ALATIKE AKO 45
ʼE Tokoni Feafeaʼi Mai Te Laumalie Maʼoniʼoni?
“ ʼE au maʼu te malohi kia meʼa fuli ʼuhi ko ia ʼae ʼe ina foaki mai te malohi.”—FLP. 4:13.
KATIKO 104 Tamai Foaki Mai Tou Laumalie Maʼoniʼoni
TE ʼU MANATU FAKANOUNOU *
1-2. (1) Kotea ʼae ʼe tokoni mai ke tou haga katakiʼi te ʼu faigataʼaʼia ʼi te ʼaho fuli? Kotou fakamahino. (2) Kotea ʼae ka tou vakaʼi ʼi te alatike ʼaeni?
ʼE KEI kotou manatuʼi koa he faigataʼaʼia neʼe kotou tau mo ia, pea mo kotou ui fenei: “Moka au manatu ki te ʼahiʼahi ʼae neʼe au tau mo ia, ʼe au iloʼi neʼe mole feala ke au tauʼi ʼaki pe toku malohi.” Tokolahi ia tatou neʼe tou tau mo he aluʼaga feia. Neʼe lagi kotou tau mo he mahaki kovi, pe neʼe mate he tahi neʼe kotou ʼofa mamahi ai. Ka kotou fakakaukauʼi te ʼahiʼahi ʼaia, ʼe kotou ui neʼe kotou lava ʼutakiʼi ʼi te ʼaho takitahi ʼuhi pe ko “te malohi makehe” ʼae neʼe kotou maʼu mai te laumalie maʼoniʼoni ʼo Sehova.—2 Ko. 4:7-9.
2 ʼE toe tokoni mai te laumalie maʼoniʼoni ke tou lava tauʼi te ʼu fakahala ʼo te malama agakovi ʼaeni. (1 Soa. 5:19) Pea tahi, ʼe ʼaoga kia tatou he malohi ke tou lava tauʼi “te ʼu laumalie agakovi.” (Efe. 6:12) ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou vakaʼi anai faʼahiga tokoni ʼe lua e tou maʼu mai te laumalie maʼoniʼoni moʼo katakiʼi te ʼu faigataʼaʼia fuli ʼaia. Hili ia pea ʼe tou talanoa anai pe ʼe kotea ʼae ʼe feala ke tou fai ke tou maʼu katoa ai te tokoni ʼo te laumalie maʼoniʼoni.
ʼE FOAKI MAI E TE LAUMALIE MAʼONIʼONI TE MALOHI
3. ʼE tokoni feafeaʼi mai ia Sehova ke tou lava katakiʼi te ʼu ʼahiʼahi?
3 ʼE foaki mai e te laumalie maʼoniʼoni ʼo Sehova te malohi moʼo fakahoko ʼotatou maʼua logo la ʼotatou ʼahiʼahi. Neʼe iloʼi e te apositolo ko Paulo, ko tana falala ki “te malohi ʼo Kilisito” ʼae neʼe feala ai ke hoko atu tana tauhi kia Sehova logo la ʼona ʼahiʼahi. (2 Ko. 12:9) Lolotoga te lua folau fakamisionea ʼa te apositolo ko Paulo, neʼe gaue malohi ʼi te faifakamafola pea neʼe toe gaue moʼo totogi te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga kia ia. Neʼe nofo ʼi te ʼapi ʼo Akila mo Pilisila ʼi te kolo ko Kolonito. Ko tanā gaue, neʼe ko te faʼu ʼo he ʼu fale la. Neʼe toe faʼu fale la mo Paulo, koia ʼae neʼe gaue ai mo naua ʼi ʼihi ʼaho. (Gaue 18:1-4) Neʼe maʼu e Paulo ia te malohi mai te laumalie maʼoniʼoni moʼo fakahoko ia tana gaue pea mo te faifakamafola.
4. Ka tou lau ia 2 Kolonito 12:7-9, kotea te ʼahiʼahi ʼae neʼe tau mo Paulo?
2 Kolonito 12:7-9. ʼE ui ʼi te ʼu vaega ʼaeni, neʼe ʼi ai te ‘tala ʼi te kakano’ ʼo Paulo? Kotea tona fakaʼuhiga? Kapau neʼe ʼi ai he tala ʼi tokotou kakano, ʼe mahino papau ʼe lahi anai tokotou mamahi. Koia neʼe fia ui e Paulo neʼe tau ia ia mo he ʼahiʼahi fakalotomamahi. Neʼe ina ui ʼe hage te ʼahiʼahi ʼaia ko “he ʼaselo ʼa Satana” neʼe ina “ta tuʼumaʼu” ia ia. Neʼe lagi mole ko Satana mo ʼana temonio ʼae neʼe natou ʼahiʼahiʼi fakahagatonu ia Paulo. Kae ʼi te temi ʼae neʼe natou tokagaʼi ai te fihifihia ʼo Paulo, neʼe lagi natou faigaʼi ke ʼaʼasili kovi age. ʼE hage pe ko he tahi neʼe ina taʼi te tala ʼaia ke ulu loloto, ko tona fakaʼuhiga ke toe lahi age tona mamahi. Kotea ʼae neʼe fai e Paulo?
4 Lau ia5. Neʼe tali feafeaʼi ia Sehova ki te ʼu faikole ʼa Paulo?
5 ʼI te kamata, neʼe loto e Paulo ke toʼo e Sehova te “tala” ʼaia. ʼE ina ui fenei: “Tuʼa tolu neʼe au kolekole ki te ʼAliki [ia Sehova] ke ina toʼo te tala ʼaia.” Kae logo la te ʼu faikole ʼa Paulo, neʼe mole puli te tala ʼae ʼi tona kakano. ʼE fakaʼuhiga koa neʼe mole tali e Sehova te ʼu faikole ʼa Paulo? Kailoa ia, neʼe tali Sehova kia ia. Neʼe mole toʼo e Sehova te tala ʼae ʼi tona kakano, kae neʼe ina foaki kia Paulo te malohi ke ina ʼutakiʼi tona mamahi. Neʼe tali fenei age e Sehova: “Ke liliu toku malohi ʼo katoa moka ke vaivai.” (2 Ko. 12:8, 9) Pea ʼaki te tokoni ʼa te ʼAtua, neʼe feala ai ke taupau e Paulo tona fiafia pea mo te tokalelei ʼo tona loto.—Flp. 4:4-7.
6. (1) ʼE tali feafeaʼi mai ia Sehova ʼi ʼihi temi ki ʼatatou faikole? (2) Kotea te ʼu fakapapau Fakatohi-tapu ʼae ʼe kotou maʼu ai te malohi?
6 Ohage ko Paulo, neʼe kua kotou kole mamahi koa kia Sehova ke ina toʼo atu he ʼahiʼahi neʼe kotou tau mo ia? Neʼe lagi kotou faikole fakamalotoloto pea mo liuliuga ki te faʼahi ʼaia. Kae neʼe mole puli tokotou faigataʼaʼia pea neʼe lagi toe ʼaʼasili kovi age ia. Kapau ko ia, kotou manatuʼi te faʼifaʼitaki ʼa Paulo. Neʼe tali e Sehova ki te ʼu faikole ʼa Paulo, pea ʼe mahino papau ia ʼe tali anai ki ʼakotou faikole. ʼE lagi mole pulihi anai e Sehova tokotou faigataʼaʼia. Kae ʼaki te laumalie maʼoniʼoni, ʼe kotou maʼu anai te malohi moʼo katakiʼi ʼokotou faigataʼaʼia. (Pes. 61:4, 5) ʼE lagi ‘tokatokahi anai koutou ki te kele,’ kae ʼe mole liʼakina anai koutou e Sehova.—2 Ko. 4:8, 9; Flp. 4:13.
ʼE TOKONI MAI TE LAUMALIE MAʼONIʼONI KE HOKO ATU TATATOU TAUHI ʼAE KIA SEHOVA
7-8. (1) He koʼe ʼe feala ke tou fakatatau te laumalie maʼoniʼoni ki te matagi? (2) Kotea ʼae neʼe ui e Petelo ʼo ʼuhiga mo te faʼahiga gaue ʼa te laumalie maʼoniʼoni?
7 Kotea te tahi faʼahiga tokoni ʼe tou maʼu mai te laumalie maʼoniʼoni? ʼE feala ke tou fakatatau te laumalie maʼoniʼoni ki he matagi. ʼE feala pe ke kaku lelei he vaka ki te taulaga mo kapau ʼe mulimuli lelei ki te matagi, tatau aipe pe ʼe hou te tai. ʼO toe feia pe logo la ʼotatou faigataʼaʼia, kae ʼe tokoni mai te laumalie maʼoniʼoni ke hoko atu tatatou tauhi kia Sehova ʼo kaku ki te malama foʼou ʼae neʼe fakapapauʼi mai e te ʼAtua.
8 Ko te apositolo ko Petelo neʼe mahani ʼi te taki vaka, koteʼuhi neʼe ko he tagata tautai. Koia, ʼi tana palalau ki te faʼahiga gaue ʼo te laumalie maʼoniʼoni, neʼe ina fakaʼaogaʼi he kupu ʼe ʼi ai tona pikipikiga mo te fealuʼaki ʼo te ʼu vaka. Neʼe ina tohi fenei: “Neʼe mole he temi neʼe fakaha ai he lea fakapolofeta ʼaki te finegalo ʼo te tagata, kaʼe neʼe takitaki e te laumalie maʼoniʼoni he ʼu tagata ke natou fai he ʼu palalau ʼe haʼu mai te ʼAtua.” Ko te kupu Fakakeleka ʼae neʼe fakaliliu ʼaki te kupu “takitaki,” ko tona fakaʼuhiga “ ʼave” peʼe “fata.”—2 Pet. 1:21; nota.
9. Kotea ʼae neʼe loto e Petelo ke manatuʼi e te hahaʼi ʼi tana ui “takitaki e te laumalie maʼoniʼoni”?
9 Kotea ʼae neʼe loto e Petelo ke tou manatu ki ai ʼi tana fakaʼaogaʼi te ʼu palalau ʼae, “takitaki e te laumalie maʼoniʼoni”? Ko Luka ʼae neʼe ina tohi te tohi ʼo Gaue, neʼe ina toe fakaʼaogaʼi he kupu Fakakeleka ʼe tatau mo te kupu ʼaia. Neʼe ina fakaʼaogaʼi te kupu ʼaia moʼo fakamatala te “tafea” ʼo he vaka. (Gaue 27:15) Neʼe ui e te tagata sivi Tohi-Tapu, neʼe tohi e Petelo neʼe “takitaki” e te laumalie maʼoniʼoni te ʼu tagata ʼae neʼe natou tohi te Tohi-Tapu. Pea ʼi te lakaga ʼaia neʼe fakaʼaogaʼi e Petelo he kupu ʼe ina fakamanatuʼi ki te hahaʼi te fealuʼaki ʼae ʼi he vaka. Neʼe ui e Petelo, ko te matagi ʼe ina taki he vaka ki te taulaga. ʼO toe feia pe, neʼe takitaki e te laumalie maʼoniʼoni te ʼu tagata ʼae neʼe natou tohi te Tohi-Tapu ke natou fakahoko tanatou gaue. Neʼe toe ui e te tagata sivi Tohi-Tapu ‘neʼe hage pe ia te ʼu tagata ʼae neʼe natou tohi te Tohi-Tapu ko he ʼu tagata neʼe natou toho ʼonatou la.’ Neʼe gaue ia Sehova, ko tona fakaʼuhiga, neʼe ina ʼaumai te matagi, ia te laumalie maʼoniʼoni. Pea neʼe toe gaue mo te kau faitohi ʼo te Tohi-Tapu. Neʼe natou lotolelei ke natou mulimuli ki te takitaki ʼa te laumalie maʼoniʼoni moʼo fakahoko ia tanatou gaue.
FAʼAHI 1: Tou kau tuʼumaʼu ki te ʼu gaue ʼae ʼe loto e Sehova ke fai e ʼana kaugana
FAʼAHI 2: Tou fakahoko te ʼu gaue ʼa Sehova ʼaki ʼotatou fealagia fuli (Vakaʼi te palakalafe 11) *
10-11. Kotea te ʼu faʼahi ʼe lua ʼae ʼe tonu ke tou fai ke tou iloʼi ai pe ʼe takitaki tatou e te laumalie maʼoniʼoni? Kotou tuku mai he faʼifaʼitaki.
10 ʼE moʼoni, ia ʼaho nei ʼe mole kei tokoni ia Sehova ki te hahaʼi ke natou tohi he ʼu tohi Fakatohi-tapu. Kae ʼe kei fakaʼaogaʼi pe e Sehova tona laumalie maʼoniʼoni moʼo takitaki ʼana kaugana. Pea ʼe tokoni tuʼumaʼu mai pe ia Sehova. ’E feafeaʼi hatatou iloʼi papau ʼe takitaki tatou e te laumalie maʼoniʼoni? ʼE ʼaoga ke tou fai he ʼu faiga. ʼO feafeaʼi?
11 Tou toʼo he faʼifaʼitaki. Ko he tagata tautai ʼe tonu ke ina fai aluʼaga ʼe lua ke ina muliʼi lelei te matagi. ʼUluaki, ʼe tonu ke ina fakatau tonu tona vaka ki te matagi. Kapau ʼe mole tau tonu tona vaka mo te matagi, ʼe mole feala anai ke alu ia tona vaka. Lua, ʼe tonu ke ina toho ʼosi ki ʼoluga te ʼu la. ’E mahino papau ia, tatau aipe pe ʼe matagi, kae ʼe hoki alu pe anai te vaka moka kua tuha tonu mo te matagi. ʼO toe feia pe, ʼe hoki feala pe anai ke tou haga tauhi kia Sehova mo kapau ʼe tokoni mai te laumalie maʼoniʼoni. Pea ke feala hatatou maʼu te tokoni ʼaia, ʼe tonu ke tou fai faʼahi ʼe lua. ʼUluaki, kapau ʼe tou fai he ʼu gaue ʼe kole mai e te ʼAtua, pea ʼe tonu ke tou mulimuli ki te takitaki ʼo tona laumalie. Lua, ʼe tonu ke tou fakahoko te ʼu gaue ʼaia ʼaki ʼotatou fealagia fuli. (Pes. 119:32) Kapau ʼe tou fai te ʼu faʼahi ʼaia, pea ʼe tou maʼu anai te malohi mai te laumalie maʼoniʼoni ke tou haga tauhi agatonu kia Sehova. Pea ʼe tokoni mai anai te laumalie maʼoniʼoni ʼo kaku ki te temi ʼae ka fakatuʼu ai te malama foʼou ʼo te ʼAtua.
12. Kotea ʼae ka tou vakaʼi ʼi te temi nei?
12 Neʼe kua tou vakaʼi faʼahiga tokoni ʼe lua ʼe tou maʼu mai te laumalie maʼoniʼoni. ʼE foaki mai e te laumalie maʼoniʼoni te malohi ke feala hatatou nonofo agatonu ʼi te ʼu ʼahiʼahi. ʼE takitaki tatou e te laumalie maʼoniʼoni pea mo tokoni mai ke tou fakahoko te gaue ʼae ʼe loto e Sehova ke tou fai. Pea ko te gaue ʼaia ʼe iku anai ki te maʼuli heʼe gata. ʼE tou vakaʼi leva ʼi te temi nei ia aluʼaga ʼe fa ʼe tonu ke tou fai ke tou maʼu ai te fua lelei ʼo te laumalie maʼoniʼoni.
ʼE TOU MAʼU FEAFEAʼI TE ʼU FUA LELEI MAI TE LAUMALIE MAʼONIʼONI?
13. Ka tou lau ia 2 Timoteo 3:16, 17, kotea te ʼu lelei ʼe tou maʼu mai te Tohi-Tapu, kae kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai?
13 ʼUluaki, ke tou ako te Folafola ʼa te ʼAtua. (Lau ia 2 Timoteo 3:16, 17.) Ko te kupu Fakakeleka ʼae neʼe fakaliliu ʼaki te kupusiga palalau neʼe “haʼu ia mai te ʼAtua” ʼe fakaʼuhiga “neʼe pupuhi e te ʼAtua.” Neʼe fakaʼaogaʼi e te ʼAtua tona laumalie ke ina “ ʼai” ʼana manatu ki te ʼatamai ʼo te ʼu tagata ʼae neʼe natou tohi te Tohi-Tapu. Ka tou lau te Tohi-Tapu pea mo metitasio ki ai, ʼe hu te ʼu fakatotonu ʼa te ʼAtua ki totatou ʼatamai mo totatou loto. Ko te ʼu manatu ʼaia ʼa te ʼAtua, ʼe ina ʼekenaki tatou ke tou fai he ʼu fetogi ʼi totatou maʼuli pea ke fiafia ai ia Sehova. (Hep. 4:12) Kae ʼe tonu ke tou toʼo he temi moʼo ako tuʼumaʼu ia te Tohi-Tapu ke feala hatatou maʼu katoa te ʼu fua lelei ʼo te laumalie maʼoniʼoni. ʼE tonu foki ke tou metitasio ki te ʼu manatu ʼae ʼe tou lau ʼi ai. Pea ʼe tou tuku anai ke takitaki tatatou aga mo ʼatatou palalau e te Folafola ʼa te ʼAtua.
14. (1) He koʼe ʼe feala ke tou ui ʼe nofo te laumalie maʼoniʼoni ʼi ʼatatou fono? (2) Kotea ʼae ka tokoni mai ke tou maʼu he ʼu fua lelei mai te laumalie maʼoniʼoni?
14 Lua, tou atolasio fakatahi ki te ʼAtua. (Pes. 22:23) Ko te laumalie maʼoniʼoni ʼo Sehova ʼe nofo ʼi te ʼu fono. (Fkha. 2:29) He koʼe ʼe feala ke tou ui te faʼahi ʼaia? Koteʼuhi ka tou fakatahi ʼi te ʼu fono mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane, ʼe tou kole te laumalie maʼoniʼoni ʼo Sehova, mo tou hiva he ʼu katiko neʼe fakatafito ki te Folafola ʼa te ʼAtua. Pea ʼe tou fakalogo he ʼu akonaki Fakatohi-tapu ʼe fakahoko e te ʼu tehina ʼae neʼe fakanofo ʼaki te laumalie maʼoniʼoni. ʼE toe tokoni foki te laumalie maʼoniʼoni ki te ʼu tuagaʼane ke natou teuteuʼi pea mo fakahoko ʼanatou kiʼi faipalalau. Kae ke feala hatatou maʼu katoa te ʼu fua lelei ʼo te laumalie maʼoniʼoni, ʼe ʼaoga ke tou teuteuʼi ʼatatou fono pea mo fai hatatou ʼu tali. Ka tou fai feia ʼi te ʼu fono, ʼe tou hage pe anai ko he ʼu vaka ʼe mafola lelei ʼona la.
15. ʼE tokoni feafeaʼi mai te laumalie maʼoniʼoni ʼi te faifakamafola?
15 Tolu, tou faifakamafola. ʼE tou tuku ke tokoni mai te laumalie maʼoniʼoni ki tatatou gaue faifakamafola mo te faiako mo kapau ʼe tou fakaʼaogaʼi te Tohi-Tapu. (Loma 15:18, 19) Ke feala hatatou maʼu te ʼu fua lelei mai te laumalie maʼoniʼoni ʼo te ʼAtua, ʼe tonu ke tou faifakamafola tuʼumaʼu mo tou fakaʼaogaʼi te Tohi-Tapu moka ʼe feala. Ke toe lelei age ʼatatou faipalalau mo te hahaʼi ʼi te faifakamafola, ʼe feala ke tou fakaʼaogaʼi te ʼu faʼifaʼitaki ʼo te ʼu faipalalau ʼae ʼi te Kaupepa Ako Te Maʼuli Fakakilisitiano Mo Te Faifakamafola.
16. ʼE feafeaʼi hatatou maʼu fakahagatonu ia te laumalie maʼoniʼoni?
16 Fa, tou faikole kia Sehova. (Mat. 7:7-11; Luka 11:13) ʼE feala pe ke tou kole fakahagatonu te laumalie maʼoniʼoni kia Sehova ʼi te faikole. ʼE mole he meʼa ʼe feala ke ina taʼofi te fagono ʼa Sehova ki ʼatatou faikole, peʼe ko tatatou maʼu tona laumalie. ʼE mole feala kia Satana ke ina taʼofi te tokoni mai ʼae ʼo te laumalie maʼoniʼoni, maʼia pe ʼe tou nonofo ʼi te pilisoni. (Sakp. 1:17) ʼE tonu ke feafeaʼi ʼatatou faikole ke feala hatatou maʼu te ʼu fua lelei ʼo te laumalie maʼoniʼoni? Ke feala hatatou tali ki te fehuʼi ʼaia, tou palalau tafito ki te faikole, ʼo tou vakaʼi he faʼifaʼitaki ʼe maʼu pe ʼi te Evaselio ʼo Luka. *
TOU KATAKI ʼI TE FAIKOLE
17. Kotea te ako ʼe tou maʼu mai te lea fakata ʼa Sesu ʼae ia Luka 11:5-9, 13?
17 Lau ia Luka 11:5-9, 13. ʼE ha mai te lea fakata ʼa Sesu pe ʼe tonu ke feafeaʼi hatatou faikole ke tou maʼu te laumalie maʼoniʼoni. ʼI te lea fakata, neʼe maʼu e te tagata ia te meʼa ʼae neʼe ʼaoga kia ia “ ʼuhi ko tana haga kole fakakinau.” Neʼe mole tuʼania ʼi te alu ʼo kole tokoni ki tona kaumeʼa logo la neʼe kua poʼuli. (Vakaʼi te Kaupepa Ako ʼo Sulio 2018, tokoni ki te ako ʼo Luka 11:5-9) Neʼe fakaʼuhiga feafeaʼi e Sesu ia tana lea fakata ki te faikole? Neʼe ina ui fenei: “Kotou haga kole, pea ʼe foaki atu anai. Kotou haga kumi, pea ʼe kotou maʼu anai. Kotou haga tukituki, pea ʼe avahi atu anai.” Koia kotea te ako kia tatou? Ke lava tokoni mai te laumalie maʼoniʼoni, ʼe tonu ke tou kataki ʼi tona kole kia Sehova.
18. ʼAki te lea fakata ʼa Sesu, he koʼe ʼe feala ke tou tui papau ʼe foaki mai anai e Sehova tona laumalie maʼoniʼoni?
18 ʼE tokoni mai foki te lea fakata ʼa Sesu ke tou mahino pe koʼe ʼe foaki mai anai e Sehova ia te laumalie maʼoniʼoni. Ko te tagata ʼae ʼi te lea fakata, neʼe fia tali kaiga lelei. Koia ʼae neʼe ina fia foaki ai ki tona kaumeʼa hana meʼa kai. Kae neʼe hoki tau poʼuli mai pe pea neʼe mole hana meʼa ke ina ʼavage ki ai. Neʼe ui e Sesu, neʼe foaki e te vahaʼa fale ki te tagata tana foʼi pane ʼuhi ko tana haga kole fakakinau. Kotea ʼae neʼe fia fakamahino e Sesu? ʼI te lea fakata, ko he tagata agahala ʼe lotolelei ke tokoni ki hona vahaʼa fale ʼe ina kole fakakinau age tana meʼa. Kae ʼe feafeaʼi age la tatatou Tamai agalelei ko Sehova? ʼE mahino papau ia, ʼe tokoni anai kia natou ʼae ʼe natou kataki ʼo kole kia te ia tona laumalie maʼoniʼoni. Koia, ʼe feala hatatou tui papau ʼe tali mai anai Sehova ki ʼatatou faikole moka ʼe tou kataki ʼo kole ia tona laumalie maʼoniʼoni.—Pes. 10:17; 66:19.
19. He koʼe ʼe tou tui papau ʼe feala ke tou katakiʼi ʼotatou faigataʼaʼia?
19 ʼE tou tui papau ʼe feala ke tou maʼu te faʼa kataki logo la totatou tauʼi tuʼumaʼu e Satana. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe tokoni mai te laumalie maʼoniʼoni ia faʼahi ʼe lua. ʼUluaki, ʼe ina foaki mai te malohi moʼo katakiʼi ʼotatou faigataʼaʼia. Lua, ʼe ko te malohi ʼae ʼe tokoni mai ke tou haga tauhi kia Sehova ʼo kaku ki te malama foʼou. Koia tou fakatotonu malohi ke tou maʼu katoa te ʼu fua lelei ʼo te laumalie maʼoniʼoni.
KATIKO 41 Ke Ke Fagono Ki Siʼaku Kole
^ pal. 5 ʼI te alatike ʼaeni ʼe fakamahino ai pe ʼe lava tokoni feafeaʼi mai te laumalie maʼoniʼoni ke tou katakiʼi te ʼu faigataʼaʼia. ʼE toe fakamahino ai pe ʼe kotea ʼae ʼe feala ke tou fai ke tou maʼu katoa ai te tokoni ʼa te laumalie maʼoniʼoni.
^ pal. 59 FAKAMATALA ʼO TE ʼU PĀKI: FAʼAHI 1: Ko he tehina mo he tuagaʼane ʼe nā tau mai ki te Fale Fono. ʼI tanā fakatahi mo ʼonā tehina mo tuagaʼane, ʼe nā kau ki he aluʼaga ʼe nofo ai te laumalie ʼo Sehova. FAʼAHI 2: Neʼe nā teuteu ke nā faitali ʼi te fono. Ko te ʼu faʼahi ʼaia ʼe lua ʼe toe feala pe ke fai ʼi te tahi ʼu aluʼaga ʼae neʼe tou vakaʼi ʼi te alatike ʼaeni: te ako ʼo te Tohi-Tapu, te faifakamafola pea mo te faikole kia Sehova.