1, 2. (1) Kotea te lua folafola ʼae neʼe talanoa ki ai ia Sesu? (2) Ko te ʼu fehuʼi fea ʼae ka tou tali anai ki ai?

NEʼE kole e te tagata faliseo kia Sesu pe kotea te folafola ʼae ʼe lahi tokotahi ʼi te Lao, pea neʼe tali fenei ia Sesu: “ʼE tonu ke ke ʼofa kia Sehova, tou ʼAtua, ʼaki tou loto katoa, pea mo tou maʼuli katoa, pea mo tou ʼatamai katoa.” Neʼe kua tou talanoa ki te fakaʼuhiga ʼo te ʼofa ʼaia ʼi te ʼuluaki alatike. Neʼe toe palalau foki ia Sesu ki te lua folafola ʼae ʼe lahi tokotahi. Neʼe ina ui fenei: “ʼE tonu ke ke ʼofa ki tou tatau ohage pe ko koe totonu.”—Mat. 22:34-39, MN.

² Neʼe ui e Sesu ʼe tonu ke tou ʼofa ki ʼotatou tatau. Kaʼe ko ai koa ʼotatou tatau? ʼE feafeaʼi hatatou muliʼi te ʼu palalau ʼa Sesu? ʼE tou tali anai ki te ʼu fehuʼi ʼaia ʼi te alatike ʼaeni.

3, 4. (1) Kotea te lea fakata ʼae neʼe fakaʼaogaʼi e Sesu moʼo fakamahino ia te ʼofa ʼae ki ʼotatou tatau? (2) Neʼe tokoni feafeaʼi te tagata Samalitana ki te tagata lavea? (Vakaʼi te ʼuluaki pakī.)

³ Neʼe fehuʼi fenei e te tagata kia Sesu: “Ko ai toku tatau?” Pea neʼe fakaʼaogaʼi e Sesu ʼi tana tali ia te lea fakata ʼo te tagata Samalitana ʼo ina fakamahino ai pe kotea te fakaʼuhiga ʼo te ʼofa ʼae ki te  hahaʼi. (Lau ia Luka 10:29-37.) Neʼe talanoa ai ki he tagata Sutea neʼe kaihaʼa ʼana meʼa fuli, mo tamateʼi pea mo tuku ʼi te ala kua tehiʼi mate. ʼI te sio ki ai ʼa te pelepitelo Iselaele mo te Levite ʼae neʼe tonu ke nā tokoni ki te tagata lavea, neʼe mole nā tutuʼu pe la ki ai. Kaʼe neʼe ko te tagata Samalitana ʼae neʼe tokoni ki ai, logo la te fehihiʼaʼaki ʼa te tokolahi ʼi te kau Sutea mo te kau Samalitana ʼi te temi ʼaia.—Soa. 4:9.

⁴ Neʼe liligi e te tagata Samalitana ia he moʼi lolo pea mo he moʼi vino ki te ʼu mata ʼi lavea ʼo te tagata ke mole ai ʼona lavea. Pea neʼe ina ʼave ia ia ki te fale tali fagona ʼo ina totogi ai ia tenalio ʼe lua ke taupau ia ia. Ko te foʼi falā ʼaia neʼe fakaʼuhiga ia ki te totogi ʼo ni ʼaho gaue ʼe lua. (Mat. 20:2) Moka tou fakafuafua te ʼu faʼahi fuli ʼae neʼe fai e te tagata Samalitana maʼa te tagata lavea, pea ʼe tou mahino ai neʼe ʼofa moʼoni ki tona tatau. Kaʼe ʼe feala mo tatou ke tou hage ko te tagata Samalitana mo kapau ʼe tou manavaʼofa ki te hahaʼi.

5. Neʼe fakaha feafeaʼi e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ia tonatou ʼofa ki ʼonatou tatau hili te Afā Sandy?

⁵ ʼE tou maʼuʼuli nei ʼi “te u aho fakamuli” ʼae ʼe tokolahi ai te hahaʼi ʼe mole natou maʼu te manavaʼofa. Tokolahi ʼe natou agakovi, mo agamalohi pea ʼe mole natou ʼofa ki ʼonatou tatau. (2 Tim. 3:1-3) Ohage la, ʼi te mahina ʼo Oketopeli 2012, ko te Afā Sandy neʼe ina maumauʼi te tahi potu ʼo te kolo ko New York. Tokolahi neʼe mole kei ʼi ai hanatou hila, mo hanatou meʼa fakamafana pea mo te ʼu meʼa ʼae neʼe ʼaoga kia natou. Pea meʼa fakaʼofaʼofa foki he ʼe ʼi tanatou kua tau mo te mamahi ʼaia neʼe toe kaihaʼa ai mo ʼanatou meʼa. Kaʼe ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, neʼe natou fai ni fakatuʼutuʼu moʼo tokoni ki ʼonatou tehina mo tuagaʼane pea mo ʼihi atu hahaʼi ʼi te koga meʼa ʼaia. Koteʼuhi ko te kau Kilisitiano moʼoni ʼe natou ʼoʼofa ki ʼonatou tatau. ʼE feafeaʼi hatatou toe lava fakaha totatou ʼofa ʼae ki ʼotatou tatau?

6. Kotea te tokoni ʼae ʼe tou lava foaki ki ʼotatou tatau ʼaki ia te Tohi-Tapu?

⁶ Tou tokoni ki te hahaʼi ʼaki te Tohi-Tapu. ʼI tatatou gaue faifakamafola, ʼe tou foaki ai ki ʼotatou tatau “te fakapelepele” ʼae ʼe haʼu mai te Tohi-Tapu. (Loma 15:4) ʼE tou fakaha totatou ʼofa kia natou moka tou fakaʼaogaʼi te Tohi-Tapu moʼo palalau ki te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. (Mat. 24:14) Pea ʼe ko he pilivilesio ia tatatou tala ki ʼotatou tatau ia te logo ʼaia mai ia Sehova ʼAtua.—Loma 15:13.

7. Kotea ia te lekula iloa ʼa Sesu pea kotea ʼae ka hoko anai moka tou mulimuli ki ai?

⁷ Tou mulimuli ki te lekula iloa ʼaeni neʼe akoʼi mai e Sesu: “Ko te u mea fuli ae e koutou loto ke fai atu e te u tagata kia koutou, koutou fai feia natou kia natou, koteuhi koena te lao pea mo te kau polofeta.” (Mat. 7:12) ʼE fakaʼuhiga “te lao” ki te tohi ʼo Senesi ʼo kaku kia Tetelonome. Pea ko “te kau polofeta,” ʼe fakaʼuhiga ki te ʼu tohi fakapolofeta ʼo te Koga Tohi-Tapu Fakahepeleo. Neʼe foaki leva e Sehova ia “te lao” pea mo “te kau polofeta” ki tana hahaʼi koteʼuhi neʼe ʼofa ia natou pea neʼe loto ia ke natou feʼofaʼofani. ʼO toe feia ia ʼaho nei, ʼe fakaʼamu ia Sehova ke tou ʼofa ki ʼotatou tatau. Neʼe ui fenei e Sehova ʼi te tohi ʼa Esaia: “Koutou tauhi te mea ae e mooni, koutou fai te mea ae e totonu . . . Manuia te tagata ae e ina fai te mea aia.” (Esa. 56:1, 2) Koia kapau ʼe tou fakaha totatou ʼofa ki ʼotatou tatau pea mo mulimuli ki te lekula iloa, pea ʼe tou fiafia anai.

8. He ko ʼe ʼe tonu ke tou ʼofa ki ʼotatou fili pea kotea ʼae ʼe feala ke hoko moka tou fai te faʼahi ʼaia?

⁸ Tou ʼofa ki ʼotatou fili. Neʼe akoʼi tuʼumaʼu tatou e Sehova ke tou ʼofa ki ʼotatou fili. ʼI te temi ʼo Sesu, neʼe akoʼi e ʼihi neʼe tonu ke fehiʼa te hahaʼi ki ʼonatou fili. Kaʼe neʼe fai e Sesu ia te tokoni ʼaeni: “Kotou ofa ki okotou fili, koutou tapuaki kia natou ae e natou tutuku koutou.” (Mat. 5:43-45) Neʼe toe feia pe  mo te tokoni ʼaeni neʼe fai e te apositolo ko Paulo: “Kapau e fia kai tou fili, foaki kia ia he meakai; kapau e fia inu ia, foaki kia ia he meainu.” (Loma 12:20; Taag. 25:21) Neʼe foaki e Sehova ki tana hahaʼi ʼi Iselaele ni lao ʼo ina akoʼi ai natou ke natou tokoni ki ʼonatou fili maʼia mo ʼanatou manu. (Eke. 23:5) ʼAki tanatou mulimuli ki te tokoni ʼaia, ko ʼihi ʼae neʼe fehihiʼaʼaki neʼe feala ke natou liliu ko ni kaumeʼa lelei. Pea ʼi totatou ʼuhiga Kilisitiano leva, moka tou fakaha totatou ʼofa ki ʼotatou fili, pea ʼe feala ke fetogi tanatou faʼahiga manatu ʼo ʼuhiga mo tatou. ʼE feala ai foki ke liliu ʼihi ia natou ko ni kaugana ʼa Sehova.

9. Kotea ʼae neʼe ui e Sesu ʼo ʼuhiga mo te kumi ʼo te tokalelei mo hotatou tehina?

⁹ “Kumi te tokalelei mo te hahai fuli.” (Hep. 12:14) Mo kapau ʼe tonu ke tou tokalelei mo te hahaʼi fuli, pea ʼe tonu foki ke tou tokalelei mo ʼotatou tehina. Neʼe ui fenei e Sesu: “Kapau e ke momoli tau molaga i te aletale, pea e ke manatu age i ai e nofo tou tehina mo he mea kia koe, tuku i ai tau molaga ia mua o te aletale, kae ke alu mua o fakatokatoka mo tou tehina; pea osi, e ke hau leva o momoli tau molaga.” (Mat. 5:23, 24) ʼI te temi fuli pe ʼae ʼe ʼi ai hotatou fihifihia mo hotatou tehina, ʼe feala pe tatatou fakaha age ia totatou ʼofa kia ia ʼo tou faiga ke tou foimo kumi te tokalelei. Koteʼuhi ʼaki tatatou fai feia ʼe leleiʼia anai e Sehova.

10. He ko ʼe ʼe mole tonu ke tou fakamauʼi ia ʼihi?

¹⁰ ʼAua tatatou fakamauʼi ʼihi. “Aua pe naa kotou fakamaau, o tupu ke aua naa fakamaaui koutou.” Neʼe akoʼi tatou e Sesu ke mole tou fakamauʼi ʼihi ʼuhi ko ʼanatou hala. Neʼe ina toe ui fenei foki: “Kotea e ke sio ai ki te kii otaota ae e pipiki i te mata o tou tehina, kae e mole pe ke tokagai te foi lalago ae e pipiki i tou mata? Pe e feafeai tau lava palalau ki tou tehina: Tuku mua ke au too te kii otaota mai tou foi mata, ia koe ae e pipiki te foi lalago i tou foi mata? Malualoi, too mua te foi lalago mai tou foi mata, pea hoki ke sio leva pe e feafeai te too o te kii otaota mai te foi mata o tou tehina.” (Mat. 7:1-5) Ko te ako ʼe feala ke tou taʼofi mai ai, ʼe mole tonu ke tou fatufatuʼi ʼihi moka natou fai ni hala koteʼuhi ʼe tou fai pe la mo tatou ni hala.

11, 12. Ko te aluʼaga maʼuhiga fea ʼae ʼe tou fakaha ai totatou ʼofa ki ʼotatou tatau?

¹¹ ʼE lahi te ʼu faʼahiga aluʼaga ʼe tou fakaha ai totatou ʼofa ki ʼotatou tatau. Kaʼe neʼe akoʼi tatou e Sesu, ko tona faʼahiga fakaha ʼae ʼe lelei tokotahi ʼe ko te fakamafola ʼo te logo lelei ʼo te Puleʼaga. (Luka 8:1) Neʼe ina fakatotonu fenei ki ʼana tisipulo: “Kotou fai ni tisipulo i te u puleaga fuli.” (Mat. 28:19, 20) Kapau ʼe tou fakalogo kia Sesu, ʼe tou tokoni anai ki ʼotatou tatau ke natou mavae mai te ala falahi ʼae ʼe taki ki te fakaʼauha pea mo tou fakaha kia natou te faʼahiga haʼele ʼi te ala fa siʼisiʼi ʼae ʼe taki ki te maʼuli. (Mat. 7:13, 14) Pea ʼe mahino kia tatou ʼe leleiʼia e Sehova ʼatatou faiga.

¹² Neʼe tokoni Sesu ki te tokolahi ke natou mahino ʼe maʼuhiga ia Sehova ki tonatou maʼuli. (Mat. 5:3) Moka tou tala ki te hahaʼi ia “te Evaselio a te Atua,” pea ʼe tou faʼifaʼitakiʼi ai ia Sesu. (Loma 1:1) ʼE tou akoʼi kia natou ʼe feala ke natou fakakaumeʼa mo Sehova pea mo maʼu ia tona ʼofa ʼaki ia te sakilifisio ʼa Sesu. (2 Ko. 5:18, 19) Ko tatatou fakamafola ia te logo lelei ʼe ko he faʼahiga fakaha maʼuhiga ʼaia ʼo tatatou ʼofa ki ʼotatou tatau.

13. Kotea ʼae ʼe ke logoʼi moka ʼe ke akoʼi ki te hahaʼi pe ko ai ia Sehova?

¹³ Moka tou teuteuʼi lelei ʼatatou ʼaʼahi mo ʼatatou ako Tohi-Tapu, pea ʼe feala ai hatatou akoʼi te hahaʼi ke natou fakalogo kia Sehova. Lagi ko ʼihi ʼe ʼaoga ke natou fai ni fetogi ʼi tonatou maʼuli. (1 Ko. 6:9-11) Pea ʼe tou fiafia lahi moka tou sisio ki te tokoni ʼae ʼa Sehova ki te kau agavaivai ke natou tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumalie ʼo natou liliu ai ko ʼona kaumeʼa. (Gaue 13:48) Ko te hahaʼi ʼae neʼe mole hanatou ʼamanaki, ʼe natou maʼu anai te fiafia moka natou ako te Tohi-Tapu. ʼE mole kei natou loto hoha kaʼe kua natou falala leva kia Sehova. ʼE ko he pilivilesio ia hatatou fakaha totatou ʼofa ki ʼotatou tatau ʼaki te gaue makehe ʼaia.

14. Neʼe fakamatalatala feafeaʼi e Paulo te ʼofa ia 1 Kolinito 13:4-8?

¹⁴ Kapau ʼe tou ʼofa ki ʼotatou tatau ohage ko tona fakamatalatala e Paulo, pea ʼe leleiʼia anai tatou e Sehova, mo siʼisiʼi ai ʼotatou fihifihia pea mo tou fiafia ai. ʼAki te ʼu manatu ʼae neʼe tohi e Paulo ia 1 Kolinito 13:4-8 (Lau), ʼe tou iloʼi ai anai ʼihi faʼahiga fakaha ʼo totatou ʼofa ki ʼotatou tatau ohage pe ko tatou totonu.

15. (1) He ko ʼe ʼe tonu ke tou kataki fualoa pea mo agalelei? (2) He ko ʼe ʼe mole tonu ke tou maheka peʼe fiameʼalahi?

¹⁵ “Ko te ofa e kataki, e fonu ia i te agalelei.” Ko Sehova ʼe kataki fualoa pea mo agalelei ki te hahaʼi fuli logo la tonatou ʼuhiga agahala. Koia ʼe ʼaoga ke tou kataki fualoa mo agalelei moka fai e ʼihi ni hala tatau aipe pe natou agakovi peʼe agapauʼu mai kia tatou. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu “ko te ofa e mole maheka.” ʼE lagi maʼu e ʼihi tehina ni pilivilesio ʼi te kokelekasio peʼe ko ʼihi atu ʼu faʼahi kaʼe ʼe mole tou maʼu. Kaʼe kapau ʼe tou ʼofa moʼoni ki ʼotatou tehina, pea ʼe mole tou maheheka anai kia natou. ʼO toe feia pe ʼe mole tonu ke tou fiameʼalahi peʼe tou laupisiʼi pe ia tatou. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu ʼe fehiʼa ia Sehova kia natou ʼae ʼe natou maʼu “ni sio fiamaoluga mo he loto fiamealahi.”—Taag. 21:4.

16, 17. Ko te ʼu aluʼaga fea ʼae ʼe fakamatalatala ia 1 Kolinito 13:5, 6, ʼe tou fakaha ai ia te ʼofa ki ʼotatou tatau?

¹⁶ Ko te ʼofa “e mole ina fai he mea e patapata.” Kapau ʼe tou ʼofa ki ʼotatou tatau, pea ʼe mole tou lohiʼi peʼe kaihaʼa anai ia natou peʼe tou fai he meʼa ʼe mole fiafia ai ia Sehova. ʼO toe feia pe ʼe mole tou manatu pe anai kia tatou koteʼuhi ko te ʼofa “e mole ina kumi tona lelei.” Koia ʼe tou fai tuʼumaʼu pe anai te meʼa ʼae ʼe lelei ki ʼotatou tatau.—Filp. 2:4.

¹⁷ Ko te ʼofa “e mole hoko ita ia” pea ʼe mole ina tokagaʼi te kovi ʼae neʼe fai age ki ai. Kapau ko he tahi ʼe mole agalelei mai, pea ʼe mole tou foimo ita atu aipe. ʼE mole tonu ke tou haga manatuʼi te ʼu lakaga fuli ʼae ʼe fakalotomamahiʼi ai tatou e he tahi. Kapau ʼe tou haga ita pe tatou, pea ʼe feala ke hage totatou  ita ʼaia ko he afi ʼo feala ai ke fakatupu kovi kia tatou pea mo ʼihi. (Lev. 19:18) Kaʼe ʼe tonu ke tou lotofakamolemole pea mo galoʼi ia te aluʼaga ʼaia. Pea ko te ʼofa “e mole fakafiafia ia i te hala.” Kapau ʼe gaohiʼi koviʼi he tahi ʼe fehiʼa kia tatou, pea ʼe mole tou fakafiafia anai ki tona lotomamahi.—Lau ia Taaga Lea 24:17, 18.

18. Kotea ʼae ʼe tou ako ia 1 Kolinito 13:7, 8 ʼo ʼuhiga mo te ʼofa?

¹⁸ Neʼe tohi e te apositolo ko Paulo ko te ʼofa “e ina uufi te mea fuli.” Mo kapau ʼe tou ʼofa ki ʼotatou tatau, pea ʼe tou fakamolemole anai kia natou moka natou fai mai he meʼa ʼe tou iita ai. Neʼe toe ui foki e Paulo ko te ʼofa “e tui ia ki te mea fuli.” ʼE tou tui ki te ʼu manatu ʼae ʼe tou lau ʼi te Tohi-Tapu pea mo tou loto fakafetaʼi ki totatou akoʼi ʼae e te kautahi ʼa Sehova. Pea ko te ʼofa “e falala ia ki te mea fuli.” ʼE tou maʼu ia te ʼamanaki koteʼuhi ʼe tou falala kia meʼa fuli ʼe fakapapauʼi mai e Sehova. Pea ʼuhi ko tatatou ʼofa ʼae ki te hahaʼi, ʼe tou faiga malohi anai ke tou fakaha kia natou ia tatatou ʼamanaki. (1 Pet. 3:15) Moka tou felaveʼi mo ni aluʼaga faigataʼa ʼaupito, tou faikole ʼo ʼuhiga mo ni puleʼaki lelei pea mo ʼamanaki ki ai. Tatau aipe pe hala mai he tahi peʼe ina fakatagaʼi tatou, tou katakiʼi te ʼu aluʼaga ʼaia. Ohage pe ko tona ui e Paulo, ko te ʼofa “e ina katakii te mea fuli.” Neʼe ina toe ui fenei foki: “Ko te ofa e mole puli i he aho.” Koia ko natou ʼae ʼe fakalogo kia Sehova ʼe natou fakaha anai tonatou ʼofa ki ʼonatou tatau ʼo talu ai.

19, 20. Ko te ʼu vaega fea ʼae ʼe akoʼi ai tatou ke tou haga ʼoʼofa ki ʼotatou tatau?

¹⁹ ʼE tou ʼofa tuʼumaʼu pe anai ki ʼotatou tatau ohage pe ko tatou totonu mo kapau ʼe tou mulimuli ki te ʼu tokoni Fakatohi-tapu. (Mat. 22:39, MN) Pea ʼe fakaʼamu ia Sehova pea mo Sesu ke tou fai te faʼahi ʼaia. ʼE tonu ke tou ʼofa ki te hahaʼi fuli tatau aipe pe kotea ʼonatou aga ʼi fenua. ʼI te temi pe ʼae ʼe faigataʼa ai hatatou fakaha te ʼofa ki ʼotatou tatau, tou faikole kia Sehova ke ina foaki mai ia tona laumalie maʼoniʼoni. ʼE tou iloʼi ʼe leleiʼia anai e Sehova pea ʼe tokoni mai anai.—Loma 8:26, 27.

²⁰ ʼE maʼuhiga ʼaupito te fakatotonu ʼae ke tou ʼofa ki ʼotatou tatau pea koia ʼae neʼe fakahigoaʼi ai ko “te lao o te puleaga” peʼe fakahau. (Sakp. 2:8) ʼI te Lao ʼa Moisese, neʼe foaki ai e Sehova ki tana hahaʼi he ʼu fakatotonu neʼe akoʼi ai natou ke natou ʼoʼofa ki ʼonatou tatau. Ki muli age, neʼe uga e Sehova ia Paulo ke ina tohi fenei: “E fakanounou fuli i te folafola aeni: E ke ofa anai ki tou kaiga o hage ko koe totonu.”—Loma 13:8-10.

21, 22. He ko ʼe ʼe tonu ke tou ʼofa ki te ʼAtua pea mo ʼotatou tatau?

²¹ Neʼe tokoni mai ia Sesu ke tou mahino lelei age pe ko ai ʼotatou tatau ʼi tana ui ʼae ko tana Tamai “e ina fakahopo fakatatau tana laa ki te kau agakovi pea mo te kau agalelei, pea e ina fakato fakatatau tana ua ki te kau agatonu pea mo te kau agahala.” (Mat. 5:43-45) Neʼe ina akoʼi mai ke tou fakaha totatou ʼofa ki te hahaʼi fuli, pe ʼe natou faitotonu peʼe kailoa. Pea neʼe tou ui ko te faʼahiga fakaha ʼae ʼe lelei tokotahi ʼo te ʼofa ʼaia ʼe ko te akoʼi ki ʼotatou tatau ʼo ʼuhiga mo Sehova pea mo tona Puleʼaga. Kapau ʼe maʼuliʼi e ʼotatou tatau te ʼu faʼahi ʼae ʼe natou ako ʼi te Tohi-Tapu, pea ʼe natou fiafia lahi anai ʼi tanatou liliu ʼae ko ni kaumeʼa ʼo te ʼAtua.

²² Neʼe tou ako pe ko ʼe ʼe tonu ke tou ʼofa kia Sehova ʼaki totatou loto katoa, mo totatou maʼuli katoa pea mo totatou ʼatamai katoa. Neʼe tou toe ako foki pe feafeaʼi hatatou fakaha te ʼofa ki ʼotatou tatau. Pea kapau ʼe tou ʼofa kia Sehova mo ʼotatou tatau, ʼe tou fakalogo ai ki te ʼu folafola ʼe lua ʼae ʼe lahi tokotahi. Kaʼe tafitō ʼe leleiʼia anai tatou e tatatou Tamai ʼofa, ia Sehova.