1. Kotea ʼae ʼe feala ke logoʼi e te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua?

NEʼE tohi fenei e te apositolo ko Paulo: “Tagata fakaʼofaʼofa ʼae ko au!” (Loma 7:24) Ia ʼaho nei, tokolahi te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ʼe natou lotovaivai ʼo hage ko Paulo. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi logo la ʼe tou fia fakafiafiaʼi te loto ʼo Sehova, kae ʼe tou agahala fuli. Koia ʼe feala ai ke tou lotomamahi moka tou fakamamahiʼi te loto ʼo Sehova. Ko ʼihi Kilisitiano ʼe natou manatu ʼe mole feala ke fakamolemole e Sehova ʼanatou agahala mamafa.

2. (1) Kotea te ’u ako ʼe tou maʼu ’i te Pesalemo 34:22, MN? (2) Kotea ʼe tou ako anai ʼi te alatike ʼaeni? (Vakaʼi te fakamatala ʼae ʼi te ʼa takai “Ko He ʼu Ako Peʼe Ko He ʼu Fakata?”)

² ʼE fakalotomalohiʼi mai ʼi te Tohi-Tapu, moka tou kumi nonoʼaga ia Sehova, ʼe mole tou fakamamahiʼi anai tatou ʼaki he ʼu tukugakovi. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “ ʼE totogi e Sehova te maʼuli ʼo ʼana kaugana, pea ʼe mole tukugakoviʼi anai he tahi ia natou ʼae ʼe kumi nonoʼaga ia te ia.” (Pesalemo 34:22, MN) Kae ʼe fakaʼuhiga ki tea te kumi nonoʼaga ia Sehova? Kotea ʼe tonu ke tou fai moka tou loto ke manavaʼofa pea mo fakamolemole mai ia Sehova? ʼE feala ke tou tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia ʼi tatatou ako ke tou  iloʼi pe koʼe neʼe fakatuʼutuʼu te ʼu kolo ʼo te haofaki ʼi te temi ʼo te kau Iselaele. Ko te fakatuʼutuʼu ʼaia neʼe tohi ʼi te Lao, ʼae neʼe fetogi ʼi te Penikosite 33 H.T.S. * (Vakaʼi te kiʼi nota.) Kae neʼe ko Sehova ʼae neʼe ina foaki mai te Lao. Pea ʼaki te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼu kolo ʼo te haofaki, ʼe feala ke tou iloʼi te manatu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te agahala, te kau agahala, pea mo natou ʼae ʼe fakahemala. Kae tou vakaʼi muʼa pe kotea te tupuʼaga ʼo te fakatuʼutuʼu te ʼu kolo ʼo te haofaki ʼi Iselaele, pea mo te faʼahiga fakaʼaogaʼi ʼo te ʼu kolo ʼaia.

3. Kotea neʼe tonu ke fai e te kau Iselaele ki he tagata faifakapo?

³ ʼE tokagaʼi e Sehova te hahaʼi ʼae ʼe matematehi. Ka matehi he tahi e he Iselaele, neʼe tonu ki he tagata ʼe famili mo ia ʼae neʼe mate, ke ina matehi te tagata faifakapo. Pea ko te tagata lagavaka ʼaia ʼe fakahigoaʼi ko “te tagata totogi toto.” (Numelo 35:19) ʼI te aluʼaga ʼaia, ʼe totogi te maʼuli ʼo ia ʼae kua mate ʼaki te maʼuli ʼo te tagata faifakapo. Kapau ʼe mole matehi atu aipe te tagata faifakapo, pea ʼe ʼulihi anai te Kele ʼo Te Fakapapau. Neʼe fai e Sehova te fakatotonu ʼaeni: “Ke aua naa kotou ulihi te fenua ae e kotou nonofo anai i ai” ʼaki he tagata faifakapo.—Numelo 35:33, 34.

4. Kotea neʼe feala ke hoko ki he Iselaele neʼe ina matehi he tagata kae neʼe mole ina fakatuʼutuʼu?

⁴ Kae ʼe feafeaʼi leva mo kapau neʼe matehi e he Iselaele he tahi kae neʼe mole ina fakatuʼutuʼu? Logo la neʼe mole ko hana fakatuʼutuʼu, kae ʼe tukugakoviʼi pe anai ʼuhi ko te fakapo ʼaia. (Senesi 9:5) Kae ʼe feala pe ke ina maʼu te manavaʼofa ʼo Sehova. ʼE feala ki te tagata fakapo ʼaia ke hola mai te tagata lagavaka ki he kolo ʼi te ʼu kolo ʼe ono ʼo te haofaki. Kapau ʼe nofo ʼi te ʼu kolo ʼaia pea ʼe puipui anai. Kae neʼe tonu ke nofo ʼi te kolo ʼaia ʼo aʼu ki te hoki mate ʼa te pelepitelo lahi.—Numelo 35:15, 28.

5. He koʼe ʼe feala ke tou mahino lelei age kia Sehova ʼaki te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼu kolo ʼo te haofaki?

⁵ Neʼe mole ko te tagata ʼae neʼe ina fakatuʼutuʼu te ʼu kolo ʼo te haofaki, kae neʼe ko Sehova. Neʼe ina fakatotonu fenei kia Sosue: “Palalau ki te ʼu foha ʼo Iselaele ʼo ui fenei: Kotou  filifili he ʼu kolo ʼo te haofaki kia koutou.” Neʼe ko te ʼu kolo “taputapu.” (Sosue 20:1, 2, 7, 8, MN) Neʼe fakatotonu e Sehova ke ina vaheʼi kehe te ʼu kolo ʼaia. Koia ʼae ʼe feala ai ke tou taʼofi he ʼu ako mai te fakatuʼutuʼu ʼaia ʼo ʼuhiga mo Sehova. Ohage la, ʼe tokoni mai te fakatuʼutuʼu ʼaia ke tou mahino lelei age ki te manavaʼofa ʼo Sehova. Pea ʼe akoʼi ai tatou pe ʼe feafeaʼi hatatou kumi nonoʼaga kia Sehova ia ʼaho nei.

6, 7. (1) Kotea te gaue ʼa te kau tagata ʼafeā ʼo ʼuhiga mo te tagata fakapo? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.) (2) He koʼe ko he aga fakapotopoto ki te tagata fakapo ke alu ʼo palalau ki te kau tagata ʼafeā?

⁶ Kapau neʼe mate fakatuʼutamaki he tahi ʼi he Iselaele, neʼe tonu ki te Iselaele ʼaia ke hola ki he kolo ʼo te haofaki ʼo fakaha te koga ki te kau tagata ʼafeā ʼi te muʼa matapa ʼo te kolo. Neʼe tonu ke tali leleiʼi e te kau tagata ʼafeā. (Sosue 20:4) Ki muli age, neʼe maʼua ke toe fakaliliu e te kau tagata ʼafeā te tagata fakapo ʼaia ke fakamauʼi e te kau tagata ʼafeā ʼo te kolo ʼae neʼe hola mai ai. (Lau ia Numelo 35:24, 25.) Kapau neʼe fakamauʼi e te kau tagata ʼafeā neʼe ko he tuʼutamaki, ʼe natou toe fakaliliu te tagata fakapo ki te kolo ʼae neʼe hola ki ai.

⁷ He koʼe neʼe tonu ke fakaha e te tagata fakapo ki te kau tagata ʼafeā? Neʼe tonu ke tokaga te kau tagata ʼafeā ki te maʼa ʼo te kokelekasio ʼo Iselaele mo tokoni ki te tagata fakapo ke ina maʼu te manavaʼofa ʼo Sehova. Neʼe fakamahino e te tagata sivi Tohi-Tapu, neʼe feala ke tamateʼi te tagata fakapo mo kapau neʼe mole alu ʼo fakaha ki te kau tagata ʼafeā, ʼo liu mate ai ʼuhi pe ko tana mole fakalogo ki te fakatotonu ʼa te ʼAtua. Neʼe tonu ke kole tokoni te tagata fakapo pea mo tali te tokoni ʼaia ke haofaki ai tona maʼuli. Kapau neʼe mole alu ki he kolo ʼo te haofaki, neʼe feala pe ke tamateʼi ia ia e he tahi ʼo te famili ʼo te tagata ʼae neʼe mate.

8, 9. He koʼe ʼe tonu ke alu he Kilisitiano neʼe ina fai hana agahala mamafa ʼo fakaha ki te kau tagata ʼafeā?

⁸ Ia ʼaho nei, kapau neʼe agahala mamafa he Kilisitiano, pea ʼe tonu ke alu ki te kau tagata ʼafeā ke feala hana toe maʼu he ʼu felogoi lelei mo Sehova. Pea ʼe feala ke toe tokoni ki ai te kau tagata ʼafeā. He koʼe ʼe maʼuhiga? ʼUluaki, ko Sehova ʼae neʼe ina fakatuʼutuʼu te kau tagata ʼafeā ke natou fakamauʼi te ʼu hala mamafa. (Sakopo 5:14-16) Lua, ko te gaue ʼa te kau tagata ʼafeā ko te tokoni ki te tagata agahala ʼae ʼe fakahemala ke ina toe maʼu te ʼofa ʼo te ʼAtua pea ke mole ina toe fai te agahala ʼaia. (Kalate 6:1; Hepeleo 12:11) Tolu, ko te kau tagata ʼafeā neʼe akoʼi mo fakagafua age ke natou fakalotomalohiʼi natou ʼae ʼe fakahemala pea mo fakamaʼamaʼa tonatou lotomamahi ʼi tanatou tukugakoviʼi ia natou totonu. ʼE fakahigoaʼi e Sehova te kau tagata ʼafeā ʼaia “ko he holaaga i te afa.” (Esaia 32:1, 2) ʼE ha mai ʼi te fakatuʼutuʼu ʼaia te manavaʼofa ʼo te ʼAtua kia tatou.

⁹ Tokolahi te ʼu kaugana ʼa Sehova neʼe natou lotofimalie ʼi tanatou palalau ki te kau tagata ʼafeā. Pea neʼe tokoni te kau tagata ʼafeā kia natou. Ohage la ko te tehina ko Taniela, neʼe ina fai te agahala mamafa. Kae ʼi te ʼu lauʼi mahina neʼe mole alu ia ʼo fakaha ki te kau tagata ʼafeā. Neʼe ina ui fenei: “Hili ki ai he temi fualoa, neʼe au manatu neʼe mole kei feala ke tokoni mai te kau tagata ʼafeā.” Kae neʼe kei tuʼania pe naʼa iloʼi e he tahi tana agahala. Pea moka faikole ʼe ina ʼuluaki kole muʼa ke fakamolemole age ia Sehova. Ki muli age neʼe kole tokoni leva ki te kau tagata ʼafeā. ʼI te  temi nei kua ina ui fenei: “ ʼE moʼoni neʼe au mataku ʼi te fakaovi kia natou. Kae hili pe taku alu ki te kau tagata ʼafeā, neʼe hage neʼe natou huʼi atu he kavega mamafa ʼi ʼoku fuga uma.” Neʼe toe maʼu ai e Taniela he ʼu felogoi lelei mo Sehova. ʼI te temi nei, kua maʼa tona leʼo ʼo loto pea neʼe hoki fakanofo atu pe ko te faifekau fakaminisitelio.

10. Kotea ʼae neʼe tonu ke fai e te tagata fakapo moka ʼe ina loto ke fakamolemole age ia Sehova?

¹⁰ Neʼe maʼuhiga ke hola te tagata fakapo ki he kolo ʼo te haofaki ʼae ʼe ovi mai, mo kapau ʼe ina fia maʼu te fakamolemole. (Lau ia Sosue 20:4.) ʼE ina haofaki anai tona maʼuli moka kaku ki te kolo ʼo nofo ai ki te hoki mate ʼo te pelepitelo lahi. Neʼe ko he sakilifisio kia ia ʼae neʼe hola. Neʼe tonu ke ina tuku tana gaue, tona ʼapi, mo tana fealuʼaki faʼifaʼitaliha. * (Vakaʼi te kiʼi nota.) (Numelo 35:25) Kae neʼe maʼuhiga ke ina fai te faʼahi ʼaia. He kapau neʼe mavae te tagata fakapo ʼi te kolo ʼaia, ʼe ina fakaha ai ʼe mole tuʼania naʼa matehi ia ia, pea ʼe feala ke tuʼutamaki ai tona maʼuli.

11. ʼE fakaha feafeaʼi e he Kilisitiano ʼe lotofakafetaʼi ki te manavaʼofa ʼo te ʼAtua?

¹¹ Ia ʼaho nei, ʼe ʼi ai te ʼu fakamaʼua ʼe tonu ke fai e te tagata fakahemala, ke ina maʼu te fakamolemole ʼa te ʼAtua. ʼE mole kei tonu ke ina fai te agahala ʼaia. Pea ʼe tonu ke fakamamaʼo mai te ʼu faʼahi ʼae ʼe ina taki ia ia ki te agahala ʼaia. Neʼe fakamatala e te apositolo ko Paulo te ʼu gaue ʼae neʼe fai e te kau Kilisitiano ʼo Kolonito ʼae neʼe fakahemala. Neʼe ina tohi fenei: “Koia kotou vakaʼi te ʼu fua ʼo ʼakotou faiga ʼae neʼe tupu mai tokotou lotomamahi ʼae ʼe alu tahi mo te finegalo ʼo te ʼAtua: Neʼe kotou fakalakatonuʼi ia koutou, neʼe kotou fehiʼa ki te meʼa ʼae ʼe kovi, neʼe kotou manavasiʼi ki te ʼAtua, neʼe kotou loto moʼoni ke kotou fakahemala, neʼe kotou faʼafai, neʼe kotou fakatokatoka te aluʼaga neʼe kovi.” (2 Kolonito 7:10, 11) Kapau ʼe tou faiga fakamalotoloto ke mole tou toe fai te agahala, ʼe tou fakaha ai kia Sehova ʼe tou fia maʼu ia tana fakamolemole. Pea ʼe tou toe fakaha ai ʼe mole tou meʼa noaʼi tona manavaʼofa.

12. Kotea ʼae ʼe tonu ke liʼaki e he Kilisitiano ke hoko atu tana maʼu te manavaʼofa ʼo Sehova?

¹² Kotea ʼae ʼe tonu ke liʼaki e he Kilisitiano ke hoko atu tana maʼu te manavaʼofa ʼo Sehova? ʼE tonu ke lotolelei ʼo liʼaki te ʼu meʼa ʼae ʼe ina leleiʼia, ʼae ʼe feala ke ina taki ia ia ki te agahala. (Mateo 18:8, 9) Ohage la kapau ʼe uga tatou e ʼotatou kaumeʼa ke tou fai he aga ʼe mole leleiʼia e Sehova, ʼe tou hoko atu pe koa te fakakaumeʼa mo natou ʼaia? Kapau ʼe ko hotatou vaivaiʼaga te kava, ʼe tou kumi anai koa te ʼu aluʼaga ʼae ʼe feala ke tou inu kava ai? Kapau ko hotatou vaivaiʼaga ia te ʼu aga heʼe ʼaoga, ʼe tou sioʼi anai koa te ʼu ʼata peʼe tou olo ki te ʼu tuʼasila ʼi te Neti ʼae ʼe fakatupu ia tatou he ʼu holi ʼe kovi? Tou manatuʼi ko te ʼu sakilifisio fuli ʼae ʼe tou fai ke tou fakalogo ai kia Sehova, ʼe maʼuhiga ʼaupito. ʼE fakatupu lotomamahi hatatou logoʼi kua liʼakina tatou e Sehova. Kae ʼe mole ʼi ai he tahi meʼa ʼe maʼuhiga age ki tatatou logoʼi ʼe tou maʼu te ʼofa agatonu heʼe gata ʼo Sehova.—Esaia 54:7, 8.

13. Kotea ʼae neʼe feala ke maʼu e te tagata fakapo ʼi te loto kolo ʼo te haofaki?

¹³ ’I tana tau atu ki te loto kolo neʼe puipui ai te tagata fakapo. Neʼe fenei te ʼu palalau ʼa  Sehova ʼo ʼuhiga mo te ʼu kolo ʼaia: “E kotou feholaki anai ki ai ke kotou hao.” (Sosue 20:2, 3, MN) Neʼe mole loto e Sehova ke fakamauʼi tuʼa lua te tagata fakapo. Neʼe mole feala ki te tagata lagavaka ke ina tamateʼi te tagata fakapo ʼi te loto kolo. ʼI te kua nofo ʼa te tagata fakapo ʼi te loto kolo, neʼe kua puipui ia e Sehova. Neʼe mole ko hona pilisoniʼi. Neʼe feala pe ke gaue, mo tokoni ki ʼihi pea mo tauhi kia Sehova ʼi te tokalelei. Neʼe maʼu ai hona maʼuli fiafia.

14. Kotea ʼe tonu ke mahino papau ki ai he Kilisitiano neʼe agahala kae kua fakahemala?

¹⁴ Ko ʼihi kaugana ʼa te ʼAtua ʼae neʼe natou fai he ʼu agahala mamafa, ʼe kei hoko atu pe tanatou tukugakoviʼi ia natou logo la kua fakahemala. Pea ko ʼihi ʼe natou manatu heʼeki fakamolemole ia Sehova kia natou. Kapau ʼe kotou maʼu te manatu ʼaia, kotou mahino papau ka fakamolemole ia Sehova kia koutou, ʼe ina fai katoa. ʼAua naʼa hoko atu takotou tukugakoviʼi ia koutou. Ko te faʼahi ʼaia neʼe hoko kia Taniela. ʼI tona fakatonutonuʼi e te kau tagata ʼafeā, pea mo tokoni ki ai ke maʼa tona leʼo ʼo loto, neʼe lotofimalie ai leva. Neʼe ina ui fenei: “Neʼe mole kei au tukugakoviʼi ia au. ʼI te mavae atu ʼo taku agahala, neʼe mavae ʼo talu ai. Ohage pe ko te ui e Sehova, ʼe ina huʼi atu te ʼu kavega mamafa ʼo ʼave mamaʼo atu ia au. ʼE mole ina toe fakaliliu mai anai.” ʼI te kua nofo ʼo te tagata fakapo ʼi te kolo ʼo te haofaki, neʼe mole kei ʼaoga ia ke tuʼania ki te tagata lagavaka naʼa haʼu ʼo tamateʼi. ʼO toe feia pe moka fakamolemole e Sehova ʼatatou agahala, ʼe mole ʼaoga ia ke tou tuʼania naʼa ina toe fakaliliu mai ʼatatou  agahala ʼo toe tauteaʼi ai tatou.—Lau ia Pesalemo 103:8-12.

15, 16. He koʼe ʼe feala ke tou falala ki te manavaʼofa ʼo Sehova?

¹⁵ ʼI te temi nei, kua lahi age te ʼu tupuʼaga ʼe tou maʼu ke tou falala ai ki te manavaʼofa ʼo Sehova ʼi te kau Iselaele ʼo te temi muʼa. Neʼe ui e Paulo ʼe ina logoʼi tona “fakaʼofaʼofa” ʼuhi ʼae ko tana mole fakalogo katoa kia Sehova. Neʼe ina ui fenei ai: “ ʼE au fakafetaʼi ki te ʼAtua ʼaki ia Sesu Kilisito totatou ʼAliki!” (Loma 7:25) He koʼe neʼe palalau feia? Logo la neʼe tauʼi e Paulo ʼona holi kovi, pea mo agahala ʼi muʼa atu, kae neʼe fakahemala. Koia ʼae neʼe tui papau ai neʼe fakamolemole e Sehova ʼana agahala ʼaki te sakilifisio faitotogi ʼo Sesu. Neʼe feala ke ina maʼu he leʼo ʼo loto ʼe maʼa pea mo te tokalelei ʼo te fakakaukau, he kua foaki e Sesu te totogi. (Hepeleo 9:13, 14) Ko Sesu, ʼi tona ʼuhiga Pelepitelo Lahi, kua feala “ke ina fakaʼateaina mai te agahala ia natou ʼae ʼe fakaovi ki te ʼAtua ʼaki ia ia, koteʼuhi ʼe maʼuli tuʼumaʼu ʼo kole ki te ʼAtua ke tokoni kia natou.” (Hepeleo 7:24, 25) ʼI te temi muʼa, ko te pelepitelo lahi neʼe tokoni ki te kau Iselaele ke natou tui papau ʼe fakamolemole anai e Sehova ʼanatou agahala. Pea ʼaki ia Sesu totatou Pelepitelo Lahi, ko te tahi ʼaia tupuʼaga ke tou tui papau ʼe tou maʼu “te manavaʼofa pea mo te ʼofa makehe moʼo tokoni mai ʼi tona temi totonu.”—Hepeleo 4:15, 16.

¹⁶ Ke maʼu hotatou nonoʼaga ia Sehova ʼe tonu ke tou tui papau ki te sakilifisio ʼo Sesu. ʼAua naʼa ke manatu neʼe foaki te totogi maʼa he hahaʼi kehe. ʼE tonu ke ke tui papau ʼe feala mo koe ke ke maʼu te ʼu lelei ʼo te sakilifisio. (Kalate 2:20, 21) ʼE tonu ke ke tui papau ʼe fakamolemole anai e Sehova ʼau agahala ʼaki te totogi. ʼE tonu ke ke tui papau ʼe ke maʼu anai te maʼuli heʼe gata ʼaki te totogi. Ko te sakilifisio ʼo Sesu ko te meʼa ʼofa ʼo Sehova kia koe.

17. He koʼe ʼe tonu ke tou kumi nonoʼaga ia Sehova?

¹⁷ ʼE tokoni mai te ʼu kolo ʼo te haofaki ke tou mahino ki te manavaʼofa ʼo Sehova. Ko te fakatuʼutuʼu ʼaia ʼe tou iloʼi ai ʼe taputapu te maʼuli ki te ʼAtua. Pea ʼe ina toe fakaha mai pe ʼe tokoni feafeaʼi te kau tagata ʼafeā kia tatou, mo te fakaʼuhiga ʼo te fakahemala moʼoni, pea he koʼe ʼe feala ke tou tui papau ʼe fakamolemole katoa e Sehova ʼatatou agahala. Tou kumi hotatou nonoʼaga ia Sehova, he ʼe mole ʼi ai he tahi age nonoʼaga. (Pesalemo 91:1, 2) ʼI te alatike ʼae ʼe hoa mai, ʼe tou vakaʼi ai anai pe ʼe tokoni feafeaʼi mai te ʼu kolo ʼo te haofaki ke tou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova, te faʼifaʼitakiʼaga lelei tukupau ʼo te faitotonu mo te manavaʼofa.