1, 2. (1) He koʼe ʼe fakalotomalohiʼi tatou ʼaki te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼe faifakamafola ʼi te ʼu telituale ʼae ʼe mole fia logo mai ai te hahaʼi? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.) (2) Kotea neʼe ui e Sesu ʼo ʼuhiga mo te faifakamafola ʼi tona “fenua totonu”? (Vakaʼi te kiʼi nota.)

KO SERGIO MO OLINDA ko te taumatuʼa pionie ʼi Amelika. ʼE nā taki taʼu 80 tupu. ʼE mole faʼa fualoa ki ai, kua faigataʼa tanā haʼele he ʼe kua mamahi ʼonā vaʼe. Kae, ʼe nā haʼele ki te lapalasi ʼo tonā kolo ʼi te hola fitu uhu ohage pe ko tanā faimahani talu mai ni lauʼi taʼu. ʼE nā tutuʼu ia tafa ʼo he taulaga ka pea nā fakahaha ʼatatou tohi ki te hahaʼi ʼae ʼe fakalaka ai. Logo la ʼe tokolahi te hahaʼi ʼe mole natou tokagaʼi naua, kae ko Sergio mo Olinda ʼe nā malimali tuʼumaʼu pe. ʼI te fetapa, ʼe nā liliu mamalie pe ki tonā ʼapi. Pea ʼi te ʼala uhu ake ʼi te hola fitu, ʼe nā toe olo ki te taulaga ka. ʼE nā faifakamafola ia ʼaho ʼe 6 ʼi te vahaʼa, ʼi te uhu pe, lolotoga te taʼu katoa.

² Ohage pe ko Sergio mo Olinda, ʼe kaugā malie te ʼu tehina mo tuagaʼane agatonu ʼe faifakamafola ʼi tonatou telituale talu mai ni taʼu, logo la te mole fia logo ʼa te tokolahi. ʼE lagi feia pe  te telituale ʼae ʼe ke faifakamafola ai. Kapau koia ʼaia, ʼe matou vikiʼi koe he ʼe ke faʼa kataki pea mo haga faifakamafola logo la ʼe faigataʼa. * (Vakaʼi te kiʼi nota.) Ko tau faʼifaʼitaki ʼe ina fakalotomalohiʼi te ʼu tehina mo tuagaʼane, ʼo kau ai mo natou kua fualoa tanatou gaue faifakamafola. Fakatokagaʼi te ʼu tala manatu ʼa ʼihi taupau siliko: “Ka au gaue mo te ʼu tehina mo tuagaʼane agatonu feia ʼi te minisitelio, ʼe au logoʼi hoku tahi malohi age ʼuhi pe ko ʼonatou faʼifaʼitaki.” “Ko tonatou agatonu ʼe ina fakalotomalohiʼi au ke au faʼa kataki pea mo lotomalohi ʼi taku minisitelio.” “ ʼE au lotomafana ʼi tanatou faʼifaʼitaki.”

3. Kotea te ʼu fehuʼi ʼae ʼe tolu ka tou vakaʼi anai, pea kotea tona tupuʼaga?

³ ʼI te alatike ʼaeni ʼe tou tali anai kia fehuʼi ʼe tolu: He koʼe ʼe tou lotovaivai ʼi ʼihi temi? Kotea te fakaʼuhiga ʼo te fakafua? Kotea ka tokoni mai anai ke tou haga fakafua ʼaki te faʼa kataki? Ko te ʼu tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia, ʼe ina fakalotomalohiʼi anai tatou ke tou haga fakahoko te gaue faifakamafola ʼae neʼe fakatotonu mai e Sesu.

4. (1) Kotea neʼe logoʼi e Paulo ʼi te fakafisi ʼa te tokolahi ʼo te kau Sutea ki te logo? (2) He koʼe neʼe logoʼi e Paulo te faʼahi ʼaia?

⁴ Neʼe kua ke lotovaivai koa ʼuhi ko te mole fia tali e te hahaʼi ʼo tou telituale ia te logo ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga? Kapau koia ʼaia, ʼe ke mahino anai ki te faʼahi neʼe logoʼi e Paulo. Neʼe faifakamafola lolotoga teitei taʼu ʼe 30, pea neʼe tokoni ki te kaugā malie ke liliu ko he ʼu Kilisitiano. (Gaue 14:21; 2 Kolonito 3:2, 3) Kae, neʼe mole lava tokoni ki he kau Sutea tokolahi ke liliu ko he ʼu Kilisitiano. He ʼe ko te tokolahi ia natou neʼe fakafisi ke natou fakalogo kia Paulo, pea ko ʼihi neʼe natou fakatagaʼi ia ia. (Gaue 14:19; 17:1, 4, 5, 13) Kotea neʼe logoʼi e Paulo ʼi tanatou fakafisi ki te logo? Neʼe ina ui fenei: “ ʼE au lotomamahi ʼaupito pea mo lotohoha tuʼumaʼu.” (Loma 9:1-3) He koʼe neʼe ina logoʼi te faʼahi ʼaia? Koteʼuhi neʼe ina leleiʼia moʼoni te faifakamafola pea neʼe ʼofa ʼi te hahaʼi. Neʼe fia tokaga moʼoni ia Paulo ki te kau Sutea pea neʼe lotomamahi ʼuhi ko tanatou liʼaki te manavaʼofa ʼo te ʼAtua.

5. (1) Kotea ʼe ina uga ai tatou ke tou faifakamafola? (2) He koʼe ʼi ʼihi temi ʼe tou lotovaivai ai?

⁵ Ohage pe ko Paulo, ʼe tou faifakamafola ki te hahaʼi koteʼuhi ʼe tou fia tokaga moʼoni mo tokoni kia natou. (Mateo 22:39; 1 Kolonito 11:1) ʼAki te ʼu aluʼaga ʼae neʼe hoko ʼi totatou maʼuli, ʼe tou iloʼi ko te tauhi ʼae kia Sehova, ʼe ko te faʼahiga maʼuli pe ʼaia ʼe lelei tokotahi. Pea ʼe tou fia tokoni ki ʼihi ke natou mahino ʼe feala ke toe fua lelei ki ʼonatou maʼuli. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo tatatou haga fakalotomalohiʼi natou ke natou ako te moʼoni ʼo ʼuhiga mo Sehova pea mo tana fakatuʼutuʼu ki te hahaʼi fuli. ʼE hage pe ʼe tou ʼave kia natou he meʼa ʼofa taulekaleka pea mo tou kolekole fenei age: ‘Fakalelei ʼo tali te meʼa ʼofa ʼaeni.’ Koia kapau ʼe natou fakafisi ki te meʼa ʼofa ʼaia, pea ʼe ko he aluʼaga ʼe ‘mamahi moʼoni ai ʼotatou loto,’ ohage pe ko te faʼahi neʼe logoʼi e Paulo. ʼI tatatou logoʼi te mamahi ʼaia, mole leva ui ʼe mole kei tou maʼu te tui kae ʼe ha ai ʼe tou ʼoʼofa moʼoni ki te hahaʼi. Koia ʼae ʼi ʼihi temi ʼe tou lotovaivai ai, kae ʼe tou haga faifakamafola pe. ʼE lagi tou manatu tahi mo Elena, ʼe pionie talu mai ia taʼu  ʼe 25 tupu neʼe ina ui fenei: “ ʼE faigataʼa ʼosi te faifakamafola kia au. Kae ʼe mole ʼi ai he tahi age gaue ʼe au leleiʼia ke au fai.”

6. Kotea te fehuʼi ka tou tali anai ki ai?

⁶ He koʼe ʼe tou iloʼi papau ʼe feala ke fua lelei tatatou minisitelio ʼi he potu pe ʼe tou faifakamafola ai? Moʼo tali ki te fehuʼi maʼuhiga ʼaia, tou vakaʼi ia lea fakatata ʼe lua ʼa Sesu ʼe talanoa ai ki te maʼuhiga ʼae ʼo te fakafua. (Mateo 13:23) Ko te ʼuluaki lea fakatata ʼe talanoa ki he fuʼu vite.

7. (1) ʼI te lea fakatata ʼa Sesu, ʼe fakata kia ai “te tagata gaue vite,” “te fuʼu vite,” pea mo “te ʼu vaʼa”? (2) Ko te fehuʼi fea ʼe ʼaoga ke tou tali ki ai?

⁷ Lau ia Soane 15:1-5, 8. ʼI te lea fakatata ʼaia, neʼe fakamahino e Sesu ko Sehova ʼe ko “te tagata gaue vite,” ko Sesu totonu ʼe ko “te fuʼu vite,” pea ko ʼana tisipulo ʼe ko “te ʼu vaʼa.” * (Vakaʼi te kiʼi nota.) Pea neʼe ui fenei e Sesu ki ʼana apositolo: “ ʼE fakakololiaʼi taku Tamai ʼi te faʼahi ʼaeni, ke kotou haga fua ʼo lahi pea ke kotou fakamoʼoni ko koutou ko ʼaku tisipulo.” Koia, kotea te fakaʼuhiga ʼo te fakafua? ʼI te lea fakatata ʼaia, neʼe mole fakaha mai e Sesu pe kotea te fua ʼaia, kae neʼe ina foaki mai he fakailoga ke tokoni mai ke tou maʼu ai te tali ki te fehuʼi ʼaia.

8. (1) ʼI te lea fakatata ʼa Sesu, he koʼe ko te “fakafua” ʼe mole fakaʼuhiga ki te fai ʼo he ʼu tisipulo foʼou? (2) Kotea ʼe feala ke tou ui ʼo ʼuhiga mo te ʼu faʼahi ʼae ʼe kole mai e Sehova?

⁸ Neʼe ui fenei e Sesu ʼo ʼuhiga mo tana Tamai: “Ko te ʼu vaʼa fuli ʼae ia au pea ʼe mole fua, ʼe ina tuʼusi ia.” ʼI tona tahi faʼahiga ui, ʼe hoki tou liliu ko he ʼu kaugana ʼa Sehova mo kapau ʼe tou fakafua. (Mateo 13:23; 21:43) Koia ʼi te lea fakatata ʼaeni, ʼe mole fakaʼuhiga te fakafua ki he fai ʼo he ʼu tisipulo foʼou. (Mateo 28:19) Kapau koia ʼaia, ko te kau Fakamoʼoni agatonu ʼae heʼeki natou tokoni ki he tahi ke liliu ko he tisipulo ʼa Sesu, ʼe natou hage mai leva ko te ʼu vaʼa ʼae ʼe mole fua. Kae ʼe mole koia ʼaia. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe mole tou fakakinauʼi te hahaʼi ke natou liliu ko he ʼu tisipulo. Ko Sehova ʼe ko te ʼofa. ʼE mole ina ui mai ke tou fai he meʼa kae ʼe mole tou lavaʼi. ʼE ina ui mai pe ke tou fai te meʼa ʼae ʼe tou lavaʼi.—Tetelonome 30:11-14.

9. (1) ʼE feafeaʼi hatatou fakafua? (2) Kotea te lea fakatata ka tou vakaʼi anai?

⁹ Kae kotea koa te fakaʼuhiga ʼo te fakafua? ʼE lagi fakaʼuhiga ki he meʼa ʼe feala ke tou fai fuli. Kotea te gaue neʼe foaki e Sehova ki ʼana kaugana fuli? Ko te fakamafola ʼo te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. * (Vakaʼi te kiʼi nota.) (Mateo 24:14) Ko te lea fakatata ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te tagata nunusi pulapula ʼe ina fakaha lelei te faʼahi ʼaia. Tou vakaʼi te lea fakatata ʼaia.

10. (1) ʼI te lea fakatata ʼa Sesu, kotea te pulapula pea mo te kele? (2) Kotea te fua ʼo te kauʼi fulumeto?

¹⁰ Lau ia Luka 8:5-8, 11-15. ʼI te lea fakatata ʼo te tagata nunusi pulapula, ʼe fakamahino ai e Sesu ko te pulapula ʼe ko “te folafola ʼa te ʼAtua,” peʼe ko te logo ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. ʼE fakata e te kele te loto ʼo he tahi. Ko te pulapula ʼae neʼe maluku ʼi te kele lelei neʼe aka, homo pea liliu ko he fuʼu ʼakau. Pea neʼe “fua ʼo tuʼa 100.” Kapau ko te fuʼu ʼakau ʼaia neʼe ko he kauʼi fulumeto, kotea anai ʼona fua? Ko he ʼu kauʼi fulumeto  liliki anai? Kailoa, ʼe homo ake anai he pulapula, pea ʼaki te temi ʼe tuputupu anai ʼo liliu ko he ʼu kauʼi fulumeto. ʼI te lea fakatata ʼaeni, ko te tegaʼi pulapula ʼe tahi ʼe fua ʼo tuʼa 100. Kotea te ako ʼe tou taʼofi mai te lea fakatata ʼaia ʼo ʼuhiga mo tatatou minisitelio?

11. (1) Kotea te ako ʼe tou maʼu mai ʼi te lea fakatata ʼo te tagata nunusi pulapula ʼo ʼuhiga mo totatou minisitelio? (2) ʼE feafeaʼi hatatou fakafua he pulapula foʼou?

¹¹ Ka kamata akoʼi tatou e ʼatatou matuʼā Kilisitiano peʼe ko ʼihi Fakamoʼoni ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, ʼe hage pe ʼe natou nunusi te pulapula ʼi te kele lelei. Neʼe natou fiafia ʼi tatatou tali leleiʼi te logo. Ko te pulapula ʼaia neʼe haga tuputupu ʼo kaku ai ki tona fakafua. Ko te kauʼi fulumeto ʼae neʼe tou palalau ki ai ʼi muʼa atu, ʼe mole ina fakatupu he tahi kauʼi fulumeto, kae ʼe ko he pulapula foʼou. ʼO toe feia pe mo tatou, ʼe mole tou fai he ʼu tisipulo foʼou, kae ʼe ko he pulapula foʼou. * (Vakaʼi te kiʼi nota.) ʼE feafeaʼi tatatou fai te faʼahi ʼaia? ʼI te temi fuli pe ʼe tou palalau ai ki ʼihi ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, ʼe hage pe ʼe tou fakatuputupu pea mo tou folahi te pulapula ʼae neʼe to ki ʼotatou loto. (Luka 6:45; 8:1) ʼE tou “fakafua ʼaki te faʼa kataki” mo kapau ʼe tou haga fakamafola te logo ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.

12. (1) Kotea ʼe tou ako mai ʼi te lea fakatata ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te fuʼu vite pea mo te tagata nunusi pulapula? (2) Kotea ʼe ke logoʼi ʼo ʼuhiga mo te ako ʼaia?

¹² Kotea ʼe tou ako mai te ʼu lea fakatata ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te fuʼu vite pea mo te tagata nunusi pulapula? ʼE tou ako ko te “fakafua” ʼe mole fakalogo ki te tali peʼe ko te fakafisi e te hahaʼi ia te logo. Kae ʼe fakalogo pe ki tatatou haga kataki ʼo tala te logo. ʼE tatau mo te meʼa ʼae neʼe ui e Paulo ʼi tana fakamahino te faʼahi ʼaeni: “ ʼE . . . tahi maʼu pe anai [e te tagata] tona fakapale ʼo mulimuli ki tana gaue.” (1 Kolonito 3:8) ʼE fakapale anai tatou e Sehova ʼuhi ko tatatou gaue, kae ʼe mole ʼuhi ko te ʼu fua ʼo tatatou gaue. Ko Matilda, neʼe pionie talu mai ia taʼu ʼe 20, ʼe ina ui, “E au fiafia ʼi taku iloʼi ʼae ʼe fakapale e Sehova ʼatatou faiga.”

13, 14. Ia Loma 10:1, 2, kotea te ʼu tupuʼaga ʼae neʼe mole fakagata ai e Paulo tana faifakamafola?

¹³ Kotea ka tokoni mai anai ke tou “fakafua ʼaki te faʼa kataki”? Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼo  Paulo. ʼE tou iloʼi neʼe lotovaivai ia Paulo ʼuhi neʼe fakafisi te kau Sutea ki te logo ʼo te Puleʼaga. Kae, neʼe mole fakagata e Paulo tana faifakamafola kia natou. Neʼe ina fakamahino pe ʼe kotea neʼe ina logoʼi ʼo ʼuhiga mo te kau Sutea ʼaia ʼi tana ui fenei: “Ko te faʼahi ʼaeni ʼe au fakaʼamu ki ai ʼi toku loto pea mo au kolekole ki te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te kau Iselaele: ke haofaki natou. Koteʼuhi ʼe au fakamoʼoni ʼe natou faʼafai ʼi tanatou tauhi ki te ʼAtua, kaʼe ʼe mole alu tahi ia mo te ʼatamai malama totonu.” (Loma 10:1, 2) Kae he koʼe neʼe haga faifakamafola ia Paulo?

¹⁴ ʼUluaki, neʼe fakaha e Paulo te tupuʼaga ʼo tana haga faifakamafola ki te kau Sutea. He neʼe uga ia ia e te ‘fakaʼamu ʼae ʼi tona loto.’ Neʼe loto moʼoni ke haofaki natou. (Loma 11:13, 14) Lua, neʼe talanoa ki tana ‘kolekole ki te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo natou.’ Neʼe kolekole e Paulo kia Sehova ke tokoni ki te kau Sutea takitokotahi ke natou tali ia te logo ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga. Tolu, neʼe ui fenei e Paulo: “ ʼE natou faʼafai ʼi tanatou tauhi ki te ʼAtua.” Neʼe tokagaʼi e Paulo ia te fealagia ʼa te hahaʼi ke natou fai te meʼa ʼae ʼe lelei pea mo tauhi kia Sehova. Neʼe ina iloʼi ko te kau Sutea fakamalotoloto ʼaia ʼe feala ke natou liliu ko he ʼu tisipulo faʼafai ʼa Kilisito, ohage pe ko ia.

15. ʼE tou faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi ia Paulo? Tuku mai he ʼu faʼifaʼitaki.

¹⁵ ʼE tou faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi ia Paulo? ʼUluaki, ʼe tonu ke tou loto moʼoni ke tou kumi natou ʼae ʼe “lelei ʼonatou loto ke natou maʼu  te maʼuli heʼe gata.” Lua, ʼe tou kolekole kia Sehova ke tokoni ki te hahaʼi fakamalotoloto ke fakalogo moka tou faifakamafola kia natou. (Gaue 13:48; 16:14) Ko te faʼahi ʼaia neʼe fai e Silvana, te pionie talu mai teitei taʼu ʼe 30. Koʼeni tana tala manatu: “ ʼI muʼa ʼi taku alu ʼo faimatapa ʼe au faikole muʼa kia Sehova, ke ina foaki mai he ʼu manatu ʼe lelei.” ʼE tou toe faikole foki ki te ʼAtua ke tokoni mai te kau ʼaselo ke tou maʼu te hahaʼi ʼae ʼe lotolelei ke natou fakalogo mai. (Mateo 10:11-13; Fakaha 14:6) Ko Robert kua taʼu 30 tupu tana pionie, neʼe ina ui, “ ʼE fakaofoofo te gaue mo te kau ʼaselo he ʼe natou iloʼi te ʼu faʼahi ʼe hoko ʼi te maʼuli ʼo te hahaʼi ʼae ʼe tou faifakamafola ki ai.” Tolu, ʼe tou tokagaʼi te ʼu fealagia ʼa te hahaʼi ke natou fai te meʼa ʼae ʼe lelei pea mo tauhi kia Sehova. Ko te tagata ʼafeā ko Carl kua papitema hili ki ai taʼu ʼe 50 tupu, neʼe ina ui, “ ʼE au kumi he ʼu kiʼi fakailoga ʼe ha ai te fakamalotoloto ʼo he tahi, ohage la moka malimali, tana faʼahiga sio, peʼe fai mai he fehuʼi ʼaoga.” Kapau ʼe tou fai te ʼu faʼahi ʼaia, ʼe tou “fakafua ʼaki te faʼa kataki,” ohage ko tona fai e Paulo.

16, 17. (1) Kotea te ako ʼe tou taʼofi mai ia Ekelesiasi 11:6? (2) ʼE feala ke malave feafeaʼi tatatou faifakamafola ki te hahaʼi ʼae ʼe natou sioʼi tatou?

¹⁶ ʼAua naʼa galo, ko tatatou faifakamafola ʼe feala ke malave ki te hahaʼi, logo la ʼe hage ʼe mole natou fia fakalogo mai. (Lau ia Ekelesiasi 11:6.) ʼE sioʼi tatou e te hahaʼi. ʼE natou tokagaʼi ʼe tou teu lelei, aga fakaʼapaʼapa pea mo aga fakakaumeʼa. ʼE natou punamaʼuli ai, pea ʼaki te temi, ko natou ʼae neʼe mole lelei ʼanatou manatu ʼo ʼuhiga mo tatou kua natou fetogi manatu. Ko Sergio mo Olinda ʼe nā fakamoʼoni ki ai.

¹⁷ ʼE ui fenei e Sergio: “Neʼe mole kei ma olo ki te lapalasi lolotoga he temi, ʼuhi ko te mahaki. Kae ʼi te temi ʼae neʼe ma toe liliu ai, neʼe fehuʼi mai e he tahi neʼe fakalaka ai, ‘Kotea ʼae neʼe hoko? Neʼe matou manatuʼi koulua.’ ” Pea neʼe malimali Olinda ʼo ina ui fenei: “Neʼe fakamalo mai te kau sofea pea mo kalaga mai ʼi ʼanatou papika, ‘Ke laka lelei takolua gaue.’ Hili ia, neʼe natou kole mai hanatou ʼu nusipepa.” Pea neʼe punamaʼuli Sergio mo Olinda, he neʼe haʼu te tagata ki tanā laupapa, ʼo foaki kia naua he ʼu fisiʼi teu pea mo fakamalo age ki tanā gaue.

18. He koʼe ʼe ke fakatotonu ke ke “fakafua ʼaki te faʼa kataki”?

¹⁸ ‘ ʼAua naʼa ke tuku ke malolo tou nima’ ʼi te tala ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, he ko he toe lagolago ki te ‘fakamoʼoni ʼae ʼe fai ki te ʼatu puleʼaga.’ (Mateo 24:14) Kae ko te faʼahi ʼae ʼe maʼuhiga, ko te fiafia ʼae ʼe ke maʼu ʼuhi ko tau fakafiafiaʼi ia Sehova. ʼE ʼofa Sehova ia natou fuli ʼae ʼe “fakafua ʼaki te faʼa kataki.”