1. Kotea ʼae neʼe fakaha leleiʼi e te apositolo ko Paulo?

KO TE apositolo ko Paulo neʼe ina fakaha lelei ʼi ʼihi temi neʼe ina logoʼi tona vaivai. Neʼe mahino kia ia ko tona sino neʼe “hifo,” pea neʼe tonu ke faiga malohi ke ina fai te meʼa ʼae ʼe lelei. Neʼe toe mahino e Paulo ʼe mole tali tuʼumaʼu pe e Sehova ki ʼana faikole ohage ko te meʼa ʼae neʼe loto ki ai. (2 Ko. 4:16; 12:7-9; Loma 7:21-23) Neʼe toe iloʼi foki e Paulo neʼe manatu ʼona fili ʼe ko he tagata ʼe vaivai. * Kae neʼe mole ina tuku te ʼu manatu ʼaia pea mo ʼona vaivaiʼaga ke liliu ʼo manatu ai ʼe mole hona ʼuhiga.—2 Ko. 10:10-12, 17, 18.

2. ʼO mulimuli kia 2 Kolonito 12:9, 10, kotea te moʼoni maʼuhiga ʼae neʼe ako e Paulo?

² Neʼe ako e Paulo te moʼoni maʼuhiga ʼaeni: ʼE feala pe ke tou malolohi moka tou manatu ʼe tou vaivai. (Lau ia 2 Kolonito 12:9, 10.) Neʼe ui fenei e Sehova kia Paulo: “[ʼE] liliu toku malohi ʼo katoa moka ke vaivai.” Ko tona fakaʼuhiga ʼe foaki anai e Sehova kia Paulo te malohi ʼae ʼe ʼaoga kia ia. ʼUluaki, tou vakaʼi pe ʼe koe ʼe mole tonu ke tou punamaʼuli moka leakoviʼi tatou e ʼotatou fili.

3. He koʼe ʼe feala ke tou fiafia moka ʼe leakoviʼi tatou?

³ ʼE mole he tahi ʼe ina leleiʼia moka leakoviʼi ia ia. Kae kapau ko ʼotatou fili ʼe natou leakoviʼi tatou, pea mo tou tokagaʼi fau ʼanatou palalau ʼe feala ke tou lotovaivai ai. (Taag. 24:10) Koia,  kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai moka hoko he aluʼaga feia? Ohage ko Paulo, ʼe feala ke tou “fiafia . . . ʼi te ʼu leakovi.” (2 Ko. 12:10) Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ko totatou leakoviʼi pea mo fakatagaʼi ʼaia, ʼe ko he fakamoʼoni ʼaia ko tatou ʼe ko te ʼu tisipulo moʼoni ʼa Sesu. (1 Pet. 4:14) Neʼe ui e Sesu ʼe fakatagaʼi anai ʼana tisipulo. (Soa. 15:18-20) Neʼe hoko te faʼahi ʼaia ki te ʼu ʼuluaki Kilisitiano. ʼI te temi ʼaia, ko te hahaʼi ʼae neʼe mulimuli ki te agaʼi fenua Fakakeleka, neʼe natou manatu ko te kau Kilisitiano ʼe ko te ʼu hahaʼi neʼe mole popoto pea mo vaivai. Pea neʼe manatu leva te kau Sutea, ko te kau Kilisitiano ʼe ko te ʼu hahaʼi ‘neʼe mole ako pea neʼe mole natou maʼuhiga,’ ohage ko te ʼu apositolo ko Petelo mo Soane. (Gaue 4:13) Tokolahi te ʼu hahaʼi neʼe natou manatu ko te kau Kilisitiano neʼe natou vaivai pea neʼe mole honatou puipui, he neʼe mole natou kau ki te politike pea neʼe mole ʼi ai honatou kautau. Neʼe fehiʼaʼinaʼi natou.

4. Ko te ʼu ʼuluaki Kilisitiano neʼe natou lotovaivai koa ʼuhi ko te ʼu palalau kovi ʼo ʼonatou fili? Fakamahino.

⁴ Neʼe lotovaivai koa te ʼu ʼuluaki Kilisitiano ʼaia ʼuhi ko te ʼu palalau kovi ʼo ʼonatou fili? Kailoa ia. Ohage la, neʼe mahino ki te ʼu apositolo ko Petelo mo Soane, neʼe fakatagaʼi naua ʼuhi ko tanā mulimuli ia Sesu pea mo tanā akoʼi ki te hahaʼi te ʼu akonaki ʼa Sesu. Koia, kia naua, neʼe ko he pilivilesio tonā fakatagaʼi. (Gaue 4:18-21; 5:27-29, 40-42) Neʼe mole he tupuʼaga ke ufiufi ai te ʼu tisipulo. Ki muli age, neʼe lahi age te ʼu gaue lelei neʼe fai e te kau Kilisitiano agavaivai ʼaia ki te hahaʼi ʼi ʼonatou fili. Ohage la, ko te ʼu tohi ʼae neʼe fai e ʼihi ia natou ʼaki te takitaki ʼa te laumalie ʼo te ʼAtua, ʼe kei hoko atu pe tanatou tokoni pea mo foaki he ʼamanaki ki te toko lauʼi miliona hahaʼi. Pea ko te Puleʼaga ʼae neʼe natou fakamafola, kua fakatuʼu ʼi te temi nei pea kua ovi mai pe ia tana pule ki te malamanei. (Mat. 24:14) Kae ko te puleʼaga malohi ʼo Loma, ʼae neʼe ina fakatagaʼi te kau Kilisitiano ʼaia, kua fualoa tona puli. Pea ko te kau Kilisitiano agatonu ʼaia kua natou ʼafio nei ʼi selo. Kae ko ʼonatou fili kua mamate ia. Kae kapau ʼe fakatuʼuake te ʼu fili ʼaia, ʼe takitaki anai natou e te Puleʼaga ʼae neʼe fakamafola age kia natou e te kau Kilisitiano ʼaia, pea neʼe fehihiʼa te ʼu fili ʼaia kia natou.—Fkha. 5:10.

5. ʼO mulimuli kia Soane 15:19, he koʼe ʼe fehiʼaʼinaʼi te ʼu kaugana ʼa Sehova?

⁵ Ia ʼaho nei, ko ʼihi ʼe natou fehihiʼa pea mo vaʼi tatou. ʼE natou manatu ʼe mole tou popoto pea ʼe tou vaivai. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe mole tou tali ke tou fai ni aga kua fai mahani ʼi te malama ʼaeni. ʼE tou faiga ke tou agavaivai, mo agamalū pea mo fakalogo. Kae ko te hahaʼi ʼo te malamanei ʼe natou vikiʼi ia natou ʼae ʼe fiameʼalahi, mo fiatuʼu pea mo agatuʼu. Tahi ʼae, ʼe mole tou kau ki te politike peʼe ko te solia, tatau aipe te fenua ʼae ʼe tou maʼuʼuli ai. Pea tokolahi ʼe natou meʼa noaʼi tatou he ʼe mole tou faʼifaʼitakiʼi te ʼu aga ʼa te malama.—Lau ia Soane 15:19; Loma 12:2.

6. Kotea te ʼu gaue fakaofoofo ʼe fakahoko e Sehova ʼaki ʼana kaugana?

⁶ Tatau aipe pe ʼe manatu te hahaʼi ʼo te malama ʼe tou vaivai, kae ʼe fakaʼaogaʼi tatou e Sehova moʼo fakahoko he ʼu gaue lalahi. Ohage la, ʼe ina fakaʼaogaʼi tatou ki he toe gaue faifakamafola lahi neʼe heʼeki hoko ʼi te kele. ʼE tou ta te ʼu nusipepa ʼae ʼe lahi tokotahi tona fakaliliu mo tufa ʼi te malamanei. Pea ʼe tou fakaʼaogaʼi te Tohi-Tapu moʼo tokoni ki te toko lauʼi miliona hahaʼi ke fetogi ʼonatou maʼuli. Neʼe feala te ʼu faʼahi ʼaia ʼuhi ko Sehova. ʼE ina fakaʼaogaʼi he ʼu hahaʼi ʼe hage ʼe natou vaivai moʼo fakahoko te ʼu gaue fakaofoofo ʼaia. Kae ʼe feafeaʼi kia tatou takitokotahi? ʼE feala koa kia Sehova ke ina fakaliliu tatou ke tou malolohi?  Kapau ko ia, kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai? Tou vakaʼi he ʼu ako ʼe tolu ʼe feala ke tou taʼofi mai te faʼifaʼitaki ʼa te apositolo ko Paulo.

7. Kotea te ʼuluaki ako ʼe tou taʼofi mai te faʼifaʼitaki ʼa Paulo?

⁷ Ko te ʼuluaki ako ʼaeni ʼe feala ke tou taʼofi mai te faʼifaʼitaki ʼa Paulo: Ke mole tou falala ki totatou malohi peʼe ki ʼotatou fealagia moka tou tauhi kia Sehova. ʼI te sio fakatagata, neʼe maʼu e Paulo he ʼu tupuʼaga ke fiameʼameʼa ai pea mo falala pe kia ia totonu. Neʼe lahilahi ake ʼi Talesi, te kolo muʼa ʼo he potu fenua ʼo Loma. Neʼe ko he kolo koloaʼia pea neʼe tuʼu ai te univelesite neʼe iloa. Neʼe lelei te ako ʼa Paulo, he neʼe akoʼi ia ia e Kamaliele he pule Sutea neʼe fakaʼapaʼapaʼi lahi ʼi tona temi. (Gaue 5:34; 22:3) Pea tahi, ko Paulo neʼe ko he tahi neʼe maʼuhiga ki te hahaʼi Sutea. Neʼe ina ui fenei: “Neʼe lahi age taku lakalaka ki muʼa ʼi te Lotu Sutea ʼi te tokolahi ʼo taku hahaʼi ʼae neʼe matou taʼu tahi.” (Kal. 1:13, 14; Gaue 26:4) Kae neʼe mole falala ia Paulo kia ia totonu.

8. ʼO mulimuli kia Filipe 3:8, neʼe fakaʼuhiga feafeaʼi e Paulo te ʼu meʼa ʼae neʼe fakafisi ki ai? Pea he koʼe neʼe ‘fiafia ʼi ʼona vaivaiʼaga’?

⁸ Neʼe fiafia ia Paulo ʼi tana fakafisi ki te ʼu meʼa ʼae neʼe tupu ai tona maʼuhiga kia mata ʼo te kau Sutea. ʼI tona fakahagatonu, neʼe ina fakaʼuhiga te ʼu meʼa ʼaia ʼo te temi muʼa “ko he ʼu ʼotaʼota.” (Lau ia Filipe 3:8.) Neʼe felaveʼi ia Paulo mo he ʼu fihifihia ʼi tana mulimuli ia Kilisito. Neʼe fehiʼaʼinaʼi e te hahaʼi ʼo tona fenua totonu. (Gaue 23:12-14) Pea neʼe ta mo pilisoniʼi ia ia e te kau Loma, ʼae neʼe natou puleʼaga tahi mo ia. (Gaue 16:19-24, 37) Tahi ʼae, neʼe lotomamahi ia Paulo he neʼe mahino ki tona ʼuhiga agahala pea neʼe faigataʼa ia tana fai te meʼa ʼae ʼe lelei. (Loma 7:21-25) Kae neʼe mole ina tuku tana muliʼi ia Kilisito ʼuhi ko ʼona fili peʼe ko tona ʼuhiga agahala. Neʼe ‘fiafia ia ʼi ʼona vaivaiʼaga.’ Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼi te temi ʼae neʼe vaivai ai, neʼe sio ki te malohi ʼo te ʼAtua neʼe tokoni ki ai.—2 Ko. 4:7; 12:10.

9. Kotea tatatou manatu ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼae ʼe hage ʼe lelei kia mata ʼo te hahaʼi?

⁹ Kapau ʼe tou fia maʼu te malohi mai ia Sehova, ʼaua naʼa tou manatu ʼe tou maʼuhiga he  ʼe tou malolohi, pe neʼe lelei tatatou ako, peʼe tou maʼu tuʼulaga peʼe tou maʼu koloa. ʼE manatu te hahaʼi ʼo te malama ko te ʼu meʼa ʼaia ʼe lelei, kae kia Sehova, ʼe mole honatou ʼaoga. ʼI tona fakahagatonu, ʼe mole kaugā malie ʼi te hahaʼi ʼa te ʼAtua natou ʼae “ ʼe popoto ʼo mulimuli ki te manatu fakatagata, ʼe mole kaugā malie te kau malolohi, ʼe mole kaugā malie te kau ʼaliki.” Kae neʼe filifili e Sehova ke ina fakaʼaogaʼi ia “natou ʼae ʼe hage ʼe vaivai kia mata ʼo te malamanei.” (1 Ko. 1:26, 27) Koia, kapau ʼe mole ke maʼu te ʼu meʼa ʼaia, ʼe feala pe ke ke tauhi kia Sehova. Ke ke manatu, ʼe ko he faigamalie ʼaia ʼo hau sio ki te malohi ʼo Sehova ʼe gaue ia koe. Ohage la, kapau ʼe ke mataku ia natou ʼae ʼe faiga ke lotolotolua tau tui, ke ke kole kia Sehova te lototoʼa ke ke palalau ʼo ʼuhiga mo tau tui. (Efe. 6:19, 20) Kapau ʼe ke mahaki kovi, kole kia te ia tona malohi ke ke nofo maʼumaʼua ki te tauhi kia te ia. ʼI te ʼu lakaga fuli pe ʼae ʼe ke sio ai ki te tokoni atu ʼa Sehova, ʼe tuputupu ai tau tui pea ʼe ke liliu ai ʼo malohi.

10. He koʼe ʼe tonu ke tou ako te faʼifaʼitaki ʼa te ʼu kaugana agatonu ʼa Sehova ʼae ʼe tuʼu ʼi te Tohi-Tapu, ohage la ko natou ʼae ʼe tuʼu ia Hepeleo 11:32-34?

¹⁰ Neʼe ako fakamalotoloto e Paulo te ʼu Tohi Taputapu. Neʼe lahi ai te ʼu meʼa neʼe ina ako. Kae neʼe ina toe taʼofi he ʼu ako mai te faʼifaʼitaki ʼa te ʼu kaugana agatonu ʼa Sehova ʼae neʼe ina lau ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua. ʼI tana faitohi ki te kau Kilisitiano Hepeleo, neʼe ina fakalotomalohiʼi natou ke natou fakakaukauʼi te ʼu faʼifaʼitaki ʼaia. (Lau ia Hepeleo 11:32-34.) Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼa te Hau ko Tavite. Neʼe fakafeagai ki ʼona fili pea mo natou ʼae neʼe ko ʼona kaumeʼa ʼi muʼa atu. Tou vakaʼi pe neʼe liliu feafeaʼi ia Paulo ʼo malohi ʼi tana metitasioʼi te maʼuli ʼo te tagata ʼaia, pea ʼe feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi ia Paulo.

11. He koʼe neʼe hage ia Tavite ko he tagata vaivai? (Vakaʼi te pāki ʼo te takafi.)

¹¹ Ko Koliate, ʼae neʼe ko he tagata tau malohi, neʼe manatu ia ko Tavite neʼe ko he tagata vaivai. ʼI tana sio kia Tavite, neʼe “nukinuki ia ia kia ia.” ʼE moʼoni, neʼe lahi ia Koliate, neʼe lahi ʼana mahafu, pea neʼe poto ʼi te tau. Kae ko Tavite neʼe ko he tupulaga neʼe mole poto ʼi te tau, pea neʼe mole hana ʼu mahafu tau. Kae ʼi tona fakahagatonu, neʼe malohi ia he neʼe falala kia Sehova, pea neʼe foaki age e Sehova tona malohi, ʼo ina matehi ai ia Koliate.—1 Sam. 17:41-45, 50.

12. Kotea te tahi ʼahiʼahi neʼe tau mo Tavite?

¹² Ko Tavite neʼe tau mo te tahi ʼahiʼahi neʼe feala ai ke manatu ʼe vaivai. Neʼe gaue agatonu kia Saulo, ʼae neʼe fakanofo hau e Sehova ki Iselaele. ʼI te kamata, neʼe fakaʼapaʼapaʼi e te Hau ko Saulo ia Tavite. Kae ki muli age, ʼi tana fiameʼalahi, neʼe liliu ai ʼo maheka kia Tavite. Neʼe ina gaohi koviʼi ai ia Tavite pea mo faiga ke ina matehi.—1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11.

13. Kotea ʼae neʼe fai e Tavite ʼi tona gaohi koviʼi e te Hau ko Saulo?

¹³ Logo la te heʼe faitotonu ʼo te ʼu meʼa ʼae neʼe fai e te Hau ko Saulo kia Tavite, kae neʼe hoko atu pe te fakaʼapaʼapa ʼa Tavite ki te hau ʼaia neʼe fakanofo e Sehova. (1 Sam. 24:6) Neʼe mole ina tukugakoviʼi ia Sehova ʼi tona gaohi koviʼi feia e Saulo. Kae neʼe ina kole te malohi ʼo Sehova ʼae neʼe ʼaoga kia ia ke ina ʼutakiʼi te aluʼaga faigataʼa ʼaia.—Pes. 18:1.

14. Kotea te aluʼaga ʼae neʼe tau mo te apositolo ko Paulo neʼe tatau ai mo ʼae ʼa Tavite?

¹⁴ Neʼe tauʼi e te apositolo ko Paulo he aluʼaga neʼe tatau mo ʼae ʼa Tavite. Ko te ʼu fili ʼo Paulo neʼe malolohi age ia ia. Tokolahi ʼi te kau takitaki lotu ʼae neʼe maʼuhiga ʼi tona temi, neʼe natou fehihiʼa kia ia. Neʼe natou tautau  fakatotonu ke ta pea mo pilisoniʼi ia ia. Pea ohage ko Tavite, neʼe gaohi koviʼi ia Paulo e natou ʼae neʼe natou lau ko hona ʼu kaumeʼa. Ko ʼihi ʼi te kokelekasio neʼe natou toe fakafeagai kia ia. (2 Ko. 12:11; Flp. 3:18) Kae neʼe malo ia Paulo ʼi te ʼu aluʼaga fuli ʼaia. ʼO feafeaʼi? Neʼe hoko atu pe tana faifakamafola logo la te fakafeagai. Neʼe nofo agatonu pe ki ʼona tehina mo tuagaʼane, logo la neʼe natou fai he ʼu meʼa neʼe lotomamahi ai. Kae ko te meʼa ʼae neʼe maʼuhiga, neʼe nofo agatonu ki te ʼAtua ʼo kaku ki tona mate. (2 Tim. 4:8) Neʼe ina lava fai te ʼu faʼahi fuli ʼaia mole ʼuhi he neʼe falala ki tona malohi, kae ʼuhi he neʼe falala ia kia Sehova.

15. Kotea ʼae ʼe tou faiga anai ke tou fai, pea ʼe feafeaʼi anai hona fakahoko?

¹⁵ ʼI ʼihi temi, ʼe leakoviʼi koa koe peʼe fakatagaʼi koe e hou ʼu kaumeʼa ʼi te fale ako, peʼe ko hou ʼu kaugā gaue, peʼe ko natou ʼo tou famili ʼae ʼe mole ko he kau Fakamoʼoni? Neʼe kua gaohi koviʼi koa koe e he tahi ʼo tau kokelekasio? Kapau ko ia, ke ke manatuʼi te faʼifaʼitaki ʼa Tavite mo Paulo. ʼE feala hau haga “malo ʼi te kovi ʼaki te lelei.” (Loma 12:21) ʼE mole ke faiga anai ohage ko Tavite ke ke tukiʼi te laʼe ʼo he tahi ʼaki he foʼi maka. Kae ʼe ke faiga anai ke ulu te Folafola ʼa te ʼAtua ki te ʼatamai mo te loto ʼo natou ʼae ʼe fakalogo atu. ʼE ke lava fakahoko anai te faʼahi ʼaia moka ʼe ke fakaʼaogaʼi te Tohi-Tapu moʼo tali ki te ʼu fehuʼi ʼae ʼe fai atu. Pea ʼe toe feala anai moka ʼe ke fakaʼapaʼapa mo agalelei kia natou ʼae ʼe natou gaohi koviʼi koe, pea moka ʼe ke fai te meʼa ʼae ʼe lelei ki te hahaʼi fuli, maʼia mo ʼou fili.—Mat. 5:44; 1 Pet. 3:15-17.

16-17. Kotea ʼae neʼe mole galo kia Paulo?

¹⁶ ʼI muʼa ʼo tana liliu ko he tisipulo ʼa Kilisito, ko te apositolo ko Paulo neʼe ko he tupulaga neʼe mole fakaʼapaʼapa ki te kau Kilisitiano pea neʼe ina fakatagaʼi natou. (Gaue 7:58; 1 Tim. 1:13) Ko Sesu totonu neʼe palalau kia Paulo, ʼae neʼe higoa ʼi te temi ʼaia ko Saulo, ke ina fakagata tana fakatagaʼi te kokelekasio Fakakilisitiano. Neʼe palalau age ia Sesu kia ia mai te lagi, pea neʼe ina fakakiviʼi ia ia. Ke feala kia Paulo ke toe sio, neʼe tonu ke ina tali te tokoni ʼa natou ʼae neʼe ina fakatagaʼi ʼi muʼa  atu. Neʼe ina tali ʼaki he agavaivai te tokoni ʼa he tisipulo neʼe higoa ko Ananiasi, pea neʼe feala ai ke toe sio.—Gaue 9:3-9, 17, 18.

¹⁷ Ki muli age, neʼe liliu ia Paulo ko he tahi neʼe iloa ʼi te kokelekasio Fakakilisitiano. Kae neʼe mole galo kia ia te faʼahi ʼae neʼe akoʼi age e Sesu ʼi tana alu ʼae ki Tamaso. Neʼe nofo agavaivai, pea neʼe ina tali lelei te tokoni ʼo ʼona tehina mo tuagaʼane. Neʼe ina fakamoʼoni ko natou neʼe ko “he tokoni malohi” kia ia.—Kol. 4:10, 11.

18. He koʼe ʼe mole lagi tou fia tali te tokoni mai ʼa ʼihi?

¹⁸ Kotea te ako ʼe tou toʼo mai te faʼifaʼitaki ʼa Paulo? ʼI tatatou kamata fakatahi mo te hahaʼi ʼa Sehova, neʼe lagi tou tali lelei te tokoni mai ʼa ʼihi. Neʼe tou mahino ʼi te temi ʼaia neʼe tou hage ko ni “kihiʼi tamaliki” ʼi te faʼahi fakalaumalie pea neʼe kei lahi te ʼu meʼa neʼe tonu ke tou ako. (1 Ko. 3:1, 2) Kae kua feafeaʼi ia ʼaho nei? Kapau kua fualoa tatatou tauhi kia Sehova, ʼe lagi mole kei tou tali lelei te tokoni mai ʼa ʼihi, tafito la moka heʼeki faʼa fualoa tanatou ʼi te moʼoni. Kae ʼi te agamahani, ʼe fakaʼaogaʼi e Sehova ʼotatou tehina mo tuagaʼane moʼo fakalotomalohiʼi ʼo tatou. (Loma 1:11, 12) Koia, kapau ʼe tou fia maʼu te malohi mai ia Sehova, ʼe tonu ke tou tali te tokoni ʼo ʼotatou tehina mo tuagaʼane.

19. He koʼe neʼe lava fakahoko e Paulo he ʼu gaue lalahi?

¹⁹ ʼI tana liliu ko he Kilisitiano, neʼe feala ke fakahoko e Paulo he ʼu gaue lalahi. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi neʼe mahino leva kia ia neʼe mole maʼuhiga te malohi ʼo he tahi, peʼe ko te lelei ʼo tana ako, peʼe maʼu koloa, peʼe maʼu tuʼulaga, kae ke agavaivai pea mo falala kia Sehova. Tou faʼifaʼitakiʼi ia Paulo (1) ʼo tou falala kia Sehova, (2) ʼo tou metitasioʼi te faʼifaʼitaki ʼa te ʼu hahaʼi ʼi te Tohi-Tapu, pea (3) ʼo tou tali te tokoni mai ʼo ʼotatou tehina mo tuagaʼane. Pea ʼe foaki mai ai anai e Sehova tona malohi, moka ʼe tou vaivai!