1. ʼO mulimuli kia 1 Petelo 3:8, he koʼe ʼe tou loto ke kaugā mamahi pea mo gaohi leleiʼi tatou e te hahaʼi?

ʼE TOU leleiʼia moka tokaga’i e te haha’i te ’u meʼa ʼae ʼe tou logoʼi pea mo gaohi leleiʼi tatou. ʼE natou faiga ke natou mahino ki ʼotatou alu’aga pea ke natou iloʼi ʼatatou manatu pea mo te ʼu meʼa ʼae ʼe tou logoʼi ʼi ʼotatou loto. Pea ʼe natou iloʼi ai te ʼu faʼahi ʼae ʼe ʼaoga kia tatou pea mo natou tokoni mai kae neʼe heʼeki tou kole age. ʼE tou fiafia ʼi te ʼu hahaʼi ʼae ʼe fia “kaugā mamahi” * mo tatou, ko tona fakaʼuhiga ʼe natou mahino ki te ʼu mamahi ʼae ʼe tou tau mo ia.—Lau ia 1 Petelo 3:8.

2. He koʼe ʼe tonu ke tou faiga ke tou mahino ki te ’u mamahi ʼae ʼe tau mo te hahaʼi?

² ʼE tou fia fakaha ʼi totatou ʼuhiga Kilisitiano te fia kaugā mamahi mo te hahaʼi. Kae ʼe mole faigafua tuʼumaʼu te fai ʼo te faʼahi ʼaia. Kotea tona tupuʼaga? ʼUluaki pe ko totatou ʼuhiga agahala. (Loma 3:23) Koia ʼe tonu ai ke tou tauʼi totatou ʼuhiga ʼae ko te manatu pe kia tatou totonu. Tahi ʼae, ʼe faigataʼa ki ʼihi tanatou lotomahino, ʼuhi ko te faʼahiga ako ʼae neʼe fai kia natou, peʼe ko ʼihi aluʼaga ʼo tonatou maʼuli kua hili atu. Pea toe kau ai mo te faʼahiga fakaneke ʼo te hahaʼi ʼi ʼonatou tafaʼaki. ʼI te ʼu temi fakaʼosi ʼaeni, ʼe mole fia tokagaʼi e te tokolahi te ʼu aluʼaga ʼae ʼe tau mo te hahaʼi, he ʼe natou ʼoʼofa pe kia natou totonu. (2 Tim. 3:1, 2) Kotea ʼae ka tokoni mai anai kia tatou ke tou tauʼi te ʼu aluʼaga ʼaia pea mo fia kaugā mamahi mo te hahaʼi?

3. (1) ʼE tou hikihiki feafeaʼi tatatou fia kaugā mamahi mo te hahaʼi? (2) Kotea ʼae ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?

 ³ ʼE tou lava hikihiki tatatou fia kaugā mamahi mo te hahaʼi ʼaki tatatou faʼifaʼitaki kia Sehova ʼAtua pea mo tona ʼAlo ia Sesu Kilisito. Ko Sehova ʼe ko te ʼAtua ʼofa, pea ʼe ina foaki mai te faʼifaʼitaki lelei tukupau ʼo te fia kaugā mamahi mo te hahaʼi. (1 Soane 4:8) Neʼe faʼifaʼitakiʼi katoa e Sesu te ʼuhiga totonu ʼo tana Tamai. (Soa. 14:9) Koia ʼi tana nofo ʼi te kele, neʼe ina fia fakaha pe ʼe feafeaʼi te kaugā mamahi mo te hahaʼi. ʼI te alatike ʼaeni ʼe tou vakaʼi anai pe ʼe feafeaʼi te fia kaugā mamahi ʼa Sehova mo Sesu mo te hahaʼi. Pea ʼe tou toe vakaʼi anai pe ʼe feafeaʼi tatatou faʼifaʼitakiʼi ia naua.

4. ʼE fakaha feafeaʼi mai ia Esaia 63:7-9 ia te lototokaga ʼae ʼa Sehova ki ʼana kaugana?

⁴ ʼE akoʼi ʼi te Tohi-Tapu te lototokaga ʼae ʼa Sehova ki ʼana kaugana. Ohage la, kotou tokagaʼi pe kotea ʼae neʼe logoʼi e Sehova ʼi te tau ʼae ʼa te kau Iselaele mo te ʼu ʼahiʼahi. (Esa. 63:7-9) Ki muli mai, ʼaki te polofeta ko Sakalia neʼe fakaha e Sehova ka fakamamahiʼi tana hahaʼi ʼe ina toe logoʼi te mamahi ʼaia. (Lau ia Sakalia 2:8.) Ko te faʼifaʼitaki ʼaia ʼe ina fakaha mai ia te lototokaga ʼa Sehova ki tana hahaʼi.

5. Kotea ʼae neʼe fai e Sehova moʼo tokoni ki ʼana kaugana ʼae ʼe tau mo te mamahi?

⁵ ʼE mole gata pe te fia kaugā mamahi ʼae ʼa Sehova mo ʼana kaugana ʼae ʼe tau mo te ʼu mamahi, kae ʼe ina toe fai te ʼu puleʼaki ke tokoni kia natou. Ohage la, ʼi te temi ʼae neʼe mamahi ai te kau Iselaele ʼi tonatou fakakauganaʼi ʼi Esipito, neʼe logoʼi e Sehova tonatou mamahi, pea neʼe faiga ke ina fakafimalieʼi natou. Neʼe ui fenei e Sehova kia Moisese: “Kua au sio ki te mamahi o taku hahai . . . pea kua au logo ki anatou tagi . . . pea e au iloi onatou mamahi. Kua au hifo mai o fakamauli natou maia nima o te kau Esipito.” (Eke. 3:7, 8) Neʼe lototokaga ia Sehova ki ʼana hahaʼi, koia neʼe ina fakaʼateainaʼi ai natou mai te maʼuli popula. Hili ki ai ni sekulo, ʼi te Kele ʼo Te Fakapapau, neʼe tauʼi te kau Iselaele e ʼonatou fili. Neʼe logoʼi feafeaʼi e Sehova te aluʼaga ʼaia? Neʼe “ofa Sehova kia natou o tupu ko anatou tagi ia mua o natou ae nee natou gaohikovii pea mo fakamamahii natou.” Neʼe toe manavaʼofa ia Sehova ki tana hahaʼi pea neʼe tokoni kia natou. Neʼe ina fakafealagia ki te ʼu tuʼi fakamau ke  natou haofaki natou mai ʼonatou fili.—Tfm. 2:16, 18.

6. Neʼe fakaʼapaʼapa feafeaʼi ia Sehova logo la neʼe mole faʼa lelei he manatu ʼa he tahi? Tuku mai he faʼifaʼitaki.

⁶ ʼE fia kaugā mamahi ia Sehova mo ʼana hahaʼi logo ai pe la ʼe mole ina faʼa leleiʼia ʼanatou manatu. Tou toʼo ia te faʼifaʼitaki ʼo Sonasi. Neʼe fekauʼi e te ʼAtua te polofeta ʼaia ke ina tala ki te kau Ninive ka ina tauteaʼi anai natou. ʼI tanatou fakahemala neʼe mole fakahoko e Sehova ia te tautea ʼaia. Kae neʼe mole leleiʼia e Sonasi ia te tonu ʼaia. Neʼe ita ʼuhi pe he neʼe mole hoko te tautea ʼae neʼe ina tala. Kae neʼe faʼa kataki pe ia Sehova kia Sonasi pea neʼe tokoni ki ai ke mahino ki te mole lelei ʼo tana manatu. (Son. 3:10–4:11) Neʼe hoki mahino leva Sonasi ki te faʼahi ʼaia ʼi te alu ʼo te temi. Pea neʼe fakaʼaogaʼi e Sehova ke ina fakamatala tona hisitolia, ko te tahi ʼaia ako maʼa tatou.—Loma 15:4. *

7. Kotea ʼae ʼe tou ako ʼi te faʼahiga tokaga ʼa Sehova ki ʼana kaugana?

⁷ Ko te faʼahiga aga ʼa Sehova ki tana hahaʼi ʼe tou maʼu ai te lotofalala ʼo ʼuhiga mo tana fia kaugā mamahi mo ʼana kaugana. ʼE ina tokagaʼi moka tou tau takitokotahi mo ni mamahi. ʼE iloʼi lelei e Sehova te loto ʼo te tagata. (2 Klk. 6:30) ʼE mahino ki ʼatatou manatu loloto, te ʼu faʼahi ʼae ʼe tou logoʼi pea mo ʼotatou tuʼakoi. Pea “ ʼe mole ina tuku anai ke fakahalaʼi koutou ʼo fakalaka age ʼi te meʼa ʼae ʼe kotou lavaʼi.” (1 Ko. 10:13) Ko te taʼi falala ʼaia ko he fakalotofimalie.

8-10. He koʼe neʼe lototokaga moʼoni ia Sesu ki te hahaʼi?

⁸ ʼI te kei nofo ʼa Sesu ʼi te kele, neʼe lototokaga moʼoni ki te hahaʼi. Tou vakaʼi te ʼu aluʼaga ʼe tolu. ʼUluaki, ohage pe ko tatatou kua vakaʼi, neʼe fakaʼata katoa e Sesu te ʼuhiga totonu ʼo tana Tamai ʼae ʼi selo. Ohage ko tana Tamai, neʼe ʼofa ia Sesu ki te hahaʼi. Neʼe tokoni Sesu mo he lotofiafia ki tana Tamai ko Sehova, ʼo nā fakahoko fakatahi ia meʼa fuli. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo tana maʼu tona “fiafiaaga i te lotolotoga o te u foha o te tagata.” (Taag. 8:31) Neʼe lototokaga ia Sesu ki te hahaʼi ʼuhi ko tona ʼofa.

⁹ Lua, ohage ko Sehova, neʼe lava iloʼi e Sesu te ʼu agaaga ʼo te loto. Neʼe ina lava iloʼi te ʼuhiga pea mo te ʼu manatu ʼa te hahaʼi. (Mat. 9:4; Soa. 13:10, 11) Koia, ʼi te iloʼi ʼae e Sesu ia te lotovaivai ʼa te hahaʼi, neʼe hoha ʼo ʼuhiga mo natou pea neʼe ina fakalotofimalieʼi natou.—Esa. 61:1, 2; Luka 4:17-21.

¹⁰ Tolu, neʼe iloʼi e Sesu te ʼu faigataʼaʼia ʼae neʼe tau mo te hahaʼi. Ohage la, neʼe lahilahi ake ia Sesu ʼi he famili masiva. ʼI tana gaue mo tana tamai tauhi ko Sosefo, neʼe akoʼi e Sesu te gaue kinakina mo faigataʼa. (Mat. 13:55; Mko. 6:3) Neʼe iloga mai neʼe mate ia Sosefo ʼi muʼa ʼo te fakaʼosi ʼo te minisitelio ʼa Sesu. Koia neʼe lagi logoʼi ai e Sesu ia te mamahi ʼae ʼe tau mo he tahi moka mate he tahi ʼe ʼofa mamahi ai. Pea neʼe iloʼi e Sesu pe kotea te fakaʼuhiga ʼo te maʼuli ʼo he famili ʼe mole lotu tahi. (Soa. 7:5) Ko te ʼu aluʼaga ʼaia pea mo ʼihi atu, neʼe tokoni kia Sesu ke mahino ki te ʼu faigataʼaʼia pea mo te ʼu agaaga ʼo te hahaʼi.

11. Kotea te ʼu aluʼaga ʼe tou iloʼi ai neʼe lototokaga moʼoni ia Sesu ki te hahaʼi? Fakamahino. (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)

¹¹ ʼE tou iloʼi te lototokaga moʼoni ʼa Sesu ki te hahaʼi ʼi tana fai te ʼu milakulo. Neʼe mole ko hona maʼua ke ina fai te ʼu milakulo. Neʼe “ ʼofa mamahi” ia Sesu kia natou ʼae neʼe tau mo te ʼu mamahi. (Mat. 20:29-34; Mko. 1:40-42) Ohage la, fakakaukauʼi age muʼa pe kotea ʼae neʼe logoʼi e Sesu ʼi tana fakamalolo te tagata tuli, peʼe ko tana fakatuʼuake ia te tama ʼulutokotahi  ʼa te fafine vitua. (Mko. 7:32-35; Luka 7:12-15) Neʼe aga fakakaumeʼa ia Sesu mo te hahaʼi pea neʼe fia tokoni kia natou.

12. Ia Soane 11:32-35, neʼe fakaha feafeaʼi e Sesu ia tana fia kaugā mamahi mo Maleta pea mo Malia?

¹² Neʼe kaugā mamahi ia Sesu mo Maleta pea mo Malia. ʼI tana sio ki tanā mamahi ʼuhi ko te mate ʼo tonā tokolua ko Lasalo, “neʼe tagi leva ia Sesu.” (Lau ia Soane 11:32-35.) Neʼe mole tagi ʼuhi pe he neʼe kua mate tona kaumeʼa, he neʼe ina iloʼi ʼe ina fakatuʼuake anai ia Lasalo. Kae neʼe tagi ia Sesu koteʼuhi neʼe mahino pea neʼe malave kia ia te mamahi ʼo ʼona kaumeʼa.

13. He koʼe ʼe tou lotomalohi ʼi tatatou iloʼi ʼae ʼe lotomahino ia Sesu?

¹³ ʼE lahi te ʼu ako ʼe tou maʼu mai te lotomahino ʼa Sesu. ʼE moʼoni ʼe mole tou haohaoa ohage ko ia. Kae ʼe tou leleiʼia tana faʼahiga tokaga ʼae ki te hahaʼi. (1 Pet. 1:8) ʼE tou maʼu te lotomalohi ʼi tatatou iloʼi ʼae kua Hau nei ia Sesu ʼi te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. Kua vave pe ia tana fakagata ia te ʼu mamahi fuli. Ko Sesu neʼe tupu tagata ʼo maʼuli ʼi te kele. Koia ʼe tuha pe mo ia ke tokoni ki te malamanei katoa, pea ke ina pulihi te ʼu malaʼia fuli ʼae ʼe tau mo tatou ʼuhi ko te pule ʼa Satana. Koia ʼe ko he pilivilesio ia tatatou iloʼi ʼae ʼe taki tatou e he tahi ʼe “lotomahino ki ʼotatou vaivaiʼaga.”—Hep. 2:17, 18; 4:15, 16.

14. ʼO mulimuli kia Efeso 5:1, 2, kotea ʼae ʼe ina uga ai tatou ke tou fai?

¹⁴ ʼI tatatou iloʼi te ʼu faʼifaʼitaki ʼa Sehova pea mo Sesu, ʼe uga ai tatou ke tou kaugā mamahi mo te hahaʼi. (Lau ia Efeso 5:1, 2.) ʼE mole tou lava iloʼi te ʼu loto ʼo te hahaʼi ohage ko Sehova pea mo Sesu. Kae ʼe tou lava mahino ki te ʼu faʼahi ʼae ʼe natou logoʼi pea mo ʼaoga kia natou. (2 Ko. 11:29) Kotou faiga ke “ ʼaua naʼa kotou kumi pe te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei kia koutou totonu, kae ke kotou toe kumi foki mo te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei ki ʼihi.”—Flp. 2:4.

15. Ko ai tafito ʼae ʼe tonu ke lotomahino ki te ʼu tehina mo tuagaʼane?

¹⁵ Ko te kau tagata ʼafeā ʼo te kokelekasio tafito ʼae ʼe tonu ke lotomahino ki te ʼu tehina mo tuagaʼane. ʼE natou iloʼi ko tonatou maʼua ia te ʼu ovi ʼae neʼe foaki age e Sehova kia natou ke natou tokakaga ki ai. (Hep. 13:17) ʼE tonu ki te kau tagata ʼafeā ke natou lotomahino moka natou tokoni ki te ʼu tehina mo tuagaʼane. ʼE feafeaʼi te fia kaugā mamahi ʼa te ʼu tagata ʼafeā mo natou?

16. Kotea ʼae ʼe fai e he tagata ʼafeā ʼe lotomahino? Pea kotea tona tupuʼaga?

¹⁶ Ko he tagata ʼafeā ʼe lotomahino ʼe fia fakatahi anai mo te ʼu tehina mo tuagaʼane. ʼE fakalogo lelei anai moka faipalalau mo natou. ʼE maʼuhiga te faʼahi ʼaia mo kapau ʼe ʼi ai ni tehina mo tuagaʼane ʼe natou fia fakaha age he ʼu faʼahi kae ʼe faigataʼa tanatou palalau ki ai. (Taag. 20:5) ʼI tanatou foaki mo he lotolelei ia tonatou temi, ʼe falala anai ia te ʼu tehina mo tuagaʼane kia natou pea ʼe natou liliu anai ko ʼonatou kaumeʼa pea mo ʼoʼofa kia natou.—Gaue 20:37.

17. Kotea te kalitate ʼo te kau tagata ʼafeā ʼe leleiʼia tafito e te ʼu tehina mo tuagaʼane? Tuku mai he faʼifaʼitaki.

¹⁷ ʼE ui e te ʼu tehina mo tuagaʼane kaugā malie, ko te kalitate ʼae ʼe natou leleiʼia tafito ʼi te kau tagata ʼafeā ʼo te kokelekasio, ko tanatou tokaga fakamalotoloto ki te ʼu faʼahi ʼae ʼe tau mo natou. Kotea tona tupuʼaga? Neʼe ui fenei e Adelaide: “ ʼE faigafua age te palalau kia natou ʼuhi he ʼe kotou iloʼi ʼe lotomahino anai kia koutou.” Neʼe ina toe ui fenei: “ ʼE kotou iloʼi ʼe natou kaugā mamahi mo koutou ʼaki tanatou faʼahiga fakalogo moka kotou palalau mo natou.” Neʼe ui fenei e te tehina: “Neʼe au sio ki te tagi ʼa te tagata ʼafeā ʼi tana mahino lelei ki  te aluʼaga ʼae neʼe tau mo au. ʼE mole au galoʼi anai te aluʼaga ʼaia.”—Loma 12:15.

18. ʼE tou lotomahino feafeaʼi ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane?

¹⁸ ʼE moʼoni ʼe mole ko te kau tagata ʼafeā pe ʼae ʼe tonu ke natou lotomahino. ʼE tou lava maʼuliʼi fuli te kalitate ʼaia. ʼO feafeaʼi? Ke kotou mahino ki te ʼu faigataʼaʼia ʼae ʼe tau mo natou ʼo tokotou famili pea mo te ʼu tehina mo tuagaʼane. Kotou lototokaga ki te kau tupulaga ʼo te kokelekasio, ʼo feia mo natou ʼae ʼe mahahaki, kia natou ʼae kua vaivavai pea mo natou ʼae kua mate he tahi ʼi tonatou famili. Kotou fakalavelave age pe ʼe natou lelei pe. Fakalogo fakalelei moka natou palalau atu. Tokoni kia natou ke natou mahino ʼe kotou logoʼi te ʼu ʼahiʼahi ʼae ʼe tau mo natou. Kotou fakaui age pe ʼe kotea he faʼahi ʼe kotou fia tokoni ai kia natou. Kapau ʼe tou fai te faʼahi ʼaia pea ʼe tou fakaha ai ʼe tou maʼu te ʼofa moʼoni.—1 Soa. 3:18.

19. He koʼe ʼe tonu ke tou fakapotopoto moka tou fia tokoni ki ʼihi?

¹⁹ ʼE tonu ke tou maʼu he fakapotopoto moka tou tokoni ki ʼihi. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe kehekehe te agaaga ʼo te hahaʼi. Ko ʼihi ʼe natou fia faipalalau kae ko ʼihi ʼe natou fia nonofo fakalogologo. ʼE tou fia tokoni kia natou pea ʼe mole tonu ke tou fia iloʼi meʼa fuli ʼo fai ni tuʼuga fehuʼi. (1 Tes. 4:11) Ka tou palalau mo he tahi pea ʼe tou tokagaʼi ʼe mole manatu tahi mo tatou, ʼe tonu pe ke tou fakaʼapaʼapa ki tana faʼahiga manatu. ʼE tonu ke tou tuai ʼi te palalau kae ke vave tatatou fagono.—Mat. 7:1; Sakp. 1:19.

20. Kotea anai ka tou vakaʼi ʼi te alatike ʼae ka hoa mai?

²⁰ ʼE mole gata ʼaki pe tatatou lotomahino ʼi te kokelekasio, kae ʼe tou toe fakaha te kalitate ʼaia ʼi tatatou minisitelio. ʼE feafeaʼi hatatou lotomahino moka tou fai ni tisipulo? ʼE tou vakaʼi anai te faʼahi ʼaia ʼi te alatike ʼae ka hoa mai.