1. Kotea te manatu maʼuhiga mo fakalotofimalie neʼe akoʼi age e Sehova kia Apalahamo?

 FUALOA ki muʼa atu neʼe palalau ia Sehova kia Apalahamo ʼaki he ʼaselo. Neʼe ina tala age ʼe ina maumauʼi anai te ʼu kolo ʼo Sotoma mo Komola. Logo la neʼe malohi te tui ʼa Apalahamo, kae neʼe faigataʼa tana mahino ki te meʼa ʼaia ka fai e Sehova. Neʼe ina fai ai te fehuʼi ʼaeni: “ ʼE ke pulihi moʼoni anai koa te tagata faitotonu mo te tagata agakovi? . . . ʼE mole fai anai koa e te Tuʼi Fakamau ʼo te kele katoa te meʼa ʼae ʼe totonu?” Neʼe kataki fualoa ia Sehova ʼo tokoni ki tona kaumeʼa lelei ke mahino ki te manatu maʼuhiga ʼaeni: ʼE mole feala tuʼa tahi ke pulihi e te ʼAtua te hahaʼi faitotonu. ʼE fakafimalie kia tatou fuli ia ʼaho nei te manatu ʼaia.—Sen. 18:​23-33.

2. He koʼe ʼe tou falala ʼe faitotonu tuʼumaʼu pe te ʼu fakamau ʼa Sehova pea ʼe ina fakaha ai tona manavaʼofa?

² He koʼe ʼe feala ke tou falala ʼe totonu tuʼumaʼu pe te ʼu fakamau ʼa Sehova pea ʼe ina fakaha ai tona manavaʼofa? Koteʼuhi ʼe tou iloʼi “ ʼe sio ia Sehova ki te loto” ʼo te hahaʼi. (1 Sam. 16:7) ʼEi, “ ʼe ina iloʼi moʼoni te loto ʼo te tagata fuli.” (1 Hau 8:39; 1 Klk. 28:9) ʼE tou punamaʼuli ʼi tatatou iloʼi te faʼahi ʼaia. ʼE laka maumau age te poto ʼo Sehova ia tatou. Koia ʼe lagi faigataʼa ai ʼi ʼihi temi hatatou mahino ki he ʼu tonu ʼae ʼe ina fai. Neʼe ui e te apositolo ko Paulo ʼo ʼuhiga mo Sehova ʼAtua: “ ʼE mole feala ki he tahi ke mahino ki ʼana fakamau.”—Loma 11:33.

3-4. Kotea ʼihi fehuʼi neʼe lagi tou fai, pea kotea ka tou vakaʼi ʼi te alatike ʼaeni? (Soane 5:​28, 29)

³ Kae ʼe feala ʼi ʼihi temi ke tou toe fai mo tatou he ʼu fehuʼi ohage ko Apalahamo. ʼE lagi tou feʼekeʼaki pe fakatuʼuake anai koa e Sehova ni hahaʼi neʼe ina tauteaʼi, ohage la ko te hahaʼi ʼo Sotoma mo Komola? ʼE mole feala koa ke kau ʼihi ia natou  ʼaia ʼi te “fakatuʼuake ʼo . . . te kau heʼe faitotonu”?—Gaue 24:15.

⁴ Tou toe vakaʼi he ʼu faʼahi kua tou mahino ki ai ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼuake. Heʼeki faʼa fualoa, neʼe tou mahino lelei age ki te fakaʼuhiga ʼo “te fakatuʼuake ki te maʼuli,” pea mo “te fakatuʼuake ki te fakamau.” a (Lau ia Soane 5:​28, 29.) ʼUhi ko te fakamahino foʼou ʼaia, neʼe tonu ai ke fai te tahi ʼu fetogi, ʼae ka tou vakaʼi ʼi te alatike ʼaeni pea mo ʼae ka hoa mai. ʼO ʼuhiga mo te ʼu fakamau faitotonu ʼa Sehova, ʼe tou ʼuluaki vakaʼi muʼa te ʼu faʼahi ʼae ʼe mole tou iloʼi, pea mo te ʼu faʼahi ʼae ʼe tou iloʼi.

TE ʼU FAʼAHI ʼAE ʼE MOLE TOU ILOʼI

5. ʼI te temi muʼa, kotea ʼae neʼe tou ui ʼi ʼatatou tohi ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼae neʼe fakamauʼi e Sehova ʼo ina pulihi natou, ohage ko ʼae ʼo Sotoma mo Komola?

⁵ ʼI te temi muʼa, neʼe fakaha ʼi ʼatatou tohi pe kotea ka hoko ki te hahaʼi ʼae ʼe heʼe faitotonu kia mata ʼo Sehova. Neʼe tou ui ko natou ʼae neʼe pulihi e Sehova, ohage ko te hahaʼi ʼae ʼi Sotoma mo Komola ʼe mole fakatuʼuake anai natou. Kae ʼi te vakavakaʼi lelei e te tagata faifekau agatonu pea mo faikole ʼo ʼuhiga mo te manatu ʼaia, neʼe mole kei koia leva. Kotea tona tupuʼaga?

6. Kotea la ʼihi fakamatala ʼe ha ai neʼe fakamauʼi e Sehova ni hahaʼi heʼe faitotonu, kae kotea ʼae ʼe mole ui mai ʼi te Tohi-Tapu?

⁶ Tou vakaʼi he ʼu faʼifaʼitaki ʼi te Tohi-Tapu. ʼE lahi te ʼu fakamatala ʼe tou maʼu ʼi te Tohi-Tapu, ʼe ha ai te fakamauʼi e Sehova ni hahaʼi heʼe faitotonu. Ohage la ko te hahaʼi kaugamalie ʼae neʼe mamate ʼi te Tulivio, peʼe ko te hahaʼi ʼo te ʼu puleʼaga ʼe fitu ʼae neʼe fakatotonu e Sehova ki te kau Iselaele ke natou matehi natou. Peʼe ko te toko 185 000 kau solia Asilia ʼae neʼe matehi e te ʼaselo ʼa Sehova ʼi te po pe ʼe tahi. (Sen. 7:23; Tet. 7:​1-3; Esa. 37:​36, 37) ʼE ui mai koa ʼi te Tohi-Tapu neʼe haga ia Sehova ʼo pulihi te hahaʼi fuli ʼaia ʼo talu ai pea ʼe mole ina toe fakatuʼuake anai natou? Kailoa. He koʼe ʼe feala ke tou ui te faʼahi ʼaia?

7. Kotea ʼae ʼe mole tou iloʼi ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼae neʼe pulihi ʼi te Tulivio peʼe ʼi te ʼohofi e te kau Iselaele te fenua ʼo Kanaane? (Vakaʼi te pāki.)

⁷ ʼE mole tou iloʼi pe neʼe fakamauʼi feafeaʼi e Sehova te hahaʼi takitokotahi ʼaia. ʼE mole tou toe iloʼi pe neʼe maʼu ʼe natou ʼae neʼe mamate he faigamalie ke natou iloʼi ia Sehova pea mo fakahemala. ʼO ʼuhiga mo te temi ʼo te Tulivio, ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu ko Noe neʼe ko he “tagata faifakamafola ʼo te faitotonu.” (2 Pet. 2:5) Kae ʼe mole ui mai pe lolotoga tana faʼu te toe aleka lahi, neʼe toe faiga ke faifakamafola ki te hahaʼi fuli ʼo te kele. ʼO toe feia pe, ʼo ʼuhiga mo te ʼu puleʼaga ʼo Kanaane, ʼe mole tou iloʼi pe neʼe maʼu e te hahaʼi fuli te faigamalie ke natou iloʼi ia Sehova pea mo fetogi tanatou aga.

8. Kotea ʼae ʼe mole tou iloʼi ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼo Sotoma mo Komola?

⁸ ʼE feafeaʼi ki te hahaʼi ʼo Sotoma mo Komola. Neʼe maʼuli mo natou te tagata faitotonu neʼe higoa ko Lote. Kae ʼe tou iloʼi koa pe neʼe faifakamafola ia Lote kia natou fuli? ʼOho, ʼe mole tou iloʼi. ʼE moʼoni neʼe natou agakovi, kae neʼe natou iloʼi fuli koa te meʼa ʼae ʼe lelei mo ʼae ʼe kovi? Kotou manatuʼi, neʼe faigaʼi e ni tagata ʼo te kolo ʼaia ke natou fakaʼalikiʼi te ʼu tagata ʼae neʼe fakaʼapi e Lote. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu, ko te hahaʼi kaugamalie ʼaia, neʼe ko “te tamaliki tagata ʼo kaku ki te kau matuʼa.” (Sen. 19:4; 2 Pet. 2:7) ʼE feala koa ke tou ui ko Sehova, te ʼAtua manavaʼofa, neʼe ina tauteaʼi ia natou takitokotahi ʼaia ki te mate pea mole ina fakatuʼuake anai? ʼE moʼoni neʼe ui e Sehova kia Apalahamo ʼe mole pe la he toko hogofulu hahaʼi faitotonu ʼi te kolo ʼaia. (Sen. 18:32) Koia neʼe natou heʼe faitotonu ai pea neʼe totonu te haga ʼa Sehova ʼo pulihi natou ʼuhi ko ʼanatou aga. Kae ʼe tou iloʼi papau koa ʼe mole kau  anai he tahi ia natou ʼaia ʼi te “fakatuʼuake ʼo te kau . . . heʼe faitotonu”? Kailoa, ʼe mole tou iloʼi papau te faʼahi ʼaia.

9. Kotea ʼae ʼe mole tou iloʼi ʼo ʼuhiga mo Salomone?

⁹ ʼE tou toe lau ʼi te Tohi-Tapu he ʼu fakamatala ʼo ni hahaʼi faitotonu neʼe liliu ʼo heʼe faitotonu. Ohage la ko te Hau ko Salomone. Neʼe ina iloʼi ia Sehova ʼo feia mo te tauhi ʼae neʼe ina leleiʼia pea neʼe tapuakina lahi ia ia e Sehova. Kae ki muli age, neʼe tauhi leva ia Salomone ki ni ʼatua loi. Neʼe kovi ʼosi te ita ʼo Sehova pea neʼe fualoa te maʼuli mamahi ʼo te puleʼaga ʼuhi ko te ʼu agahala ʼa Salomone. Lolotoga ni taʼu neʼe tou manatu ʼe fakatuʼuake anai ia Salomone. Neʼe tou manatu feia he ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu “neʼe ʼave leva ia Salomone ke takoto fakatahi mo ʼana kui” ʼae ʼe kau ai ni tagata faitotonu, ohage ko te Hau ko Tavite. (1 Hau 11:​5-9, 43, kiʼi nota; 2 Hau 23:13) Kae ko te faʼahiga fakamatala ʼaia ʼo te ʼavaifo ʼo Salomone, ʼe fakaʼuhiga koa ʼe toe fakatuʼuake e Sehova ia Salomone? ʼE mole ui ʼi te Tohi-Tapu te faʼahi ʼaia. Kae ʼe lagi ui anai e ʼihi ʼe fakatuʼuake anai ia Salomone heʼe tou lau ʼi te Tohi-Tapu: “Ko ia ʼae kua mate kua ʼateaina ia mai tana agahala.” (Loma 6:7) ʼE moʼoni, kae ʼe mole fakaʼuhiga leva ko te hahaʼi fuli ʼae kua mamate ʼe fakatuʼuake anai. ʼEi, ʼe mole tou ui leva ʼe tonu ia ke toe foaki age kia natou ʼaia te maʼuli. Ko te fakatuʼuake ko he meʼa ʼofa ia mai te ʼAtua ʼofa. ʼE ina foaki kia natou ʼae ʼe ina loto ke natou maʼu te faigamalie ke natou tauhi kia te ia ʼo talu ai. (Sopo 14:​13, 14; Soa. 6:44) ʼE foaki anai koa kia Salomone te meʼa ʼofa ʼaia. ʼE iloʼi e Sehova tona tali, kae mole tou iloʼi tatou. Ko te faʼahi ʼae ʼe tou iloʼi ʼe ko Sehova ʼe ina fai pe anai te meʼa ʼae ʼe totonu.

TE ʼU FAʼAHI ʼAE ʼE TOU ILOʼI

10. Kotea ʼae ʼe logoʼi e Sehova ʼi tona loto moka ʼe ina fakamauʼi he tahi? (Esekiele 33:11) (Vakaʼi mo te pāki.)

¹⁰ Lau ia Esekiele 33:11. ʼE fakaha mai e Sehova te meʼa ʼae ʼe ina logoʼi ʼi tona loto moka ʼe ina fakamauʼi ni hahaʼi. Neʼe tatau te manatu ʼaeni neʼe tohi e te apositolo ko Petelo mo ʼae ʼa te polofeta ko Esekiele: “ ʼE . . . mole loto ia [e Sehova] ke fakaʼauha he tahi, kaʼe ʼe loto ia ke kaku te hahaʼi fuli ki te fakahemala.” (2 Pet. 3:9) ʼE fakalotofimalie te ʼu palalau ʼaia, he ʼe tou iloʼi ai ʼe mole fia matehi e Sehova he tahi, gata pe mo kapau ʼe ʼi ai hona tupuʼaga lelei. ʼE lahi tona manavaʼofa pea ʼe ina fia fakaha tona manavaʼofa ʼi te ʼu lakaga fuli ʼae ʼe ʼaoga ai.

11. Ko ai ʼae ʼe mole fakatuʼuake, pea ʼe tou iloʼi feafeaʼi te faʼahi ʼaia?

¹¹ ʼE tou iloʼi koa ni hahaʼi ʼe mole fakatuʼuake? ʼE palalau ʼi te Tohi-Tapu ki ʼihi. b Neʼe fakaha e Sesu ʼe mole fakatuʼuake anai ia Sutasi Isekaliote. c (Mko. 14:21; Soa. 17:12) Neʼe iloʼi lelei pe ʼe Sutasi ko te meʼa ʼae neʼe ina fai ʼe fakafeagai kia Sehova ʼAtua mo Tona ʼAlo. d (Mko. 3:29) Neʼe toe ui e Sesu ko ʼihi takitaki lotu ʼae neʼe fakafeagai kia te ia, ʼe mole fakatuʼuake anai. (Mat. 23:​33, vakaʼi Te ʼu Kupu Mo ʼOna Fakaʼuhiga) Pea neʼe fakatokaga e te apositolo ko Paulo ki te kau aposita ʼae ʼe mole fakahemala ʼe mole fakatuʼuake anai natou.—Hep. 6:​4-8; 10:29.

12. Kotea ʼae ʼe tou iloʼi ʼo ʼuhiga mo te manavaʼofa ʼo Sehova. Tuku mai he ʼu faʼifaʼitaki.

¹² Kae kotea ʼae ʼe tou iloʼi ʼo ʼuhiga mo te manavaʼofa ʼo Sehova? Neʼe ina fakaha feafeaʼi “ ʼe mole [ina] loto ia ke fakaʼauha he tahi”? Tou vakaʼi tana fakaha tona manavaʼofa ki ʼihi neʼe agahala mamafa. Neʼe fai e te Hau ko Tavite ni agahala mamafa, ʼo kau ai te tono mo te fakapo. Kae neʼe fakahemala ia Tavite, pea neʼe manavaʼofa ia Sehova, ʼo fakamolemole kia ia. (2 Sam. 12:​1-13) Ko te  Hau ko Manase neʼe ina fai ni aga fakalialia ʼaupito. Kae logo la te ʼu faʼahi ʼaia, neʼe tali e Sehova te fakahemala ʼa te tagata ʼaia, pea neʼe manavaʼofa ʼo fakamolemole kia ia. (2 Klk. 33:​9-16) ʼE fakamanatuʼi mai e te ʼu faʼifaʼitaki ʼaia, ʼe fakaha e Sehova tona manavaʼofa moka sio ʼe ʼi ai hona tupuʼaga lelei. ʼE ina fakatuʼuake anai ia natou ʼaia he neʼe natou mahino ki te kovi ʼo tanatou aga pea neʼe natou fakahemala.

13. (1) He koʼe neʼe lotomanavaʼofa ia Sehova ki te kau Ninive? (2) Kotea ʼae neʼe ui e Sesu ki muli age ʼo ʼuhiga mo te kau Ninive?

¹³ ʼE tou toe iloʼi te manavaʼofa ʼae neʼe fakaha e Sehova ki te kau Ninive. Neʼe ina ui kia Sonasi: “Kua au sio ki te lahi ʼaupito ʼo [tanatou] agakovi.” Kae neʼe natou fakahemala leva, pea neʼe manavaʼofa ia Sehova ʼo fakamolemole kia natou. Neʼe lahi age tona manavaʼofa ia Sonasi. Neʼe fakamanatuʼi age e te ʼAtua ki te polofeta ʼaia neʼe kua ita, ko te kau Ninive “ ʼe mole natou fakakehekeheʼi pe la te meʼa ʼae ʼe lelei pea mo te meʼa ʼae ʼe kovi.” (Son. 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Ki muli age, neʼe fakaʼaogaʼi e Sesu tanatou faʼifaʼitaki moʼo akoʼi ki te hahaʼi te faitotonu pea mo te manavaʼofa ʼo Sehova. Neʼe ui e Sesu “ ʼe fakatuʼuake anai . . . ki te fakamau” te kau Ninive ʼae neʼe fakahemala.—Mat. 12:41.

14. Kotea anai te fakaʼuhiga maʼa te kau Ninive “te fakatuʼuake ki te fakamau”?

¹⁴ Kae kotea te fakaʼuhiga ʼo te fakatuʼuake ʼo te kau Ninive “ki te fakamau”? Neʼe talanoa ia Sesu ki “te fakatuʼuake ki te fakamau” ʼae ka hoko ʼi te ka haʼu. (Soa. 5:29) Neʼe palalau ki te ʼu taʼu ʼe afe ʼae ka ʼafio ai, pea ka fakatuʼuake ai “te kau faitotonu pea mo te kau heʼe faitotonu.” (Gaue 24:15) Ki te kau heʼe faitotonu ʼe ko he “fakatuʼuake ki te fakamau.” Ko tona fakaʼuhiga hili tonatou fakatuʼuake, ʼe vakavakaʼi anai e Sehova mo Sesu pe ʼe natou fakalogo pea mo maʼuliʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe natou ako. Kapau ʼe mole fia tauhi he Ninive kia Sehova, pea ʼe mole tuku anai ke hoko atu tona maʼuli. (Esa. 65:20) Kae ko natou fuli ʼae ʼe natou filifili ke natou tauhi agatonu kia Sehova ʼe foaki anai kia natou te faigamalie ke natou maʼuʼuli ʼo heʼe gata.—Tan. 12:2.

15. (1) He koʼe ʼe mole tonu ke tou ui ʼe mole fakatuʼuake anai he tahi ʼo Sotoma mo Komola? (2) ʼE feafeaʼi hatatou mahino ki te vaega ʼo Suta 7? (Vakaʼi te fakamatala ʼo te ʼa takai “ Kotea ʼAe Neʼe Fia Ui e Suta?”)

¹⁵ ʼI te palalau ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi  ʼo Sotoma mo Komola, neʼe ina ui ʼe ʼataʼata age anai kia natou “te ʼAho ʼo Te Fakamau” ia natou ʼae neʼe mole natou tali ia ia ʼo feia mo ʼana akonaki. (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Luka 10:12) Kotea tona fakaʼuhiga? Neʼe fakaʼaogaʼi pe koa e Sesu he fakata moʼo fakaha te kovi ʼosi age ʼa te aga ʼa te hahaʼi ʼo tona temi ʼi te hahaʼi ʼo Sotoma mo Komola? Kotou manatuʼi, ʼi te ui ʼae ʼa Sesu ʼe fakatuʼuake anai te hahaʼi ʼo Ninive ki te fakamau, neʼe ina fia ui ʼe fakatuʼuake moʼoni anai natou. Pea ko “te ʼAho ʼo Te Fakamau” ʼae neʼe talanoa ki ai Sesu ʼo ʼuhiga mo Sotoma mo Komola, ʼe tatau pe mo ʼae neʼe palalau ki ai Sesu ʼo ʼuhiga mo te kau Ninive. Ohage ko te kau Ninive, neʼe fai e te hahaʼi ʼo Sotoma pea mo Komola ni aga ʼe kovi. Neʼe foaki ki te kau Ninive he faigamalie ke natou fakahemala. Kae neʼe mole feia ia ki te hahaʼi ʼo Sotoma mo Komola. Pea kotou manatuʼi neʼe ui e Sesu ʼe kau anai ia “natou ʼae neʼe natou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe kovi ki te fakatuʼuake ki te fakamau.” (Soa. 5:29) Koia ʼe feala ke tou ui ʼe fakatuʼuake anai ʼihi hahaʼi ʼo Sotoma mo Komola. Pea ʼe tou maʼu anai te faigamalie ke tou akoʼi natou ke natou iloʼi ia Sehova pea mo Sesu Kilisito.

16. Kotea ʼae ʼe sivisivi e Sehova ke ina iloʼi ai pe ko ai ka fakatuʼuake? (Selemia 17:10)

¹⁶ Lau ia Selemia 17:10. ʼE tou lau ʼi te vaega ʼaia te meʼa ʼae ʼe tou iloʼi moka fakamauʼi e Sehova te hahaʼi: ʼE ina “sivisivi [tuʼumaʼu] te loto” mo “te ʼu manatu loloto.” ʼO ʼuhiga mo te fakatuʼuake ʼi te temi ka haʼu, ʼe ina ‘foaki anai ki te takitokotahi ʼo mulimuli pe ki tana aga.’ Pea ʼe tauteaʼi anai e Sehova moka tonu ke ina fai te faʼahi, kae ʼe lotomanavaʼofa anai mo kapau ʼe feala. Koia ʼe mole tonu ke tou ui ʼo ʼuhiga mo he tahi ʼe mole fakatuʼuake anai, gata pe mo kapau ʼe tou iloʼi papau he ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu ʼe mole fakatuʼuake anai.

ʼE FAI ANAI E TE TUʼI FAKAMAU ʼO TE KELE KATOA TE MEʼA ʼAE ʼE TOTONU

17. Kotea te ʼamanaki ki te hahaʼi ʼae kua mamate?

¹⁷ Talu mai te muliʼi e Atama mo Eva te agatuʼu ʼa Satana kia Sehova ʼAtua, ko te toko lauʼi miliale kua mamate. Ko te mate ʼe ko he “fili” fakamataku. (1 Ko. 15:26) Kotea te ʼamanaki ki te hahaʼi fuli ʼaia kua mamate? Ko ʼihi ʼe kau ki te toko 144 000 tisipulo agatonu ʼa Kilisito, ko tanatou ʼamanaki ko te fakatuʼuake ki te maʼuli tuputupua ʼi selo.  (Fkha. 14:1) Pea ko te hahaʼi kauga malie, tagata mo fafine agatonu pea mo ʼoʼofa ia Sehova, ʼe natou kau anai ʼi te “fakatuʼuake ʼo te kau faitotonu.” Pea ʼe natou maʼuʼuli anai ʼo heʼe gata ʼi kele mo kapau ʼe natou nonofo agatonu lolotoga te ʼAfio ʼa Kilisito ia Taʼu ʼe Afe pea mo te ʼahiʼahi fakaʼosi. (Tan. 12:13; Hep. 12:1) Pea lolotoga Te ʼu Taʼu ʼe Afe, ko “te kau heʼe faitotonu” ʼae ʼe kau ki ai natou ʼae neʼe mole tauhi kia Sehova, ʼo feia mo natou ʼae “neʼe natou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe kovi,” ʼe foaki anai kia natou te faigamalie ke fetogi tanatou aga pea ke natou tauhi agatonu kia Sehova. (Luka 23:​42, 43) Kae ko ʼihi leva, ʼae neʼe agakovi pea neʼe natou filifili ke natou fakafeagai kia Sehova pea mo tana fakatuʼutuʼu, kua fai ia e Sehova te tonu ʼae ke mole ina fakatuʼuake natou.—Luka 12:​4, 5.

18-19. (1) He koe ʼe feala ke tou falala ki te fakamauʼi e Sehova ia natou ʼae kua mamate? (Esaia 55:​8, 9) (2) Kotea ka tou vakaʼi ʼi te alatike ka hoa mai?

¹⁸ ʼE feala koa ke tou tui papau ʼe totonu tuʼumaʼu pe anai moka fakamauʼi e Sehova te hahaʼi? ʼEi. Neʼe mahino lelei ia Apalahamo, ko Sehova “te Tuʼi Fakamau ʼo te kele katoa,” ʼe haohaoa, mo poto pea mo manavaʼofa. Neʼe akoʼi e Sehova tona ʼAlo, pea neʼe ina tuku age ki ai ke ina fakamauʼi te hahaʼi fuli. (Soa. 5:22) ʼE lava iloʼi e te Tamai mo te ʼAlo te meʼa ʼae ʼi te loto ʼo te hahaʼi takitokotahi. (Mat. 9:4) Koia, ka nā fakamauʼi anai he tahi, ʼe nā fai tuʼumaʼu pe anai “te meʼa ʼae ʼe totonu.”

¹⁹ Tou fakatotonu ke tou falala kia Sehova pea mo te ʼu tonu fuli ʼae ʼe ina fai. ʼE tou mahino ʼe mole feala ke tou fakamauʼi he tahi, kae ʼe feala ia kia Sehova! (Lau ia Esaia 55:​8, 9.) Koia la ʼae ʼe tou falala ai pea mo tuku katoa kia Sehova mo tona ʼAlo te fakamauʼi ʼo te hahaʼi. Pea ʼe tou iloʼi ko Sesu totatou Hau ʼe ina faʼifaʼitakiʼi lelei te faitotonu mo te manavaʼofa ʼo tana Tamai. (Esa. 11:​3, 4) Pea ʼe feafeaʼi leva te fakamauʼi e Sehova mo Sesu te hahaʼi ʼi te mamahi lahi? Kotea te ʼu faʼahi ʼae ʼe mole tou iloʼi? Pea kotea te ʼu faʼahi ʼae ʼe tou iloʼi? ʼE tou tali anai ki ai ʼi te alatike ka hoa mai.