1-2. Neʼe ko ai ia Satoke? (1 Koloniko 12:22, 26-28)

 FAKAKAUKAUʼI age muʼa he toko 340 000 tagata ʼe natou fakatahitahi ke natou fakanofo hau ia Tavite ki Iselaele katoa. Lolotoga ʼaho ʼe tolu, ʼe nonofo te ʼu tagata ʼaia ʼi te ʼu moʼuga makamakaʼia ʼae ʼe ovi ki Hepelone. ʼE natou kokolo, mo faipalalau, pea mo hiva fakavikiviki kia Sehova. (1 Klk. 12:39) Ia natou ʼaia, ʼe ʼi ai te tagata tupulaga ʼe higoa ko Satoke. Neʼe mole tokagaʼi ia ia ʼi te kaugamalie ʼaia, kae neʼe tokagaʼi ia e Sehova. Pea neʼe ina loto ke tou iloʼi ʼe nofo ia Satoke ia natou ʼaia. (Lau ia 1 Koloniko 12:22, 26-28.) Neʼe ko ai ia Satoke?

² Ko Satoke neʼe ko he pelepitelo pea neʼe gaue fakatahi mo te Pelepitelo Lahi ko Apiata. Neʼe toe foaki e te ʼAtua kia Satoke he toe poto lahi pea mo te fealagia ʼae ke mahino ki Tona finegalo. (2 Sam. 15:27) Ka neʼe kumi e te hahaʼi he tokoni fakapotopoto, neʼe natou olo kia Satoke. Pea neʼe ko he tagata neʼe lototoʼa. ʼE tou vakaʼi tafito anai ʼi te alatike ʼaeni pe neʼe fakaha feafeaʼi e Satoke te lototoʼa.

3. (1) He koʼe ʼe tonu ke lototoʼa te ʼu kaugana ʼa Sehova? (2) Kotea ʼae ka tou vakaʼi ʼi te alatike ʼaeni?

³ ʼI te ʼu ʼaho fakamuli ʼaeni, ʼe tauʼi malohi e Satana te hahaʼi ʼa te ʼAtua. (1 Pet. 5:8) ʼE tonu ai ke tou lototoʼa, ʼo haga fakatalitali ʼo aʼu ki te temi ʼae ka pulihi ai e Sehova ia Satana mo tona malama agakovi. (Pes. 31:24) Tou vakaʼi aluʼaga ʼe tolu ʼe feala ke tou faʼifaʼitakiʼi ai te lototoʼa ʼa Satoke.

 LAGOLAGO KI TE PULEʼAGA ʼO TE ʼATUA

4. He koʼe ʼe tonu ke lototoʼa te hahaʼi ʼa Sehova ʼi tanatou lagolago ki tona Puleʼaga? (Vakaʼi mo te pāki.)

⁴ ʼUhi ʼae ko tatou ko te hahaʼi ʼa Sehova, ʼe tou lagolago ʼaki totatou loto katoa ki tona Puleʼaga. Kae moʼo fai te faʼahi ʼaia, ʼe tonu ʼi ʼihi temi ke tou lototoʼa. (Mat. 6:33) Ohage la, ʼi te malama agakovi ʼaeni, ʼe tonu ke tou lototoʼa ke tou fakalogo ai ki te ʼu fakatotonu ʼa Sehova pea ke tou fakamafola te logo lelei ʼo te Puleʼaga. (1 Tes. 2:2) Pea ʼi te malama ʼaeni kua ʼaʼasili te ʼu maveuveu ʼuhi ko te faʼahi fakapolitike. Koia la ʼae ʼe tonu ai ke tou lototoʼa ke mole tou kau ki ai. (Soa. 18:36) Tokolahi te hahaʼi ʼa Sehova ʼe natou tau mo ni fihifihia fakapaʼaga, pe neʼe tamateʼi peʼe pilisoniʼi natou ʼuhi he natou fakafisi ke natou faipolitike peʼe ke natou kau ki te tau.

5. He koʼe neʼe tonu ke lototoʼa ia Satoke moʼo lagolago kia Tavite?

⁵ Ko Satoke neʼe mole alu pe ki Hepelone ke kau ki te fakanofo hau ʼo Tavite. Neʼe alu ki ai mo ʼana mahafu pea neʼe teuteu ia ki te tau. (1 Klk. 12:38) Neʼe fia kaugā olo mo Tavite ki te tau pea mo haofaki ia Iselaele mai ʼonatou fili. Logo la ko Satoke neʼe lagi mole ko he tagata faiva ʼi te tau, kae neʼe lahi ʼosi tana lototoʼa.

6. Kotea te faʼifaʼitaki neʼe tuku e Tavite kia Satoke ʼo ʼuhiga mo te lototoʼa? (Pesalemo 138:3)

⁶ Neʼe liliu feafeaʼi ia te pelepitelo ko Satoke ʼo lototoʼa? Neʼe feiloʼiʼaki mo ni tagata malolohi mo lototoʼa pea ʼe mahino ia neʼe ina ako mai ia natou ʼaia. Ohage la ko Tavite. Neʼe lototoʼa ʼo ina “taki ia Iselaele ki te ʼu tau.” Neʼe ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo tanatou fia fakanofo ia ia ko tonatou hau. (1 Klk. 11:1, 2) Neʼe tuku tuʼumaʼu pe e Tavite tana falala kia Sehova ʼi tana tauʼi ʼona fili. (Pes. 28:7; lau ia Pesalemo 138:3.) Pea neʼe ʼi ai te tahi ʼu tagata neʼe feala ke faʼifaʼitakiʼi e Satoke, ohage ko Seosata mo tona foha ko Penaia, ʼae neʼe ko te tagata solia  faʼafai. Neʼe toe ʼi ai mo te ʼu pule telepi ʼe toko 22 ʼae neʼe lagolago kia Tavite. (1 Klk. 11:22-25; 12:26-28) Ko te ʼu tagata fuli ʼaia neʼe natou loto moʼoni ke fakanofo hau ia Tavite pea ke natou puipui ia ia.

7. (1) Ko te ʼu faʼifaʼitaki fea ʼo te lototoʼa ʼe tou maʼu ʼi totatou temi? (2) Kotea ʼae ʼe ke ako mai te faʼifaʼitaki ʼa te tehina ko Nsilu, ʼae ʼe ha ʼi te ʼata viteo?

⁷ Ka tou fakakaukauʼi lelei te faʼifaʼitaki ʼa ni ʼihi neʼe lototoʼa ʼi tanatou nonofo agatonu kia Sehova mo tona Puleʼaga, ʼe tou liliu ʼo malohi mo lototoʼa. Ko totatou Hau ko Kilisito Sesu, ʼi tana ʼi te kele neʼe fakafisi fakamalotoloto ke faipolitike ʼi te malama ʼa Satana. (Mat. 4:8-11; Soa. 6:14, 15) Neʼe ina kole tuʼumaʼu kia Sehova te malohi. ʼE tou toe maʼu ʼi totatou temi ni tupulaga neʼe natou tuku he faʼifaʼitaki lelei, he neʼe natou fakafisi ke natou hu solia peʼe ke natou faipolitike. ʼE feala hau lau he ʼu fakamatala ʼa ʼihi ʼi tatatou tuʼasila jw.org. a

TOKONI KI ʼOU TEHINA

8. Ko te temi fea ʼae ʼe lagi tonu ai ke lototoʼa te ʼu tagata ʼafea ke natou foaki te tokoni ʼae ʼe ʼaoga ki ʼonatou tehina mo tuagaʼane?

⁸ Ko te ʼu kaugana ʼa Sehova ʼe natou leleiʼia tanatou fetokoniʼaki. (2 Ko. 8:4) Kae ʼi ʼihi temi ʼe tonu ke natou lototoʼa ʼi tanatou tokoni ʼaia ki ʼonatou tehina. Ohage la moka hoko he tau ʼe iloʼi e te ʼu tagata ʼafea ʼe ʼaoga ki ʼonatou tehina mo tuagaʼane he fakalotomalohi, mo he tokoni pea ke lagi foaki age kia natou he meʼa kai fakalaumalie peʼe fakasino. Koia, ʼuhi ko tonatou ʼoʼofa ki te faga ovi, ʼe olo ai te ʼu tagata ʼafea ʼo tokoni kia natou logo la ʼe feala ke tuʼutamakiʼia tonatou maʼuli. (Soa. 15:12, 13) ʼI tanatou fai feia, ʼe natou faʼifaʼitakiʼi ai te lototoʼa ʼa Satoke.

9. ʼO mulimuli kia 2 Samuele 15:27-29, kotea ʼae neʼe kole e Tavite ke fai e Satoke? (Vakaʼi mo te pāki.)

⁹ Ko Apesalone, te foha ʼo Tavite, neʼe ina fia faʼao te tuʼulaga hau ʼo Tavite. Neʼe fia matehi ai e Apesalone ia tana tamai. (2 Sam. 15:12, 13) Neʼe tonu ke mavae fakavilivili ia Tavite ʼi Selusalemi.  Neʼe ina pauʼi ʼana hahaʼi faifekau fuli pea mo ui age: “Tou feholaki, he ʼe mole tuku anai e Apesalone ke maʼuli he tahi ia tatou!” (2 Sam. 15:14) ʼI te mavae ʼa te hahaʼi faifekau, neʼe manatu ia Tavite ʼe lelei anai mo kapau ʼe nonofo ʼihi ʼi te kolo ke natou tala age te ʼu meʼa ʼae ʼe fai e Apesalone. Koia, neʼe ina ui ai kia Satoke mo te tahi ʼu pelepitelo ke natou toe liliu ki te kolo pea ke natou fakaha age ni logo. (Lau ia 2 Samuele 15:27-29.) Kae neʼe tonu ke natou nonofo tokakaga. Ko te meʼa ʼae neʼe kole age e Tavite ki te ʼu pelepitelo ke natou fai neʼe fakamataku, pea neʼe feala ke matehi natou. Ko Apesalone neʼe agamalohi, mo manatu pe kia ia, pea neʼe agakaka ki tana tamai. Fakakaukauʼi age muʼa te meʼa ʼae neʼe feala ke fai e Apesalone kia Satoke mo te tahi ʼu pelepitelo moka neʼe ina iloʼi neʼe natou lamalama ia ia ke natou tala te ʼu logo kia Tavite.

10. Neʼe puipui feafeaʼi e Satoke mo te tahi ʼu pelepitelo ia Tavite?

¹⁰ Neʼe fai e Tavite he fakatuʼutuʼu. Pea moʼona fakahoko neʼe tonu ke tokoni age ia Satoke mo Usai, te tahi kaumeʼa lelei ʼo Tavite. (2 Sam. 15:32-37) Neʼe mulimuli ia Usai ki te fakatuʼutuʼu ʼa Tavite. Neʼe falala leva ia Apesalone kia Usai. Pea neʼe foaki age e Usai ni tokoni ʼo ʼuhiga mo hana faʼahiga tauʼi ia Tavite, ke maʼu ai e Tavite he temi feʼauga ke teuteu ki te tau. Hili ʼaia, neʼe fakaha age e Usai te faʼahi ʼaia kia Satoke mo Apiata. (2 Sam. 17:8-16) Pea neʼe feala ki te ʼu tagata ʼaia hanā fakaha te logo kia Tavite. (2 Sam. 17:17) ʼAki te tokoni ʼa Sehova, ko Satoke mo te tahi ʼu pelepitelo neʼe natou puipui ia Tavite.​—2 Sam. 17:21, 22.

11. ʼE feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi te lototoʼa ʼa Satoke moka tou tokoni ki ʼotatou tehina?

¹¹ ʼE feafeaʼi hatatou lototoʼa ohage ko Satoke mo kapau ʼe kole mai ke tou tokoni ki ʼotatou tehina ʼi he temi faigataʼa? (1) Tou mulimuli ki te ʼu fakatotonu. Ka hoko he aluʼaga feia, ʼe maʼuhiga ke tou fakalogo ke tou taupau ai tatatou logo tahi. Tou mulimuli ki te ʼu fakatotonu ʼae ʼe tuku mai e te filiale ʼo totatou fenua.  (Hep. 13:17) ʼE tonu ke tau vakavakaʼi e te ʼu tagata ʼafea te ʼu fakatuʼutuʼu ʼi muʼa ʼo te hoko ʼo he tuʼutamaki, ʼo feia mo te ʼu tuʼutuʼuni moka ʼamanaki hoko mai he tuʼutamaki. (1 Ko. 14:33, 40) (2) Tou lototoʼa kae tou fakaʼeteʼete. (Taag. 22:3) Fakakaukau lelei ʼi muʼa ʼo hau fai he tonu. ʼAua naʼa ke fai he meʼa ʼe feala ke ke tuʼutamaki ai. (3) Tou falala kia Sehova. Manatuʼi ʼe loto tafito e Sehova ke ke hao ʼo feia mo ʼou tehina. ʼE ina loto ke ke tokoni ki ʼou tehina kae ke ʼaua naʼa hoko kia koe he tuʼutamaki.

12-13. Kotea ʼae ʼe ke ako mai te ʼu faʼifaʼitaki ʼa Viktor mo Vitali? (Vakaʼi mo te pāki.)

¹² Tou talanoa ki te ʼu tagata ʼafea ʼe lua ko Viktor mo Vitali. Neʼe nā kau ki te tufa ʼo te meʼa kai mo te meʼa inu ki ʼonā tehina ʼi Ukraine. ʼE ui e Viktor: “Neʼe matou olo ki te ʼu potu kehekehe ʼo kumi ai he meʼa kai. Neʼe matou logo putuputu ki te pa ʼo te ʼu fana. Neʼe foaki mai e he tehina he meʼa kai neʼe ina tanaki, pea neʼe feala ai ke maʼu e te ʼu tehina mo tuagaʼane hanatou meʼa kai ki ni ʼaho. ʼI tamatou fafaʼo te meʼa kai ki te kamio, neʼe li te foʼi pulu ʼo to ovi mai pe kia matou. ʼI te ʼaho katoa ʼaia, neʼe au kole mamahi kia Sehova ke ina foaki mai te lototoʼa, ke hoko atu taku tokoni ki te ʼu tehina mo tuagaʼane.”

¹³ ʼE ui e Vitali: “Neʼe tonu ke lahi ʼosi tamatou lototoʼa. Neʼe hola 12 taku ʼuluaki faifagona ʼi te ala. Neʼe au faikole kia Sehova lolotoga taku alu ʼaia.” Neʼe lototoʼa ia Vitali kae neʼe toe fakaʼeteʼete. ʼE ina hoko atu fenei: “Neʼe au kole tuʼumaʼu kia Sehova te poto pea ke tokoni mai ke au iloʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe mole tonu ke au fai pea mo mulimuli ki ai. Neʼe au alu pe ʼi te ʼu ala ʼae neʼe fakagafua e te puleʼaga. Pea neʼe toe malohi age taku tui ʼi taku sio mata ʼae ki te gaue fakatahi ʼa te ʼu tehina mo tuagaʼane. Neʼe natou fakaʼatea te ʼu ala ʼaia ke mole taʼofi tamatou faifagona, mo natou tanaki mo fafaʼo te meʼa kai, te ʼu mutuʼi meʼa mo te tahi age ʼu meʼa ki te ʼu kamio, pea neʼe ʼi ai tuʼumaʼu pe he koga meʼa ke matou kakai pea mo malolo ai.”

KE KE AGATONU KIA SEHOVA

14. ʼE feala ke malave feafeaʼi kia tatou mo kapau ʼe filifili e he tahi ʼe tou ʼoʼofa ai ke ina liʼaki ia Sehova?

¹⁴ ʼE fakalotomamahi ʼaupito moka filifili e he tahi ʼo totatou famili peʼe ko he kaumeʼa lelei ke ina liʼaki ia Sehova. (Pes. 78:40; Taag. 24:10) Kapau neʼe lahi tatatou ʼoʼofa ki ai, pea ʼe toe faigataʼa age tatatou tali te aluʼaga ʼaia. Kapau neʼe hoko kia koe te mamahi ʼaia, ko te nofo agatonu ʼa Satoke ʼe feala ke ina fakalotomalohiʼi koe.

15. He koʼe neʼe tonu ke lototoʼa ia Satoke ke nofo agatonu kia Sehova? (1 Hau 1:5-8)

¹⁵ Neʼe agatonu pe ia Satoke kia Sehova. Kae neʼe mole feia tona kaumeʼa lelei ʼae ko Apiata. Neʼe hoko te faʼahi ʼaia ʼi te kua matuʼa ʼa Tavite. ʼI tona kua vave mate, ko te foha ʼo Tavite ʼae ko Atonisa neʼe ina fia faʼao te tuʼulaga hau ʼae neʼe fakapapau e Sehova kia Salamone. (1 Klk. 22:9, 10) Pea ko Apiata neʼe lagolago ia kia Atonisa. (Lau ia 1 Hau 1:5-8.) ʼI tana fai te faʼahi ʼaia, neʼe mole agatonu ai ia Apiata kia Tavite pea mo Sehova. ʼE mahino ia neʼe lotomamahi ʼaupito ai ia Satoke! Lolotoga taʼu ʼe 40 neʼe nā fakahoko fakatahi te gaue fakapelepitelo. (2 Sam. 8:17) Neʼe nā tokakaga ki “te Aleka ʼo te ʼAtua moʼoni.” (2 Sam. 15:29) ʼI muʼa atu, neʼe nā lagolago tokolua ki te Hau ko Tavite. Pea neʼe nā fai fakatahi te tahi ʼu gaue ʼi tanā tauhi kia Sehova.​—2 Sam. 19:11-14.

16. Kotea ʼae neʼe lagi tokoni kia Satoke ke haga nofo agatonu?

¹⁶ Logo la te faʼahi ʼae neʼe filifili e Apiata, kae neʼe nofo agatonu pe ia Satoke kia Sehova. Pea neʼe iloʼi lelei e Tavite ʼe mole liʼaki anai ia ia e Satoke. ʼI te kua iloʼi ia te fakatuʼutuʼu kaka ʼa Atonisa, neʼe fekauʼi e Tavite ia Satoke, mo Natane pea mo Penaia ke natou fakanofo  hau ia Salomone. (1 Hau 1:32-34) Neʼe lagi lotomalohi ia Satoke he neʼe fakatahi mo te ʼu kaugana ʼa Sehova ʼae ʼe agatonu, ohage ko Natane pea mo te tahi ʼu hahaʼi neʼe natou lagolago ki te Hau ko Tavite. (1 Hau 1:38, 39) ʼI te kua fakanofo hau leva ʼo Salamone, neʼe ina “fakanofo . . . ia Satoke, te pelepitelo moʼo fetogi ia Apiata.”​—1 Hau 2:35.

17. ʼE feafeaʼi hau faʼifaʼitakiʼi ia Satoke mo kapau ko he tahi ʼe ke ʼofa ai ʼe mavae ia Sehova?

¹⁷ ʼE feafeaʼi hau faʼifaʼitakiʼi ia Satoke? Kapau ko he tahi ʼe ke ʼofa ai ʼe ina filifili ke mavae ia Sehova, fakaha fakalelei kia Sehova ʼe ke nofo agatonu anai kia te ia. (Sos. 24:15) ʼE foaki atu anai e Sehova te malohi pea mo te lototoʼa ke ke haga fai te meʼa ʼae ʼe lelei. Falala kia te ia ʼi te faikole pea mo ke fakatahi tuʼumaʼu mo ʼana kaugana agatonu. ʼE maʼuhiga ʼaupito kia Sehova tau agatonu, pea ʼe ina fakapale anai koe.​—2 Sam. 22:26.

18. Kotea ʼae ʼe ke ako mai te faʼifaʼitaki ʼa Marco mo Sise?

¹⁸ Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼa Marco mo tona ʼohoana ko Sise. Ko ʼanā taʼahine ʼe lua kua mavae ʼi te moʼoni. ʼE ui e Marco: “Ko te ʼaho ʼae ʼe ke maʼu ai hau ʼu fanau, ʼe ke ʼofa mamahi ai. Pea ʼe ke fai anai ia meʼa fuli moʼonatou puipui. Koia, ka natou filifili leva ke natou mavae ia Sehova, ʼe fakalotomamahi ʼaupito.” ʼE ina hoko atu: “Kae ʼe nofo tuʼumaʼu pe ia Sehova ʼi ʼomā tafa. ʼE tokaga mai, ohage la ʼi te ʼu temi ʼae ʼe au lotovaivai ai, ʼe ko toku ʼohoana ʼae ʼe malohi, pea ka ko ia ʼae ʼe lotovaivai, ko au ʼae ʼe malohi.” ʼE toe ui e Sise: “Ka na neʼe mole tokoni mai la ia Sehova ʼo ina foaki mai te malohi, ʼe mole feala ke ma ʼutakiʼi. Neʼe au lotomamahi he neʼe au ui ʼe ko taku hala ʼi te mavae ʼo ʼaku taʼahine ʼi te moʼoni. Neʼe au fakaha kia Sehova ia meʼa fuli ʼi toku loto. Mole fualoa ki ai, neʼe au felaveʼi mo te tuagaʼane neʼe kua fualoa taku mole sio ki ai. Neʼe haʼu ʼo faʼufua mai pea neʼe ina sioʼi au ʼo ui fenei mai: ‘Manatuʼi ʼe koe Sise, ʼe mole ko hau hala.’ Neʼe tokoni mai ia Sehova ke au haga tauhi kia te ia ʼaki he lotofiafia.”

19. Kotea ʼae ʼe ke fakatotonu ke ke fai?

¹⁹ ʼE loto e Sehova ke lototoʼa ʼana kaugana fuli ohage ko Satoke. (2 Tim. 1:7) Kae ʼe mole ina loto ke tou falala pe ki totatou malohi ʼo tatou totonu. ʼE ina loto ke tou falala kia te ia. Koia, ka hoko kia koe he aluʼaga ʼe tonu ke ke lototoʼa ai, kole kia Sehova. Pea ke ke tui papau, ʼaki tana tokoni, ʼe ke lototoʼa anai ohage pe ko Satoke.​—1 Pet. 5:10.