1, 2. Ko ai ʼae neʼe ina foaki mai totatou leʼo ʼo loto, pea he koʼe ʼe tonu ke tou fiafia ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia?

NEʼE fakatupu e Sehova ʼAtua ia te tagata ʼaki te loto faʼitaliha, ke natou filifili pe ʼe natou fai ia te meʼa ʼae ʼe lelei peʼe ko te meʼa ʼae ʼe kovi. Pea neʼe foaki mai e Sehova ia he takitaki moʼo tokoni mai ke tou toʼo he ʼu tonu ʼe lelei. Ko te takitaki ʼaia ʼe ko te leʼo ʼo loto, ko tona fakaʼuhiga ʼe ko te fealagia ʼe tou maʼu ia tatou ke tou mahino ki te meʼa ʼae ʼe lelei peʼe ko te meʼa ʼae ʼe kovi. Moka tou fakaʼaogaʼi lelei totatou leʼo ʼo loto, ʼe feala ke tokoni mai ke tou fai ia te meʼa ʼae ʼe lelei pea mo tou tekeʼi ia te meʼa ʼae ʼe kovi. Ko totatou leʼo ʼo loto, ʼe ko te fakamoʼoni ʼaia ʼo te ʼofa ʼo Sehova kia tatou pea mo tona loto ʼae ke tou maʼuli fiafia.

² Ko ʼihi ia ʼaho nei, ʼe natou fai ia te meʼa ʼae ʼe lelei pea mo fehiʼa ki te meʼa ʼae ʼe kovi, logo la ʼe mole natou iloʼi te ʼu lao ʼo te Tohi-Tapu. (Lau ia Loma 2:14, 15.) Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe ʼi ai tonatou leʼo ʼo loto. Pea ʼe uga ai te hahaʼi ke mole natou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe kovi. Ke ke fakakaukauʼi age muʼa pe ʼe feafeaʼi anai te malamanei mo ka na pau la neʼe mole ʼi ai he leʼo ʼo loto ʼa he tahi. ʼE hoko anai he ʼu aluʼaga ʼe kovi neʼe mole heʼeki  tou logo ki ai. Koia, ʼe feala ke tou lotofakafetaʼi kia Sehova ʼi tana foaki ki te tagata ia he leʼo ʼo loto.

3. ʼE tokoni feafeaʼi mai totatou leʼo ʼo loto ʼi te kokelekasio?

³ Tokolahi te hahaʼi ʼe mole natou manatu ke natou akoʼi tonatou leʼo ʼo loto. Kaʼe, ʼe fia fakaʼaogaʼi lelei e te hahaʼi ʼa Sehova tonatou leʼo ʼo loto koteʼuhi ʼe feala ke tokoni ki te taupau ʼo te logo tahi ʼi te kokelekasio. ʼE tou loto ke fakamanatuʼi mai e totatou leʼo ʼo loto ia te ʼu lao ʼo te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼae ʼe lelei pea mo ʼae ʼe kovi. ʼE tonu ke tou akoʼi pea mo fakaʼaogaʼi totatou leʼo ʼo loto ʼo mole gata ʼaki pe tatatou ako ia te ʼu faʼahi ʼae ʼe ui mai ʼi te Tohi-Tapu. Kaʼe, ʼe tonu ke tou ʼoʼofa ki te ʼu lao ʼa te ʼAtua pea mo tou tui ʼe fua lelei anai kia tatou. Neʼe tohi fenei e Paulo: “Ko te fakatuʼutuʼu ʼo te fakatotonu ʼaeni ʼe ko te ʼofa ʼae ʼe haʼu mai he loto ʼe maʼa, mo he leʼo ʼo loto ʼe lelei pea mo he tui ʼe mole malualoi.” (1 Timoteo 1:5, MN) ʼE tuputupu anai totatou ʼofa pea mo tatatou tui ʼae kia Sehova mo kapau ʼe tou akoʼi totatou leʼo ʼo loto pea mo mulimuli ki ai. Pea ko tatatou faʼahiga fakaʼaogaʼi totatou leʼo ʼo loto, ʼe ha ʼaki ai ʼe lelei ʼatatou felogoʼi mo Sehova pea ʼe tou loto moʼoni ke tou fakafiafiaʼi ia ia. ʼE toe ha anai ʼi totatou leʼo ʼo loto ia totatou ʼuhiga moʼoni.

4. ʼE tou lava akoʼi feafeaʼi totatou leʼo ʼo loto?

⁴ Kaʼe, ʼe tou lava akoʼi feafeaʼi totatou leʼo ʼo loto? ʼE tonu ke tou ako tuʼumaʼu ia te Tohi-Tapu, mo metitasio ki ai pea mo kole kia Sehova ke tokoni mai ke tou maʼuliʼi ia te ʼu faʼahi ʼae neʼe tou ako. ʼE mole fakaʼuhiga pe ki tatatou ako te ʼu moʼoni mo te ʼu lao ʼo te Tohi-Tapu. Kaʼe, ʼe ko tatatou fakatuʼutuʼu ke tou iloʼi lelei age ia Sehova ʼaki tatatou ako te Tohi-Tapu. Pea ʼi tatatou fai te faʼahi ʼaia, ʼe tou iloʼi ai anai tona ʼulugaaga moʼoni pea mo te ʼu faʼahi ʼae ʼe ina leleiʼia mo ʼae ʼe mole ina leleiʼia. Koia, ʼi te lahi ʼo tatatou ako ʼo ʼuhiga mo Sehova, ʼe iloʼi vave ai e totatou leʼo ʼo loto ia tana manatu ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼae ʼe lelei pea mo ʼae ʼe kovi. Moka tou akoʼi totatou leʼo ʼo loto, ʼe tou maʼu ai te manatu ʼa Sehova.

5. Kotea ʼae ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?

⁵ Kaʼe, ʼe feala ke tou feʼekeʼaki fenei: Kapau neʼe akoʼi lelei totatou leʼo ʼo loto ʼaki te Tohi-Tapu, ʼe tokoni feafeaʼi mai anai moka tou toʼo he ʼu tonu? ʼE tou lava fakaʼapaʼapa feafeaʼi ki te leʼo ʼo loto ʼo he Kilisitiano? Pea ʼe lava uga feafeaʼi e totatou leʼo ʼo loto ke tou fai te meʼa ʼae ʼe lelei? Tou vakaʼi ia te ʼu faʼahi ʼaeni ʼe tolu ʼe ʼaoga ai ke tou maʼu he leʼo ʼo loto neʼe akoʼi lelei ʼaki te Tohi-Tapu: (1) Te ʼu faitoʼo, (2) mo te ʼu temi fakafiafia, pea (3) mo tatatou gaue faifakamafola.

6. Kotea ia te ʼu tonu ʼe tou toʼo ʼo ʼuhiga mo te ʼu faitoʼo ʼae ʼe tonu ke tou fakaʼaogaʼi?

⁶ ʼE ui mai ʼi te Tohi-Tapu ke tou tekeʼi ia te ʼu faʼahi ʼae ʼe tou mamahi ai, pea ke tou aga fakapotopoto ʼi ʼatatou agamahani ohage la ko te kai pea mo te inu. (Taaga Lea 23:20; 2 Kolinito 7:1) ʼE feala ke tou puipui totatou maʼuli malolō fakasino mo kapau ʼe tou fakalogo ki te tokoni ʼa te Tohi-Tapu. Kaʼe ʼe kei hoko atu pe tatatou mahahaki pea mo matutuʼa. Kotea te ʼu tonu ʼe feala ke tou toʼo? ʼI ʼihi fenua, ʼe feala ke tou  maʼu ai he ʼu faitoʼo mai te ʼu toketa. Pea ko ʼihi faitoʼo ʼe foaki mai e ʼihi hahaʼi kaʼe ʼe mole ko he ʼu toketa. ʼE tau maʼu e te ʼu filiale he ʼu tohi mai te ʼu tehina mo tuagaʼane. ʼE natou fia iloʼi te manatu ʼa te filiale ʼo ʼuhiga mo te ʼu faitoʼo kehekehe. Tokolahi ʼe natou fai te fehuʼi ʼaeni: “ʼE feala koa ki he Fakamoʼoni ʼa Sehova ke ina tali ia te faitoʼo ʼaia?”

7. ʼE tou lava toʼo feafeaʼi he ʼu tonu ʼo ʼuhiga mo te toto?

⁷ ʼE mole feala ke toʼo e te filiale peʼe ko te kolesi ʼo te kau tagata ʼafeā ia he ʼu tonu maʼa he Kilisitiano ʼo ʼuhiga mo he faitoʼo. Tatau aipe pe ʼe ina kole ke natou fai te faʼahi ʼaia. (Kalate 6:5) Kaʼe, ʼe feala ki te kau tagata ʼafeā ke natou fakaha te manatu ʼa Sehova ke tokoni ki te Kilisitiano ʼaia ke ina toʼo he tonu fakapotopoto. Ohage la, neʼe fakatotonu mai e te ʼAtua ke mole tou fakaʼaogaʼi te toto. (Gaue 15:29) ʼE tokoni ia te fakatotonu ʼaia ki he Kilisitiano ke mahino, ʼe mole feala ke ina tali he faitoʼo ʼe maʼu ai te toto peʼe ko te ʼu koga tafitō ʼo te toto. Kaʼe, ʼi tana mahino ki te fakatotonu ʼaia, ʼe uga ai e tona leʼo ʼo loto ke ina filifili pe ʼe ina tali peʼe kailoa ia te ʼu koga liliki ʼo te toto. * (Vakaʼi te kiʼi nota.) Kotea te tahi ʼu tokoni Fakatohi-tapu ʼe feala ke tokoni mai ke tou toʼo he ʼu tonu fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo te ʼu faitoʼo?

8. ʼE lava tokoni feafeaʼi mai ia te vaega ʼo Filipe 4:5 ke tou toʼo he ʼu tonu fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo te ʼu faitoʼo?

⁸ ʼE ui fenei ia Taaga Lea 14:15: “E tui te tagata vale ki te u mea fuli e fakaha kia ia, kae e tokaga te tagata poto ki ona lakaaga.” Ia ʼaho nei, ʼe feala ke ʼi ai he ʼu mahaki ʼe mole maʼu he faitoʼo ki ai. Koia ʼae ʼe tonu ai ke tou tokakaga ʼo ʼuhiga mo te ʼu faitoʼo ʼae ʼe tou logo fimalie ai, kaʼe ʼe mole hona fakamoʼoni ki te faʼahi ʼaia. Neʼe tohi fenei e Paulo: “Ke iloʼi takotou aga fakapotopoto e te hahaʼi fuli pe!” (Filipe 4:5, MN) Kapau ʼe tou aga fakapotopoto, ʼe tou tokakaga tafitō anai ki tatatou tauhi ʼae kia Sehova kaʼe mole ki ʼotatou mahaki. ʼE feala ke tou manatu pe kia tatou totonu mo kapau ʼe maʼuhiga age totatou maʼuli malolō fakasino. (Filipe 2:4) Pea tahi, ʼe tou iloʼi ʼe mole feala ke tou maʼu ia he maʼuli malolō fakasino haohaoa ʼi te malama ʼaeni. Koia ʼae ʼe tonu  ai ke maʼuhiga age tatatou tauhi ʼae kia Sehova ʼi totatou maʼuli.—Lau ia Filipe 1:10.

9. ʼE tokoni feafeaʼi mai te tohi ʼo Loma 14:13, 19 ki he ʼu tonu ʼe tou toʼo ʼo ʼuhiga mo te maʼuli malolō fakasino? Pea ʼe feafeaʼi hana maumauʼi tatatou logo tahi?

⁹ Ko he Kilisitiano fakapotopoto ʼe mole ina fakakinauʼi anai ni ʼihi ke natou mulimuli ki tana manatu. Ohage la ʼi te tahi fenua, neʼe fakalotomalohiʼi e te taumatuʼa ia te ʼu hahaʼi ke natou folo he ʼu ʼakau ʼe hilifaki ki tanatou meʼa kai mahani moʼo fakamalohiʼi tonatou sino pea ke natou tokakaga ki te ʼu meʼa ʼae ʼe natou kai. Pea neʼe nā uga ʼihi tehina ke natou fai te faʼahi ʼaia kaʼe ko ʼihi neʼe mole natou mulimuli ki ai. Tokolahi te ʼu tehina mo tuagaʼane neʼe iita koteʼuhi neʼe mole ʼi ai he fua ʼo tanatou fai te faʼahi ʼaia. ʼI tona fakahagatonu, neʼe tonu pe ki te taumatuʼa ke nā filifili ʼe naua totonu ke nā fai te faʼahi ʼaia mo kapau e nā loto ki ai. Kaʼe, neʼe ko he aga fakapotopoto koa ia te maumauʼi ʼo te logo tahi ʼi te kokelekasio ʼuhi pe ko te ʼu faitoʼo? ʼI te temi muʼa ʼi Loma, neʼe mole manatu tahi ʼihi Kilisitiano ʼo ʼuhiga mo te meʼa kai pea mo te ʼu fakafiafia. Kotea ia te tokoni ʼae neʼe foaki age e Paulo? Neʼe ina ui fenei ia Loma 14 :5, MN: “ʼE manatu e he tahi ʼe maʼuhiga age ia he ʼaho ʼi he tahi age ʼaho; pea ʼe manatu e te tahi ʼe tatau fuli ia te ʼu ʼaho; ke tahi tui papau ki tana manatu ʼa ia totonu.” Koia, tou tokakaga ke mole tou fakatupu tukia ki ʼihi.—Lau ia Loma 14: 13, 15, 19, 20.

10. He koʼe ʼe tonu ke tou fakaʼapaʼapa ki te ʼu tonu ʼe toʼo e ʼihi? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)

¹⁰ ʼI ʼihi temi, ʼe mole tou mahino ki he tonu neʼe toʼo e he tahi ʼo te kokelekasio. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai? ʼE mole tonu anai ke tou foimo fakamauʼi atu ai pe ia ia peʼe tou faiga ke ina fetogi tana faʼahiga manatu. Koteʼuhi lagi kei vaivai tona leʼo ʼo loto peʼe lagi ʼaoga ke ina akoʼi lelei tona leʼo ʼo loto. (1 Kolinito 8:11, 12) Peʼe lagi ko tatou ʼae ʼe tonu ke tou akoʼi totatou leʼo ʼo loto. Koia, ʼe tonu kia tatou takitokotahi ke tou toʼo he ʼu tonu ʼo ʼuhiga mo te ʼu faitoʼo pea mo fakahoko lelei ia te faʼahi ʼaia.

11, 12. ʼE tokoni feafeaʼi mai te Tohi-Tapu ke tou filifili ʼatatou fakafiafia?

¹¹ Neʼe fakatupu tatou e Sehova ke tou leleiʼia ia te ʼu temi fakafiafia. Koia, neʼe ui ai e Salomone ʼe ʼi ai “he temi ke kata ai” pea mo “he temi ke mee ai.” (Ekelesiasi 3:4) Kaʼe ko te ʼu temi fakafiafia fuli ʼe mole lelei ia. Koia, ʼe tonu ai ke mole tou fakaʼaogaʼi lahi totatou temi ki te ʼu fakafiafia. ʼE tokoni feafeaʼi mai anai totatou leʼo ʼo loto ke tou leleiʼia te ʼu fakafiafia ʼae ʼe leleiʼia e Sehova?

¹² ʼE fakatokaga tatou ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo “te u gaue o te kakano.” ʼE kau ki te ʼu gaue ʼaia “te feauaki, mo te agauli, mo te faiaga; mo te tauhi taulaatua, mo te fakalauakau, mo te u taufehia, mo te u ke, mo te u finenonofo, mo te u itaita, mo te u fakamavaevae, mo te u magai lotu; mo te manumanu, mo te inu fakavale, mo te kai fakavale, mo te u mea fuli e tatau mo te u mea aia.” Neʼe ui e Paulo “ko natou e natou fai te u mea aia e mole natou mau tofiga anai te puleaga o te Atua.” (Kalate 5:19-21)  Koia ʼae ʼe tonu ai ke tou fai te ʼu fehuʼi ʼaeni: ‘ʼE tokoni mai koa toku leʼo ʼo loto ke au tekeʼi te ʼu faigaoʼi ʼae ʼe maʼu ai te agamalohi, mo te fakataupiepie, peʼe ko te fehiʼa ki te lanu? ʼE fakatokagaʼi mai koa e toku leʼo ʼo loto moka ʼe fakahalaʼi au ke au sio ki he ʼu ʼata ʼe ʼasi ai he ʼu felaveʼi fakasino heʼe ʼaoga? Peʼe ko he ʼata ʼe ina uga au ki te inu kava fakavale peʼe ko te gaohi meʼa fakalauʼakau?’

13. ʼE lava tokoni feafeaʼi mai ia te tokoni ʼae ʼe tou maʼu ia 1 Timoteo 4:8 pea mo Taaga Lea 13:20 ʼo ʼuhiga mo te ʼu temi fakafiafia?

¹³ ʼE feala ke tokoni mai te ʼu pelesepeto Fakatohi-tapu ke tou akoʼi totatou leʼo ʼo loto ʼo ʼuhiga mo te ʼu temi fakafiafia. Ohage la, ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu ‘ko te faigaoʼi fakasino ʼe ʼaoga veliveli pe.’ (1 Timoteo 4:8) Ko te manatu ia ʼa te tokolahi ko te faigaoʼi tuʼumaʼu ʼe lelei ki tonatou maʼuli malolō fakasino. Kaʼe, kapau ʼe tou fia faigaoʼi mo he kiʼi kutuga, ʼe maʼuhiga koa ke tou iloʼi pe ʼe ko ai ʼae ka tou faigaoʼi mo ia? ʼE tou lau fenei ia Taaga Lea 13:20: “Ko ae e nofo tuumau mo te kau poto e liliu anai o poto, kae ko ae e fiafia i te nofo mo te kau vale e liliu anai o kovi.” ʼE mahino ia, ʼe maʼuhiga ke tou fakaʼaogaʼi totatou leʼo ʼo loto ʼae neʼe akoʼi lelei ʼaki te Tohi-Tapu moka tou filifili te ʼu temi fakafiafia.

14. Kotea ʼae neʼe fakamahino age ki te tuagaʼane kei finemui ʼo ʼuhiga mo Loma 14:2-4?

¹⁴ Ko Christian mo Daniela ʼe ko ʼanā taʼahine ʼe toko lua. ʼE ui e Christian neʼe natou faipalalau ki te ʼu temi fakafiafia ʼi tanatou ako fakafamili. Pea neʼe natou mahino fuli ai ʼe ʼi ai te ʼu fakafiafia ʼe lelei pea mo ʼihi fakafiafia ʼe mole lelei. Neʼe meo tanā taʼahine koteʼuhi ʼe ʼi ai ʼihi Fakamoʼoni ʼi te fale ako ʼe mole lelei tanatou aga. Pea neʼe ina fia faʼifaʼitakiʼi ia natou. Ko ai ʼae ʼe feala ke tou ui ʼe ko he fakakaugā lelei? Koia, neʼe ma fakamahino age kia ia ʼe tou tahi maʼu tona leʼo ʼo loto. Pea ʼe mole feala ke tou fakamauʼi he tahi ʼuhi ko te ʼu tonu ʼae neʼe ina toʼo ʼo mulimuli ki tona leʼo ʼo loto.—Lau ia Loma 14:2-4.

15. ʼE lava tokoni feafeaʼi mai ia te tohi ʼo Mateo 6:33 moka tou fai he fakatuʼutuʼu ki te ʼu temi fakafiafia?

¹⁵ Ko temi ʼe fia ʼe ke fakaʼaogaʼi ai ki te ʼu temi fakafiafia? ʼE ke fakamuʼamuʼa koa ia te ʼu fono, mo te faifakamafola pea mo  te ako ʼo te Tohi-Tapu? Peʼe ke fakamuʼamuʼa koe te ʼu temi fakafiafia? Kotea ʼae ʼe maʼuhiga kia koe? Neʼe ui fenei e Sesu: “Kotou kumi mua te puleaga mo te faitotonu a te Atua, pea e fakalahi atu anai te u mea fuli aena kia koutou.” (Mateo 6:33) Moka ke filifili pe ʼe ke fakaʼaogaʼi feafeaʼi tou temi, ʼe fakamanatuʼi atu koa ʼe tou leʼo ʼo loto ia te tokoni ʼa Sesu?

16. ʼE uga feafeaʼi tatou e totatou leʼo ʼo loto ke tou faifakamafola?

¹⁶ Ko te leʼo ʼo loto ʼae neʼe akoʼi lelei ʼaki te Tohi-Tapu, ʼe mole ina fakatokaga mai pe ki te ʼu faʼahi ʼae ʼe kovi, kaʼe ʼe ina toe uga tatou ke tou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei. ʼE kau ki te ʼu meʼa lelei ʼaia tatatou faifakamafola ʼi te ʼu ʼapi pea mo te faifagonogono faigamalie. Pea neʼe ko te faʼahi ʼaia neʼe fai e Paulo. Neʼe ina tohi fenei: “E malaia kia au mo kapau e mole au fakaha te Evaselio!” (1 Kolinito 9:16) Kapau ʼe tou faʼifaʼitakiʼi ia Paulo, ʼe tou maʼu ai anai he leʼo ʼo loto ʼe lelei koteʼuhi ʼe tou iloʼi ʼe tou fai anai te meʼa ʼae ʼe lelei. Pea ʼe tou fakamafola te logo lelei ki te hahaʼi mo fakalogo ki tonatou leʼo ʼo loto. Neʼe ui fenei e Paulo: “ʼE tou fakaha te moʼoni, ʼo tou tuku te faʼahi ʼaia ki te leʼo ʼo loto ʼo te tagata fuape ia muʼa ʼo te ʼAtua.”—2 Kolinito 4:2, MN.

17. Neʼe mulimuli feafeaʼi he tuagaʼane kei finemui ki tona leʼo ʼo loto?

¹⁷ ʼI te taʼu 16 ʼo Jacqueline, neʼe ina ako ʼo ʼuhiga mo te natula ʼi te fale ako. Kaʼe, neʼe ako e ʼona kaugā ako ia te manatu ʼae ʼe haʼu te tagata mai te manu. ʼE ina ui fenei: “Neʼe mole feala ke au palalau faʼifaʼitaliha ʼi te fale ako ohage ko taku fai mahani, ʼuhi ko toku leʼo ʼo loto. Koteʼuhi neʼe mole au fia lagolago ki te manatu ʼae ʼe haʼu te tagata mai te manu. Koia, neʼe au fakaovi ki te tagata faiako pea mo au fakamahino age taku manatu ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia. Neʼe au punamaʼuli koteʼuhi neʼe agalelei. Pea neʼe ina tuku mai te faigamalie ʼae ke au palalau ki ʼoku kaugā ako ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼae neʼe fakatupu e Sehova.” Neʼe fiafia ia Jacqueline ʼi tana iloʼi ʼae neʼe fakalogo pea mo mulimuli ki tona leʼo ʼo loto ʼae neʼe akoʼi lelei ʼaki te Tohi-Tapu. ʼE uga koa e tou leʼo ʼo loto ke ke fai ia te meʼa ʼae ʼe lelei?

18. He koʼe ʼe tonu ke tou maʼu he leʼo ʼo loto ʼe lelei?

¹⁸ ʼE tou fakatuʼutuʼu ke tou mulimuli ki te ʼu lao ʼa Sehova. Pea ʼe feala ke tokoni mai totatou leʼo ʼo loto ke tou fai te fakatuʼutuʼu ʼaia. ʼI tatatou ako tuʼumaʼu mo fakakaukau ki te Folafola ʼa te ʼAtua pea mo maʼuliʼi, ʼe tou akoʼi ai anai totatou leʼo ʼo loto. Pea ʼi tatatou fai ʼaia, ʼe liliu anai te meʼa ʼofa taulekaleka ʼaia ko te takitaki lelei ki totatou maʼuli Fakakilisitiano.