Tou Liʼaki Te ʼu Manatu ʼa Te Malama
“Kotou tokakaga, ke ʼaua naʼa fakapopulaʼi koutou e he tahi ʼaki te filosofia pea mo he ʼu manatu kaka mo vaʼiganoa. Ko te ʼu meʼa ʼaia, ʼe fakatafito ki te talatisio ʼa te tagata, mo te ʼu manatu ʼa te malamanei.” —KOLOSE 2:8.
KATIKO: 60, 26
1. Kotea ʼae neʼe tohi e te apositolo ko Paulo ki te kau Kilisitiano ʼo Kolose? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)
NEʼE faitohi te apositolo ko Paulo ki te kau Kilisitiano ʼo Kolose, lolotoga tana pilisoni ʼi te taʼu 60-61 H.T.S. Neʼe ina fakamahino age pe koʼe neʼe maʼuhiga ke natou maʼu ia “te mahino fakalaumalie,” ko tona fakaʼuhiga, ke natou maʼu te faʼahiga sio ʼa Sehova. (Kolose 1:9) Neʼe ui fenei e Paulo: “ ʼE au fai atu te ʼu palalau ʼaia ke ʼaua naʼa kakaʼi koutou e he tahi ʼaki he ʼu fakakaukau kaka. Kotou tokakaga, ke ʼaua naʼa fakapopulaʼi koutou e he tahi ʼaki te filosofia pea mo he ʼu manatu kaka mo vaʼiganoa. Ko te ʼu meʼa ʼaia, ʼe fakatafito ki te talatisio ʼa te tagata, mo te ʼu manatu ʼa te malamanei, kae ʼe mole fakatafito ia ki te ʼu akonaki ʼa Kilisito.” (Kolose 2:4, 8) Hili ia, pea neʼe fakamahino e Paulo pe koʼe ʼe hala ʼihi manatu kua maʼu e te tokolahi pea he koʼe ʼe natou leleiʼia. Ohage la, ʼaki te ʼu manatu ʼaia, ʼe lagi ui e te hahaʼi ʼe natou popoto peʼe lelei age natou ʼi ʼihi. Koia ʼae neʼe fai ai e Paulo tana tohi, ke tokoni ki te ʼu tehina ke natou tekeʼi mo liʼaki te ʼu manatu ʼa te malama mo te ʼu aga ʼae ʼe kovi.—Kolose 2:16, 17, 23.
2. He koʼe ʼe tou talanoa anai ki te ʼu faʼahiga manatu ʼa te malama?
2 Ko te hahaʼi ʼae ʼe natou maʼu te manatu ʼa te malama, ʼe mole natou tokagaʼi te ʼu pelesepeto ʼa Sehova. Koia ʼae ʼe tonu ai ke tou nonofo tokaga, naʼa fakavaivaiʼi tatatou falala ki te poto ʼo te ʼAtua e ʼanatou manatu. Pea tahi, kua mafola ia te manatu ʼa te malama ʼi te televisio, ʼi te Neti, ʼi te fale gaue pea mo te fale ako. Kotea ʼae ʼe feala ke tou fai ke mole tou maʼu te ʼu manatu ʼaia? ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou talanoa anai kia faʼahiga manatu ʼe nima ʼa te malama. Pea ʼe tou vakaʼi anai pe ʼe tou lava teteke feafeaʼi te ʼu manatu ʼaia.
ʼE ʼAOGA KOA KE TOU TUI KI TE ʼATUA?
3. Kotea te manatu ʼae ʼe leleiʼia e te tokolahi? Pea kotea tona tupuʼaga?
3 “Mole hoki au tui pe ki te ʼAtua ke au liliu ai ko he tahi ʼe agalelei.” ʼE lahi te ʼu fenua kua mafola ai te manatu ʼaia. Ko te hahaʼi ʼae ʼe manatu feia, neʼe lagi mole natou fakakaukau fakamalotoloto ʼo ʼuhiga mo te maʼuli moʼoni ʼa te ʼAtua. ʼE lagi natou leleiʼia te fai pe ʼo te meʼa ʼae ʼe natou loto ki ai. (Lau ia Pesalemo 10:4.) Pea ʼi te manatu ʼa ʼihi, ʼe natou popoto moka natou ui, “Mole hoki au tui pe ki te ʼAtua ke au liliu ai ko he tahi ʼe aga fakapotopoto.”
4. ʼE tou lava tokoni feafeaʼi ki he tahi ʼe ina ui ʼe mole ʼi ai he Tupuʼaga?
4 ʼE ko he manatu fakapotopoto koa te ui ʼae ʼe mole ’i ai he Tupuʼaga? Ko ʼihi, ʼe natou kumi ki te sienesia te haʼuʼaga ʼo te maʼuli, kae ʼe faigataʼa fau kia natou te sienesia. Kae ʼe faigafua pe te maʼu ʼo te tali. Ohage la, ʼe feala koa ke ha feia pe he ʼapi ʼi he koga meʼa? Kailoa ia. Koia, kapau ʼe ʼaoga he tahi moʼo laga he ʼapi, ʼe feafeaʼi age la ki te ʼu meʼa maʼuli ʼae ʼe faigataʼa age ʼonatou agaaga? Ohage la, kapau ʼe lavea tokita nima, ʼi ʼihi temi ʼe feala pe ke mapunu tokotahi. Kae, ko he ʼapi ʼe makafaʼafaʼa te kaupa, ʼe mole feala ke mapunu tokotahi. ʼO ha mai ai, ko Sehova ko totatou Tupuʼaga. ʼE tali fenei mai ʼi te Tohi-Tapu: “ ʼE mahino ia, ko te ʼu ʼapi fuli neʼe faʼu e he tahi, kae ko ia ʼae neʼe ina faʼu ia meʼa fuli ʼe ko te ʼAtua.”—Hepeleo 3:4.
5. Kotea tatatou manatu ki te ui ʼae ʼe mole hoki tou tui pe ki te ʼAtua ke tou iloʼi ai te meʼa ʼae ʼe lelei?
5 Kotea tatatou manatu ki te ui ʼae ʼe mole hoki tou tui pe ki te ʼAtua ke tou iloʼi ai te meʼa ʼae ʼe lelei? ʼE moʼoni, ʼe ui ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua ʼe toe aga fakapotopoto mo te hahaʼi ʼae ʼe mole tui kia te ia. (Loma 2:14, 15) Ohage la, ʼe feala pe ki he tahi ke fakaʼapaʼapa mo ʼofa ki ʼana matuʼā, kae kapau ʼe mole mulimuli ki te ʼu lekula ʼa Sehova ʼe ina toʼo anai he ʼu tonu ʼe mole lelei. (Esaia 33:22) Tokolahi te hahaʼi popoto ʼe natou tui papau ʼe ʼaoga mai te tokoni ʼa te ʼAtua ke pulihi ai te ʼu aluʼaga fakaʼofaʼofa ʼae ʼe hoko ʼi malamanei. (Lau ia Selemia 10:23.) Koia, ʼaua naʼa tou manatu ʼi he temi ʼe feala ke tou iloʼi te meʼa ʼae ʼe lelei kae mole tou tui ki te ʼAtua mo mulimuli ki ʼana lekula.—Pesalemo 146:3.
ʼE ʼAOGA KOA TE LOTU KIA TATOU?
6. Kotea te manatu ʼa te tokolahi ʼo ʼuhiga mo te lotu?
6 “ ʼE feala ke ke maʼuli fiafia tatau aipe pe ʼe mole ke kau ki he lotu.” ʼI te manatu ʼa te tokolahi, ko te lotu ʼe fakapiko pea ʼe mole maʼuhiga. Pea ʼe toe lahi te ʼu lotu ʼae ʼe akoʼi ai te ʼifeli, ʼe fakakinauʼi te hahaʼi ke foaki falā age, pea mo lagolago ki te kau fai politike. Koia ʼe mole tou punamaʼuli ai ki te kua ʼaʼasili ʼo te hahaʼi ʼae ʼe fiafia ʼi tanatou mole kau ki he lotu. ʼE lagi natou ui, “ ʼE au fia iloʼi ia te ʼAtua, kae ʼe mole au fia kau ki he lotu.”
7. ʼE ke lava maʼu feafeaʼi te fiafia ʼaki te lotu moʼoni?
7 ʼE tou fiafia moʼoni koa mo kapau ʼe mole tou kau ki he lotu? ʼEi, mo kapau ʼe mole tou kau ki te lotu hala. Kae ʼe hoki fiafia moʼoni pe he tahi mo kapau ʼe kaumeʼa mo Sehova, “te ʼAtua fiafia.” (1 Timoteo 1:11) Ko meʼa fuli ʼae ʼe fai e Sehova ʼe ʼaoga ki te hahaʼi. ʼE tou fiafia mo tatou ʼae ko ʼana kaugana, he ʼe tou kumi he ʼu faigamalie ke tou tokoni ai ki te hahaʼi. (Gaue 20:35) Ohage la, tou fakakaukauʼi age muʼa pe ʼe kotea te tokoni ʼe feala ke maʼu e he kiʼi famili ʼi te tauhi moʼoni ke maʼuli fiafia. ʼE akoʼi ai tatou ke tou fakaʼapaʼapa mo tou nonofo agatonu ki totatou ʼohoana. Pea ʼe toe akoʼi ai tatou ke tou fakaʼapaʼapa ki ʼatatou fanau, mo tou ʼoʼofa moʼoni ki totatou kiʼi famili. ʼE tokoni te tauhi moʼoni ki te hahaʼi ʼa Sehova ke natou gaue fakatahi ʼi te tokalelei ʼi te kokelekasio, pea ke natou ʼoʼofa ki ʼonatou tehina mo tuagaʼane.—Lau ia Esaia 65:13, 14.
8. ʼE tokoni feafeaʼi mai ia Mateo 5:3 ke tou mahino pe ʼe kotea ʼae ʼe feala ke fiafia moʼoni ai te hahaʼi?
8 Kae ʼe feala koa ke fiafia moʼoni he tahi mo kapau ʼe mole tauhi ki te ʼAtua? Kotea ʼae ʼe feala ke maʼuli fiafia ai te hahaʼi? ʼE leleiʼia e ʼihi tanatou gaue, peʼe ko te faigaoʼi peʼe ko te ʼu fakafiafia. Pea ko ʼihi ʼe natou logo fimalie ʼi tanatou tokakaga ʼae ki tonatou famili mo ʼonatou kaumeʼa. ʼE moʼoni, ʼe fakatupu fiafia te ʼu aluʼaga ʼaia, kae ʼe mole ko te ʼu meʼa pe ʼaia ʼae ʼe ʼaoga ki te maʼuli. ʼE mole tou hage ko te ʼu manu, koia ʼae ʼe feala ai ke tou ako ke tou iloʼi totatou Tupuʼaga pea mo tou tauhi kia te ia. Koteʼuhi neʼe ina fakatupu tatou ʼaki te fealagia ʼae ke tou fai te faʼahi ʼaia pea ke tou maʼuli fiafia ai. (Lau ia Mateo 5:3.) Ohage la, ka tou fakatahitahi mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane ʼo tauhi kia Sehova, ʼe tou maʼu ai te fiafia pea mo he fakalotomalohi. (Pesalemo 133:1) ʼE tou toe fiafia foki, he ʼe tou kau ki he fale tau tehina fakamalamanei, ʼe tou taupau ai ke maʼa ʼotatou maʼuli, pea ʼe tou maʼu ai tatatou ʼamanaki ki te ka haʼu.
ʼE ʼAOGA KOA HE ʼU LEKULA KI ʼATATOU AGA?
9. (1) Kotea te manatu ʼa te tokolahi ʼo ʼuhiga mo te ʼu felaveʼi fakasino? (2) He koʼe ʼe tapuʼi ’i te Folafola ʼa te ʼAtua te felaveʼi fakasino mo he tahi, kae mole ko tokita ʼohoana?
9 “Kotea ʼae ʼe kovi ai takita momoe mo he tahi kae mole ko tokita ʼohoana?” ʼE feala ke fehuʼi fenei atu te hahaʼi: “He koʼe kua ke fia agatonu feia koe? Fakaʼaogaʼi tou temi.” Kae ʼe tapuʼi ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua ia te ʼu felaveʼi fakasino heʼe ʼaoga. * (Vakaʼi te kiʼi nota.) (Lau ia 1 Tesalonika 4:3-8.) Pea ko Sehova ʼae ʼe tonu ke ina fai te ʼu lao he neʼe ina fakatupu tatou. Neʼe ina ui, ʼe fakagafua pe te ʼu felaveʼi fakasino ki he tagata mo he fafine kua nā ʼohoana. ʼE fakatuʼu e Sehova he ʼu lao maʼa tatou he ʼe ʼofa ia tatou. Pea ʼe ina iloʼi ʼe lelei age anai ʼotatou maʼuli mo kapau ʼe tou mulimuli ki te ʼu lao ʼaia. ʼE toe ʼaʼasili anai te ʼofa, mo te fakaʼapaʼapa, mo te lotofimalie ʼi he loto famili ʼe fakalogo ki te ʼu lao ʼa te ʼAtua. Kae ʼe tauteaʼi anai e te ʼAtua ia natou ʼae ʼe talagataʼa ki ʼana lao kae kua natou malama ki ai.—Hepeleo 13:4.
10. ʼE lava tekeʼi feafeaʼi e he Kilisitiano ia te ʼu felaveʼi fakasino heʼe ʼaoga?
10 ʼE akoʼi mai ʼi te Tohi-Tapu pe ʼe feafeaʼi hatatou teteke te ʼu felaveʼi fakasino heʼe ʼaoga. ʼE feala ke tou fai te faʼahi ʼaia ʼaki tatatou tokakaga ki te ʼu meʼa ʼae ʼe tou sioʼi. Neʼe ui fenei e Sesu: “Ko he tahi ʼe haga sio ki he fafine ʼo holi malohi ki ai, kua tono ia ʼi tona loto. Kapau ʼe ke higa ʼuhi ko tou mata mataʼu, haga ʼo kapeʼi pea mo ke li mamaʼo.” (Mateo 5:28, 29) Koia, ʼe mole tonu ke tou sioʼi te ʼu pāki peʼe ko te ʼu ʼata heʼe ʼaoga. ʼO toe feia ki te fakalogo ʼo te ʼu musika ʼae ʼe ina fakalotomalohiʼi te ʼu aga heʼe ʼaoga. Neʼe ui fenei e te apositolo ko Paulo: “Kotou tamateʼi ʼokotou koga sino ʼae ʼe tupu ai te ʼu holi ki te ʼu felaveʼi fakasino heʼe ʼaoga.” (Kolose 3:5) ʼE toe ʼaoga foki ke tou tokakaga ki te ʼu meʼa ʼae ʼe tou manatu mo palalau ki ai.—Efeso 5:3-5.
ʼE TONU KOA KE TOU TOKAKAGA TAFITO KI HE GAUE PEʼE KO HE TUʼULAGA ’I TE MALAMA?
11. He koʼe ʼe feala anai ke tou fia maʼu hatatou gaue ʼe lelei?
11 “ ʼE ke maʼuli fiafia anai moka ke maʼu hau gaue ʼe lelei.” ʼE uga tatou e te hahaʼi ke tou fakaʼaogaʼi totatou temi mo totatou malohi ki he gaue ʼo te malama. Kae tafito ki he gaue ʼe feala ke tou logona mo maʼu koloa ai. ʼI te manatu ʼa te tokolahi, ʼe hoki tou maʼuli fiafia mo kapau ʼe tou maʼu hatatou gaue ʼe lelei. Koia ʼe feala pe ke tou maʼu te manatu ʼaia.
12. ʼE ke maʼuli fiafia anai koa moka ke maʼu hau gaue ʼe ke logona ai?
12 ʼE moʼoni koa te ui ʼae ʼe tou toe maʼuli fiafia anai mo kapau ʼe tou maʼu he gaue ʼe tou logona ai? Kailoa ia. Tou fakakaukauʼi age muʼa te aluʼaga ʼaeni. Neʼe loto e Satana ke maʼuhiga pea mo logona. Logo la, neʼe ina maʼu te meʼa neʼe loto ki ai, kae ʼe mole fiafia ia he ʼe itaita. (Mateo 4:8, 9; Fakaha 12:12) Kae, tou fakakaukauʼi te fiafia ʼae ʼe tou logoʼi moka tou tokoni ki ʼihi ke natou iloʼi te ʼAtua mo te ʼamanaki taulekaleka ʼae neʼe ina fakapapauʼi mai. ʼE mole feala ke ke maʼu te maʼuli fiafia ʼaia ʼaki he gaue peʼe ko he tuʼulaga ʼi te malama. Pea tahi, ke maʼu e te hahaʼi hanatou gaue ʼe lelei, ʼe natou fakataupiepie, agamalohi peʼe natou maheheka ki ʼihi. Kae ʼe mole natou fiafia aipe. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu, ʼe natou ‘tuli te matagi.’—Ekelesiasi 4:4.
13. (1) ʼE tonu ke feafeaʼi tatatou faʼahiga manatu ʼo ʼuhiga mo tatatou gaue? (2) Kotea ʼae neʼe tupu ai te fiafia moʼoni ʼa te apositolo ko Paulo?
13 ʼE moʼoni, ʼe tonu ke tou gaue moʼo taupau totatou maʼuli. Pea ʼe mole kovi te filifili ʼo te gaue ʼae ʼe tou leleiʼia. Kae ʼe mole tonu ke tou fakamaʼuhigaʼi pe tatatou gaue. Neʼe ui fenei e Sesu: “ ʼE mole feala ke kaugana he tahi ki he ʼu pule ʼe toko lua. Koteʼuhi ʼe fehiʼa anai ki te tahi kae ʼofa ia ki te tahi, peʼe pipiki anai ki te tahi kae ina meʼa noaʼi te tahi. ʼE mole feala ke kotou kaugana ki te ʼAtua pea mo te Paʼaga.” (Mateo 6:24) Ka tou tauhi kia Sehova pea mo tou akoʼi te Tohi-Tapu ki te hahaʼi, ʼe tou maʼu ai anai he toe fiafia. Neʼe maʼuliʼi e te apositolo ko Paulo te aluʼaga ʼaia. ʼI tana kei tupulaga, neʼe ina fia maʼu he gaue peʼe ko he tuʼulaga ʼe maʼuhiga ai. Kae ki muli age neʼe liliu leva ko he tahi ʼe ina fai ni tisipulo. Neʼe ina maʼu ai te fiafia moʼoni ʼi tana sio ki te fetogi ʼo te maʼuli ʼa te hahaʼi ʼaki te logo lelei ʼa te ʼAtua. (Lau ia 1 Tesalonika 2:13, 19, 20.) ʼE mole feala ke tou maʼu te fiafia moʼoni ʼaia ʼi he gaue peʼe ko he tuʼulaga ʼi te malama.
ʼE FEALA KOA HATATOU FAKATOKATOKA TE ’U FIHIFIHIA ʼO TE MALAMA?
14. He koʼe ʼe leleiʼia e te hahaʼi te manatu ʼae ʼe feala ke fakatokatoka e te tagata ʼona fihifihia?
14 “ ʼE feala ke fakatokatoka e te hahaʼi ʼonatou fihifihia.” ʼE leleiʼia te manatu ʼaia e te tokolahi. Kotea tona tupuʼaga? He ʼe kapau ʼe moʼoni te manatu ʼaia, ʼe mole ʼaoga anai ke tou fakalogo ki te takitaki ʼa te ʼAtua. Pea ʼe tou fai pe anai te meʼa ʼae ʼe tou loto ki ai. Neʼe lagi kua ke logo ki te ui ʼa te hahaʼi, kua siʼisiʼi ifo te ʼu tau, te talagataʼa ki te ʼu lao, te mahaki, mo te hahaʼi masisiva. ʼE ui fenei ʼi te sivi neʼe fai: “Kua lelei age te maʼuli ʼa te hahaʼi, koteʼuhi kua natou fakatotonu ke natou fakaliliu te kele ko he nofoʼaga ʼe lelei age.” ʼE moʼoni koa te faʼahi ʼaia? Kua mahino leva koa te hahaʼi pe ʼe feafeaʼi te fakatokatoka ʼo te ʼu fihifihia ʼo te malama? Tou vakaʼi te ʼu fihifihia ʼaia.
15. He koʼe ʼe tou lava ui ʼe kovi ʼaupito te ʼu fihifihia ʼo te malamanei?
15 Kua fakatokatoka koa e te tagata ia te ʼu tau? Ko te toko 60 miliona tupu hahaʼi ʼae neʼe mamate lolotoga te ʼUluaki pea mo te Lua Tau Fakamalamanei. Lolotoga te taʼu 2015, ko te toko 12 miliona tupu hahaʼi ʼae neʼe tonu ke feholaki ʼi ʼonatou ʼapi ʼuhi ko te tau peʼe ko te fakataga. ʼO fakatahiʼi mai, ko te toko 65 miliona hahaʼi ʼae neʼe tonu ke mavae mai ʼi ʼonatou ʼapi. Kae ʼe feafeaʼi ki te maumauʼi ʼo te ʼu lao? ʼI ʼihi fenua, kua siʼisiʼi ifo ʼihi aga ʼae ʼe tauteaʼi e te lao. Kae kua ʼaʼasili te ʼu agakaka ʼae ʼe fai ʼaki te Neti, te ʼu agamalohi ʼae ʼe hoko ʼi te ʼu loto fale, te ʼu fakahoko agatuʼu, mo te agakaka. ʼE feafeaʼi ki te mahaki? ʼE moʼoni, kua maʼu te ʼu
faitoʼo ki ʼihi mahaki. Kae ʼi te taʼu 2013, neʼe lau, ʼi te taʼu fuli ko te toko hiva miliona hahaʼi ʼe mamate kae heʼeki natou taʼu 60 ʼuhi ko te mahaki mafu, te pa ʼo he ua ʼi te ʼuto, te kosea, te hela, mo te suka. Pea ʼe feafeaʼi age la ki te maʼuli masiva? ʼE ui e te Banque mondiale, ko te lahi ʼo te hahaʼi masisiva ʼaupito ʼi te fenua pe ʼae ʼo Afelika, ʼe lau ko te toko 280 miliona hahaʼi ʼi te taʼu 1990 ki te toko 330 miliona hahaʼi ʼi te taʼu 2012.16. (1) He koʼe ʼe feala pe ke fakatokatoka te ʼu fihifihia ʼo te malama e te Puleʼaga ʼo te ʼAtua? (2) Kotea ʼe ui e Esaia mo te tagata faipesalemo ʼo ʼuhiga mo te ʼu gaue ka fakahoko anai e te Puleʼaga?
16 ʼE mole tou punamaʼuli ki te ʼu aluʼaga ʼae ʼe hoko moʼoni ʼi te malama. He ʼe ko te maʼuli fakaekonomika pea mo te ʼu kautahi fakapolitike, ʼe takitaki e ni hahaʼi ʼe manatu pe kia natou totonu. Pea ʼe mole feala ke natou pulihi te tau, te talagataʼa ki te lao, te mahaki, mo te maʼuli masiva. Ko te Puleʼaga pe ʼo te ʼAtua ʼae ʼe feala ke ina fakahoko te faʼahi ʼaia. Tou fakakaukauʼi age muʼa pe ʼe kotea ʼae ka fai anai e Sehova maʼa te malamanei. ʼE pulihi anai e tona Puleʼaga te ʼu fihifihia fuli ʼae ʼe tupu ai te ʼu tau. Ohage la, ko te manatu pe ʼae kia kita, te agakaka, te lagolago pe ʼae ki tona fenua, te lotu hala, pea mo Satana. (Pesalemo 46:9, 10) ʼE pulihi anai e te Puleʼaga te kau talagataʼa ki te lao. Ia ʼaho nei, ʼe akoʼi e te Puleʼaga ʼa te ʼAtua ia te toko lauʼi miliona hahaʼi ke natou feʼofaʼofani mo fefalalaʼaki. Ko te Puleʼaga pe ʼaia ʼe ina lava fakahoko te faʼahi ʼaia. (Esaia 11:9) Kua vave pulihi pe e Sehova ia te mahaki kae ina fakaliliu te hahaʼi fuli ʼo haohaoa. (Esaia 35:5, 6) ʼE ina pulihi anai te maʼuli masiva. Pea ʼe ina fakafealagia anai ki te hahaʼi fuli ke natou maʼu he maʼuli fiafia pea ke natou maʼu he ʼu felogoi lelei pea mo ia. ʼE mole maʼuhiga age koa la te faʼahiga maʼuli ʼaia ʼi te ʼu koloa?—Pesalemo 72:12, 13.
KE KE ‘ILOʼI TE FAʼAHIGA TALI ʼAE ʼE TONU KE KE FAI’
17. ʼE feafeaʼi hau lava tekeʼi te ʼu manatu ʼa te malama?
17 Kapau ʼe ke logo ki he manatu ʼe leleiʼia e he tokolahi, kae ʼe ina ʼahiʼahiʼi tau tui, vakaʼi pe ʼe kotea ʼae ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te manatu ʼaia. Palalau ki he tehina peʼe ko he tuagaʼane kua fotufotuʼa ʼo ʼuhiga mo te manatu ʼaia. Fakakaukauʼi pe koʼe ʼe leleiʼia e te hahaʼi te manatu ʼaia, pe koʼe ʼe hala te manatu ʼaia. Hili ia, toe fakakaukauʼi pe ʼe feafeaʼi hau tekeʼi te manatu ʼaia. ʼE feala ke tou puipui ia tatou mai te ʼu faʼahiga manatu ʼa te malama ʼaki tatatou mulimuli ki te ʼu palalau ʼaeni ʼa Paulo: “Kotou haga maʼuʼuli fakapotopoto ʼi takotou felogoi mo natou ʼae ʼo tuʼa . . . ke kotou iloʼi ai te faʼahiga tali ʼae ʼe tonu ke kotou fai ki he tahi.”—Kolose 4:5, 6.
^ pal. 9 ʼI ʼihi fakaliliu ʼo te Tohi-Tapu ʼe maʼu ai te ʼu vaega ʼo Soane 7:53–8:11. Kae neʼe mole tohi te ʼu vaega ʼaia ʼaki te takitaki ʼa te ʼAtua. Ko ʼihi neʼe natou lau te ʼu vaega ʼaia, ʼo natou maʼu ai te manatu hala ʼae ʼe feala pe ke fakamauʼi ia ia ʼae neʼe tono e he tahi ʼe haohaoa. Kae ʼi te lao ʼae neʼe foaki e te ʼAtua ki te kau Iselaele ʼe ui fenei ai: “Kapau e mau anai he tagata ae e momoe mo he fafine ohoana, e na mamate toko lua anai.”—Tetelonome 22:22.