totatou aluʼaga mo ʼae ʼo te tupulaga ʼaia. Neʼe haohaoa ʼatatou ʼuluaki matuʼā, ia Atama mo Eva, pea neʼe nā maʼuʼuli ʼi he palatiso taulekaleka. (Sen. 1:​27; 2:​7-9) Neʼe feala ke nā maʼuʼuli fiafia ʼo heʼe gata. Kae neʼe fetogi leva ia meʼa fuli he neʼe nā agahala. Neʼe fakamavae naua e Sehova ʼi te palatiso, ʼo mole kei feala ai hanā maʼuʼuli ʼo heʼe gata. Kotea ʼae neʼe nā tuku ki ʼanā fanau? ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “ ʼAki te tagata pe ʼe tahi [ia Atama] neʼe hu ai te agahala ki te malamanei, pea ʼaki te agahala ia te mate, ʼo mafola ai te mate ki te tagata fuli pe he neʼe natou agahala fuli.” (Loma 5:​12) Koia, neʼe tuku mai e Atama te agahala, ʼae ʼe ina taki tatou ki te mate. Pea ko te agahala ʼaia neʼe hage pe ko he toe maʼua lahi. Pea ʼe mole feala ʼi he tahi ia natou ke ina huʼi.​—Pes. 49:8.

 3. He koʼe ʼe feala ke fakatatau ʼatatou agahala ki he ʼu “maʼua”?

 ³ Neʼe fakatatau e Sesu ʼatatou agahala ki he ʼu “maʼua.” (Mat. 6:​12, nota; Luka 11:4) Ka tou agahala, ʼe hage pe ʼe tou tuʼu maʼua kia Sehova. Pea neʼe feala pe ke fakamaʼua mai e Sehova kia tatou ke tou foaki he totogi ki ʼatatou agahala. Kapau neʼe mole tou huʼi ʼotatou maʼua, ʼe hoki molehi pe anai ia moka tou mamate.​—Loma 6:​7, 23.

 4. (1) Kapau ʼe mole tokoni mai he tahi, kotea anai ka hoko ki te kau agahala? (Pesalemo 49:​7-9) (2) ʼI te Tohi-Tapu, kotea te fakaʼuhiga ʼo te kupu “agahala”? (Vakaʼi mo te ʼa takai “ Te Agahala.”)

⁴ ʼE feala koa ke tou toe maʼu te ʼu aluʼaga fuli ʼae neʼe puli ia Atama mo Eva? ʼE mole feala te faʼahi ʼaia ʼaki pe ia tatou totonu. (Lau ia Pesalemo 49:​7-9.) Kapau ʼe mole tokoni mai he tahi, ʼe mole tou maʼu anai he ʼamanaki ki te ka haʼu, pea ʼe mole ʼi ai anai he fakatuʼuake. ʼE tou mamate anai ʼo talu ai ohage pe ko te ʼu manu.​—Ekl. 3:​19; 2 Pet. 2:12.

 5. Kotea ʼae neʼe fai e tatatou Tamai ʼofa ke tou ʼateaina mai totatou maʼua peʼe agahala, ʼae neʼe tou maʼu mai ia Atama? (Vakaʼi mo te ʼo te takafi.)

⁵ Tou toe vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼa te tupulaga ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi te kamata. Kotea anai ka ina logoʼi moka ui age e he tagata maʼu koloa ʼe ina huʼi anai tona ʼu maʼua fuli? ʼE mahino ia, ʼe lotolelei anai ʼo tali, pea ʼe lotofakafetaʼi lahi anai ki te tagata lotofoaki ʼaia. Pea ʼe toe feia pe mo tatatou Tamai ʼofa ko Sehova. Neʼe ina foaki mai he meʼa ʼofa moʼo huʼi ʼaki te maʼua peʼe ko te agahala ʼae neʼe tou maʼu mai ia Atama. Neʼe ui fenei e Sesu ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼofa ʼaia: “Neʼe ʼofa mamahi te ʼAtua ki te malamanei ʼo ina foaki ai tona ʼAlo ʼulu tokotahi, pea ko ʼae ʼe tui kia te ia ʼe mole mate anai kae ʼe ina maʼu anai te maʼuli heʼe gata.” (Soa. 3:​16) Pea ʼaki te meʼa ʼofa ʼaia, ʼe feala ke tou toe maʼu ai he ʼu felogoi lelei mo Sehova.

 6. Kotea te ʼu kupusiga palalau ʼi te Tohi-Tapu ʼe tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni? Pea kotea tona tupuʼaga?

⁶ ʼE tokoni feafeaʼi mai te meʼa ʼofa taulekaleka ʼaia ke molehi ʼatatou agahala peʼe ko ʼotatou “maʼua”? Kapau ʼe tou fia maʼu te tali ki te fehuʼi ʼaia, ʼe tou vakaʼi anai te ʼu kupusiga palalau kehekehe ʼaeni ʼi te Tohi-Tapu, ʼo feia mo tonatou fakaʼuhiga: te fakatokatoka ʼa te ʼAtua mo te tagata, te molaga ʼo te fakatokatoka, te totogi, te fakaʼateaina, pea mo te faitotonu ia muʼa ʼo te ʼAtua. ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou vakaʼi anai ia te ʼu kupusiga takitahi ʼaia, pea ʼe tou toe vakaʼi ai anai pe ʼe fakatafito kitea te fakamolemole ʼa Sehova ki ʼatatou agahala. Koia, ka tou metitasio anai ki te ʼu fakamahino ʼaia, ʼe toe lahi age anai tatatou lotofakafetaʼi ki tana lotofakamolemole.

 TE FAKATOKATOKA ʼA TE ʼATUA MO TE TAGATA

 7. (1) Kotea te faʼahi maʼuhiga ʼae neʼe mole kei maʼu e Atama mo Eva? (2) ʼE tou iloʼi ko tatou ko te hologa ʼo Atama mo Eva, koia kotea ʼae ʼe ʼaoga ʼaupito kia tatou? (Loma 5:​10, 11)

⁷ ʼE mole kei feala kia Atama mo Eva ke nā maʼuʼuli ʼo heʼe gata. Kae mole gata ai, neʼe mole kei nā maʼu he ʼu felogoi lelei mo tanā Tamai ko Sehova. ʼI muʼa ʼo tanā agahala, neʼe nā kau ki te famili ʼo Sehova. (Luka 3:38) Kae ʼi tanā talagataʼa, neʼe ina fakamavae leva naua mai ai. Neʼe hoko te faʼahi ʼaia kae heʼeki nā maʼu hanā fanau. (Sen. 3:​23, 24; 4:1) ʼE tou iloʼi ko tatou ko tonā hologa, koia ʼe tonu ai ke tou fakatokatoka mo Sehova. (Lau ia Loma 5:​10, 11.) Ko tona fakaʼuhiga ʼe tonu ke tou toe maʼu he ʼu felogoi lelei mo ia. ʼE fakamahino ʼi he tohi ko te kupu Fakakeleka ʼae neʼe fakaliliu ʼaki te kupu “fakatokatoka,” ʼe feala ke fakaʼuhiga “ke liliu hokita fili ko hokita kaumeʼa.” Pea ko te meʼa ʼae ʼe fakaofoofo he neʼe ko Sehova ʼae neʼe ina ʼuluaki fai te fakatuʼutuʼu ʼae ke tou fakatokatoka mo ia. ʼO feafeaʼi?

TE MOLAGA ʼO TE FAKATOKATOKA

 8. Kotea ʼae neʼe foaki e Sehova? Pea kotea ʼae neʼe ina fakafealagia ai?

⁸ ʼE loto e Sehova ke ina toe maʼu he ʼu felogoi lelei mo te tagata agahala. Koia neʼe fai ai e Sehova he fakatuʼutuʼu ke tou toe maʼu te meʼa ʼae neʼe puli ia Atama. ʼO feafeaʼi? ʼAki tana foaki he meʼa ʼe tatau tona maʼuhiga. ʼE ui fenei ia Loma 3:25 ʼo ʼuhiga mo Sesu: “Neʼe foaki e te ʼAtua ia ia ohage ko he molaga, ke fakatokatoka ai te hahaʼi mo te ʼAtua.” Koia ʼaki te faʼahi ʼaia, neʼe ina fakafealagia ai ke tou tokalelei mo Sehova pea mo maʼu he ʼu felogoi lelei mo ia.

 9. Kotea te fakatuʼutuʼu fakatemi neʼe fai e Sehova moʼo fakamolemole te ʼu agahala ʼa te kau Iselaele?

⁹ Kapau neʼe fia maʼu e te kau Iselaele he ʼu felogoi lelei mo Sehova, neʼe ina fai he fakatuʼutuʼu fakatemi ke feala ai he fakamolemole ʼo te ʼu agahala. Koia ʼi Iselaele, neʼe tonu ke fai Te ʼAho ʼo Te ʼu Faifakalelei ʼi te taʼu fuli. ʼI te ʼaho ʼaia, neʼe momoli e te pelepitelo lahi he ʼu sakilifisio manu maʼa te hahaʼi. ʼE moʼoni, ʼe mole maʼuhiga age te ʼu manu ʼi te tagata. Koia ʼae neʼe mole feala ai ki te ʼu sakilifisio ʼaia ke fakamolemole katoa ia te ʼu agahala. Kae ka fakahemala te kau Iselaele ʼo natou foaki te ʼu sakilifisio ʼae neʼe fakamaʼua age e Sehova, neʼe lotolelei ia ke fakamolemole kia natou. (Hep. 10:​1-4) ʼE mahino ia, neʼe ko he fakatuʼutuʼu lelei ʼaia, ʼo feia pe mo tanatou momoli tuʼumaʼu te ʼu sakilifisio ki te agahala. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi neʼe natou mahino ai ki tonatou ʼuhiga agahala moʼoni pea mo te ʼaoga ʼae ke fai he puleʼaki ʼo talu ai.

10. Kotea te fakatuʼutuʼu neʼe fai e Sehova ʼo talu ai ke fakamolemole ai ʼatatou agahala?

¹⁰ Kotea te fakatuʼutuʼu neʼe fai e Sehova ʼo talu ai ke fakamolemole ai ʼatatou agahala? Neʼe ina ‘momoli tona ʼAlo ʼofaina tuʼa tahi ʼo talu ai ke ina ʼamo te ʼu agahala ʼa te tokolahi.’ (Hep. 9:​28) Neʼe foaki e Sesu “tona maʼuli ko he totogi maʼa te tokolahi.” (Mat. 20:28) Kotea te totogi ʼaia?

TE TOTOGI

11. (1) He koʼe neʼe tonu ke foaki te totogi ohage ko tona ui ʼi te Tohi-Tapu? (2) Kotea te ʼu aluʼaga ʼe fakamaʼua anai ki ʼae ka ina foaki te totogi?

¹¹ ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu neʼe foaki te totogi ke feala ai ke fakatokatoka te ʼAtua mo te tagata agahala. a ʼI te manatu ʼa Sehova, neʼe tonu ke foaki te totogi ʼaia ke tou toe maʼu te meʼa ʼae neʼe puli ia Atama mo Eva. Ke ke manatuʼi neʼe mole kei haohaoa ia Atama mo Eva pea neʼe mole kei feala ke nā maʼuʼuli ʼo heʼe gata. Koia, neʼe tonu ki te totogi ke tatau tona maʼuhiga mo ʼae neʼe puli. (1 Tim. 2:6) Pea neʼe feala  pe ke foaki e he tagata (1) neʼe haohaoa; (2) neʼe feala ke maʼuli ʼo heʼe gata ʼi te kele; pea (3) neʼe lotolelei ke ina foaki tona maʼuli maʼa tatou. Koia, neʼe ʼaoga moʼoni te ʼu aluʼaga ʼaia ʼe tolu moʼo fetogi ʼaki te maʼuli ʼaia neʼe puli.

12. He koʼe neʼe feala kia Sesu ke ina foaki ia te totogi?

¹² Tou vakaʼi tupuʼaga ʼe tolu neʼe ha ai ko Sesu neʼe feala ke ina foaki ia te totogi. (1) Neʼe tupu haohaoa pea “neʼe mole agahala.” (1 Pet. 2:​22) (2) Neʼe feala ke maʼuli ʼo heʼe gata ʼi te kele ʼuhi he neʼe haohaoa. (3) Neʼe lotolelei ke mate pea mo sakilifisioʼi tona maʼuli ʼi te kele maʼa tatou. (Hep. 10:​9, 10) Ko Sesu neʼe ko te tagata haohaoa ohage pe ko te ʼuluaki tagata ia Atama ʼi muʼa ʼo tana agahala. (1 Ko. 15:45) Koia, ʼaki tana mate, neʼe feala ke ina totogi te agahala ʼa Atama, ko tona fakaʼuhiga ke ina fetogi te meʼa ʼae neʼe puli ʼuhi ko Atama. (Loma 5:​19) Neʼe liliu ai ko te “Atama fakamuli” he neʼe mate “tuʼa tahi pe ʼo talu ai.” Koia, neʼe mole ʼaoga ai ke haʼu he tahi age ʼe haohaoa ʼo totogi te meʼa ʼaia neʼe puli ia Atama.​—Hep. 7:​27; 10:12.

13. Kotea te kehekehe ʼo te molaga ʼo te fakatokatoka pea mo te sakilifisio ʼo Sesu?

¹³ Kotea te kehekehe ʼo te molaga ʼo te fakatokatoka pea mo te sakilifisio ʼo Sesu? Ko te molaga ʼo te fakatokatoka ʼe ko te meʼa ʼae neʼe fai e te ʼAtua ke toe maʼu e te tagata he ʼu felogoi lelei mo ia. Kae ko te sakilifisio ʼo Sesu ʼe ko te totogi ʼae neʼe foaki ke feala ai ke fakatokatoka te tagata agahala mo te ʼAtua. Pea ko te totogi ʼaia ʼe ina fakata ia te taʼataʼa maʼuhiga ʼo Sesu, ʼae neʼe ina liligi maʼa tatou.​—Efe. 1:7; Hep. 9:​14.

TE ʼU FUA LELEI ʼE TOU MAʼU

14. Kotea ʼae ʼe tou vakaʼi anai? Pea kotea tona tupuʼaga?

¹⁴ Kotea ʼae neʼe fakafealagia ʼaki te molaga ʼo te fakatokatoka? ʼE fakaʼaogaʼi ʼi te Tohi-Tapu he ʼu kupusiga palalau kehekehe moʼo talanoa ki te aluʼaga ʼaia. Kae ʼe tatau pe te fakaʼuhiga ʼo te ʼu kupusiga palalau ʼaia. ʼE natou tahi fakamaʼuhigaʼi te koga tafito neʼe fakatuʼutuʼu e Sehova moʼo fakamolemole ʼatatou agahala. Tou vakaʼi he ʼu kupusiga palalau ʼe lua ke tou mahino ai pe ʼe feafeaʼi hatatou maʼu te ʼu lelei ʼo te fakamolemole ʼa Sehova.

15-16. (1) ʼI te Tohi-Tapu, kotea ʼae neʼe fakafealagia ʼaki te “totogi”? (2) Kotea ʼae ʼe tou logoʼi ʼi tatatou iloʼi ʼae ʼe fakaʼateainaʼi anai tatou mai te agahala mo te mate?

¹⁵ ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu, neʼe feala ke fakaʼateainaʼi tatou ʼaki te totogi. Neʼe fakaha te faʼahi ʼaia e te apositolo ko Petelo ʼi tana ui fenei: “ ʼE kotou iloʼi neʼe mole ko he ʼu meʼa popo, ohage ko te siliva peʼe ko te aulo, ʼae neʼe fakaʼateainaʼi [Klka., “totogi”] ai koutou mai tokotou faʼahiga maʼuli vaʼiganoa ʼae neʼe tuku holo atu e ʼakotou kui. Kae neʼe fakaʼateainaʼi koutou ʼaki te taʼataʼa maʼuhiga ʼo Kilisito, ʼae ʼe hage ko te toto ʼo he akeno ʼe heʼe mele mo maʼa.”​—1 Pet. 1:​18, 19, nota.

¹⁶ ʼAki te sakilifisio faitotogi ʼo Sesu, ʼe feala ai ke fakaʼateainaʼi tatou mai te agahala mo te mate, ʼae ʼe tupu ai tatatou maʼuli mamahi. (Loma 5:​21) ʼE feala ke hoko totatou fakaʼateaina ʼaia ʼuhi ko te taʼataʼa maʼuhiga ʼae neʼe liligi e Sesu. Koia, ʼe lahi te ʼu tupuʼaga lelei ke tou lotofakafetaʼi lahi ai kia Sehova mo Sesu.​—1 Ko. 15:22.

17-18. (1) Kotea te fakaʼuhiga ʼo te ui ʼae kua tou faitotonu ia muʼa ʼo te ʼAtua? (2) Kotea tona fakaʼuhiga kia tatou takitokotahi?

¹⁷ ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu ko te ʼu kaugana ʼa Sehova ʼe natou faitotonu ʼi ʼona muʼa. Ko tona fakaʼuhiga ko te ʼu tukugakovi ʼae neʼe fai mai kia tatou ʼe mole kei tokagaʼi ia e Sehova, pea neʼe hage pe neʼe mole tou fai ni agahala. ʼI tana fai te faʼahi ʼaia, ʼe mole maumauʼi e Sehova ʼana lekula faitotonu. Koia, neʼe mole tou liliu ʼo faitotonu ʼi ʼona muʼa ʼaki pe ʼatatou gaue  totonu, pea ʼe mole fiafia moka tou fai ni agahala. Kae ʼe ʼi ai te ʼu tupuʼaga lelei ke ina molehi ʼotatou maʼua koteʼuhi ʼe tou tui ki te molaga ʼo te fakatokatoka mo te sakilifisio ʼo Sesu.​—Loma 3:​24; Kal. 2:​16.

¹⁸ Kotea tona fakaʼuhiga kia tatou takitokotahi? Ko natou ʼae neʼe filifili ke natou kauga hau mo Sesu ʼi selo, kua natou faitotonu ia muʼa ʼo te ʼAtua pea kua natou liliu ko ʼana fanau. (Tito 3:7; 1 Soa. 3:1) Neʼe fakamolemole e Sehova ʼanatou agahala. Neʼe hage neʼe mole natou fai ni agahala pea kua feala tanatou kau ki te Puleʼaga. (Loma 8:​1, 2, 30) Ko natou ʼae ʼe ʼamanaki maʼuʼuli ʼi te kele ʼe natou faitotonu ia muʼa ʼo te ʼAtua, pea kua natou liliu ko ʼona kaumeʼa, pea kua fakamolemole ʼanatou agahala. (Sakp. 2:​21-​23) ʼE mole mamate te toe hahaʼi tokolahi ka hao ʼi Alamaketone. (Soa. 11:26) Kae ʼe fakatuʼuake anai te “kau faitotonu” mo te “kau heʼe faitotonu.” (Gaue 24:15; Soa. 5:​28, 29) ʼE maʼu anai e te ʼu kaugana agatonu fuli ʼa Sehova, ʼae ka maʼuʼuli anai ʼi te kele, “te ʼateaina fakakololia ʼo te ʼu fanau ʼa te ʼAtua.” (Loma 8:​21) Koia, ʼe tou fakaʼamu lahi ki te temi ʼae ka tou liliu ai anai ko he ʼu fanau haohaoa ʼa tatatou Tamai ko Sehova.

19. He koʼe neʼe fetogi totatou aluʼaga? (Vakaʼi mo te ʼa takai “ Te Lotofakamolemole ʼa Sehova.”)

¹⁹ ʼE feala pe ke tou ui ʼe tatau totatou aluʼaga mo ʼae ʼo te tupulaga, ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi te kamata. Neʼe puli fuli tana foʼi falā, pea neʼe tuku age e ʼana matuʼā he ʼu toe maʼua neʼe mole feala hana huʼi. Kae neʼe tokoni mai ia Sehova kia tatou. Neʼe fetogi leva totatou aluʼaga ʼuhi ko te molaga ʼo te fakatokatoka mo te totogi ʼae neʼe foaki. Neʼe tou tui kia Sesu Kilisito ʼo feala ai ke fakaʼateainaʼi tatou mai te agahala pea mo te mate. Neʼe toe feala ai ke fakamolemole ʼatatou agahala ohage pe neʼe mole tou agahala. Kae ko te meʼa ʼae ʼe maʼuhiga age, ʼe kua feala ʼi te temi nei ke tou felogoi lelei mo tatatou Tamai ʼofa ʼae ʼi selo ko Sehova.

20. Kotea ʼae ʼe tou vakaʼi anai ʼi te alatike ka hoa mai?

²⁰ Ka tou metitasio ki te faʼahi ʼae neʼe fai e Sehova mo Sesu maʼa tatou, ʼe lahi tatatou lotofakafetaʼi. (2 Ko. 5:​15) Ka na neʼe mole nā tokoni mai la, ʼe mole hatatou ʼamanaki. Kae kotea te fakaʼuhiga moʼoni kia tatou takitokotahi ia te lotofakamolemole ʼa Sehova? ʼE ko te aluʼaga ʼaia ka tou vakaʼi ʼi te alatike ka hoa mai.