1. Kotea ʼae ʼe logoʼi e Sehova ʼo ʼuhiga mo ʼana kaugana?

 KOTEA ʼae ʼe tokagaʼi e Sehova moka sio ifo ki ʼana kaugana ʼi te kele? ʼE ina iloʼi ʼotatou fiafia pea mo ʼotatou mamahi. (Pes. 37:18) Ka sio ʼe tou faiga ke tou tauhi age kia te ia logo la ʼe tou mamahi ʼaupito, ʼe fiafia ʼaupito ia. Kae ʼe mole gata ai, ʼe fia tokoni mai pea mo ina fakalotofimalieʼi tatou.

2. Kotea ʼae ʼe fai e Sehova maʼa natou ʼae ʼe lotomamahi? Pea kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke fua lelei ai kia tatou?

² ʼE ui ʼi te Pesalemo 147:3 ʼe ‘haʼi e Sehova te ʼu lavea’ ʼo natou ʼae ʼe lotomamahi. ʼE fakaha ʼi heni, ko Sehova ʼe tokaga lelei kia natou ʼae ʼe lotomamahi ʼaupito. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke fua lelei ai kia tatou? Tou toʼo he faʼifaʼitaki. ʼE feala ke lahi te ʼu gaue ʼa he toketa faiva moʼo tokoni ki he tahi neʼe lavea. Kae kapau ʼe loto e ia ʼae neʼe lavea ke fua lelei ki ai, ʼe tonu anai ke fakalogo ki te ʼu fakatotonu ʼa te toketa. ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou vakaʼi anai pe kotea ʼae ʼe ui e Sehova ʼi tana Folafola ʼo ʼuhiga mo natou ʼae ʼe lotomamahi ʼaupito, pea mo feafeaʼi hatatou maʼuliʼi ʼana tokoni ʼaia.

ʼE FAKAMANATUʼI MAI E SEHOVA ʼE TOU MAʼUHIGA KIA TE IA

3. He koʼe ʼe manatu ʼihi ʼe mole honatou ʼuhiga?

³ ʼE tou maʼuʼuli ʼi he malama mole kei maʼu ai te ʼofa. Koia, tokolahi ai te hahaʼi ʼe natou manatu ʼe mole honatou ʼuhiga. ʼE ui fenei e he tuagaʼane ʼe higoa ko Helen a: “Neʼe au lahilahi ake ʼi he famili ʼe mole maʼu ai ia te ʼofa. Neʼe agamalohi taku tamai, pea ʼi te ʼaho fuli neʼe ina ui tuʼumaʼu mai ʼe mole homatou ʼuhiga.”  Ohage ko Helen, neʼe lagi neʼe gaohi koviʼi koe, peʼe laukoviʼi pe neʼe fai atu he ʼu palalau peʼe ko ni ʼu aga ʼo ke logoʼi ai ʼe mole ʼofainaʼi koe. Kapau koia, ʼe lagi faigataʼa kia koe hau tui ʼe ʼi ai he tahi ʼe tokaga moʼoni kia koe.

4. Ka tou lau ia Pesalemo 34:18, kotea ʼae ʼe fakapapauʼi mai ai e Sehova?

⁴ Kapau neʼe gaohi koviʼi koe e ʼihi, ke ke manatuʼi ʼe ʼofa Sehova ia koe pea ʼe ke maʼuhiga kia te ia. ʼE ‘ovi kia natou ʼae ʼe lotomamahi.’ (Lau ia Pesalemo 34:18.) Kapau ʼe ke “lotovaivai,” manatuʼi neʼe sio ia Sehova ki te ʼu meʼa lelei ʼae ʼi tou loto. Pea neʼe ko ia ʼae neʼe ina taki mai ia koe kia te ia. (Soa. 6:44) ʼE fia tokoni tuʼumaʼu kia koe he ʼe ke maʼuhiga ʼaupito kia te ia.

5. Kotea ʼe tou ako mai te aga ʼae ʼa Sesu kia natou ʼae neʼe fehiaʼinaʼi e ʼihi?

⁵ ʼE feala ke tou iloʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe logoʼi e Sehova ʼaki te faʼifaʼitaki ʼa Sesu. ʼI tana faifakamafola ʼi te kele, neʼe tokagaʼi e Sesu ia natou ʼae neʼe fehiʼaʼinaʼi e ʼihi, pea neʼe agalelei mo manavaʼofa mo natou ʼaia. (Mat. 9:9-12) Neʼe ʼi ai te fafine neʼe fakaʼamu ke fakamalolo he neʼe kovi tona mahaki. Pea ʼi tana fa ki te kofu ʼo Sesu, neʼe ina fakalotofimalieʼi ia ia pea mo vikiʼi ʼuhi ko tana tui. (Mko. 5:25-34) Neʼe fakaʼata lelei e Sesu ia te ʼuluagaaga ʼo tana Tamai. (Soa. 14:9) Koia, ʼe feala ke ke tui papau ʼe fiafia ia Sehova ʼo ʼuhiga mo koe, pea ʼe ina tokagaʼi ʼou kalitate, ʼo feia mo tau tui pea mo tou ʼofa kia te ia.

6. Kotea ʼae ʼe feala ke fai e he tahi mo kapau ʼe ina logoʼi tuʼumaʼu ʼe mole hona ʼuhiga?

⁶ Kotea ʼe feala ke ke fai mo kapau ʼe ke logoʼi tuʼumaʼu ʼe mole hou ʼuhiga? Lau he ʼu vaega Tohi-Tapu ʼe ina fakamanatuʼi atu ʼe ke maʼuhiga kia Sehova pea ke metitasio ki ai. b (Pes. 94:19) ʼAua naʼa ke fakatatau ia koe ki ʼihi pea mo fai he fakatuʼutuʼu kae ʼe mole ke lavaʼi. ʼE mole kole mai e Sehova ke tou fai he ʼu meʼa ʼe  mole tou lavaʼi. (Pes. 103:13, 14) Kapau neʼe gaohi koviʼi koe ʼi muʼa atu, ʼaua naʼa ke tukugakoviʼi ia koe ʼuhi ko te aga ʼae neʼe fai atu. Ke ke manatuʼi ʼe tukugakoviʼi e Sehova ia natou ʼae neʼe fai natou atu he ʼu meʼa ʼe kovi, kae ʼe mole ko koe. (1 Pet. 3:12) ʼE ui fenei e Sandra ʼae neʼe gaohi koviʼi ʼi tana kei veliveli: “ ʼE au kole tuʼumaʼu pe kia Sehova ke tokoni mai ke au sio ki te ʼu kalitate ʼae ʼe sio ki ai ia au.”

7. ʼE tokoni feafeaʼi mai ia te ʼu aluʼaga ʼae neʼe hoko kia tatou ʼi muʼa atu ki tatatou tauhi ʼae kia Sehova?

⁷ Ke ke iloʼi ʼe feala ke fakaʼaogaʼi koe e Sehova moʼo tokoni ki ʼihi. Neʼe ina tuku atu te pilivilesio ʼae ke ke kauga gaue mo ia ʼi te gaue faifakamafola. (1 Ko. 3:9) ʼE mahino ia, ʼe ke lotomahino anai ki ʼihi ʼo feia mo te ʼu meʼa ʼae ʼe natou logoʼi ʼuhi ko te ʼu aluʼaga ʼae neʼe ke tau mo ia ʼi tou maʼuli. ʼE feala hau tokoni lahi kia natou. Ko Helen ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi muʼa atu, neʼe tokoni ki ai ʼihi pea ʼi te temi nei, kua feala mo ia hana tokoni ki ʼihi. ʼE ina ui fenei: “ ʼI muʼa atu, neʼe au logoʼi tuʼumaʼu ʼe mole hoku ʼuhiga kae neʼe fakafealagia e Sehova ke au logoʼi hoku ʼofainaʼi, pea ʼe ina fakaʼaogaʼi au moʼo tokoni ki ʼihi.” ʼI te temi nei, ʼe fiafia ia Helen ʼi tana pionie katoa.

ʼE LOTO E SEHOVA KE TOU TALI TANA LOTOFAKAMOLEMOLE

8. Kotea te fakapapau ʼe tou maʼu ia Esaia 1:18?

⁸ ʼE tuʼania ʼihi kaugana ʼa Sehova ki te ʼu agahala neʼe natou fai ʼi muʼa atu, peʼe ʼi muʼa peʼe hili ʼo tanatou papitema. Kae ʼaua naʼa galo kia tatou, neʼe foaki mai e Sehova te totogi ʼuhi ko tona ʼofa mamahi ʼae kia tatou. ʼE ina loto ke tou tali tana meʼa ʼofa. ʼE fakapapauʼi mai e Sehova, ka kua tou “fakatokatoka” c mo ia pea ʼe ina fakamolemole katoa anai ʼatatou agahala. (Lau ia Esaia 1:18.) ʼI manavaʼofa leva ʼo Sehova ʼi tana mole kei manatuʼi te ʼu agahala neʼe tou fai ʼi muʼa atu. Pea tahi, ʼe mole ina galoʼi ʼi he temi te ʼu gaue lelei ʼae neʼe tou fai. ​—Pes. 103:9, 12; Hep. 6:10.

9. He koʼe ʼe tonu ke tou faiga ke tou tokakaga tafito ki te ʼu meʼa ʼae ʼi te temi nei mo ʼae ʼi te ka haʼu kae mole ko te ʼu meʼa ʼae kua ʼosi?

⁹ Kapau ʼe ke fakahemala ki te ʼu meʼa ʼae neʼe ke fai ʼi muʼa atu, faiga ke ke tokaga tafito ki te ʼu meʼa ʼae ʼe ke fai ʼi te temi nei mo ʼae ʼi te ka hau kae mole ko te ʼu meʼa ʼae kua ʼosi. Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼa te apositolo ko Paulo. Neʼe fakahemala ʼi tana fakatagaʼi kovi ia te ʼu tehina mo tuagaʼane, kae neʼe ina iloʼi kua fakamolemole age ia Sehova ki ai. (1 Tim. 1:12-15) Koia, neʼe hoko atu pe koa ia tana manatuʼi ia te ʼu agahala neʼe ina fai ʼi muʼa atu? Kailoa ia. Neʼe mole ina toe manatuʼi, ohage pe ko te ʼu meʼa ʼae neʼe ina fai ʼi te temi ʼae neʼe fakaʼapaʼapaʼi ai ʼi tona ʼuhiga Faliseo. (Flp. 3:4-8, 13-15) Neʼe tokaga tafito pe ia Paulo ki tana minisitelio ʼaki he faʼafai pea mo sioʼi te ka haʼu. Ohage ko Paulo, ʼe mole feala ke ke fetogi ia te ʼu meʼa ʼae neʼe ke fai ʼi muʼa atu. Kae ʼe feala hau fakakololiaʼi ia Sehova ʼi te temi nei pea mo sioʼi fakamamaʼu te ka haʼu taulekaleka ʼae neʼe ina fakapapauʼi atu.

10. Kotea ʼae ʼe feala ke tou fai mo kapau neʼe mamahi ʼihi ʼuhi ko te ʼu meʼa ʼae neʼe tou fai ʼi muʼa atu?

¹⁰ ʼE lagi ʼe ke mamahi ʼuhi ko he ʼu meʼa neʼe ke fai ʼi muʼa atu ʼo mamahi ai ʼihi. Kotea ʼe feala ke tokoni atu ke ke fai ia meʼa fuli ʼe ke lavaʼi moʼo fakatokatoka te fahaʼi ʼaia, kae tafito ke ke fakamalotoloto moka ke faifakalelei? (2 Ko. 7:11) Kole kia Sehova ke tokoni kia natou ʼae neʼe mamahi ʼuhi ko te ʼu meʼa ʼae neʼe ke fai. ʼE feala ke tokoni atu kia koe pea mo natou ʼae neʼe ke fakamamahiʼi ke kotou faʼa kataki pea mo toe maʼu te tokalelei.

11. Kotea te ako ʼe tou taʼofi mai te faʼifaʼitaki ʼo te polofeta ko Sonasi? (Vakaʼi mo te pāki ʼo te takafi.)

 ¹¹ ʼE ke taʼofi he ʼu ako mai te ʼu hala ʼae neʼe ke fai ʼi muʼa atu. ʼE ke tuku ia Sehova ke ina fakaʼaogaʼi koe ʼo mulimuli ki tona finegalo. Tou toʼo te faʼifaʼitaki ʼo te polofeta ko Sonasi. Neʼe mole alu ia ki Ninive ohage ko tona fakatotonu age e te ʼAtua, kae neʼe hola Sonasi ia ki he tahi fahaʼi. Neʼe fakatonutonuʼi e Sehova ia Sonasi pea neʼe ina maʼu he ako mai tana hala ʼaia. (Son. 1:1-4, 15-17; 2:7-10) Neʼe mole lituʼa ia Sehova kia Sonasi. Neʼe ina toe tuku age he faigamalie ke alu ki Ninive, pea neʼe fakalogo lelei leva ia Sonasi. Logo la neʼe fakahemala ki tana hala ʼae neʼe ina fai ki muʼa atu, kae neʼe ina fai pe te meʼa ʼae neʼe kole age e Sehova.​—Son. 3:1-3.

ʼE FAKALOTOFIMALIEʼI TATOU E SEHOVA ʼAKI TONA LAUMALIE

12. ʼE feafeaʼi he foaki mai e Sehova te tokalelei moka hoko kia tatou he malaʼia? (Filipe 4:6, 7)

¹² ʼAki tona laumalie maʼoniʼoni, ʼe fakalotofimalieʼi tatou e Sehova moka hoko kia tatou he malaʼia. Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼo Ron mo Carol. Neʼe fakamate tanā tama. ʼE nā fakamatala fenei: “Neʼe kua ma tau mo he ʼu aluʼaga faigataʼa kae ko ia ʼaeni ʼe kovi age la ia. Neʼe lahi te ʼu po neʼe mole ma momoe ai, koia neʼe ma faikole ai mo logoʼi te tokalelei ʼae ʼe talanoa ki ai ia Filipe 4:6, 7.” (Lau.) Ka ke tau mo he aluʼaga faigataʼa, avahi tou loto kia Sehova ʼi te faikole ʼi te temi fuli pe. (Pes. 86:3; 88:1) Ke ke kole tuʼumaʼu kia Sehova tona laumalie maʼoniʼoni, pea ʼe mole ina meʼa noaʼi anai ʼau kole.​—Luka 11:9-13.

13. ʼE tokoni feafeaʼi mai te laumalie maʼoniʼoni ke tou haga tauhi agatonu kia Sehova? (Efeso 3:16)

¹³ Neʼe kua ke tau koa mo he aluʼaga faigataʼa neʼe ina fakalotovaivaiʼi ai koe? ʼE feala ke tokoni atu te laumalie maʼoniʼoni ke ke maʼu te malohi ke hoko atu tau tauhi agatonu kia Sehova. (Lau ia Efeso 3:16.) Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ko te kiʼi tuagaʼane ʼe higoa ko Flora. Ko ia mo tona ʼohoana neʼe nā misionea. Neʼe alu tona ʼohoana mo te tahi pea neʼe nā mavete leva. ʼE ina ui fenei: “Neʼe au lotomamahi ʼaupito ʼi te aga ʼae neʼe ina fai mai. Pea mole feala ia ke au galoʼi. Neʼe au faikole kia Sehova ke ina foaki mai tona laumalie maʼoniʼoni ke feala ke au faʼa kataki. Neʼe foaki mai e Sehova te meʼa ʼae ʼe ʼaoga mai kia au moʼoku fakalotofimalie, pea ke au tauʼi te aluʼaga ʼaia neʼe hage mai ʼi te kamata ʼe mole au lava katakiʼi.” ʼE logoʼi e Flora ia te tokoni age ʼa te ʼAtua ke lotofalala, pea ʼe haga tokoni anai ki ai ʼi tona ʼu ʼahiʼahi fuli. ʼE ina toe ui fenei: “ ʼE au fakaʼuhiga kia au te ʼu palalau ʼae ia Pesalemo 119:32: ‘ ʼE au mulimuli fakamalotoloto anai ki te ala ʼo ʼau fakatotonu, he ʼe ke tofa tona ala ʼi toku loto.’ ”

14. ʼE feafeaʼi hatatou tuku te laumalie ʼo te ʼAtua ke gaue ia tatou?

¹⁴ ʼI tau ʼosi kole te laumalie maʼoniʼoni ʼo Sehova, kotea ʼae ʼe tonu ke ke fai? Ke ke kau ki he ʼu gaue ʼe feala anai ki te laumalie ʼo te ʼAtua ke gaue ia koe. Ohage la, ko te kau ki te ʼu fono pea mo te gaue faifakamafola, mo lau te Folafola ʼa Sehova ʼi te ʼaho fuli. (Flp. 4:8, 9) ʼE tokoni atu anai ke ke metitasio ki ʼana manatu. ʼI tau lautohi ʼaia, tokagaʼi he ʼu hahaʼi ʼi te Tohi-Tapu neʼe tau mo ni ʼu ʼahiʼahi pea mo metitasio ki te faʼahiga tokoni ʼa Sehova kia natou ke natou lava ʼutakiʼi. Ko Sandra, ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi muʼa atu, neʼe lahi te ʼu aluʼaga faigataʼa ʼaupito neʼe tau mo ia. ʼE ina ui fenei: “Neʼe malave ʼosi kia au te hisitolia ʼo Sosefo. Neʼe mole ina tuku te ʼu ʼahiʼahi ʼo te ʼu aga heʼe faitotonu ke ina maumau ai ʼana felogoi mo Sehova.”​—Sen. 39:21-23.

ʼE FAKALOTOFIMALIEʼI TATOU E SEHOVA ʼAKI ʼOTATOU TEHINA MO TUAGAʼANE

15. Ko ai ʼe feala ke ina fakalotofimalieʼi tatou? Pea ʼe feafeaʼi hanatou tokoni mai? (Vakaʼi mo te pāki.)

¹⁵ Ka tou lotomamahi, ʼe feala ke liliu ʼotatou tehina mo tuagaʼane ko “he tokoni malohi.”  (Kol. 4:11) Ko ʼotatou tehina mo tuagaʼane ʼe ko te fakamoʼoni lahi ʼaia ʼo te ʼofa ʼo Sehova kia tatou. ʼE feala ke natou fakalotofimalieʼi tatou ʼaki hanatou fagono mai mo he lotomahino pea mo nonofo ʼi ʼotatou tafa. ʼE toe feala ke natou vaevae he vaega Tohi-Tapu fakalotomalohi peʼe faikole mo tatou. d (Loma 15:4) ʼI ʼihi temi, ʼe feala ki he tehina peʼe ko he tuagaʼane ke ina fakamanatuʼi mai te manatu ʼa Sehova moʼo tokoni mai ke tou haga faʼa kataki. Pea ʼe feala pe ki ʼihi tehina mo tuagaʼane ke natou toe tokoni mai ʼi he tahi age aluʼaga. Ohage la, ʼe natou foaki mai he meʼa kai.

16. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke tokoni mai ai ʼihi?

¹⁶ Kapau ʼe tou loto ke tokoni mai ʼihi, pea ʼi ʼihi temi ʼe tonu ke tou kole tokoni. ʼE ʼoʼofa ʼotatou tehina mo tuagaʼane ia tatou, pea ʼe natou fia tokoni mai. (Taag. 17:17) Kae lagi ʼe mole natou iloʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe tou logoʼi, pea mo te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga kia tatou. (Taag. 14:10) Kapau ʼe ke lotomamahi ʼaupito, ʼe feala hau palalau ki hou ʼu kaumeʼa lelei mo fakaha age te ʼu meʼa ʼae ʼe ke logoʼi. Fakaha age kia natou te tokoni ʼae ʼe ʼaoga atu. ʼE feala hau palalau ki he tagata ʼafeā ʼe tahi peʼe lua ʼe ke mahani mo ia. ʼE maʼu e ʼihi tuagaʼane he fakalotofimalie moka ʼe natou palalau ki he tuagaʼane kua fakapotopoto.

17. Kotea te ʼu aluʼaga ʼe ina taʼofi ai totatou fakalotomalohiʼi? Pea ʼe feafeaʼi hatatou haga ʼo tauʼi?

 ¹⁷ ʼAua naʼa ke faiga ke ke nofo tokotahi. ʼI ʼihi temi, ʼe mole ke fia fakatahi ai mo ʼihi ʼuhi ko tau lotomamahi. Pea tahi, ʼe feala ke mole lotomahino atu ʼou tehina mo tuagaʼane peʼe ke natou fai atu he ʼu palalau fakalotovaivai. Kae ʼaua naʼa ke fakamamaʼo mai ʼou tehina mo tuagaʼane. (Sakp. 3:2) ʼE fakaʼaogaʼi e Sehova ia natou moʼo fakalotomalohiʼi koe. ʼE ui fenei e he tagata ʼafeā ʼe higoa ko Gavin, ʼe nofo mo he ʼu manatu fakalotomamahi: “Ko te fakatahi tuʼumaʼu mo ʼoku kaumeʼa, ʼe gata ko he meʼa ʼe mole au fia fai ki ai.” Kae neʼe mole tuku e Gavin te ʼu meʼa ʼaia neʼe ina logoʼi moʼona fakalotovaivaiʼi. Pea ʼe fua lelei kia ia ia tana fakatahi ʼae pea mo ʼihi. ʼE ui fenei e he tuagaʼane ʼe higoa ko Amy: “ ʼE faigataʼa kia au taku falala ki te hahaʼi, ʼuhi ko te ʼu aluʼaga ʼae neʼe hoko kia au ʼi muʼa atu. Kae ʼe au ʼofa pea mo falala ki ʼoku tehina mo tuagaʼane ohage ko tona fai e Sehova. ʼE au iloʼi ʼe fiafia ai ia Sehova, pea ʼe au toe fiafia ai foki mo au.”

ʼE FAKALOTOFIMALIEʼI TATOU ʼUHI KO TE ʼU FAKAPAPAU ʼA SEHOVA

18. Kotea ʼae ka hoko ʼi te ka haʼu? Pea kotea ʼae ʼe feala ke tou fai ʼi te temi nei?

¹⁸ ʼE tou sio fakamamaʼu ki te ka haʼu mo he lotofalala; Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe tou iloʼi kua vave fakamalolo tatou e Sehova mai ia aluʼaga fuli ʼe ina fakamamahiʼi ai tatou ʼi te faʼahi fakasino, ʼo feia pe mo te faʼahi ʼo te loto. (Fkha. 21:3, 4) ʼI te temi ʼaia, ko te ʼu aluʼaga fakalotomamahi ʼae neʼe tou tau mo ia ʼe mole ‘toe hake anai ʼi te loto.’ (Esa. 65:17) Ohage ko tatatou vakaʼi, ʼe kei haʼi pe e Sehova ʼotatou lavea ʼi te temi nei. Ke ke fakaʼaogaʼi ia te ʼu fakatuʼutuʼu ʼofa ʼe foaki atu e Sehova moʼou fakalotofimalieʼi. ʼAua naʼa ke lotolotolua ʼi he temi ʼo ʼuhiga mo ia he ‘ ʼe tokaga ia kia koe.’​—1 Pet. 5:7.