Ko He Mālama ʼe Heʼe Faitotonu

ʼE KOUTOU manatu koa ʼe tou māʼuʼuli ʼi he mālama ʼe heʼe faitotonu? ʼE mahino ia, heʼe tatau aipe peʼe tou popoto peʼe tou fai he ʼu fakatuʼutuʼu fakapotopoto ʼi totatou maʼuli, kae ʼe mole tou ʼiloʼi papau peʼe tou maʼu koloā anai, peʼe fua manuʼia anai kiā tatou peʼe tou maʼu anai hatatou meʼa kai. ʼI te agamāhani ʼe hoko ohage ko tona ʼui e te Hau ko Salomone ʼi te temi muʼa: “ ʼE mole . . . ʼa te kau popoto ia te maʼu ʼo te meʼa kai, pea ʼe mole ʼa te hahaʼi ʼatamai te maʼu ʼo te ʼu koloā, pea ʼe mole ko nātou ʼaē ʼe nātou maʼu te ʼatamai mālama ʼaē ka nātou maʼu anai te ʼofa.” Koteā tona tupuʼaga? Heʼe hoko atu fēnei e Salomone: “Ko te ʼu temi pea mo te ʼu ʼaluʼaga fakafokifā ʼe hoko kiā tatou fuli.”​—Tagata Tānaki 9:⁠11.

“[Ka] Hoko Fakafokifā Te ʼu Temi Kovi”

Ko te faka ʼuhiga ʼo “te ʼu temi pea mo te ʼu ʼaluʼaga fakafokifā,” ʼe ko hatatou nonofo ʼi he koga meʼa ʼo hoko fakapunamaʼuli he tuʼutāmaki kiā tatou. ʼI te agamāhani ko te ʼu ʼaluʼaga ʼaia ʼe nātou maumauʼi te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaē neʼe tou fai fakalelei pea mo te ʼu ʼamanaki ʼaē neʼe tou fakaʼamu kiai. Ohage ko tona ʼui e Salomone, ʼe tou hage ko “he ʼu ika neʼe puke ʼi te kupega kovi, ohage ko he ʼu manulele neʼe puke ʼi te hele, . . . mokā hoko fakafokifā te ʼu temi kovi.” (Tagata Tānaki 9:12) Ohage la, ko te ʼu lauʼi miliona hahaʼi ʼe nātou gāue kinakina ʼi tonatou kele ke maʼu he meʼa kai maʼa tonatou loto fale, kae ʼe hoko kiā nātou “te ʼu temi kovi” mokā maumauʼi tanatou ʼu gāueʼaga e te ʼu ʼua lalahi pea mo te ʼu hoge vai.

ʼE faiga e te tahi ʼu fenua ke nātou tokoni ki te ʼu hahaʼi ʼaē neʼe hoko kiā nātou “te ʼu temi kovi,” kae māʼiape la mo te ʼu tokoni ʼaia ʼi te agamāhani ʼe mole fai fakalelei. Ohage ko tona ʼui e te kautahi ʼe tokoni ki te hahaʼi ʼaē ʼe faigataʼaʼia, ʼi te tahi taʼu, ko te tokoni paʼaga ʼaē neʼe foaki moʼo tauʼi te hoge ʼi “te ʼu fenua fuli [ʼo Afelika] neʼe ko te vahe pe e tahi ʼi te ʼu vahe e nima ʼo te paʼaga ʼaē neʼe foaki ki te tau ʼaē neʼe fai ʼi te Golfe.” ʼE matatonu koa te foaki e te ʼu fenua maʼu koloā te paʼaga e tuʼa nima age tona lahi moʼo tokoni ki te tau ʼaē neʼe hoko ʼi he fenua pe e tahi, ʼi te paʼaga ʼaē neʼe foaki moʼo fakamaʼamaʼa te ʼu mamahi ʼi te ʼu fenua ʼo Afelika ʼuhi ko te hoge? Pea ʼe matatonu koa ʼi te temi ʼaenī ʼaē ʼe maʼu koloā ai te tokolahi, ke maʼuli masiva ʼaupito te 1 ʼi te toko 4 ʼi te hahaʼi ʼo te malamanei, peʼe mamate ʼi te taʼu fuli te ʼu lauʼi miliona fānau ʼi he ʼu mahaki neʼe nātou pikisia ai, kae neʼe feala pe hona faitoʼo? ʼE heʼe faitotonu ia!

ʼE moʼoni, ʼe mole gata pe ki “te ʼu temi pea mo te ʼu ʼaluʼaga fakafokifā” ʼaē ʼe tupu ai te “hoko  fakafokifā [ʼo] te ʼu temi kovi.” ʼE ʼi ai mo te ʼu mālohi ʼe mole tou lava puleʼi, ʼe nātou toe puleʼi totatou maʼuli peʼe nātou fakatuʼutuʼu te meʼa ʼaē ka hoko kiā tatou. Neʼe moʼoni te faʼahi ʼaia ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼaē neʼe hoko ʼi Beslan, ʼi Alania, ʼi te fasiga taʼu fakatō lau ʼo te taʼu 2004, he neʼe matehi ai te ʼu lauʼi teau hahaʼi, tokolahi neʼe ko te ʼu fānau neʼe hū ako, ʼuhi ko te fetauʼaki neʼe hoko ʼi te hahaʼi agamālohi pea mo te kau polisi. ʼE moʼoni, ko nātou ʼaē neʼe mamate pea mo nātou ʼaē neʼe hāo ʼi te tuʼutāmaki ʼaia, neʼe ko he ʼu ʼaluʼaga neʼe hoko fakafokifā​—kae ko te tupuʼaga tāfito ʼo “te ʼu temi kovi” ʼaia neʼe ko te fetauʼaki ʼa te tagata.

ʼE Mole Fetogi Anai Koa ʼi He Temi?

Ka hoko he ʼu aga heʼe faitotonu, pea ʼe ʼui fēnei e ʼihi: “ ʼE ko te ʼuhiga ia ʼo te maʼuli. Neʼe feiā tuʼumaʼu pe, pea ʼe feiā tuʼumaʼu pe anai.” Maʼa nātou, ko ʼaē ʼe mālohi ʼe ina puleʼi tuʼumaʼu pe anai ia ia ʼaē ʼe vaivai, pea ko ʼaē ʼe maʼu koloā ʼe ina gaohi koviʼi tuʼumaʼu pe anai ia ia ʼaē ʼe masiva. ʼE nātou ʼui ko te fakatahiʼi ʼo te ʼu ʼaluʼaga ʼaia pea mo te hoko ʼo “te ʼu temi pea mo te ʼu ʼaluʼaga fakafokifā,” ʼe ʼi ai pe anai tona fua kiā tatou ʼi totatou maʼuli kātoa.

ʼE tonu koa ke feiā te maʼuli? ʼE mole feala anai koa kiā nātou ʼaē ʼe nātou fakaʼaogaʼi fakalelei tanatou poto ke nātou utu he ʼu fua ʼe faitotonu ʼo tanatou gāue kinakina? ʼE ʼi ai koa he tahi ʼe feala ke ina maʼu he puleʼaki moʼo fetogi ʼo talu ai ia te mālama heʼe faitotonu ʼaenī? Koutou vakaʼi te manatu ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia ʼi te alatike ka hoa mai.

[Haʼuʼaga ʼo te paki pasina 3]

MAXIM MARMUR/AFP/Getty Images