1. Ia Pesalemo 18:​46, ʼe fakatatau e Tavite ia Sehova kitea?

 ʼE FEALA ke hoko fakapunamaʼuli kia tatou ni aluʼaga ʼe liliu ai ʼo faigataʼa totatou maʼuli, peʼe fetogi katoa ai. ʼE tou fakamalo lahi ai kia Sehova he ʼe feala ke tou haga kia te ia ʼo kole tana tokoni. ʼI te alatike ʼaeni hoki ʼosi atu, neʼe fakamanatuʼi mai ai ko Sehova ʼe ko te ʼAtua ʼe maʼuli pea ʼe fia tokoni tuʼumaʼu mai kia tatou. Ka tou sio ʼi totatou maʼuli ki tana tokoni mai, pea ʼe tou tui papau ai “ ʼe maʼuli ia Sehova!” (Lau ia Pesalemo 18:46.) Kae ʼi te ʼosi fai e Tavite te ʼu palalau ʼaia, neʼe ina ui ko te ʼAtua ʼe ko “toku ʼUtu.” He koʼe neʼe fakatatau e Tavite ia Sehova, ʼae ʼe ko te ʼAtua ʼe maʼuli, ki he ʼutu ʼae ʼe mole maʼuli?

2. Kotea ʼae ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?

² ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou vakaʼi anai pe koʼe ʼe fakatatau ia Sehova ki he ʼutu pea kotea ʼae ʼe tou ako ai ʼo ʼuhiga mo ia. ʼE toe fakaha mai anai pe feafeaʼi hatatou falala kia Sehova, totatou ʼUtu. Pea ʼe tou toe vakaʼi anai pe feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi te ʼu kalitate ʼo Sehova.

HE KOʼE ʼE UI KO SEHOVA ʼE KO HE ʼUTU?

3. ʼE tau fakaʼaogaʼi feafeaʼi te kupu “ ʼutu” ʼi te Tohi-Tapu? (Vakaʼi te pāki .)

³ ʼI te Tohi-Tapu, ʼe fakatatau ai ia Sehova ki he ʼutu ke feala hatatou mahino ki tona tahi ʼu kalitate. ʼE tau ha te kupu ʼaia ʼi te ʼu vaega ʼae ʼe fakavikiviki ai ia Sehova peʼe fakaha ai ʼe mole he tahi ʼAtua ohage ko ia. ʼE ko te ʼuluaki vaega ʼae ʼe ui ai ko Sehova ʼe ko he “Maka Malohi” peʼe ko he ʼUtu ʼe ko Tetelonome 32:4. ʼI te faikole ʼa Ana, neʼe ina ui ai “ ʼe mole he ʼutu ʼe hage ko tomatou ʼAtua.” (1 Sam. 2:2) Neʼe ui fenei e Hapakuke ʼo ʼuhiga mo Sehova: “Siʼoku ʼUtu.” (Hap. 1:12) Ko te tagata ʼae neʼe ina tohi te Pesalemo  73, neʼe ina ui fenei: “Ko te ʼAtua ʼe ko te ʼutu ʼo toku loto.” (Pes. 73:26) Pea maʼia mo Sehova, neʼe ina fakatatau ia ia ki he ʼutu. (Esa. 44:8) Tou vakaʼi kalitate ʼe tolu ʼe feala ke tou ako mai te fakatatau ʼae ʼo Sehova ki he ʼutu pea kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke liliu ai ko “totatou Maka Malohi” peʼe ko totatou ʼUtu.—Tet. 32:31.

4. He koʼe ʼe feala ke tou ui ko Sehova ʼe ko he nonoʼaga? (Pesalemo 94:22)

⁴ Ko Sehova ʼe ko he nonoʼaga. Ka to he afā, ʼe feala ke alu he tahi ʼo nono ʼi he ʼutu ke haofaki ai ia ia. ʼO toe feia pe, ʼe puipui tatou e Sehova moka faigataʼa hatatou maʼuli fiafia ʼuhi ko te ʼu faigataʼaʼia. (Lau ia Pesalemo 94:22.) ʼE tokoni mai ia Sehova ke malohi tuʼumaʼu ʼotatou felogoi mo ia pea mo fakapapau mai ko te ʼu mamahi ʼae ʼe tou tau mo ia ia ʼaho nei ʼe fakatemi pe ia. Pea ʼe ina toe fakapapauʼi mai, ʼi te ka haʼu ʼe ina pulihi anai te ʼu faʼahi ʼae ʼe tupu ai totatou hoha peʼe ko ʼae ʼe fakalotomamahi.—Esk. 34:​25, 26.

5. ʼE liliu feafeaʼi ia Sehova ko hotatou ʼUtu ʼe tou nono ai?

⁵ ʼE liliu ia Sehova ko hotatou ʼUtu ʼe tou nono ai, moka tou faikole kia te ia. Ka tou faikole ʼe foaki mai e Sehova tona “tokalelei” ʼae ʼe ina taupau ʼotatou loto pea mo ʼotatou fealagia fakakaukau. (Flp. 4:​6, 7) Tou vakaʼi te aluʼaga neʼe hoko ki te tehina ko Artem, ʼae neʼe pilisoniʼi ʼuhi ko tana tui. ʼI tona pilisoniʼi, neʼe fakafehuʼi ia ia e te tagata polisi agakovi. Ko te tagata ʼaia neʼe ina fakamatakuʼi pea mo fakalainoaʼi te tehina. Neʼe ui e Artem: “Neʼe au tuʼania ʼi te ʼu temi fuli pe ʼae neʼe fakafehuʼi au e te tagata polisi. . . . Neʼe au faikole tuʼumaʼu kia Sehova. Neʼe au kole age ke tokalelei toku loto pea ke ina foaki mai tona poto. Neʼe mole he fua ʼo te fakatagaʼi au e te tagata polisi. . . . ʼAki te tokoni ʼa Sehova, neʼe hage ia neʼe puipui au e he kaupa maka.”

6. He koʼe ʼe feala ke tou falala tuʼumaʼu pe kia Sehova? (Esaia 26:​3, 4)

⁶ Ko Sehova ʼe tuha mo te falala. Ko he ʼutu lahi peʼe ko he moʼuga ʼe tuʼumaʼu pe pea ʼe mole feala ke gaugaue. ʼO toe feia pe, ko Sehova ʼe tokoni tuʼumaʼu pe kia tatou. ʼE feala ke tou falala kia te ia he ʼe ko ia “ko te ʼUtu heʼe gata.” (Lau ia Esaia 26:​3, 4.) ʼUhi ʼae ʼe maʼuli ʼo talu ai, ʼe ina fakahoko anai ʼana fakapapau, pea ʼe fagono tuʼumaʼu ki ʼatatou faikole pea mo foaki mai te tokoni ʼae ʼe ʼaoga kia tatou. ʼE feala ke tou toe falala kia Sehova he ʼe agatonu kia natou ʼae ʼe tauhi kia te ia. (2 Sam. 22:26) ʼE mole ina galoʼi anai ʼatatou gaue pea ʼe ina fakapale tuʼumaʼu anai tatou.—Hep. 6:10; 11:6.

7. Kotea ʼae ka hoko moka tou tuku tatatou falala kia Sehova? (Vakaʼi mo te pāki.)

⁷ ʼE liliu ia Sehova ko totatou ʼUtu moka tou tuku katoa tatatou falala kia te ia. ʼE tou tui ʼe fua lelei anai kia tatou moka tou fakalogo kia te ia, maʼia ʼi te ʼu temi faigataʼa. (Esa. 48:​17, 18) Pea ka tou tokagaʼi ʼi totatou maʼuli ʼe tokoni moʼoni mai, ʼe toe malohi age tatatou falala kia te ia. ʼE tou tui papau ai ko Sehova tokotahi pe ʼae ʼe feala ke tokoni mai ke tou katakiʼi ʼotatou faigataʼaʼia. ʼI ʼihi temi, ka tou tau mo he aluʼaga ʼe mole feala ke tokoni mai ai he tahi, ʼe tou mahino lelei age ai ko Sehova ʼe tuha mo te falala. ʼE ui fenei e te tehina ko Vladimir, ʼae neʼe pilisoniʼi ʼuhi ko tana tui: “ ʼI taku pilisoniʼi, neʼe  malohi ʼosi ʼoku felogoi ʼae mo Sehova. Neʼe au ako ai ke au falala lahi age kia Sehova he neʼe au nofo tokotahi pea neʼe mole feala ke au fetogi te aluʼaga ʼae neʼe au tau mo ia.”

8. (1) He koʼe ʼe feala ke tou ui ko Sehova ʼe mole fetogi? (2) Kotea te ʼu fua lelei ʼe tou maʼu moka liliu ia te ʼAtua ko totatou ʼUtu? (Pesalemo 62:​6, 7)

⁸ Ko Sehova ʼe mole fetogi. Ohage ko he foʼi ʼutu lahi peʼe ko he moʼuga, ko Sehova ʼe mole fetogi. Ko tona ʼuluagaaga pea mo tana fakatuʼutuʼu ʼe mole fetogi. (Mala. 3:6) ʼI te talagataʼa ʼa Atama mo Eva ʼi te ʼoloto ʼo Eteni, neʼe taupau pe e Sehova tana fakatuʼutuʼu. Ohage ko tona ui e te apositolo ko Paulo: “ ʼE mole feala ke fakafisi [ia Sehova] kia ia totonu.” (2 Tim. 2:13) Ko tona fakaʼuhiga, kotea pe he meʼa ʼe hoko peʼe ko te meʼa ʼe fai e ʼihi, ʼe taupau tuʼumaʼu pe e Sehova ʼona kalitate, mo tana fakatuʼutuʼu pea mo ʼana fakatotonu. ʼUhi ʼae ʼe mole fetogi ia Sehova, ʼe tou tui ai ʼe feala hana tokoni mai ʼi te ʼu temi faigataʼa pea ʼe ina fakahoko anai ʼana fakapapau ʼae ki te ka haʼu.—Lau ia Pesalemo 62:​6, 7.

9. Kotea ʼae ʼe ke ako mai te aluʼaga ʼae neʼe hoko kia Tatiana?

⁹ ʼE liliu ia Sehova ko totatou ʼUtu moka tou manatuʼi tuʼumaʼu tona ʼu kalitate pea mo tana fakatuʼutuʼu. Ka tou fai feia, ʼe fimalie ai totatou loto pea ʼe tou nonofo agatonu ki te ʼAtua ʼi te ʼu faigataʼaʼia. (Pes. 16:8) Neʼe hoko te faʼahi ʼaia ki te tuagaʼane ko Tatiana. Neʼe mole fakagafua ke mavae ʼi tona ʼapi pea neʼe leʼohi ia ia. Neʼe ina ui: “Neʼe au nofo tokotahi ʼosi. ʼI te kamata neʼe faigataʼa kia au. ʼI ʼihi temi neʼe au lotovaivai.” Kae ʼi tana metitasio ki te ʼuluagaaga ʼo Sehova pea mo tana fakatuʼutuʼu ki te malamanei, neʼe mahino ai ki te maʼuhiga ʼae ke faʼa kataki. Neʼe fimalie ai tona loto pea ina maʼu te malohi ke nofo agatonu. Neʼe ina ui: “ ʼI taku mahino ʼae pe koʼe neʼe au tau mo te faigataʼaʼia ʼaia, neʼe tokoni mai ai ke au manatuʼi ʼe hoko kia au te faʼahi ʼaia ʼuhi ko toku ʼofa ʼae kia Sehova. Neʼe mole kei au manatu ai kia au totonu.”

10. ʼE feafeaʼi he liliu ʼa Sehova ko totatou ʼUtu ʼi te temi nei?

¹⁰ Kua vave hoko mai he ʼu temi ʼe kovi age, pea ʼe tonu anai ke lahi age tatatou falala kia Sehova. Koia, ko te temi ʼaeni ʼe tonu ai ke tou fakamalohi tatatou tui ʼae ʼe tokoni mai anai Sehova ke tou faʼa kataki agatonu. Kotea ʼae ʼe feala ke ke fai? Lau te ʼu fakamatala ʼi te Tohi-Tapu pea mo te ʼu meʼa neʼe hoko ki te kau Fakamoʼoni ʼi totatou temi. Faiga ke ke maʼu te ʼu kalitate ʼae neʼe fakaha e te ʼAtua, totatou ʼUtu, moʼo tokoni ki ʼana kaugana. Metitasio ki te ʼu fakamatala ʼaia. ʼI tau fai te ʼu faʼahi ʼaia, ʼe liliu anai ia Sehova ko tou ʼUtu.

FAʼIFAʼITAKIʼI TE ʼU KALITATE ʼO SEHOVA

11. He koʼe ʼe tou fia faʼifaʼitakiʼi te ʼu kalitate ʼo Sehova? (Vakaʼi mo te fakamatala ʼae ʼe ʼa takai “ He Fakatuʼutuʼu Maʼa Te ʼu Tehina Tupulaga.”)

¹¹ Neʼe tou vakaʼi te tahi ʼu kalitate ʼe maʼu e Sehova ʼuhi ko ia ko totatou ʼutu. Tou vakaʼi leva pe ʼe feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi te ʼu kalitate ʼaia. Kapau ʼe tou faiga fakamalotoloto ke tou fakaha te ʼu kalitate ʼaia, ʼe feala anai ke tou fakalotomalohiʼi  ʼotatou tehina mo tuagaʼane. Ohage la, neʼe fakahigoaʼi e Sesu ia Simone ko Sefasi (ko tona fakaliliu ko “Petelo”), pea ʼe fakaʼuhiga “He Koga Maka.” (Soa. 1:42) ʼE ha ʼi tona fakahigoa feiaʼi, ʼe haga anai Petelo ʼo fakalotofimalieʼi te kokelekasio pea mo fakamalohiʼi tanatou tui. Pea ko te ʼu tagata ʼafea ʼe natou hage ko “he malu ʼo he fuʼu maka.” ʼE fakata lelei ai tanatou puipui ia te ʼu tehina mo tuagaʼane. (Esa. 32:2) Kae ko tatou fuli ʼe feala ke tou fefakalotomalohiʼaki mo kapau ʼe tou faʼifaʼitakiʼi te ʼu kalitate ʼo Sehova.—Efe. 5:1.

12. ʼE feafeaʼi hatatou liliu ko he nonoʼaga maʼa ʼotatou tehina mo tuagaʼane?

¹² Tou liliu ko he nonoʼaga. Ka hoko he tuʼutamaki fakanatula peʼe ko te tau, ʼe feala ke maʼu e ʼotatou tehina mo tuagaʼane honatou nonoʼaga moka tou fakaʼapi natou. ʼI te ʼaʼasili kovi ʼo “te ʼu ʼaho fakamuli” ʼe lahi anai te ʼu faigamalie ke tou fetokoniʼaki ai. (2 Tim. 3:1) ʼE toe feala foki ke tou liliu ko he nonoʼaga ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane moka tou fakalotofimalieʼi natou pea mo ʼoʼofa kia natou. ʼE tou fai te faʼahi ʼaia moka tou faipalalau mo natou ʼi ʼatatou fono pea moka tou faiga ke maʼu te ʼofa mo te fakalotomalohi ʼi te kokelekasio. Ko te hahaʼi ʼi te temi nei ʼe natou agakovi, mo hoha ʼaupito, pea ʼe mole kei ʼoʼofa. Koia, ka ʼomai ʼotatou tehina mo tuagaʼane ki te ʼu fono ʼe tou fia fakalotomalohiʼi natou pea ke natou logoʼi ʼe ʼofainaʼi natou.

13. ʼE feafeaʼi te liliu ʼa te ʼu tagata ʼafea ko he nonoʼaga ki te ʼu tehina mo tuagaʼane? (Vakaʼi mo te pāki.)

¹³ ʼE feala ke liliu te ʼu tagata ʼafea ko he nonoʼaga ki te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼae ʼe tau mo he ʼu faigataʼaʼia. Ka hoko he ʼu tuʼutamaki fakanatula pea leletakiʼi ai natou ki te lopitali, ʼe fakatuʼutuʼu fakavilivili atu aipe e te ʼu tagata ʼafea te ʼu tokoni ʼae ʼe ʼaoga kia natou. ʼE natou toe foaki age he ʼu tokoni fakalaumalie. ʼE faigafua te fakaovi ʼa te ʼu tehina mo tuagaʼane ki he tagata ʼafea ʼe agalelei, mo manavaʼofa pea mo fagono lelei kia natou. ʼE logoʼi ai e te ʼu tehina mo  tuagaʼane tonatou ʼofainaʼi. Pea ʼe natou mulimuli anai ʼaki he lotolelei ki te ʼu tokoni ʼae ʼe foaki age e he tagata ʼafea mai te Tohi-Tapu.—1 Tes. 2:​7, 8, 11.

14. Kotea ʼae ʼe feala ke tou fai ke tou tuha ai mo te falala?

¹⁴ Tou tuha mo te falala. ʼE tou loto ke falala mai ʼotatou tehina mo tuagaʼane tafito ʼi te ʼu temi faigataʼa. (Taag. 17:17) Kotea ʼae ʼe feala ke tou fai ke tou tuha ai mo te falala? ʼE tou faiga anai ke tou fakaha ʼi te ʼaho fuli te ʼu kalitate ʼo te ʼAtua, ohage la ke tou fakahoko tatatou ʼu fakapapau pea mo tou tautonu. (Mat. 5:37) Ka tou iloʼi ʼe ʼaoga he tokoni ki he tahi pea ʼe tou foaki atu aipe tatatou tokoni. Pea tou fakahoko ʼotatou maʼua ʼi te kokelekasio ʼo mulimuli ki te ʼu fakatotonu ʼae ʼe foaki mai.

15. ʼE fua lelei feafeaʼi ki te kokelekasio moka ʼe tuha te ʼu tagata ʼafea mo te falala?

¹⁵ ʼE fua lelei ki te kokelekasio moka ʼe tuha te ʼu tagata ʼafea mo te falala. ʼO feafeaʼi? ʼE logo fimalie te kau faifakamafola moka natou iloʼi ʼe feala ke natou pauʼi ʼi he temi pe te ʼu tagata ʼafea, ohage la ko te tehina taupau ʼo tonatou kutuga faifakamafola. ʼE natou toe logoʼi tonatou ʼofainaʼi moka natou iloʼi ʼe fia tokoni moʼoni te ʼu tagata ʼafea kia natou. Pea ka fakaʼaogaʼi e te ʼu tagata  ʼafea ia te Tohi-Tapu pea mo te ʼu tohi ʼa te tagata kaugana agatonu moʼo fai he ʼu tokoni, kae mole ko ʼanatou manatu, ʼe falala ai te ʼu tehina mo tuagaʼane kia natou. Pea ʼe natou toe falala foki ki he tagata ʼafea ʼe mole ina fakamatala ki ʼihi ʼonatou fihifihia pea mo ina fakahoko ʼana fakapapau.

16. ʼE fua lelei feafeaʼi kia kita pea mo ʼihi moka tou fai tuʼumaʼu pe te meʼa ʼae ʼe faitotonu kia Sehova?

¹⁶ Tou fai tuʼumaʼu pe te meʼa ʼae ʼe faitotonu kia Sehova. Kapau ʼe tou fai tuʼumaʼu pe te meʼa ʼae ʼe faitotonu kia Sehova pea mo fakatafito ʼatatou tonu ki te Tohi-Tapu, ʼe tou tuku anai he faʼifaʼitaki lelei ki ʼihi. Ka tou ako te Folafola ʼa te ʼAtua pea mo fakamalohiʼi tatatou tui, ʼe tou pipiki ʼateaina pe anai kia Sehova pea mo ʼana fakatotonu. ʼE mole tou lotolotolua anai, peʼe hoko tui ki te ʼu akonaki hala pea mo te ʼu manatu ʼo te malama. (Efe. 4:14; Sakp. 1:​6-8) ʼE tokoni mai tatatou tui ʼae kia Sehova pea mo ʼana fakapapau ke fimalie totatou loto moka fakaha mai ni logo kovi. (Pes. 112:​7, 8) Pea ʼe toe feala foki ke tou tokoni kia natou ʼae ʼe tau mo ni faigataʼaʼia.—1 Tes. 3:​2, 3.

17. ʼE tokoni feafeaʼi te ʼu tagata ʼafea ki te ʼu tehina mo tuagaʼane ke mole natou hoha fau?

¹⁷ ʼE tonu ki te ʼu tagata ʼafea ke natou loto lolomi ʼi te ʼu aluʼaga fuli ʼo tonatou maʼuli, mo fakapotopoto, mo aga fakatokatoka, pea mole natou faiga ke tuʼu ʼanatou manatu. ʼE tokoni te ʼu tagata ʼaia ki ʼihi ke mole natou hoha fau kae ke malohi tanatou tui kia Sehova. Pea ʼe natou fakalotomalohiʼi te kokelekasio moka natou “pipiki malohi ki te folafola agatonu.” (Tito 1:9; 1 Tim. 3:​1-3) Ko te faʼifaʼitaki ʼae ʼe tuku e te ʼu tagata ʼafea pea mo ʼanatou ʼaʼahi fakatauhi ovi, ʼe tokoni ai ki te ʼu tehina mo tuagaʼane ke natou taupau tanatou ʼu agamahani fakalaumalie, ohage ko te kau ki te ʼu fono, te faifakamafola pea mo fai tanatou ako takitokotahi. Ka tau te ʼu tehina mo tuagaʼane mo ni faigataʼaʼia ʼo lahi ʼaupito ai tonatou tuʼania, ʼe feala ke tokoni age te ʼu tagata ʼafea ke natou manatuʼi tuʼumaʼu ia Sehova mo ʼana fakapapau.

18. He koʼe ʼe tou fia vikiʼi ia Sehova pea mo nonofo ovi kia te ia? (Vakaʼi mo te fakamatala ʼae ʼe ʼa takai “ Fakaovi Kia Sehova.”)

¹⁸ ʼI tatatou vakaʼi ia te ʼu kalitate taulekaleka ʼo Sehova, ʼe feala ia ke tou ui ohage ko te Hau ko Tavite: “Ke vikiʼi ia Sehova toku ʼUtu.” (Pes. 144:1) ʼE feala ke tou falala tuʼumaʼu kia Sehova. ʼI totatou maʼuli katoa, maʼia ʼi te temi matuʼa ʼe feala pe anai ke tou ui ko ia “ko toku ʼUtu” he ʼe tou tui ʼe tokoni tuʼumaʼu mai anai ke tou nonofo ovi kia te ia.—Pes. 92:​14, 15.