Ko He Fakamoʼoni ʼo Te ʼOfa, Mo Te Tui, Pea Mo Te Fakalogo

KO TE uhu ʼo te ʼaho 16 ʼo Maio 2005, neʼe ko he ʼaho fakafiafia pea mo maʼuhiga ki te Fale Gāue ʼo te Sosiete Wachtower ʼi Wallkill, ʼi New York. Neʼe huo fakaleleiʼi te malaʼe pea mo matalelei te tapa gigila ʼo tona ʼu fisiʼi teu ʼi te ʼua māfoatā. ʼI te vai ʼe ōvi age ki te kiʼi ʼalesō, neʼe maʼanu ai te pato mo tona ʼu ʼuhi e valu. Ko te hahaʼi ʼe nātou ʼofolele ki te matalelei ʼo te nofoʼaga, pea ʼe nātou palapalalau māmālie heʼe mole nātou fia fakalelu te gona ʼo te uhu.

Ko te hahaʼi ʼaia neʼe ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova neʼe ʼōmai mai te ʼu fenua e 48 ʼo te malamanei kātoa. Neʼe mole nātou ʼōmai ʼuhi heʼe nātou fia sisio ki te matalelei ʼo te malaʼe, kae neʼe nātou fia sisio ki te meʼa ʼaē neʼe lolotoga hoko ʼi te foʼi loto fale ʼaē neʼe hoki laga age ʼi te Petele ʼo Amelika ʼi Wallkill. ʼI tanatou hū ki te loto fale, logola tona logoaʼa, kae neʼe nātou toe ʼōfo ʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe nātou mamata kiai.

Mai te kogafale neʼe tuʼu ʼi fata, neʼe ʼōfo te hahaʼi ʼi tanatou sisio ifo ki te ʼu tuʼuga masini faigataʼa. Neʼe tuʼu ʼi te foʼi fale, te ʼu masini tā tohi e nima ʼe laka age tona lahi ʼi te ʼu malaʼe aka fitipolo e 6. ʼE tā ai te ʼu Tohi-Tapu, mo te ʼu tohi pea mo te ʼu nusipepa. Ko te ʼu takaiga pepa, ko tona mamafa ko kilo e 1 700 takitahi, pea ʼe fuli ohage ko te ʼu teka ʼo he kamio ʼe lele gaholo. Ka fola te ʼu takaiga pepa ʼaia pea ʼe kilometa 23 tona loa pea ʼe fakalaka ʼi te masini tā tohi ia minuta e 25. Lolotoga te temi ʼaia, ko te masini ʼe ina liligi pea mo fakamoamoa te huʼa vaitohi pea mo fakamokomoko te pepa ke feala hona pelu ke liliu ko he ʼu nusipepa, pea ʼe fafaʼo fakavilivili ki te ʼu kalato pea mo fetuku ki te ʼu kokelekasio. Ko te tahi ʼu masini ʼe nātou tā te ʼu laupepa ʼo te ʼu pasina ʼo te tohi, pea ʼe ʼave te ʼu laupepa ʼaia ki te fale moʼo tānaki ai mai lalo ʼo aʼu ki te ʼato ʼo aʼu ki tonatou ʼave ki te fale fakapipiki tohi. Ko te gāue ʼaia ʼe fakaʼaluʼalu fakalelei e te olotinatea.

 Kua ʼōmai te kau Fakamoʼoni mai te kogafale ʼo te ʼu masini tā tohi, ʼo ʼolo ki te kogafale fakapipiki tohi. ʼI te kogafale ʼaia ʼe faʼu ai ʼi te ʼaho fuli te ʼu tohi ʼe fefeka tona takafi pea mo te ʼu Tohi-Tapu gigila e 50 000. ʼE fakapipiki te ʼu pasina, mo nonoʼo, pea mo tuʼutuʼusi. ʼOsi ʼaia pea haʼi tona ʼu takafi. Neʼe faʼofaʼo kalato leva te ʼu tohi ʼaē kua ʼosi. Pea māpunuʼi te ʼu kalato, ʼo ʼai te ʼu fakaʼiloga, pea mo ʼave ki tona tānakiʼaga. Tahi ʼaē meʼa, ʼi te ʼaho fuli ʼe fakapipiki pea mo tānaki feiā te ʼu tohi e 100 000. Ko te gāue ʼaia ʼe fai e te ʼu masini kehekehe​—te ʼu masini fetuku pepa, te ʼu pignons, te ʼu teka, pea mo te ʼu courroies​—ko te ʼu masini fuli ʼaia ʼe nātou gāue vave moʼo faʼu te ʼu tohi faka Tohi-Tapu.

Ko te totonu pea mo te vave ʼo te gāue, ʼe ko he meʼa taulekaleka ʼaia ʼo te faʼu masini ʼo te temi nei. ʼE tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaenī, ʼe ko he tahi fakamoʼoni ʼo te ʼofa, mo te tui, pea mo te fakalogo ʼa te hahaʼi ʼa te ʼAtua. Kae he koʼe neʼe hiki ki Wallkill ia te fale tā tohi ʼaē neʼe tuʼu ʼi Brooklyn te kolo ʼo New York?

Ko tona tupuʼaga tāfito, ke faka faigafua te tā tohi pea mo tona fetuku ʼi he faʼahi pe e tahi. Lolotoga te ʼu taʼu, neʼe tā te ʼu tohi pea mo fetuku mai Brooklyn, pea neʼe tā te ʼu nusipepa pea mo fetuku mai Wallkill. Neʼe fakatahiʼi te ʼu gāue ʼaia moʼo fakasiʼisiʼi te kaugamālie ʼo te ʼu tēhina mo tuagaʼane, pea mo fakaʼaogaʼi fakalelei te ʼu meʼa ʼofa. Koia, mai tona ʼaluʼaga ʼaē kua ʼāfea te ʼu masini tā tohi ʼaē ʼi Brooklyn, neʼe fakaʼui ki Siamani ia te ʼu masini tā tohi foʼou e lua ko te MAN Roland Lithoman. Neʼe lahi fau te ʼu masini tā tohi ʼaia ki te fale tā tohi ʼaē ʼi Brooklyn.

ʼE Lagolago Ia Sehova Ki Te Gāue

ʼI te temi fuli pe, ko te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼu fale tā tohi ke faka mafola lahi ia te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. Neʼe ʼiloga te tapuakina ʼa Sehova ki te gāue talu mai te kamataʼaga. Mai te taʼu 1879 ki te 1922, neʼe tā te ʼu tohi ʼi te ʼu fale tā tohi ʼa te hahaʼi ʼo te mālama. ʼI te taʼu 1922, neʼe lue te fale ʼe laufata ono ʼi te 18 Concord Street ʼi Brooklyn pea mo totogi te ʼu masini ki te tā ʼo te ʼu tohi. ʼI te temi ʼaia, neʼe lotolotolua ʼihi peʼe lavaʼi anai e te ʼu tēhina ia te gāue ʼaia.

Iā nātou ʼaē neʼe lotolotolua ki te gāue ʼaia, neʼe kau ai ia te pelesita ʼo te fale tā tohi ʼaē neʼe ina tā māhani tatatou ʼu tohi. ʼI te temi ʼaē neʼe haʼu ʼo sio ki te Concord Street, neʼe ina ʼui fēnei: “ ʼE koutou maʼu te ʼuluaki masini tā tohi ʼe lelei ʼaupito, kae ʼe mole he tahi iā koutou ʼe poto ʼi tona fakahaʼele. Ia māhina pe e ono ʼe maumau anai takotou ʼu masini fuli, pea ʼe koutou toe kumi tokoni anai ki te hahaʼi ʼaē ʼe nātou popoto ʼi te fakahaʼele ʼo takotou ʼu masini, ʼe ko nātou ʼaē neʼe nātou tā tuʼumaʼu takotou ʼu tohi pea ʼe ko tanatou gāue ʼaia ko te fakahaʼele ʼo te ʼu masini tā tohi.”

Ko Robert J. Martin ia te tēhina pule ki te tā tohi ʼo te temi ʼaia, neʼe ina ʼui fēnei: “Neʼe mata tonu te ʼu palalau ʼaia, kae neʼe nātou galoʼi te ʼAliki, ʼaē neʼe tokoni tuʼumaʼu mai kiā tatou. . . . Mole faʼa fualoa kiai, pea neʼe mātou tā tamatou ʼu tohi.” Lolotoga te ʼu taʼu e 80 ki muli age, neʼe tā e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ia te ʼu lauʼi miliale tohi faka Tohi-Tapu ʼaki tanatou ʼu masini tā tohi.

ʼOsi ʼaia ʼi te ʼaho 5 ʼo ʼOketopeli 2002, ʼi te fono ʼaē ʼe fai ʼi te taʼu fuli ʼi te Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, neʼe fakahā ai ko te Kolesi Pule neʼe ina tali ke hiki te gāue tā tohi ʼo te filiale ʼo Amelika ki Wallkill. Neʼe fakaʼui te ʼu masini tā tohi e lua ki te māhina ʼo Fepualio 2004. Neʼe tonu ki te ʼu tēhina ke nātou fai he ʼu fakatuʼutuʼu pea mo fakalahi te fale tā tohi, pea nofo teuteu ʼi te ʼu māhina e 15 ʼaē ka nātou maʼu ai anai te ʼu masini tā tohi foʼou. ʼOsi ʼaia, neʼe fakatuʼu ʼi te ʼu māhina e hiva ki muli age ia te fale fakapipiki tohi pea mo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼo ʼuhiga mo te selevisi ʼaē ʼe ina tānaki pea mo faʼofaʼo te ʼu tohi. Lagi ko ʼihi neʼe nātou  feʼekeʼaki peʼe feafeaʼi anai tanatou fakahoko te ʼu gāue fuli ʼaki pe te temi ʼaē neʼe kei toe​—he neʼe hage ia ko te gāue ʼaia ʼe mole feala anai hona fakahoko. Kae neʼe mahino ki te ʼu tēhina ʼaki te tapuakina ʼa Sehova ʼe iku anai te gāue.

‘Ko He Fiafia ʼi Te Kau Ki Te Gāue’

Ko te ʼu tēhina neʼe nātou kamata te gāue he neʼe nātou ʼiloʼi ko te hahaʼi ʼa Sehova ʼe nātou lagolago fakafiafia anai kiai. (Pesalemo 110:3) Neʼe maʼua ke kaugamālie te kau gāue he neʼe lahi ʼaupito te gāue ʼaē ke fai, kae neʼe mole lahi te ʼu tēhina pea mo te ʼu tuagaʼane ʼaē neʼe gāue ʼi te laga fale ʼo te Petele. Mai Amelika pea mo Kanata, ko te ʼu tēhina mo te ʼu tuagaʼane e toko 1 000 tupu neʼe nātou tali lelei te gāue, pea neʼe nātou kau ki te gāue mai te vāhaʼa e tahi ki te ʼu māhina e tolu, ohage ko he kau gāue faka temi ʼi te polokalama laga fale. Ko ʼihi ʼo te ʼu tēhina mo tuagaʼane ʼaē ʼe nātou lotolelei ki te ʼu polokalama gāue faka malamanei, neʼe fakaafe nātou ke nātou ʼōmai ʼo kau ki te gāue. Neʼe toe lagolago ʼaupito kiai mo te ʼu tēhina ʼo te Komite Laga Fale Fakakolo.

Maʼa te tokolahi, ko te lagolago ʼaē ki te gāue ʼi Wallkill, neʼe tonu ke nātou totogi tonatou tohi folau pea mo fakaʼui honatou pelemisio ʼi tanatou ʼu gāue faka mālama. Kae neʼe nātou tali fakafiafia ke nātou fai te ʼu sākilifisio ʼaia. Ko te famili ʼo te Petele ʼaki tanatou tali kāiga pea mo tanatou fafaga ia te ʼu tēhina pea mo tuagaʼane ʼaia, neʼe ko he ʼu faigamālie kiā nātou ke nātou toe kau mo nātou ki te gāue. Ko te kau Petelite e toko 535 tupu mai Brooklyn, mo Patterson, pea mo Wallkill neʼe nātou lagolago ki te gāue ʼi te ʼu Moeaki, logola te ʼu gāue ʼaē ʼe nātou fai ʼi te Petele ʼi te vāhaʼa. Ko te lagolago lahi ʼaē neʼe fai e te hahaʼi ʼa te ʼAtua ki te gāue faka hisitolia ʼaia neʼe feala ʼuhi ko te tokoni ʼa Sehova ki te gāue ʼaia.

Ko ʼihi tēhina pea mo tuagaʼane neʼe nātou lagolago ʼi te faʼahi faka paʼaga. Ohage la, neʼe maʼu e te tēhina te tohi mai te kiʼi taʼahine ʼe taʼu 9, ʼe ina ʼui fēnei: “ ʼE au fakafetaʼi lahi ki te gāue lahi ʼaē ʼe koutou fai​—te ʼu tohi matalelei fuli ʼaē ʼe koutou faʼu. ʼE lagi au ʼalu atu anai ʼo ʼaʼahi koutou. Neʼe ʼui mai e taku tāmai ʼe mātou ʼolo atu anai ʼi te taʼu ka haʼu! ʼE au fakapipiki anai te kiʼi pepa ʼi toku kofu, ʼe tohi ai toku higoa ke koutou ʼiloʼi au. Koʼena te ʼu tola e 20 moʼo lagolago ki te totogi ʼo te masini tā tohi foʼou! ʼE ko taku ʼu kiʼi foʼi piesi neʼe au tānaki, kae ʼe au ʼavatu maʼa koutou, naʼi ʼoku tēhina.”

Neʼe tohi fēnei e te tuagaʼane: “ ʼE au foaki atu te ʼu puloga neʼe au tui ʼaki te ʼu filo. ʼE au loto ke koutou foaki te ʼu puloga ʼaia kiā nātou ʼaē ʼe gāue ʼi te laga fale ʼi Wallkill. Neʼe fakahā ʼi te tohi ʼe kovi anai te momoko. ʼE mole au ʼiloʼi peʼe tonu peʼe kailoa tanatou ʼu fakakikite. Kae ʼe au ʼiloʼi, tokolahi ʼi Wallkill ʼe nātou gāue anai ʼi tuʼa, koia ʼe au loto ai ke māfanaʼia te ʼu ʼulu ʼo toku ʼu tēhina pea mo toku ʼu tuagaʼane. ʼE mole ʼi ai hoku faiva ʼo ʼuhiga mo te gāue ʼaē ʼe kumi e te ʼu tēhina, kae ʼe au poto ʼi te tui ʼaki te ʼu filo, koia neʼe au fakatuʼutuʼu ai ke au fakaʼaogaʼi toku poto moʼo lagolago kiā koutou.” Neʼe ko te ʼu puloga e 106!

Neʼe fakaʼosi te fale tā tohi ʼi te temi ʼaē neʼe fakatuʼutuʼu kiai. Ko John Larson, te taupau ʼo te  fale tā tohi, neʼe ina ʼui fēnei: “Neʼe fiafia ʼaupito ia nātou fuli ʼaē neʼe kau ki te gāue. Ko ai neʼe feala ke lotolotolua ko Sehova ʼe ina tapuakinaʼi anai te gāue? Neʼe vave te gāue. ʼE au manatuʼi taku tuʼu ʼi te pela ʼi te māhina ʼo Maio 2003 ʼo sioʼi te ʼu tēhina tanatou keli te tāfitoʼaga ʼo te fale. Hili te taʼu kātoa, neʼe au tuʼu ʼi te potu ʼaia ʼo sioʼi te gāue ʼo te masini tā tohi.”

Te Avahi ʼo Te Fale

ʼI te Mōnite ʼaho 16 ʼo Maio 2005, neʼe fai ʼi Wallkill ia te polokalama ʼo te avahi ʼo te fale tā tohi foʼou, pea mo tona ʼu fale ʼaē ʼe nonofo ai te ʼu tēhina pea mo te ʼu tuagaʼane. Ko te ʼu fale ʼo te Petele ʼi Patterson pea mo Brooklyn, ʼo feiā mo te Petele ʼo Kanata, neʼe nātou sioʼi pea mo fakalogo ki te polokalama ʼaia ʼi te viteo. Ko te nofoʼaki ʼo te polokalama ʼaia neʼe ko te toko 6 049. Neʼe pelesita te tēhina ʼo te Kolesi Pule ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ko Theodore Jaracz, pea neʼe ina fakamatala fakanounou te hisitolia ʼo ʼuhiga mo te gāue tā tohi. ʼAki te ʼu tēhina pea mo te ʼu tuagaʼane ʼaē neʼe fakafehufehuʼi pea mo te ʼu foʼi ʼata ʼaē neʼe fakahāhā, neʼe fakamatalatala e te ʼu tēhina ʼo te Komite ʼo Te Filiale ko John Larson pea mo John Kikot ia te hisitolia ʼo te laga fale pea mo te ʼu gāue ʼo te tā tohi ʼi Amelika. Ko John Barr ia te tēhina ʼo te Kolesi Pule ʼaē neʼe ina fai ia te akonaki fakaʼosi, ʼo ina ʼui neʼe ko Sehova ʼAtua ʼaē neʼe lava lelei ai te gāue ʼo te fale tā tohi foʼou pea mo te ʼu fale nofo foʼou e tolu.

ʼI te vāhaʼa neʼe hoa mai kiai, neʼe maʼu te faigamālie e te kau Petelite mai Patterson pea mo Brooklyn ke nātou ʼaʼahi te ʼu fale foʼou. ʼI te fakamamata ʼaia, neʼe ko te toko 5 920 neʼe kau ai.

ʼE Tou Feafeaʼi Ki Te Tā Tohi?

ʼI te akonaki ʼo te avahi ʼo te fale tā tohi, neʼe fakamanatuʼi e te Tēhina ko Barr ki te nofoʼaki, ko te fale tā tohi logola tona maʼuhiga, kae ʼe mole ko te ʼu masini ʼaē ʼe maʼuhiga. ʼE maʼuhiga ʼuhi ko te gāue ʼaē ka fai ai maʼa te hahaʼi. Ko te ʼu tohi ʼaē ʼe tou tā, ʼe malave ʼaupito anai ki te maʼuli ʼo te hahaʼi.

 ʼE lava tā e te ʼu masini foʼou te ʼu kiʼi pepa lotu e lauʼi miliona ʼi te hola! Kae ko te kiʼi pepa lotu pe e tahi ʼe feala hona malave loloto ki te maʼuli ʼo he tahi. Ohage la, ʼi te taʼu 1921 ko te kūtuga faʼu ala ki te ʼu saliote afi ʼi te Potu Saute ʼo Afelika neʼe gāue hoholo ʼi te ala. Ko te tahi ʼi te kau gāue ʼaia, ʼe higoa ko Christiaan, neʼe ina fakatokagaʼi te moʼi pepa ʼe pipiki ʼi lalo ʼo te ukamea ʼo te ala. Neʼe ko te kiʼi pepa lotu ʼi tatatou ʼu pepa lotu. Neʼe leleiʼia e Christiaan te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina lau ʼi te kiʼi pepa lotu. Neʼe lele ki te ʼohoana ʼo tona ʼofafine pea mo fakahā fakafiafia ki ai te kiʼi pepa lotu: “ ʼI te ʼaho nei kua au maʼu te moʼoni!” Mole faʼa fualoa kiai, neʼe nā faitohi he neʼe nā fia fakaloloto te ʼu meʼa ʼaē neʼe nā lau. Ko te filiale ʼi te Potu Saute ʼo Afelika neʼe ina momoli kiā nāua te tahi ʼu tohi faka Tohi-Tapu. Neʼe ako e te ʼu tagata ʼaia, pea nā papitema, pea nā fakahā te ʼu moʼoni ʼo te Tohi-Tapu ki ʼihi. Pea neʼe tali e te tokolahi ia te moʼoni. Koia, ʼi te kamata ʼo te ʼu taʼu 1990, ko te toko teau tupu ʼi te ʼu kāiga ʼo te ʼu tagata ʼaia neʼe ko te ʼu Fakamoʼoni ʼa Sehova​—ʼuhi pe ko te tagata e tahi neʼe ina maʼu te kiʼi pepa lotu ʼi te ala ʼo te saliote afi!

Neʼe ʼui e te Tēhina ko Barr, ko te ʼu tohi ʼaē ʼe tou tā, ʼe ina foaki ki te hahaʼi ia te moʼoni, ʼe ina taupau nātou ʼi te moʼoni, ʼe ina uga nātou ke nātou faʼafai, pea mo taupau te ʼofa faka tautēhina. Pea ko te ʼu tohi fuli ʼaē ʼe tou tufa ki te hahaʼi, ʼe nātou faka kolōlia totatou ʼAtua ko Sehova!

Koteā Te Manatu ʼa Sehova ʼo ʼUhiga Mo Te Tā Tohi?

Neʼe toe fehuʼi e te Tēhina ko Barr ki te nofoʼaki ke nātou fakakaukauʼi peʼe koteā te manatu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te tā tohi. ʼE mahino ia ʼe mole fakalogo te ʼu gāue ʼa Sehova ki te ʼu masini. ʼE feala ke ina fakaʼaogaʼi te ʼu maka ke nātou faka mafola te logo lelei! (Luka 19:40) Koia, ʼe mole ina tuʼaniaʼi ia te faigataʼa, mo te laulahi, mo te vave, peʼe ko te ʼu fealagia ʼa te masini. Neʼe ina faʼu te ʼatulaulau! (Pesalemo 147:​10, 11) ʼE ʼiloʼi e Sehova te tahi ʼu puleʼaki moʼo faʼu ʼo ni ʼu tohi, ko he ʼu puleʼaki ʼe mole kaku kiai ia te fakakaukau ʼa te tagata. Koia, koteā ʼaē ʼe faka maʼuhigaʼi tāfito e Sehova? ʼE mahino ia, ʼe sio ʼi te fale tā tohi ʼaia ia te ʼu kalitātē maʼuhiga ʼo tana hahaʼi​—tonatou ʼofa, tanatou tui, pea mo tanatou fakalogo.

Neʼe toʼo e te tēhina te faʼifaʼitaki moʼo fakatātā te kalitātē ʼo te ʼofa. ʼE fakamoho e te kiʼi taʼahine te foʼi keke maʼa tana ʼu mātuʼa. ʼE mahino ʼe malave anai ki te ʼu mātuʼa. Ei, kae ko te meʼa ʼaē ʼe malave ki te loto ʼo te ʼu mātuʼa ʼe mole ko te kano lelei ʼo te foʼi keke kae ko te ʼofa ʼo tanā fānau, ʼaē neʼe ina fakahā tona ʼofa ʼi tana gāue ʼaia. Pea ʼe toe feiā, ka sio ia Sehova ki te fale tā tohi foʼou, ʼe mole tuʼu tana sio ʼi te foʼi fale ʼaē neʼe laga pea mo te masini. ʼE sio ʼuluaki ia ki te ʼofa ʼaē ki tona huafa.​—Hepeleo 6:⁠10.

Tahi ʼaē meʼa, ohage ko te sio ʼaē ʼa Sehova ki te tui ʼa Noe ʼi tana faʼu ia te aleka, ʼe toe sio ia ki tatatou tui ʼi te laga ʼo te fale tā tohi. Koteā ʼaē ʼe tou tui kiai? Neʼe tui ia Noe ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakakikite e Sehova. ʼE tou tui mo tatou ʼe tou māʼuʼuli nei ʼi te ʼu ʼaho fakamuli, pea ko te logo lelei ʼe ko he logo ʼaē ʼe maʼuhiga ʼaupito ke tala ki te hahaʼi, pea ʼe maʼuhiga ki te hahaʼi ke nātou logo kiai. ʼE tou ʼiloʼi ko te logo ʼo te Tohi-Tapu ʼe ina lava hāofaki te hahaʼi.​—Loma 10:​13, 14.

ʼE toe sio foki ia Sehova ki tatatou fakalogo ʼi tatatou fakaʼaogaʼi ia te masini tā tohi ʼaia. Pea ʼe tou ʼiloʼi, ko tona finegalo ke faka mafola ia te logo lelei ʼi te malamanei kātoa ʼi muʼa ʼo te hoko mai ʼo te fakaʼosi. (Mateo 24:14) Ko te fale tā tohi ʼaia, pea mo te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼi te tahi ʼu potu ʼo te kele, ʼe nātou lagolago anai ki te fakahoko ʼo te gāue fai faka mafola ʼaia.

Ko te ʼofa, mo te tui, pea mo te fakalogo ʼaē ʼe ʼiloga ʼi te foaki ʼo te paʼaga, mo tanatou laga fale, pea mo tanatou fakaʼaogaʼi te ʼu fale ʼaia, ʼe toe ʼasi te faʼafai ʼa te hahaʼi ʼa Sehova ʼi te ʼu potu fuli ʼo te kele ʼi te tala ʼo te moʼoni kiā nātou fuli ʼaē ʼe nātou fia logo anai kiai.

[Talanoa/Paki ʼo te pasina 11]

TE TUPUTUPU ʼO TE TĀ TOHI ʼI AMELIKA

ʼI te 1920: Ko te ʼu nusipepa neʼe tā ʼi te ʼuluaki masini tā tohi ʼe femafuliʼaki ʼi te koga meʼa ko te 35 Myrtle Avenue, Brooklyn.

ʼI te 1922: Kua hiki te tā tohi ʼo fai mai te fale ʼe laufata ono ʼi te 18 Concord Street. Kua tā mo te ʼu tohi.

ʼI te 1927: Kua hiki te tā tohi ki te fale foʼou neʼe laga ʼi te 117 Adams Street.

ʼI te 1949: Ko te tahi fale ʼe laufata hiva neʼe toe fakalahi ai ʼo liuga lua te lahi ʼo te fale tā tohi.

ʼI te 1956: Neʼe toe fakalahi te fale tā tohi ʼi Adams Street he neʼe laga te fale foʼou ʼi te 77 Sands Street.

ʼI te 1967: Neʼe laga te fale ʼe laufata hogofulu, ʼo lava ai te fakapipiki ʼo te fale tā tohi, ʼo tuʼa hogofulu age tona lahi ʼi te fale ʼāfea.

ʼI te 1973: Neʼe laga te tahi fale tā tohi ʼi Wallkill, ke tā tāfito ai te ʼu nusipepa.

ʼI te 2004: Ko te ʼu gāue fuli ʼo te tā tohi, mo tona fakapipiki pea mo tona momoli ʼaē ʼe fai ʼi Amelika kua fai fuli pe ʼi Wallkill.