ALATIKE AKO 30
Haga Mulimuli Ki Te Ala ʼo Te Moʼoni
“ ʼE lahi ʼaupito toku fiafia moka au logo ʼe haga mulimuli ʼaku fanau ki te ala ʼo te moʼoni.”—3 SOA. 4.
KATIKO 54 “Koʼeni Te Ala”
TE ʼU MANATU FAKANOUNOU *
1. ʼO mulimuli kia 3 Soane 3, 4, kotea ʼae ʼe tupu ai totatou fiafia?
FAKAKAUKAUʼI age muʼa te fiafia ʼa te apositolo ko Soane ʼi tana iloʼi ʼae ko natou ʼae neʼe ina akoʼi age te moʼoni ʼe kei hoko atu pe tanatou tauhi agatonu. Neʼe natou hage kia ia ko hana ʼu fanau fakalaumalie. Pea neʼe faiga fakamalotoloto ke ina fakamalohiʼi tanatou tui he neʼe mahino kia ia neʼe natou tau mo ni faigataʼaʼia. Ohage ko Soane, ʼe tou fiafia moka foaki e ʼatatou fanau peʼe ko ʼatatou kau ako ʼonatou maʼuli kia Sehova, pea mo hoko atu tanatou tauhi agatonu kia te ia.—Lau ia 3 Soane 3, 4.
2. Neʼe kotea te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼu tohi ʼae neʼe fai e Soane?
2 ʼI te taʼu 98 H.T.S. * ko te apositolo ko Soane neʼe lagi maʼuli ʼi Efeso peʼe ʼi ʼona tafaʼaki. Neʼe lagi alu ʼo maʼuli ai hili tona fakaʼateainaʼi mai tana pilisoni ʼi te motu ʼo Patemosi. Neʼe lagi ko te temi ʼaia neʼe uga ai ia ia e te laumalie maʼoniʼoni ʼo Sehova ke ina fai te ʼu tohi ʼe tolu. Ko te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼu tohi ʼaia neʼe ko te fakalotomalohiʼi ʼo te kau Kilisitiano agatonu ke natou taupau he tui ʼe malohi kia Sesu pea ke natou haga mulimuli ki te ala ʼo te moʼoni.
3. Kotea te ʼu fehuʼi ʼae ka tou tali anai ki ai?
3 Ko Soane neʼe ko te apositolo fakamuli ʼae neʼe kei maʼuli. Pea neʼe tuʼania ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼae neʼe feala ke hoko ʼi te ʼu kokelekasio ʼuhi ko te kau faiako loi. * (1 Soa. 2:18, 19, 26) Ko te kau aposita ʼaia neʼe natou ui neʼe natou iloʼi te ʼAtua, kae neʼe mole natou mulimuli ki ʼana fakatotonu. ʼE tou vakaʼi anai te ʼu tokoni ʼae neʼe fai e te apositolo ko Soane ʼi tana ʼu tohi. Pea ʼe tou tali anai ki te ʼu fehuʼi ʼaeni ʼe tolu: Kotea te fakaʼuhiga ʼo te mulimuli ki te ala ʼo te moʼoni? Kotea ʼae ʼe feala ke ina taʼofi tatatou mulimuli ki te ala ʼaia? Pea ʼe feafeaʼi hatatou fetokoniʼaki ke tou nonofo ʼi te moʼoni?
KOTEA TE FAKAʼUHIGA ʼO TE MULIMULI KI TE ALA ʼO TE MOʼONI?
4. Ohage ko tona ui ia 1 Soane 2:3-6 pea mo 2 Soane 4, 6, kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke tou mulimuli ai ki te ala ʼo te moʼoni?
4 Ke tou mulimuli ki te ala ʼo te moʼoni, ʼe tonu ke tou iloʼi te moʼoni ʼae ʼe tuʼu ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua, ia te Tohi-Tapu. Pea ʼe tonu foki ke tou “fakalogo ki [te ʼu] fakatotonu” ʼa Sehova. (Lau ia 1 Soane 2:3-6; 2 Soane 4, 6.) Neʼe tuku mai e Sesu te faʼifaʼitaki ʼi tana fakalogo katoa kia Sehova. Koia, ke feala hatatou fakalogo kia Sehova, ʼe tonu ke tou mulimuli fakalelei ki te faʼifaʼitaki ʼa Sesu.—Soa. 8:29; 1 Pet. 2:21.
5. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou tui papau ki ai?
5 Ke tou haga mulimuli ki te ala ʼo te moʼoni, ʼe tonu ke tou tui papau ʼe ko Sehova te ʼAtua ʼo te moʼoni, ko tona fakaʼuhiga ʼae ko te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe ina ui mai ʼi tana Folafola, te Tohi-Tapu ʼe moʼoni. Pea ʼe tonu ke tou tui papau ko Sesu ʼe ko te Mesia. Tokolahi te hahaʼi ia ʼaho nei ʼe faigataʼa tanatou tui ko Sesu ʼe ko te Hau ʼo te Puleʼaga ʼo Te ʼAtua. Neʼe ui e Soane ki te kau Kilisitiano ʼo tona temi, neʼe “kaugā malie te hahaʼi kaka” neʼe feala ke natou fakahalaʼi ia natou ʼae neʼe mole malohi tanatou tui kia Sehova pea mo Sesu. (2 Soa. 7-11) Neʼe ina tohi fenei: “Ko ai koa te tagata gutuloi? ʼE mole koa la ko ia ʼae ʼe fakafisi ko Sesu ʼe ko Kilisito?” (1 Soa. 2:22) Ke mole kakaʼi tatou, ʼe tonu ke tou ako te Folafola ʼa te ʼAtua. ʼE ko te faʼahi pe ʼaia ʼe tahi ʼe feala ai hatatou iloʼi ia Sehova pea mo Sesu. (Soa. 17:3) Pea ʼe tou tui papau ai anai ʼe tou maʼu ia te moʼoni.
KOTEA ʼAE ʼE FEALA KE INA TAʼOFI TATATOU MULIMULI KI TE ALA ʼAIA?
6. Kotea ʼae ʼe feala ke ina taʼofi he Kilisitiano tupulaga ke mulimuli ki te ala ʼo te moʼoni?
6 ʼE tonu ke tokakaga te kau Kilisitiano fuli naʼa kakaʼi natou e te ʼu manatu fakatagata. (1 Soa. 2:26) Pea tafito la te kau Kilisitiano tupulaga. Ko Alexia, * ʼae ko he tuagaʼane mai Falani ʼe taʼu 25, ʼe ina ui fenei: “ ʼI taku kei ako, neʼe au lotolotolua ʼo ʼuhiga mo te moʼoni ʼuhi ko te akonaki ʼo te evolisio pea mo te ʼu manatu fakatagata. ʼI ʼihi temi neʼe au leleiʼia te ʼu manatu ʼaia. Kae neʼe au iloʼi neʼe mole lelei ke au meʼa noaʼi te ʼu manatu ʼa te Tohi-Tapu kae ke au tui ki te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe akoʼi mai e te kau faiako.” Neʼe ako leva e Alexia te tohi La vie: comment est-elle apparue? Évolution ou création? (Fakafalani) Hili ki ai ni vahaʼa, neʼe mole kei lotolotolua leva. ʼE ina ui fenei: “Neʼe au vakavakaʼi totonu ko te ʼu manatu ʼo te Tohi-Tapu ʼe moʼoni. Pea neʼe au mahino ai, ko taku fakalogo ki te ʼu fakatotonu ʼae ʼe tuʼu, ʼe au maʼu ai te fiafia mo te tokalelei.”
7. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou tokakaga ki ai, pea kotea tona tupuʼaga?
7 Ko te kau Kilisitiano fuli, tupulaga peʼe kua matutuʼa, ʼe tonu ke tokakaga naʼa natou fai fakafufu he aga ʼe kovi. Neʼe fakaha lelei e Soane, ʼe mole feala ke tou mulimuli ki te ala ʼo te moʼoni pea ke tou toe fai mo he aga ʼe heʼe ʼaoga. (1 Soa. 1:6) Kapau ʼe tou fia maʼu te ʼofa ʼo te ʼAtua ʼi te temi nei pea ʼi te ka haʼu, ʼe tonu ke tou manatuʼi tuʼumaʼu ʼe sio ia Sehova ki te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe tou fai. ʼI tona fakahagatonu, ʼe mole feala ke tou fai fakafufu he agahala, koteʼuhi ʼe sio ia Sehova kia meʼa fuli.—Hep. 4:13.
8. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou liʼaki?
8 ʼE tonu ke tou liʼaki te manatu ʼa te malama ʼo ʼuhiga mo te agahala. Neʼe tohi fenei e te apositolo ko Soane: “Kapau ʼe tou ui fenei: ‘ ʼE mole ʼi ai hatatou agahala,’ ʼe tou kakaʼi pe ia tatou totonu.” (1 Soa. 1:8) ʼI tona temi, neʼe ui e te kau aposita neʼe feala pe ki he tahi ke agahala pea ke kaumeʼa pe ia mo te ʼAtua. Ia ʼaho nei, tokolahi te hahaʼi ʼe natou maʼu te manatu ʼaia. ʼE natou ui ʼe natou tui ki te ʼAtua, kae ʼe mole natou tali tana manatu ʼo ʼuhiga mo te agahala, pea tafito tana manatu ʼo ʼuhiga mo te ʼu felaveʼi fakasino. Kia Sehova, ʼe ʼi ai te ʼu felaveʼi fakasino ʼe ko he agahala, kae kia natou ia, ʼe fakalogo te faʼahi ʼaia ki te loto takitokotahi.
9. Kapau ʼe mulimuli te kau tupulaga ki te ʼu meʼa ʼae ʼe natou tui ki ai ʼi te Tohi-Tapu, kotea anai te ʼu fua lelei ka natou maʼu?
9 ʼE fakaneke tafito te kau Kilisitiano tupulaga e ʼonatou kaumeʼa ʼi te fale ako peʼe ʼi te fale gaue, ke natou tali tanatou manatu ʼo ʼuhiga mo te ʼu felaveʼi fakasino heʼe ʼaoga. Ko te aluʼaga 1 Soa. 2:14.
ʼaia neʼe hoko ki te tupulaga ko Aleksandar. ʼE ina ui fenei: “Ko ʼihi tamaliki fafine neʼe natou fakaneke tuʼumaʼu au ke au fai he ʼu felaveʼi fakasino mo natou. Kae ʼi taku fakafisi, neʼe natou ui neʼe au leleiʼia age au te ʼu tamaliki tagata he neʼe mole au fakatahi mo he taʼahine.” ʼE feala ke hoko kia koe te aluʼaga ʼaia. Kae kapau ʼe ke mulimuli ki te ʼu meʼa ʼae ʼe ke tui ki ai ʼi te Tohi-Tapu, ʼe ke taupau anai he manatu ʼe lelei ʼo ʼuhiga mo koe, pea mo ke puipui tou malolo fakasino. ʼE ke toe hao anai mai te lotomamahi pea ʼe ke taupau anai ʼou felogoi lelei mo Sehova. Kapau ʼe ke tauʼi te ʼu fakahala, ʼe faigafua anai tau fai te meʼa ʼae ʼe lelei. Ke ke toe manatuʼi foki, ko te manatu ʼa te malama ʼo ʼuhiga mo te ʼu felaveʼi fakasino ʼe haʼu mai ia Satana, pea ʼe hala. Kapau ʼe mole ke maʼu te manatu ʼa te hahaʼi ʼo te malama, pea ʼe ke ‘malo anai ʼi te Agakovi.’—10. ʼE tokoni feafeaʼi mai ia 1 Soane 1:9 ke mole hoha totatou leʼo ʼo loto ʼi tatatou tauhi kia Sehova?
10 ʼE tou tali ke fakaha mai e Sehova pe ʼe kotea te meʼa ʼae ʼe kovi, pea ʼe tou faiga malohi ke mole tou agahala. Kae ka tou agahala, ʼe tou vete tatatou agahala kia Sehova ʼi te faikole. (Lau ia 1 Soane 1:9.) Pea kapau neʼe tou agahala mamafa, ʼe tou kumi tokoni anai ki te ʼu tagata ʼafeā ʼae neʼe fakanofo e Sehova ke natou tokakaga kia tatou. (Sakp. 5:14-16) Kae ʼe mole tonu ke lahi fau leva tatatou tukugakoviʼi ia tatou ʼuhi ko he ʼu agahala neʼe tou fai ʼi te temi muʼa. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ko tatatou Tamai ʼofa neʼe ina foaki mai tona ʼAlo ko he sakilifisio ke fakamolemole ai ʼatatou agahala. Kapau ʼe ui e Sehova ʼe ina fakamolemole kia natou ʼae kua fakahemala, pea ʼe moʼoni. Koia ʼe mole kei ʼaoga ai ke hoha totatou leʼo ʼo loto ʼi tatatou tauhi ʼae kia Sehova.—1 Soa. 2:1, 2, 12; 3:19, 20.
11. ʼE feafeaʼi hatatou puipui mai te ʼu akonaki ʼae ʼe feala ke fakavaivaiʼi ai tatatou tui?
11 ʼE tonu ke tou liʼaki te ʼu akonaki ʼa te kau aposita. Talu mai te fakatuʼu ʼo te kokelekasio Fakakilisitiano, ʼe faiga tuʼumaʼu pe te Tevolo ke * Ko ʼotatou fili ʼe natou fakaʼaogaʼi te Neti peʼe ko te ʼu fakatahiʼaga ʼi te Neti moʼo fakavaivaiʼi ai tatatou falala kia Sehova pea mo totatou ʼofa ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane. ʼAua naʼa ke tui ki te ʼu loi ʼaia, he ʼe haʼu mai ia Satana!—1 Soa. 4:1, 6; Fkha. 12:9.
ina kakaʼi te kau atolasio ʼa te ʼAtua ke vaivai ai tanatou tui. Koia, ʼe tonu ai ke tou popoto ʼi te fakakehekeheʼi te meʼa ʼae ʼe moʼoni mo te meʼa ʼae ʼe loi.12. He koʼe ʼe tonu ke tou ako tuʼumaʼu te Tohi-Tapu?
12 Ke tou tauʼi te ʼu faiga ʼa Satana ke fakavaivaiʼi tatatou tui, ʼe tonu ke tou fakamalohiʼi tatatou falala kia Sesu, pea ke tou mahino pe ʼe fakaʼaogaʼi feafeaʼi ia ia e te ʼAtua moʼo fakahoko Tona finegalo. ʼE toe tonu foki ke tou falala ki te ʼu tagata ʼae neʼe fakanofo e Sehova moʼo takitaki tana kautahi. (Mat. 24:45-47) Koia, ʼe tonu ai ke tou ako tuʼumaʼu te Tohi-Tapu. ʼE malohi ai anai tatatou tui ohage ko he fuʼu ʼakau ʼe ulu loloto ʼona aka ki te kele. Ko te fakatata ʼaia neʼe fakaʼaogaʼi e te apositolo ko Paulo ʼi tana faitohi ki te kokelekasio ʼo Kolose. Neʼe ina ui fenei: “Ohage pe ko takotou tali ia Kilisito Sesu te ʼAliki, kotou haga haʼele fakatahi mo ia mo tauaka mo laga ʼi te fakatafito ʼae ko Kilisito pea mo tutuʼu malohi ʼi te tui.” (Kol. 2:6, 7) Kapau ʼe tou faiga fakamalotoloto ke malohi tatatou tui, ʼe mole feala anai kia Satana peʼe ko natou ʼae ʼe kau ki ai ke natou taʼofi tatatou mulimuli ki te ala ʼo te moʼoni.—2 Soa. 8, 9.
13. Kotea ʼae ʼe mole tou punamaʼuli ki ai, pea kotea tona tupuʼaga?
13 ʼE mole tou punamaʼuli ki te fehiʼa ʼa te hahaʼi ʼo te malama kia tatou. (1 Soa. 3:13) ʼE fakamanatuʼi mai e Soane “ ʼe nofo te malamanei katoa ʼi te malohi ʼo Satana.” (1 Soa. 5:19) ʼI te fakaovi mai ʼo te fakaʼosi ʼo te malama ʼaeni, kua ʼaʼasili kovi age te ita ʼa Satana. (Fkha. 12:12) ʼE faiga ke ina kakaʼi tatou ʼaki he ʼu felaveʼi fakasino heʼe ʼaoga peʼe ko te ʼu loi ʼa te kau aposita. Pea ʼe toe feala foki ke ina fakatagaʼi koviʼi tatou. ʼE ina iloʼi kua nounou tona temi, koia ʼe faiga ai ke ina fakagata tatatou gaue faifakamafola pea mo maumauʼi tatatou tui. Koia, ʼe mole tou punamaʼuli ai ki tatatou sisio ki te fakatuʼakoi peʼe tapuʼi ʼo tatatou gaue ʼi ʼihi fenua. ʼI te ʼu fenua ʼaia, ko ʼotatou tehina mo tuagaʼane ʼe natou maʼu te faʼa kataki. Koia, tatau aipe te ʼu ʼohofi kehekehe ʼa Satana, kae ʼe feala pe ke tou nonofo agatonu.
TOU FETOKONIʼAKI KE TOU NONOFO ʼI TE MOʼONI
14. Kotea ʼae ʼe feala ke tou fai moʼo tokoni ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane ke nonofo ʼi te moʼoni?
14 Ke tou tokoni ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane ke nonofo ʼi te moʼoni, ʼe tonu ke tou fakaha te manavaʼofa kia natou. (1 Soa. 3:10, 11, 16-18) ʼE tonu ke tou feʼofaʼaki tuʼumaʼu, kae tafito moka hoko he ʼu faigataʼaʼia. Ohage la, ʼe ke iloʼi koa he tahi kua mate hona kaiga neʼe ʼofa mamahi ai? ʼE ʼaoga koa ki ai he fakalotofimalie peʼe ko he tokoni? Pe neʼe ke maʼu logo koa ko ʼihi ʼi ʼotatou tehina mo tuagaʼane kua puli fuli ʼonatou koloa ʼi he tuʼutamaki fakanatula? ʼE ʼaoga koa kia natou he tokoni moʼo toe faʼu tonatou Fale Fono peʼe ko ʼonatou ʼapi? ʼE feala ke tou fakaha totatou ʼofa pea mo totatou manavaʼofa ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane ʼi ʼatatou palalau, kae tafito ʼi ʼatatou gaue.
15. Ia 1 Soane 4:7, 8, ʼe feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova?
15 ʼE tou faʼifaʼitakiʼi tatatou Tamai ʼofa ʼae ʼi selo moka tou feʼofaʼaki. (Lau ia 1 Soane 4:7, 8.) ʼE feafeaʼi tatatou fakaha totatou ʼofa? Moka tou fefakamolemoleʼaki. Tou fakakaukauʼi age muʼa neʼe fakamamahiʼi tatou e he tahi pea ki muli age neʼe faifakalelei mai. ʼE tou fakaha anai totatou ʼofa ʼaki tatatou fakamolemole ki ai pea mo galoʼi te meʼa ʼae neʼe hoko. (Kol. 3:13) Neʼe hoko kia Aldo te aluʼaga feia. Neʼe lavea tona loto ʼuhi ko te ʼu palalau heʼe fakaʼapaʼapa neʼe fai e he tehina ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼo te fenua ʼo Aldo. ʼE ui fenei e Aldo: “Neʼe au faikole tuʼumaʼu kia Sehova ke tokoni mai ke mole au nofo ita ki toku tehina.” Kae neʼe mole gata ai. Neʼe ina kole ki te tehina ʼaia ke nā faifakamafola. ʼI tanā faifakamafola ʼaia, neʼe ina fakaha age ki te tehina neʼe lotomamahi ʼuhi ko te ʼu palalau ʼae neʼe ina fai. ʼE ui fenei e Aldo: “ ʼI te mahino ʼa te tehina ki toku mamahi, neʼe faifakalelei mai. Neʼe au iloʼi neʼe fakahemala moʼoni ʼi tona leʼo. Talu mai ai, ʼe ma kaumeʼa lelei.”
16-17. Kotea ʼae ʼe tou fakatotonu ke tou fai?
16 Ko te apositolo ko Soane neʼe ʼofa mamahi ki ʼona tehina mo tuagaʼane, pea neʼe tokaga ki tonatou maʼuli fakalaumalie. Neʼe ha te faʼahi ʼaia ʼi te ʼu tokoni ʼae neʼe ina foaki ʼi te ʼu tohi ʼe tolu ʼae neʼe ina fai. ʼE ko he meʼa fakalotomalohi te iloʼi ʼae ko he ʼu tagata mo he ʼu fafine ohage ko ia ʼae neʼe fakanofo ʼaki te laumalie maʼoniʼoni, pea ʼe natou kaugā hau anai mo Kilisito.—1 Soa. 2:27.
17 ʼAua naʼa tou meʼa noaʼi te ʼu tokoni ʼae neʼe tou vakaʼi ʼi te alatike ʼaeni. Tou fakatotonu ke tou mulimuli ki te ala ʼo te moʼoni, ʼo tou fakalogo kia Sehova ʼi te ʼu aluʼaga fuli ʼo totatou maʼuli. Tou ako tana Folafola, ke tou falala ai ki ai. Tou fakamalohiʼi tatatou tui kia Sesu. Tou liʼaki te ʼu manatu fakatagata ʼae ʼe hala pea mo te ʼu akonaki ʼa te kau aposita. Tou tauʼi te fakaneke ʼa te hahaʼi ʼo te malama ke tou fai fakafufu he aga ʼe kovi pea mo fai he agahala. Tou fakaʼapaʼapa ki te ʼu lekula maʼoluga ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te aga ʼae ʼe tonu ke fai. Pea tou tokoni ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane ke natou malolohi ʼi te faʼahi fakalaumalie ʼaki tatatou fakamolemole kia natou ʼae ʼe natou fakamamahiʼi tatou, pea mo tokoni kia natou ʼae ʼe ʼaoga ki ai. Koia, logo la te ʼu faigataʼaʼia ʼae ʼe tonu ke tou tauʼi, kae ʼe tou haga mulimuli anai ki te ala ʼo te moʼoni.
KATIKO 49 Tou Fakafiafiaʼi Ia Sehova
^ pal. 5 ʼE tou maʼuʼuli ʼi he malama ʼe takitaki e Satana, te tamai ʼo te loi. Koia la ʼae ʼe faigataʼa ai hatatou haga mulimuli ʼi te ʼaho fuli ki te ala ʼo te moʼoni. Neʼe toe faigataʼa foki ki te ʼu ʼuluaki Kilisitiano. Moʼo tokoni kia natou, ʼo toe feia aipe mo tatou, neʼe uga e Sehova ia te apositolo ko Soane ke ina fai he ʼu tohi ʼe tolu. ʼE fakaha mai ʼi te ʼu tohi ʼaia pe ʼe kotea ʼae ʼe feala ke taʼofi ai tatatou haga haʼele ʼi te moʼoni, pea kotea ʼae ʼe feala ke tou fai ʼo ʼuhiga mo te ʼu faʼahi ʼaia?
^ pal. 2 Ko te ʼu mataʼi tohi ʼaeni H.T.S. ko tona fakaʼuhiga: Hili te Temi ʼo Sesu.
^ pal. 3 Vakaʼi te fakamatala ʼae ʼi te ʼa takai: “ Te Tupuʼaga ʼo Te Fai e Soane ʼAna Tohi.”
^ pal. 6 Ko ʼihi higoa neʼe fetogi.
^ pal. 11 Vakaʼi te alatike ako “ ʼE Moʼoni Koa Mo Katoa Te ʼu Logo ʼAe ʼe Tou Maʼu?” ʼi Te Tule Leʼo ʼo ʼAukusito 2018.
^ pal. 60 FAKAMATALA ʼO TE ʼU PĀKI: ʼI te fale ako, ʼe tokagaʼi e te kiʼi tuagaʼane kua tali pe te fakatahi ʼa he tagata mo he tagata, peʼe ko he fafine mo he fafine. (ʼI ʼihi fenua, ʼe fakaʼuhiga te ʼu lanu ʼo te nuanua ki te hahaʼi ʼae ʼe maʼuli feia.) Pea ʼe toʼo e te kiʼi tuagaʼane ʼaia he temi io ia ke ina fai he ʼu fekumi moʼo fakamalohiʼi tana tui. Neʼe tokoni ai ke ina iloʼi te meʼa ʼae ʼe tonu ke ina fai ʼi he aluʼaga faigataʼa.