TONATOU MAʼULI
Ko Te Tokaga Ki ʼIhi ʼe Maʼu Ai Ni Fua Lelei ʼe Tologa
“ ʼE MOLE akoʼi e te lotu Anglicane ia te moʼoni. Haga kumi te moʼoni.” Ko te ʼu palalau ʼaia neʼe fai e taku kui fafine ʼae neʼe kau ʼi te lotu ʼaia, neʼe uga ai taku faʼe ke ina kumi ia te lotu moʼoni. Kae neʼe mole fia palalau mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, pea neʼe ina ui mai ke au nono moka natou ʼomai kio matou, ʼi Toronto, ʼi Canada. Kae ʼi te ako leva ʼo te kiʼi tehina ʼo taku faʼe mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te 1950, neʼe toe ako ai mo taku faʼe. Neʼe nā ako te Tohi-Tapu ʼi te ʼapi ʼo taku kiʼi faʼe ʼaia, pea neʼe nā papitema leva ki muli age.
Neʼe ʼi ai te tuʼulaga ʼo taku tamai ʼi te lotu polotesita. Koia, ʼi te vahaʼa fuli, neʼe ina ʼave au mo toku kiʼi tokolua ki te ako fakalotu ʼae neʼe fai ʼi te ʼAhotapu. Pea ʼi te mātahi, neʼe ma olo mo ia ʼo faikole. ʼI te hili hoʼata leva, neʼe ma olo mo taku faʼe ki te Fale Fono. Neʼe ma sisio ai ki te kehekehe ʼo te ʼu lotu ʼaia ʼe lua.
Neʼe palalau taku faʼe ki te ʼu meʼa ʼae neʼe ina ako mo ʼona kaumeʼa lelei ʼae ko Bob mo Marion Hutcheson, pea neʼe nā tali mo naua ia te moʼoni. ʼI te 1958, neʼe ʼave au e te taumatuʼa ʼaia mo ʼanā tama ʼe toko tolu ki te Fakatahi Fakamalamanei, Te Finegalo ʼo Te ʼAtua, ʼae neʼe fai ʼi New York. Kua au mahino ʼi te temi nei neʼe mole faigafua kia naua tanā ʼave au, kae neʼe maʼuhiga ʼaupito te fakatahi ʼaia ʼi toku maʼuli.
NEʼE LAHI AGE TAKU GAUE MAʼA SEHOVA HE NEʼE TOKAGA MAI ʼIHI
ʼI taku kei tupulaga, neʼe matou nonofo ʼi he fale tauhi manu. Pea neʼe au leleiʼia te tokaga ʼae ki te ʼu manu. Koia, neʼe au fia fai te gaue ʼae ko te faitoʼo ʼo te ʼu manu. Neʼe fakaha e taku faʼe te faʼahi ʼaia ki he tagata ʼafea ʼo taku kokelekasio. ʼAki he agalelei, neʼe ina fakamanatuʼi mai ʼe tou maʼuʼuli ʼi “te ʼu ʼaho fakamuli” pea neʼe ina fehuʼi mai pe ʼe malave feafeaʼi anai ki ʼaku felogoi mo Sehova moka ʼe au alu ʼo ako ʼi he univelesite lolotoga ni taʼu. (2 Tim. 3:1) Koia, neʼe au fai ai te tonu ke mole hoko atu taku ako ʼi te univelesite.
Neʼe kei au fakakaukauʼi pe kotea anai ka au fai ʼi taku ʼosi maʼu pepa ʼi te fale ako. Logo la neʼe au faifakamafola ʼi te vahaʼa fuli, kae neʼe mole au leleiʼia te faifakamafola pea neʼe mole pe la au manatu ke au pionie. Pea ko taku tamai mo tona kiʼi tehina ʼae neʼe mole ko ni Fakamoʼoni ʼa Sehova, neʼe nā uga au ke au gaue temi katoa ʼi he fale gaue ʼi Toronto. Neʼe maʼu e toku mahikitaga tona tuʼulaga ʼi ai pea neʼe au tali te gaue.
Neʼe lahi taku fai ni hola fakalaka pea neʼe au fakatahi mo te hahaʼi ʼo te malama. Neʼe au tau to fono ai pea feia mo te faifakamafola. ʼI te kamata, neʼe au nofo ʼi te ʼapi ʼo taku kui tagata, ʼae neʼe mole ko he Fakamoʼoni ʼa Sehova. Pea hili tona mate, neʼe tonu ke au kumi hoku tahi nofoʼaga.
Ko te taumatuʼa Hutcheson, ʼae neʼe ina ʼave au ki te fakatahi ʼi te 1958, neʼe nā hage pe ko haku ʼu matuʼā. Neʼe nā fakaafe au ke au maʼuli mo natou ʼi tonatou ʼapi, pea neʼe nā tokoni mai ke au tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumalie. ʼI te 1960, ko au mo tanā tama ko John neʼe ma papitema. Neʼe pionie leva ia John pea neʼe uga ai au ke au kau lahi ki te faifakamafola. Neʼe tokagaʼi e te ʼu tehina ʼo te kokelekasio taku lakalaka ki muʼa ʼi te faʼahi fakalaumalie. Koia ki muli age, neʼe natou hinoʼi au ke au tokaga ki te Ako Fakateokalatike. a
NEʼE AU MAʼU HOKU HOA TAULEKALEKA PEA MO AU PIONIE
ʼI te 1966 neʼe au ʼohoana mo te tuagaʼane ko Randi Berge, ko he pionie faʼafai pea neʼe fia alu ʼo tokoni ʼi te ʼu koga meʼa ʼae ʼe ʼaoga lahi ai he kau faifakamafola. Neʼe tokagaʼi e te tehina taupau fealuʼaki toma aluʼaga, pea neʼe ina fakalotomalohiʼi maua ke ma olo ʼo tokoni ki te kiʼi kokelekasio ʼi Orillia, ʼi Ontario. Neʼe ma mavae ai ʼo olo ki ai.
Mole fualoa ʼi tamā ʼosi tau ki Orillia, neʼe au toʼo taku selevisi pionie katoa. Neʼe au logoʼi ai te fiafia ʼae neʼe kua maʼu e Randi. Neʼe au faiga fakamalotoloto ʼi taku selevisi ʼaia, pea neʼe au fiafia lahi leva ʼi taku fakaʼaogaʼi te Tohi-Tapu moʼo
tokoni ki te hahaʼi ke natou mahino ki te moʼoni. Neʼe au toe maʼu foki te fiafia ʼae ko te tokoni ki he taumatuʼa ʼi Orillia, ke nā fai ni fetogi ʼi tonā maʼuli pea ke nā liliu ko he ʼu Fakamoʼoni ʼa Sehova.KO HE LEA MO HE FAʼAHIGA MANATU FOʼOU
ʼI tamā olo ʼae ki Toronto, neʼe au felaveʼi mo te tehina ʼo te Petele ko Arnold MacNamara. Neʼe ina fehuʼi mai pe ʼe ma fia pionie makehe. Neʼe au tali atu aipe: “ ʼEi, kae fakaʼamu pe ʼe mole hinoʼi maua ki Québec!” Neʼe au manatu ohage ko te hahaʼi lea fakapilitania ʼi Canada, ʼae neʼe manatu fakapalatahi ʼo ʼuhiga mo potu fenua ʼaia ʼo Québec. ʼI te temi ʼaia, neʼe fakafeagai te hahaʼi ki te puleʼaga pea neʼe tau hoko ni fihi he neʼe natou loto ke puleʼaga faʼitaliha ia Québec.
Neʼe tali fenei mai e Arnold: “ ʼI te temi nei, ʼe fekauʼi e te filiale he ʼu pionie makehe ki Québec pe.” Neʼe au ui age ʼe ma olo anai. Neʼe kua au iloʼi neʼe fia pionie ia Randi ʼi ai. Neʼe au mahino leva ki muli age, neʼe ko te tonu lelei ʼaupito ʼaia neʼe ma fai ʼi toma maʼuli.
Neʼe ma ako te Fakafalani ia vahaʼa ʼe nima. Hili ʼaia, neʼe ma olo mo te tahi taumatuʼa ki Rimouski, ia kilometa ʼe 540 ʼi te potu noleto esite ʼo Montréal. Neʼe kei lahi pe te ʼu meʼa neʼe tonu ke ma ako. Ohage la, ʼi te tahi fono, neʼe au lau te ʼu logo. Pea neʼe tonu ke au ui ʼe tou fakatalitali anai he ʼu teleke mai te fenua ko Otilisia, kae neʼe au ui au he ʼu teleke otulusi, ʼae ʼe ko he manulele.
Neʼe toe ʼomai ki Rimouski te ʼu tuagaʼane selipatea faʼafai ʼi te faifakamafola ʼe toko fa pea mo te taumatuʼa ko Huberdeaus mo ʼanā taʼahine ʼe lua. Neʼe lue e te famili Huberdeaus te foʼi ʼapi lahi, ko ʼona koga fale ʼe fitu, pea ko matou pionie neʼe matou tokoni ki tona totogi. Neʼe matou fakahigoaʼi ko te ʼApi Hina ʼuhi he neʼe pena hina te ʼu foʼi pou mo te muʼa fale. Neʼe ko te toko 12 peʼe 14 neʼe maʼuʼuli ai. ʼUhi ko au mo Randi neʼe ma pionie makehe, neʼe ma faifakamafola ʼi te uhu, mo te hili hoʼata, pea mo te afiafi. Pea neʼe ma fiafia ke ʼi ai tuʼumaʼu he tahi ke ma faifakamafola mo ia, maʼia lolotoga te ʼu afiafi ʼo te temi nive.
Neʼe ma liliu ʼo kaumeʼa lelei mo te ʼu pionie agatonu ʼaia, pea neʼe matou hage pe ko he foʼi famili. ʼI ʼihi temi, neʼe matou fakatahitahi ʼo tafu he afi, peʼe matou fakatuʼutuʼu he ʼaho ke matou kuka fakatahi ai. Neʼe faimaholo te tahi tehina, koia ʼi te ʼu Moeaki afiafi neʼe matou hiva mo memeʼe ai.
Neʼe tokolahi te hahaʼi ʼi Rimouski neʼe natou fia mahino ki te Tohi-Tapu. Hili ki ai taʼu ʼe nima, neʼe matou fiafia he neʼe ko ʼihi kau ako Tohi-Tapu neʼe lakalaka ki muʼa pea neʼe natou papitema. Neʼe matou toe fiafia he neʼe kua matou toko 35 kau faifakamafola ʼi te kokelekasio.
Neʼe akoako lelei maua ʼi tamā faifakamafola ʼi Québec. Neʼe ma sio ki te tokoni mai ʼa Sehova ʼi toma minisitelio ʼo feia mo te faʼahi fakasino. Pea neʼe ma ako ke ma ʼoʼofa ki te hahaʼi ʼae ʼe palalau Fakafalani, ʼo feia mo tanatou lea pea mo tanatou agaʼi fenua. Neʼe tokoni mai ke ma toe leleiʼia mo te tahi ʼu agaʼi fenua.—2 Ko. 6:13.
Neʼe ma punamaʼuli ʼi te kole mai e te filiale ke ma mavae ʼo olo ki te kolo ko Tracadie, ʼi te potu esite ʼo Nouveau-Brunswick. Neʼe mole faigafua, he neʼe kua ma maʼu toma ʼapi lue pea mo taku gaue, neʼe ko ni kiʼi hola ʼi te fale ako. Tahi ʼae, neʼe hoki kauga fagona pe ʼihi ʼi ʼamā ako Tohi-Tapu, pea neʼe matou lolotoga faʼu he Fale Fono.
Neʼe ma faikole huʼu mo te faʼahi ʼaia pea neʼe ma olo ʼo mamata ʼi Tracadie. Neʼe kehekehe ʼaupito Mala. 3:10) Pea ko te ʼu felogoi lelei ʼo Randi mo Sehova, mo tana aga fakasakilifisio, pea mo tana gaohi meʼa fakahua neʼe toe tokoni mai ke faigafua tamā mavae.
ia mo Rimouski. Kae neʼe ma fai te tonu ʼae ke ma olo ki ai he neʼe ko te loto ʼaia ʼo Sehova. Neʼe ma ʼahiʼahiʼi ia Sehova pea neʼe ma sio ki tana toʼo mamalie pe te ʼu faigataʼaʼia. (ʼI tamā kokelekasio foʼou, neʼe ko te tagata ʼafea pe ʼe tahi neʼe ko Robert Ross. Neʼe pionie mo tona ʼohoana ko Linda. ʼI te ʼosi tupu ʼo tanā tama, neʼe hoko atu tanā nonofo ʼi ai. Logo la tanā tokaga ki tanā kiʼi toe, kae neʼe lahi tanā fakalotomalohiʼi ia maua, he neʼe nā tali kaiga lelei pea mo faʼafai ʼi te faifakamafola.
TE FIAFIA ʼI TAMĀ TOKONI ʼI TE ʼU FAʼAHI NEʼE ʼAOGA KI AI
Hili taʼu ʼe lua ʼi tamā pionie ʼi Tracadie, neʼe ma punamaʼuli ʼi toma fakaafe ke ma gaue ʼi te siliko. Neʼe ma ʼaʼahi te ʼu siliko lea Fakapilitania ia taʼu ʼe fitu, pea neʼe toe hinoʼi leva maua ke ma ʼaʼahi te siliko Fakafalani ʼi Québec. Neʼe fakamalo tuʼumaʼu mai te taupau fakatisitilike ʼi Québec, ko Léonce Crépeault ʼi taku ʼu faiakonaki. Pea ki muli age, neʼe ina fehuʼi mai pe ʼe feafeaʼi haku foaki he ʼu tokoni ʼe ʼaoga ʼi ʼaku akonaki. b Neʼe tokoni mai tana palalau mai ʼaia ke au tokaga ke tasilo mo mahino gafua ʼaku akonaki.
ʼE mole au galoʼi anai te tahi gaue neʼe foaki mai ʼi te Fakatahi Fakamalamanei ʼi Montréal ʼi te 1978, neʼe ko tona kupu tafito “ ʼE Malo Te Tui.” Neʼe au tokoni ki te teuteuʼi ʼo te meʼa kai. Neʼe ko te toko 80 000 neʼe tonu ke kau ki te fakatahi, pea neʼe ʼi ai te fakatuʼutuʼu foʼou ʼo ʼuhiga mo te teuteuʼi ʼo te meʼa kai. Neʼe foʼou ia meʼa fuli: te ʼu meʼa gaue, te meʼa kai pea mo tona faʼahiga teuteuʼi. Neʼe ʼi ai ʼamatou ʼaisi lalahi ʼe 20 kae ʼi ʼihi temi neʼe mole haʼele. ʼI muʼa ʼo te kamata ʼo te ʼuluaki ʼaho ʼo te fakatahi, neʼe fakagafua mai ke matou hu ki te malaʼe moʼo fakatoka te ʼu meʼa gaue, hili te maʼupo, he neʼe maʼua te malaʼe ʼuhi ko te faigaoʼi. Pea neʼe tonu ke fakahaʼele te ʼu gutuʼumu ʼi te kei hegihegi moʼo teuteuʼi ʼo te kafe. Neʼe matou gaʼegagaʼe, kae neʼe lahi te ʼu faʼahi neʼe au ako mai te faʼa gaue, mo te ʼu kalitate matalelei pea mo te gaohi meʼa fakahua ʼa te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼae neʼe matou kauga gaue. Neʼe matou feiloʼiʼaki lelei ai pea matou kaumeʼa ʼo talu mai ki te ʼaho nei. ʼI ʼoku toe fiafia lahi leva ʼi taku
kau ki te fakatahi maʼuhiga ʼaia ʼi Québec. Ko te koga meʼa ʼae neʼe kovi ʼosi ai te fakatagaʼi ʼo te ʼu tehina mo tuagaʼane mai te taʼu 1940 ki te 1960.Neʼe lahi te ʼu faʼahi neʼe au ako mai ʼoku tehina taupau ʼi te ʼu fakatahi lalahi ʼi Montréal. ʼI te tahi taʼu neʼe taupau ki te fakatahi ia te tehina ko David Splane, ʼae kua kau nei ʼi te Kolesi Pule. Ki muli age, ʼi te tahi fakatahi neʼe hinoʼi au ke au taupau ki te fakatahi. Neʼe tokoni lahi mai ia David.
ʼI te 2011, hili taʼu ʼe 36 ʼo tamā kau ki te gaue fealuʼaki, neʼe fakaafe au ke au kau ʼi te ʼu tehina faiako ʼo te Ako ʼo Te Kau Tagata ʼAfeā. Neʼe ma momoe ia koga meʼa kehekehe ʼe 75 ia taʼu ʼe lua. Neʼe mole faigafua kia maua, kae neʼe ma maʼu ai ni fua lelei. ʼI te fakaʼosi vahaʼa fuli, neʼe lotofakafetaʼi te ʼu tagata ʼafeā, he neʼe natou tokagaʼi te loto moʼoni ʼa te Kolesi Pule ke malohi ʼanatou felogoi mo Sehova.
Ki muli age, neʼe au kau ʼi te ʼu tehina faiako ʼi te Ako ʼo Te Kau Faifakamafola ʼo Te Puleʼaga. Neʼe gaʼegagaʼe mo hoha te kau ako ʼi te lahi ʼo te gaue. Neʼe tonu ke natou heheka ia hola ʼe fitu ʼi te ʼaho fuli, teuteuʼi tanatou ako ʼi te ʼu afiafi fuli ia hola ʼe tolu, ʼo feia mo ʼanatou kiʼi faipalalau ʼe fa peʼe nima ʼi te vahaʼa. Neʼe au fakamahino age mo te tahi tehina faiako kia natou ʼe hoki feala pe ke natou lavaʼi moka tokoni age Sehova. ʼE mole au galoʼi anai te punamaʼuli ʼa te kau ako ʼi tanatou sisio ʼae, ʼaki te tokoni ʼa Sehova, neʼe lahi age te ʼu meʼa neʼe natou lava fai.
KO TE TOKAGA KI ʼIHI ʼE MAʼU AI NI FUA LELEI ʼE TOLOGA
Neʼe maʼu ʼe taku faʼe he ʼu fua lelei mai tana tokaga ʼae ki ʼihi. Neʼe laka ai ki muʼa ʼana kau ako Tohi-Tapu, pea neʼe fetogi e taku tamai tana manatu ʼo ʼuhiga mo te moʼoni. Hili ʼaho ʼe tolu ʼi te kua mate ʼo taku faʼe, neʼe matou punamaʼuli ʼi tana haʼu ʼo fakalogo ki te akonaki ki te kaugamalie ʼi te Fale Fono. Pea neʼe hoko atu tana kau ki te ʼu fono ia taʼu ʼe 26. Logo la neʼe mole papitema taku tamai, kae neʼe ui mai e te ʼu tagata ʼafeā neʼe ko ia ʼae neʼe muʼa tuʼumaʼu mai ki te ʼu fono.
Neʼe toe fua lelei te faʼifaʼitaki ʼo taku faʼe kia au mo ʼoku kiʼi tokolua ʼe tolu. ʼE natou tauhi agatonu kia Sehova mo ʼonatou ʼohoana. ʼE gaue te toko lua ʼi te Petele, ko te tahi ʼi Potukalia pea ko te tahi ʼi Haïti.
ʼI te temi nei, ko au mo Randi ʼe ma pionie makehe ʼi te kolo ko Hamilton, ʼi Ontario. ʼI tamā ʼi te siliko, neʼe ma leleiʼia te kauga olo mo te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼo fai ʼanatou ʼaʼahi mo ako Tohi-Tapu. Kae kua ma fiafia nei ʼi tamā sisio ki te lakalaka ki muʼa ʼo tamā ʼu ako Tohi-Tapu ʼi te faʼahi fakalaumalie. Pea ʼi tamā fakakaumeʼa lelei mo te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼo tamā kokelekasio foʼou, ʼe fakalotomalohi ai maua ʼi tamā sio ki te tokoni ʼa Sehova kia natou ʼi te ʼu temi lelei ʼo feia mo te ʼu temi faigataʼa.
Ka ma manatuʼi natou ʼae neʼe tokakaga kia maua ʼi toma maʼuli, ʼe ma lotofakafetaʼi ai kia natou. Pea ʼe ma faiga leva ke ma toe tokaga ki ʼihi, ʼo fakalotomalohiʼi natou ke lelei ʼaupito tanatou tauhi ʼae kia Sehova. (2 Ko. 7:6, 7) Ohage la, ʼe ʼi ai te kiʼi famili ʼe pionie katoa te faʼe, tanā taʼahine mo tanā tama. Neʼe au fehuʼi age ki te pule famili pe mole fia pionie mo ia. Neʼe ina tali mai ʼe tokaga kia natou toko tolu ʼae kua pionie. Pea neʼe au fehuʼi age: “Ko ai ʼae ka tokaga lelei age kia natou, ko koe peʼe ko Sehova?” Neʼe au fakalotomalohiʼi ia ia ke ina toe maʼu te fiafia ʼae kua maʼu e tona ʼohoana mo ʼanā toe. Hili ki ai mahina ʼe ono, neʼe liliu ʼo pionie.
ʼE ma hoko atu anai mo Randi tamā “fakamatala . . . ki te taʼiake ʼae ka hoa mai” te ʼu “gaue fakaofoofo” ʼa Sehova. Pea ʼe ma fakaʼamu ʼe natou fiafia anai ʼi tanatou tauhi kia Sehova ohage pe ko maua.—Pes. 71:17, 18.
a ʼE fakaʼuhiga ʼi te temi nei ki te tehina ʼae ʼe tokaga ki te fono Te Maʼuli Fakakilisitiano Mo Te Faifakamafola.
b Ko te fakamatala ʼo te maʼuli ʼo Léonce Crépeault ʼe tuʼu ʼi Te Tule Leʼo ʼo Fepualio 2020, pas. 26-30.