1. ʼO mulimuli kia 1 Petelo 5:2, kotea te gaue ʼae neʼe foaki ki te ʼu tagata ʼafea?

 NEʼE foaki ki te kau tagata ʼafea te gaue ʼae ke natou tokakaga ki te faga ovi ʼa Sehova. ʼE maʼuhiga ki te ʼu tagata agatonu ʼaia te fakanofo natou e Sehova ke natou tauhi ʼonatou tehina mo tuagaʼane, pea ʼe natou gaue kinakina ke natou liliu ai ko “ni tauhi ovi ʼe tokakaga moʼoni . . . kia natou.” (Sel. 23:4; Lau ia 1 Petelo 5:2.) ʼE tou fakamalo lahi ki te ʼu tagata ʼafea ʼi ʼatatou kokelekasio!

2. Kotea te ʼu faigataʼaʼia ʼe tau mo te tokolahi ʼo te ʼu tagata ʼafea?

² Ka fakahoko e te ʼu tagata ʼafea ʼonatou maʼua, ʼe lahi te ʼu faigataʼaʼia ʼe tau mo natou. Ohage la, ʼe lahi te ʼu gaue ʼe tonu ke natou fakahoko moʼo tokakaga ki te kokelekasio. Ko Tony ko he tagata ʼafea ʼi Amelika, neʼe tonu ke agavaivai ʼo ʼuhiga mo te ʼu gaue ʼae neʼe ina fai. ʼE ina ui: “ ʼI te to ʼo te taʼi mahaki COVID-19, neʼe lahi age te ʼu gaue neʼe au fai moʼo fakatuʼutuʼu te ʼu fono mo te faifakamafola. Kae logo la te ʼu tuʼuga gaue ʼae neʼe au fai, kae neʼe kei lahi pe te gaue. Neʼe mole kei hoku temi ke au lau ai taku Tohi-Tapu, mo fai taku ako tokotahi pea mo faikole.” Ko Ilir, ʼe tagata ʼafea ʼi Kosovo, neʼe tau mo te tahi age fihifihia. Neʼe nofo ʼi he fenua neʼe hoko ai te tau, pea neʼe faigataʼa hana fakalogo ki te ʼu tuʼutuʼuni mai te kautahi. ʼE ina ui: “Neʼe tonu ke au lototoʼa, he neʼe kole mai e te filiale ke au alu ʼo tokoni ki te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼi he koga meʼa fakatupu tuʼutamaki. Neʼe au mataku, pea neʼe hage kia au neʼe mole fakapotopoto te ʼu tuʼutuʼuni.” Ko Tim, ʼae ʼe misionea ʼi Asia, neʼe faigataʼa tana fakahoko te ʼu gaue ʼae neʼe tonu ke ina fai ʼi te ʼaho fuli. ʼE ina ui: “ ʼI ʼihi temi, neʼe kovi ʼosi toku gaʼegaʼe, ʼo mole kei au lava tokaga ai ki te ʼu tehina  mo tuagaʼane.” Kotea ʼae ʼe feala ke tokoni ki te ʼu tagata ʼafea ʼae ʼe natou tau mo te ʼu fihifihia ʼaia?

3. Kotea te ako ʼe tou taofi e tatou fuli mai te faʼifaʼitaki ʼa te Tuʼi Fakamau ko Seteone?

³ ʼE feala ke taofi e te ʼu tagata ʼafea he ako mai te faʼifaʼitaki ʼa te Tuʼi Fakamau ko Seteone. (Hep. 6:12; 11:32) Neʼe ina puipui pea mo takitaki ia te hahaʼi ʼa te ʼAtua. (Tfm. 2:16; 1 Klk. 17:6) Ohage ko Seteone, neʼe fakanofo te ʼu tagata ʼafea ke natou tokakaga ki te hahaʼi ʼa te ʼAtua ʼi te ʼu temi faigataʼa ʼaeni. (Gaue 20:28; 2 Tim. 3:1) ʼE feala ke tou ako mai te agavaivai mo te fakalogo ʼa Seteone. Neʼe faigataʼa kia ia hana faʼa kataki ʼi tana fakahoko tana gaue. Pe ʼe tou tagata ʼafea peʼe kailoa kae ʼe feala ke lahi age tatatou lotofakafetaʼi ki te ʼu tagata ʼafea. ʼE feala ke tou lagolago ki te ʼu tehina faʼa gaue ʼaia ʼe tokaga kia tatou.—Hep. 13:17.

4. Neʼe fakaha feafeaʼi e Seteone tana agavaivai?

⁴ Ko Seteone neʼe ko he tagata agavaivai. b ʼI te fakaha age e te aselo ʼa Sehova neʼe ko ia ʼae neʼe filifili ke ina haofaki te kau Iselaele mai te kau Matianite malolohi, neʼe tali fenei age e te tagata agavaivai ʼaia: “ ʼE mole iloa toku famili ʼi te telepi ʼo Manase, pea ʼe mole au maʼuhiga ʼi te famili ʼo taku tamai.” (Tfm. 6:15) Neʼe manatu ia ʼe mole feala ke ina fakahoko te gaue ʼaia, kae neʼe iloʼi ia e Sehova ʼe ina lavaʼi anai. ʼAki te tokoni ʼa Sehova, neʼe malo ia Seteone.

5. Ko te ʼu aluaga fea ʼae ʼe feala ke faigataʼa ai ki he tagata ʼafea hana agavaivai?

⁵ ʼE faiga te ʼu tagata ʼafea ke natou agavaivai. (Mik. 6:8; Gaue 20:18, 19) ʼE mole natou fia fakahaha te ʼu gaue ʼae ʼe natou lolotoga fai, peʼe ko ʼae kua natou fakahoko. Pea ka natou faihala, ʼe mole natou manatu leva mole honatou ʼaoga. Kae ʼe feala ke tau he tagata ʼafea mo he faigataʼaʼia. Ohage la, ʼe lagi ina tali he ʼu gaue, kae ʼe ina tokagaʼi leva ki muli age ʼe mole feala hana fakahoko fuli. Peʼe feala ke valokiʼi peʼe ke vikiʼi tana faʼahiga fakatuʼutuʼu te ʼu gaue. ʼE lava tokoni feafeaʼi te faʼifaʼitaki ʼa Seteone ki te ʼu tagata ʼafea ʼae ʼe tau mo te ʼu aluʼaga ʼaia?

6. Kotea ʼae ʼe feala ke ako e te ʼu tagata ʼafea mai te agavaivai ʼa Seteone? (Vakaʼi mo te pāki.)

⁶ Kole tokoni. ʼE manatuʼi e ia ʼae ʼe agavaivai ʼe ʼi ai te ʼu gaue ʼe mole ina lava fai. Neʼe agavaivai ia Seteone he neʼe kole tokoni ki ʼihi. (Tfm. 6:27, 35; 7:24) ʼE toe feia mo te ʼu  tagata ʼafea ʼae ʼe natou maʼu te poto. ʼE ui e Tony, ʼae neʼe tou palalau ki ai ʼi muʼa atu: “ ʼUhi ko toku faʼahiga akoʼi ʼi taku kei veliveli, neʼe lahi ʼosi te ʼu gaue neʼe au tali kae neʼe faigataʼa leva haku fakahoko fuli. Koia neʼe au fakatuʼutuʼu ai ke ma palalau mo toku ʼohoana ki te agavaivai ʼi tamā ako fakafamili, pea neʼe au kole ki toku ʼohoana ke ina fakaha mai pe ʼe au feafeaʼi ʼi te faʼahi ʼaia. Neʼe au toe sioʼi foki ʼi te jw.org te ʼata Ohage Ko Sesu, Tou Akoʼi, Mo Falala Pea Mo Foaki He ʼu Gaue Ki ʼIhi.” Pea neʼe kole ai leva e Tony ki ʼihi ke natou tokoni age moʼo fakahoko te ʼu gaue. Neʼe kotea tona fua? ʼE ui e Tony: “Neʼe lava fakaʼosi fuli te ʼu gaue ʼo te kokelekasio pea kua lahi age toku temi ke au fakamalohi ai ʼaku felogoi mo Sehova.”

7. ʼE faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi e te ʼu tagata ʼafea ia Seteone moka valokiʼi natou? (Sakopo 3:13)

⁷ ʼAua naʼa ke ita moka valokiʼi koe. ʼE toe faigataʼa ki te ʼu tagata ʼafea moka valokiʼi natou. Pea ʼe feala ke toe ʼaoga kia natou te faʼifaʼitaki ʼa Seteone. ʼE mahino ia neʼe manatuʼi e Seteone ko ia ko he tagata agahala, ʼo mole ita ai ʼi tona valokiʼi e te kau Efalaimi. (Tfm. 8:1-3) Neʼe mole tali ita age kia natou. Neʼe fagono lelei ʼaki he agavaivai ki tanatou meo, pea neʼe palalau age kia natou mo he agalelei. Neʼe malu ifo ai tonatou ita. Ko te ʼu tagata ʼafea ʼae ʼe natou maʼu te poto ʼe natou faʼifaʼitakiʼi ia Seteone. ʼE natou fagono fakalelei pea mo natou tali ʼaki he agamalu moka valokiʼi natou. (Lau ia Sakopo 3:13.) ʼE maʼu ai te tokalelei ʼi te kokelekasio.

8. Kotea ʼae ʼe tonu ke fai e te ʼu tagata ʼafea moka vikiʼi natou? Tuku mai he faʼifaʼitaki.

⁸ Foaki te kololia kia Sehova. ʼI te vikiʼi e te ʼu tagata ia Seteone ʼi tana malo ʼi te kau Matiane, neʼe ina fakakololiaʼi ia Sehova. (Tfm. 8:22, 23) ʼE faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi e te ʼu tagata ʼafea ia Seteone? ʼE tonu ke natou foaki te kololia kia Sehova. (1 Ko. 4:6, 7) Ohage la, ka vikiʼi he tagata ʼafea he ʼe faiakonaki lelei, ʼe feala ke ina ui age ʼe haʼu mai te Folafola ʼa te ʼAtua te ʼu manatu ʼae neʼe ina fakaʼaogaʼi, peʼe ko te kautahi ʼa Sehova ʼae ʼe ina akoʼi tatou ke tou popoto. ʼI ʼihi temi, ʼe feala ki te ʼu tagata ʼafea ke natou sivisivi pe ia natou totonu, pe ʼe fakakololiaʼi e tanatou faʼahiga faiakonaki ia Sehova, peʼe natou loto pe ke vikiʼi natou e te hahaʼi. Koʼeni te aluʼaga neʼe hoko ki te tagata ʼafea ko Timothée. ʼI tana foʼofoʼou tagata ʼafea, neʼe ina leleiʼia te fai ʼo he ʼu akonaki ki te kaugamalie. ʼE ina ui: “Neʼe loaloaga ʼaku palalau moka neʼe au kamata haku akonaki ʼo feia mo te ʼu fakata ʼae neʼe au fakaʼaogaʼi. Neʼe vikiʼi ai au e te hahaʼi. Kae neʼe lahi age tanatou vikiʼi au ʼi hanatou vikiʼi te Tohi-Tapu peʼe ko Sehova.” ʼAki te temi, neʼe fetogi leva e Timothée tana faʼahiga faiakonaki ke mole tokagaʼi pe e te hahaʼi ia ia. (Taag. 27:21) Kotea ʼae neʼe hoko? ʼE ina ui: “ ʼE ui mai e ʼihi neʼe tokoni kia natou taku akonaki ke natou tauʼi he fihifihia, ke natou katakiʼi he faigataʼaʼia, peʼe ke natou fakaovi lahi age kia Sehova. ʼE au fiafia lahi age moka natou palalau mai feia, ʼi toku vikiʼi ʼae ʼi muʼa atu.”

9. Ko te ʼu lakaga fea ʼae neʼe faigataʼa ai kia Seteone hana fakalogo pea mo fakaha te lototoʼa? (Vakaʼi te pāki ʼo te takafi.)

⁹ Hili te fakanofo ʼo Seteone ko he tuʼi fakamau, neʼe faigataʼa hana fakalogo mo fakaha te lototoʼa. Neʼe fakatotonu age ke ina maumauʼi te aletale ʼae neʼe faʼu e tana tamai maʼa Paale. Neʼe feala ke matehi ai ia Seteone. (Tfm. 6:25, 26) Ki muli age, hili tana fakatahitahiʼi tana kau solia, neʼe fakatotonu tuʼa lua age ke ina fakahifo te kaugamalie ʼo tana ʼu tagata solia. (Tfm. 7:2-7) Pea neʼe ui age ke ina tauʼi te nofoʼaga ʼo ʼona fili ʼi te poʼuli.—Tfm. 7:9-11.

10. Ko te ʼu lakaga fea ʼe feala ke faigataʼa ai ki he tagata ʼafea hana fakalogo?

 ¹⁰ ʼE faiga anai te ʼu tagata ʼafea ke natou “fakalogo ʼaki he lotolelei.” (Sakp. 3:17) Ko te tagata ʼafea ʼae ʼe fakalogo, ʼe mulimuli ki te Folafola ʼa te ʼAtua pea mo te ʼu tuʼutuʼuni ʼae ʼe haʼu mai tana kautahi. ʼE ina tuku ai he faʼifaʼitaki lelei ki ʼihi. Kae ʼe feala ʼi ʼihi temi ke faigataʼa hana fakalogo. Ohage la, ʼe feala ke faigataʼa hana fakalogo ki ni tuʼutuʼuni neʼe foaki age. ʼE lagi feʼekeʼaki pe ʼe ʼaoga peʼe fakapotopoto. Peʼe feala ke kole age ke ina fakahoko he gaue ʼe feala ke pilisoniʼi ai. ʼI te ʼu aluʼaga ʼaia, ʼe lava faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi e te ʼu tagata ʼafea te fakalogo ʼa Seteone?

11. Kotea ʼae ʼe feala ke tokoni ki he tagata ʼafea ke fakalogo?

¹¹ Fagono lelei ki te ʼu tuʼutuʼuni pea ke mulimuli ki ai. Neʼe fakaha age e te ʼAtua kia Seteone pe ʼe feafeaʼi tana maumauʼi te aletale ʼae neʼe faʼu e tana tamai, mo te faʼahi ʼae neʼe tonu ke ina fakatuʼu ai he aletale maʼa Sehova, pea mo te manu ʼae neʼe tonu ke ina sakilifisioʼi. Neʼe mole valokiʼi e Seteone te ʼu fakatotonu ʼaia, kae neʼe mulimuli lelei pe ki ai. Ia ʼaho nei, ʼe faitohi te kautahi ʼa Sehova ki te ʼu tagata ʼafea ʼo fakaha age te ʼu tuʼutuʼuni, peʼe ko he ʼu logo mo he ʼu fakatotonu ʼe momoli kia natou ke puipui ai tatou pea mo tokoni mai ke tou nofo ovi kia Sehova. ʼE tou ʼoʼofa ki ʼatatou tagata ʼafea he ʼe natou fakalogo lelei ki te ʼu fakatotonu ʼaia. Pea ʼe fua lelei ai ki te kokelekasio katoa.—Pes. 119:112.

12. ʼE mulimuli feafeaʼi te ʼu tagata ʼafea kia Hepeleo 13:17 moka kole e te kautahi ke natou fai ni fetogi?

¹² Fai te ʼu fetogi ʼae ʼe kole atu. Manatuʼi neʼe ui age e Sehova kia Seteone ke ina toe fakalililu kio natou teitei tana kau solia fuli. (Tfm. 7:8) Neʼe lagi feʼekeʼaki fenei e Seteone: “ ʼE ʼaoga moʼoni koa te fetogi ʼaia? ʼE matou malo anai koa?” Kae neʼe fakalogo pe ia Seteone. ʼE faʼifaʼitakiʼi ia ʼaho nei e te kau tagata ʼafea ia Seteone, ʼo natou fai te ʼu fetogi ʼae ʼe kole mai e te kautahi ʼa Sehova. (Lau ia Hepeleo 13:17.) Ohage la, ʼi te 2014, neʼe fetogi e te Kolesi Pule te totogi ʼo te laga ʼo te ʼu Fale Fono mo te ʼu Fale ʼo Te ʼu Fakatahi. (2 Ko. 8:12-14) ʼE mole huʼi anai e te ʼu kokelekasio he maʼua. Kae ʼe fakatahiʼi anai te ʼu meʼa ʼofa ʼo te ʼu kokelekasio ʼi te malamanei katoa, ke feala ʼaki te fala ʼaia, ke laga he ʼu fale ki tatatou tauhi ʼi he potu pe neʼe ʼaoga ki ai, tatau aipe peʼe veliveli te ʼu meʼa ʼofa ʼo he kokelekasio. ʼI te logo ʼa te tehina ko José ki te fetogi ʼaia, neʼe lotolotolua. Neʼe manatu fenei : “ ʼE mole toe laga anai he Fale Fono. ʼE mole feia tona fai ʼi heni.” Kotea ʼae neʼe tokoni kia José ke lagolago ki te fetogi ʼaia? ʼE ina ui: “ ʼI taku lau ia Taʼaga Lea 3:5, 6 neʼe fakamanatuʼi mai ai ke au falala kia Sehova. Pea neʼe fua lelei ʼosi te tonu ʼaia! Kua lahi age te ʼu Fale Fono ʼae ʼe laga, pea ʼe tou fiafia fuli ʼi te fetogi ʼo te fakaʼaogaʼi ʼo ʼotatou meʼa ʼofa, ke vaevae ai fakatatau.”

13. (1) Kotea ʼae neʼe tui papau ki ai ia Seteone? (2) ʼE lava faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi e te ʼu tagata ʼafea ia Seteone? (Vakaʼi mo te pāki.)

 ¹³ Ke ke lototoʼa ʼo fakahoko te finegalo ʼo Sehova. Neʼe fakalogo ia Seteone kia Sehova logo la neʼe mataku pea neʼe feala ke mate ai. (Tfm. 9:17) ʼI te ʼosi fakaha age e Sehova kia Seteone ʼe malo anai, neʼe tui papau ai ʼe tokoni age anai te ʼAtua ke ina puipui tana hahaʼi. Ko te ʼu tagata ʼafea ʼae ʼe maʼuʼuli ʼi te ʼu fenua ʼae ʼe tapuʼi ai tatatou gaue, ʼe natou faʼifaʼitakiʼi ia Seteone. ʼE natou lototoʼa ʼo fakahoko te ʼu fono pea mo te faifakamafola, logo la ʼe feala ke puke mo fakafehuʼi natou e te kau polisi, peʼe fakamavae natou ʼi tanatou gaue peʼe gaohi koviʼi natou. c Lolotoga te mamahi lahi, ʼe ʼaoga anai ki te kau tagata ʼafea te lototoʼa moʼo fakalogo ki te ʼu fakatotonu ka foaki kia natou, maʼia pe ʼe fakatupu tuʼutamaki. Ohage la, ʼe lagi ko he ʼu tuʼutuʼuni ʼo ʼuhiga mo tatatou faʼahiga tala ia te logo malohi ʼo te fakamau, peʼe ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼe tonu ke tou fai ke tou hao moka ʼohofi tatou e Koke ʼo Makoke.—Esk. 38:18; Fkha. 16:21.

14. He koʼe neʼe faigataʼa kia Seteone hana faʼa kataki?

¹⁴ Neʼe tonu ke gaue kinakina ia Seteone ʼi tona ʼuhiga tuʼi fakamau. ʼI te feholaki ʼa te kau Matiane lolotoga te tau ʼae neʼe hoko ʼi te poʼuli, neʼe tuli natou e Seteone mai te Potu Fenua Laulelei ʼo Siseleele ʼo kaku ki te Solotane, ʼae neʼe lahi ai te ʼulu ʼakau. (Tfm. 7:22) Neʼe tuku ai koa e Seteone tana tuli natou? Kailoa ia! Logo la te gaʼegaʼe, kae neʼe fakalaka mo ʼana tagata ʼe toko 300 ʼi te vai tafe ʼo Solotane ʼo hoko atu tanatou tuli te kau Matiane. Ki muli age, neʼe natou maʼu te kau Matiane pea neʼe natou malo ai.—Tfm. 8:4-12.

15. He koʼe ʼe feala ʼi ʼihi temi ke faigataʼa ki he tagata ʼafea hana faʼa kataki?

¹⁵ ʼE feala ʼi ʼihi temi ke gaʼegaʼe he tagata ʼafea ʼi tana tokaga ʼae ki te kokelekasio mo tona kiʼi famili. Ka hoko he aluʼaga feia ki te ʼu tagata ʼafea, ʼe natou lava faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi ia Seteone?

16-17. Kotea ʼae neʼe tokoni kia Seteone ke faʼa kataki, pea kotea ʼae ʼe feala ke falala ki ai te ʼu tagata ʼafea? (Esaia 40:28-31) (Vakaʼi mo te pāki.)

 ¹⁶ Ke ke falala ʼe foaki atu anai e Sehova te malohi. Neʼe falala ia Seteone ʼe foaki age anai e Sehova te malohi, pea ko te meʼa pe ʼaia neʼe hoko. (Tfm. 6:14, 34) ʼI te tahi temi, neʼe tuli e Seteone mo ʼana tagata te ʼu hau Matiane ʼe lua. Neʼe olo lalo ia Seteone mo ʼana tagata kae neʼe lagi heka te ʼu hau ʼaia ʼi he ʼu kamelo. (Tfm. 8:12, 21) Logo la te faʼahi ʼaia, neʼe tokoni te ʼAtua ki te kau Iselaele ke natou puke te ʼu hau ʼaia pea ke natou malo. ʼE toe feala pe ke falala te ʼu tagata ʼafea kia Sehova, ʼae “ ʼe mole gaʼegaʼe . . . peʼe vaivai ʼi he temi.” ʼE ina foaki age anai te malohi ʼi te temi ʼae ʼe ʼaoga ai kia natou.—Lau ia Esaia 40:28-31.

¹⁷ Tou vakaʼi te meʼa ʼae neʼe hoko kia Matthieu, ʼae ʼe kau ki te Komite Fakafelogoi Mo Te Lopitali. Kotea ʼae neʼe tokoni kia ia ke faʼa kataki? ʼE ui e Matthieu: “Neʼe au logoʼi te malohi ʼae ʼe foaki e Sehova, ohage ko tona ui ia Filipe 4:13. ʼI te ʼu temi ʼae neʼe au gaʼegaʼe ʼaupito ai neʼe au faikole fakamalotoloto ʼo au kole mamahi ki te ʼAtua ke ina foaki mai te malohi ke au lava tokoni ai ki ʼoku tehina. ʼI te ʼu lakaga ʼaia, neʼe au logoʼi te foaki mai e te laumalie maʼoniʼoni ia te malohi ke au faʼa kataki.” Ohage ko Seteone, ʼe gaue kinakina ʼatatou tagata ʼafea moʼo tokaga ki te faga ovi ʼa Sehova, logo la ʼe mole faigafua ʼi ʼihi temi. ʼE moʼoni, ʼe tonu ke natou mahino ʼe feala ʼi ʼihi temi ke natou gaʼegaʼe ʼo mole natou lava fakahoko he ʼu gaue. Kae ʼe feala ke natou falala ʼe fagono Sehova ki ʼanatou kole tokoni pea ʼe ina foaki anai te malohi ke natou faʼa kataki.—Pes. 116:1; Flp. 2:13.

18. Kotea te ʼu ako ʼe feala ke maʼu e te ʼu tagata ʼafea mai te faʼifaʼitaki ʼa Seteone?

¹⁸ ʼE lahi te ʼu ako ʼe feala ke maʼu e te ʼu tagata ʼafea mai te faʼifaʼitaki ʼa Seteone. ʼE tonu ke natou agavaivai, ʼo natou mahino ki ʼonatou tuʼakoi ʼo ʼuhiga mo te ʼu gaue ʼae ʼe natou tali, pea ke natou toe agavaivai moka valokiʼi peʼe vikiʼi natou. ʼE tonu ke natou fakalogo pea mo lototoʼa, tafito la ʼi te fakaovi mai ʼo te fakaʼosi ʼo te malama ʼaeni. Pea ʼe tonu ke natou falala ʼe foaki age anai kia natou e te ʼAtua te malohi ʼi te ʼu aluʼaga faigataʼa ʼae ʼe feala ke tau mo natou. ʼE tou ʼoʼofa mamahi ki te ʼu tagata tauhi ovi ʼaia ʼae ʼe gaue kinakina pea ʼe tou “haga fakaʼapaʼapaʼi te taʼi ʼu tagata ʼaia.”—Flp. 2:29.