Te Tupuʼaga ʼo Te ʼOfa ʼo Te ʼAtua Kiā Noe—Te Tupuʼaga ʼo Te Tonu ʼAē Ke Tou Loto Tokaga

TOKOLAHI iā tātou ʼe tou manatuʼi he ʼu lakaga neʼe tou fagono ai ki he ʼu logo maʼuhiga. ʼE tou manatuʼi ia te ʼu kiʼi meʼa liliki ʼaē neʼe hoko—ʼe mole gata ʼaki pē te koga meʼa ʼaē neʼe tou ʼi ai pea mo te meʼa ʼaē neʼe tou fai, ʼe tou toe manatuʼi foki mo te meʼa ʼaē neʼe tou logoʼi. ʼE mahino papau ia, neʼe mole feala kiā Noe ke ina galoʼi ia te ʼu logo ʼaē neʼe ina maʼu mai iā Sehova ʼAtua, te Tuʼi ʼo te ʼatulaulau. Pea neʼe ko he ʼu logo neʼe maʼuhiga ʼaupitō! Neʼe ʼui e Sehova kua ina fakatuʼutuʼu ke ina fakaʼauha ia “te kakano fuli.” Neʼe fakatotonu age kiā Noe ke ina laga ia he toe foʼi ʼaleka moʼo haofaki ʼo ia, mo tona kiʼi fāmili pea mo te ʼu manu kehekehe.—Senesi 6:9-21.

Neʼe tali feafeaʼi e Noe? Neʼe ina tali fakafiafia koa ia te logo pe neʼe meomeo ia? Neʼe ina fakahā feafeaʼi ia te logo ki tona ʼohoana pea mo tona kiʼi fāmili? ʼE mole talanoa ia te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia. Ko te meʼa ʼaē ʼe ina ʼui mai kiā tātou: “Neʼe fai e Noe ia meʼa fuli, ʼo mulimuli pē ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakatotonuʼi age e te ʼAtua. Pea neʼe ina fai ʼo mulimuli pē kiai.”—Senesi 6:22.

ʼE mahino ia ʼe ko he puani maʼuhiga, ʼe ko he fakamatala ʼe ina fakamahino fakakoga ia te tupuʼaga ʼo te leleiʼia ʼo Noe e te ʼAtua; neʼe lotolelei ia Noe ke ina fai ia te meʼa ʼaē neʼe kole age e te ʼAtua ke ina fai. (Senesi 6:8) Koteā te tahi tupuʼaga ʼo te leleiʼia ʼo Noe e te ʼAtua? ʼE maʼuhiga ia te tali, koteʼuhi ʼe tonu ke tou hagē ko Noe, ʼo tou fakalaka maʼuli mokā toe fakamaʼa anai e te ʼAtua ia te kele mai te kau agakovi. Kae ʼuluaki, tou vakavakaʼi age muʼa pe neʼe feafeaʼi ia te maʼuli kiā Noe ʼi muʼa ʼo te Tulivio.

Neʼe Hihifo Mai Te Kau Temonio Ki Te Kele

Neʼe maʼuli ia Noe ʼi te kamataʼaga ʼo te hisitolia fakatagata. Neʼe lagi tupu kua hili kiai taʼu e afe ki te fakatupu ʼo te ʼuluaki tagata. Ko te hahaʼi ʼo te temi ʼaia, neʼe mole ko he ʼu tagata neʼe nonofo ʼi he ʼu ʼana, ohagē ko te manatu ʼa te tokolahi ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼo te temi ʼaia—ko he ʼu hahaʼi fulufulu mo vavale ʼe natou haʼele fakatotoho mo he ʼu moʼi ʼakau ʼi ʼonatou ʼu nima. Neʼe ʼi ai te ʼu meʼa gāue ukamea pea mo ʼihi meʼa gāue kapa, pea neʼe lagi fakaʼaogaʼi e Noe moʼo faʼu ʼaki te ʼaleka. Neʼe ʼi ai foki mo tanatou ʼu meʼa fai māholo. Ko te hahaʼi neʼe natou fai ʼohoana, mo maʼu fānau, mo fai gāueʼaga pea neʼe ʼi ai mo tanatou faga manu. Neʼe natou fai fakatau pea mo fakatau he ʼu meʼa. ʼI te ʼu faʼahi ʼaia, ko te maʼuli ʼi te temi ʼaia neʼe hagē pē ko te temi nei.—Senesi 4:20-22; Luka 17:26-28.

ʼI te tahi ʼu faʼahi, neʼe ʼi ai pē te ʼu ʼaluʼaga neʼe kehekehe ai. Ohagē lā, neʼe loaloaga ia te maʼuli ʼo te hahaʼi. Neʼe ko he meʼa māhani ki he tahi ke maʼuli ʼo laka age iā taʼu e 800. Neʼe maʼuli ia Noe iā taʼu e 950, ko Atama neʼe maʼuli  iā taʼu e 930, pea ko Metusela te kui ʼa Noe neʼe maʼuli iā taʼu e 969. a—Senesi 5:5, 27; 9:29.

Ko te tahi faʼahi ʼaē neʼe kehekehe ai te temi muʼa mo te temi ʼaenī, ʼe fakahā iā Senesi 6:1, 2, ʼaē ʼe ʼui fēnei ai: “Pea ʼi te temi leva ʼaē neʼe kamata tuputupu ai te hahaʼi ʼo te fuga kele pea mo natou maʼu tonatou ʼu ʼofafine, ko te ʼu foha ʼo te ʼAtua moʼoni neʼe natou tokagaʼi ko te ʼu ʼofafine ʼo te ʼu tagata, ʼe finelelei; pea neʼe natou toʼo maʼa nātou tonatou ʼu ʼohoana, ia natou fuli ʼaē neʼe natou filifili.” Ko ‘te ʼu foha ʼaia ʼo te ʼAtua moʼoni’ neʼe ko te ʼu ʼāselo neʼe ʼomai mai te lagi ʼo natou kofuʼi he ʼu sinoʼi tagata pea mo natou feʼoloʼaki ʼi te kele ohagē he ʼu tagata. Neʼe mole fekauʼi nātou e te ʼAtua ke natou hihifo mai ki te kele, peʼe natou ʼomai ke fua lelei ki te maʼuli ʼo te tagata. Kae, “neʼe natou liʼaki tonatou nofoʼaga” ʼi te lagi ʼi tanatou fia fai he ʼu felāveʼi fakasino mo te ʼu fafine finemui ʼo te kele. Neʼe natou liliu ai ko te kau temonio.—Suta 6.

Ko te kau ʼāselo fakatemonio ʼaia ʼaē neʼe agatuʼu mo aga fakahehema, mo mālolohi pea mo ʼatamai ʼaupitō, neʼe natou fakaneke ia te hahaʼi ke natou fai he ʼu aga ʼe kovi. ʼE mahino ia neʼe natou takitaki pea mo puleʼi ia te hahaʼi. Neʼe mole natou fai fakafufū, ohagē ko he tagata takitaki fai fakapō ʼe mole ina fia fakahā pe ko ai ia ia pea mo gāue ki te kovi, ʼo ina fai fakafufū. Kae, neʼe natou fai fakahāhā tanatou ʼu gāue fakafeagai ki te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua.

Ko te ʼu foha ʼāselo ʼaia ʼa te ʼAtua neʼe natou fai he ʼu felāveʼi fakasino mo te ʼu fafine, pea neʼe fānauʼi ai e te ʼu fafine ʼaia ia te ʼu tamaliki neʼe lalahi ʼo natou maʼu ia he mālohi makehe. Neʼe fakahigoaʼi nātou ki te kupu Fakahepeleo “Nefilime.” Neʼe ina ʼui fēnei: “Ko te kau Nefilime neʼe nonofo ʼi te kele ʼi te ʼu ʼaho ʼaia, ʼo toe fēia aipē ki muli age, ʼaki te ʼu felāveʼi fakasino ʼa te ʼu foha ʼa te ʼAtua pea mo te ʼu ʼofafine ʼa te ʼu tagata, neʼe natou maʼu ai tonatou ʼu foha; neʼe ko nātou ko te ʼu tagata mālolohi ʼo te temi muʼa, te ʼu tagata ʼiloa.” (Senesi 6:4) Neʼe fakamatakutaku ia te kau Nefilime. Ko te kupu “Nefilime” ko tona fakaʼuhiga “he ʼu hahaʼi fakatupu tūkia,” heʼe natou fakatupu tūkia ki te hahaʼi. Neʼe natou fai fakapō pea ko te fakamatala ʼo tanatou ʼu agamālohi ʼaia neʼe tuku holo ʼi te ʼu fāgana pea mo te ʼu talatuku ʼāfea.

Te Lotomamahi ʼa Te Kau Faitotonu

ʼE fakahā ʼi te Tohi-Tapu neʼe pipiki pea mo mafola ʼi te ʼu taʼiake ʼaia ia te aga fakahehema. ʼE ʼui fēnei: “Ko te agakovi ʼa te tagata kua lahi ʼaupitō ʼi te kele pea ko te ʼu fakakaukau fuli ʼo tona loto neʼe kovi tuʼumaʼu pē ia. . . . Neʼe fonu te kele ko te agamālohi. . . . Neʼe kua fakalialia te aga ʼa te hahaʼi fuapē ʼi te kele.”—Senesi 6:5, 11, 12.

Neʼe ko te maʼuli ʼaia ʼo te hahaʼi ʼo te mālamanei ʼi te temi ʼo Noe. Neʼe kehe mo te hahaʼi ʼi tona ʼu tafaʼaki, “ko Noe neʼe ko te tagata faitotonu” neʼe “haʼele mo te ʼAtua moʼoni.” (Senesi 6:9) ʼE mole faigafua ki he tagata faitotonu hana maʼuli ʼi he sōsiete heʼe faitotonu. Neʼe lagi lotomamahi ia Noe ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼaē neʼe lau pea mo fai e te hahaʼi! Neʼe lagi manatu tahi mo Lote, ko he tahi tagata faitotonu neʼe maʼuli ʼi te hili ʼo te Tulivio. Ko Lote, neʼe maʼuli ʼi te lotolotoiga ʼo te hahaʼi agakovi ʼo Sotoma, “neʼe lotomamahi ʼaupitō ʼi te aga fakalialia ʼa te hahaʼi ʼaē ʼe natou meʼa noaʼi te lao,” pea “ ʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe sio kiai pea mo fagono kiai ʼi tana nofo ʼi te lotolotoiga ʼo nātou, neʼe fakamamahiʼi ai tona nefesi ʼi te ʼaho fuli ʼuhi ko tanatou ʼu aga ʼaē ʼe natou meʼa noaʼi te lao.” (2 Petelo 2:7, 8) ʼE mahino ia neʼe fēia mo Noe.

ʼE kotou lotomamahi koa ʼi he ʼaluʼaga fakapunamaʼuli ʼe fakahā ʼi te sulunale peʼe ʼi te aga  heʼe lotu ʼo te hahaʼi ʼi ʼokotou tafaʼaki? Kapau koia, ʼe feala ke kotou mahino ki te meʼa ʼaē neʼe logoʼi e Noe. Kotou fakakaukauʼi age muʼa ia te ʼu faigataʼaʼia neʼe tau mo ia ʼi tana kātakiʼi ia te mālama heʼe faitotonu lolotoga taʼu e 600, he neʼe kua matuʼa ʼi te temi ʼaē neʼe hoko ai te Tulivio. Neʼe lagi fakaʼamu lā ki hona fakafīmālie!—Senesi 7:6.

Neʼe Maʼu e Noe Ia Te Lototoʼa Ke Makehe Age Ia

“Neʼe heʼe mele [ia Noe] ʼi te lotolotoiga ʼo te ʼu hahaʼi ʼo tona temi.” (Senesi 6:9) ʼI te kiʼi nota ʼo te Tohi-Tapu ʼaē ʼe ʼui ai neʼe heʼe mele ʼi te lotolotoiga, kae neʼe mole ʼui ko ia neʼe heʼe mele ʼi te manatu ʼa te hahaʼi ʼo tona temi. Ko tona tahi fakaliliu, neʼe heʼe mele kiā mata ʼo te ʼAtua, kae ki te manatu ʼa te hahaʼi ʼi muʼa ʼo te Tulivio, ko Noe neʼe mata faikehe tana aga. ʼE feala ke tou tui papau neʼe mole manatu tahi ia mo te hahaʼi, pe neʼe mole kau ia ki he ʼu fakafiafia aga heʼe fakalotu pea mo te ʼu fakafiafia mo te hahaʼi ʼo te temi ʼaia. Kotou fakakaukauʼi muʼa pe neʼe feafeaʼi ia te sioʼi ʼo ia e te hahaʼi ʼi te temi ʼaē neʼe ina kamata faʼu ai ia te ʼaleka! ʼE mahino ia neʼe natou vāʼi ia ia, mo manukiʼi ia ia. ʼI tanatou manatu ʼe mole hoko moʼoni anai ia te meʼa ʼaē neʼe talanoa kiai.

Pea tahi, neʼe maʼu e Noe ia he tui ʼe mālohi, pea neʼe mole ina taupau pē maʼa ia totonu, ʼe ʼui ʼi te Tohi-Tapu neʼe ko he “tagata [fai] fakamafola faitotonu.” (2 Petelo 2:5) Kae ʼe mahino ia, neʼe ʼiloʼi e Noe ʼe tau anai mo te ʼu fakafeagai. Ko tana kui tagata ia Enoke neʼe ko he tagata faitotonu neʼe ina fakahā fakatomuʼa ʼe fakahoko anai e te ʼAtua ia tana fakamāu ki te kau agakovi. ʼE mahino ia, neʼe hoko te ʼu fakataga kiā Enoke, logolā neʼe mole fakagafua e te ʼAtua ki tana kau fakafeagai ke natou matehi ia ia. (Senesi 5:18, 21-24; Hepeleo 11:5; 12:1; Suta 14, 15) ʼAki ia Satana, mo tana kau temonio, mo te kau Nefilime, pea mo te hahaʼi tokolahi ʼaē neʼe mole fia logo pea mo fakafeagai kiā te ia, koia neʼe ʼaoga ai kiā Noe ke lototoʼa pea mo tui ki te fealagia ʼa Sehova ke ina haofaki ia ia.

Ko nātou ʼaē ʼe tauhi ki te ʼAtua ʼe natou felāveʼi tuʼumaʼu mo te ʼu fakafeagai mai iā nātou ʼaē ʼe mole natou tauhi ki te ʼAtua. Māʼiapē lā mo Sesu Kilisito neʼe fehiʼaʼinaʼi, pea neʼe toe fehiʼaʼinaʼi foki mo nātou ʼaē neʼe natou mulimuli iā te ia. (Mateo 10:22; Soane 15:18) Neʼe lototoʼa ia Noe ʼi tana tauhi ki te ʼAtua, logolā neʼe mole faʼa fia fai ia te hahaʼi fuli ki te meʼa ʼaē neʼe ina fai. Neʼe mahino ia ko tana faiga ke ʼofainaʼi ia ia e te ʼAtua ʼe maʼuhiga age ia ʼi tona ʼofainaʼi e nātou ʼaē ʼe fakafeagai ki te ʼAtua. Pea neʼe maʼu e Noe ia te ʼofa ʼo te ʼAtua.

Neʼe Fakatokagaʼi Ia e Noe

Ohagē ko te ʼu meʼa ʼaē neʼe kua tou vakaʼi, neʼe fai fakamafola ia Noe ki niʼihi ʼaki he lototoʼa. Neʼe feafeaʼi tanatou aga ʼi tanatou fagono ki te logo ʼaē neʼe fakahā? ʼE ʼui ʼi te Tohi-Tapu ʼi muʼa ʼo te Tulivio ko te hahaʼi “neʼe natou kakai pea mo ʼiʼinu, ko te hahaʼi tagata neʼe natou ʼohoana pea ko te hahaʼi fafine neʼe foaki ke ʼohoanaʼi, ʼo aʼu ki te ʼaho ʼaē neʼe hū ai ia Noe ki te ʼaleka, pea neʼe mole natou fakatokagaʼi he meʼa ʼo aʼu ki te haʼu ʼa te tulivio pea neʼe ʼave fuli ai ia nātou.” Neʼe mole natou fakalogo ki te fakatokaga.—Mateo 24:38, 39.

Neʼe fakahā e Sesu ʼe toe fēia pē anai ʼi totatou temi. Talu mai taʼu e teau tupu, neʼe logologo e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ia te fakatokaga ko Sehova ʼe ina fai anai he ʼu fakatuʼutuʼu mālohi moʼo fakahoko ia tana fakapapau ʼaē ko te fakatuʼu ʼo he mālama foʼou ʼo te faitotonu. Logolā ko te toko lauʼi miliona kua natou tali lelei ki te fakatokaga ʼaia, kae ko te toko lauʼi miliale hahaʼi ʼe mole natou fakatokagaʼi he meʼa. “Ohagē pē ko tonatou holi,” ʼe mole natou tokagaʼi ia te moʼoni pea mo te fakaʼuhiga ʼo te Tulivio.—2 Petelo 3:5, 13.

Kae, neʼe fakatokagaʼi ia e Noe. Neʼe tui ki te meʼa ʼaē neʼe fakahā age e Sehova ʼAtua kiā te ia. Ko tana fakalogo neʼe ina taki ai ia ia ki tona haofaki. Neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Paulo: “ ʼAki te tui, ko Noe, ʼaē neʼe fakahā age ki ai e te ʼAtua te ʼu meʼa ʼaē neʼe mole heʼeki hā, neʼe ina fakahā tana manavasiʼi fakaʼatua ʼo ina faʼu te ʼaleka moʼo haofaki ai tona fāmili.”—Hepeleo 11:7.

Ko He Faʼifaʼitaki Ke Tou Muliʼi

Neʼe ko he toe ʼaleka ʼaē neʼe faʼu e Noe—neʼe loa age ia ʼi he malaʼe ʼaka pea mo māʼoluga ohagē  ko he fale ʼe laufata tolu. Neʼe lahi age iā meta e 30 ʼi te vakalā ʼaē ko te Wyoming, ʼaē neʼe lau neʼe ko te vaka ʼakau lahi tokotahi ʼaē neʼe faʼu. ʼE mahino ia, ko te ʼaleka neʼe mole ko he vaka, neʼe ʼaoga pē ia ke maʼanu. Kae, neʼe maʼua ke ʼi ai he tahi ʼe poto tufuga ʼi tona faʼu. Pea neʼe tonu ke ina vali ia loto pea mo tuʼa ʼaki ia te kolotā. Neʼe lagi laka age iā taʼu e 50 ia tona faʼu.—Senesi 6:14-16.

Neʼe mole gata ʼaki pē ia te faʼahi ʼaia. Neʼe tonu ke fai e Noe ia te ʼu tānakiʼaga meʼa kai moʼo tānaki kiai ia te meʼa kai ki te taʼu kātoa maʼa tona kiʼi fāmili pea mo te faga manu. ʼI muʼa ʼo te hoko mai ʼo te Tulivio, neʼe tonu ke fakatahiʼi te faga manu pea neʼe tānaki ki loto. “Neʼe fai e Noe ia te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe fakatotonu age e Sehova kiā te ia.” ʼI fakalotofīmālie leva kiā nātou ʼi te temi ʼaē neʼe kua tokalelei ai te ʼu meʼa fuli pea mo te pupunu e Sehova ia te matapā ʼo te ʼaleka!—Senesi 6:19-21; 7:5, 16.

ʼI te temi ʼaia, neʼe hoko ai leva te Tulivio. Neʼe ʼua ʼaho e 40 pea mo pō e 40. Neʼe tonu ke natou nonofo fuli ʼi te loto ʼaleka lolotoga he taʼu kātoa ʼo kaku ki te maha ʼo te ʼu vai. (Senesi 7:11, 12; 8:13-16) Neʼe mamate fuli ai te kau agakovi. Neʼe gata pē kiā Noe pea mo tona kiʼi fāmili neʼe natou māʼuʼuli ʼi he kele kua fakamaʼa.

ʼE ʼui ʼi te Tohi-Tapu ko te Tulivio fakamālamanei ʼi te temi ʼo Noe ʼe “ko he faʼifaʼitakiʼaga . . . ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa kā hoko ki ʼamuli.” Koteā tona fakaʼuhiga? ʼE tou lau fēnei: “Ko te lagi pea mo te kele ʼo te temi ʼaenī kua tānaki ki te afi pea kua tāʼofi ki te ʼaho ʼo te fakamāu pea mo te fakaʼauha ʼo te hahaʼi ʼaē ʼe mole tauhi ki te ʼAtua.” Kae ohagē ko te temi ʼo Noe, ʼe ʼi ai anai te kau māʼuʼuli. Ke kotou tui papau “ ʼe ʼiloʼi e Sehova peʼe feafeaʼi te fakahao mai te ʼahiʼahi ia te hahaʼi ʼaē ʼe pipiki ki te ʼAtua.”—2 Petelo 2:5, 6, 9; 3:7.

Ko Noe neʼe ko he tagata neʼe pipiki ki te ʼAtua, neʼe ko he tagata faitotonu ʼi te lotolotoiga ʼo he taʼiake agakovi. Neʼe fakalogo kātoa ki te ʼAtua. Neʼe lototoʼa ʼi te fakahoko ʼo te meʼa ʼaē ʼe totonu, logolā neʼe ina ʼiloʼi ʼe manukiʼi pea mo fehiʼaʼinaʼi anai ia ia e nātou ʼaē ʼe mole natou fia tauhi ki te ʼAtua. ʼAki tatatou faʼifaʼitakiʼi ia Noe ʼi te ʼu faʼahi ʼaia, ʼe tou maʼu anai mo tātou ia te ʼofa ʼo te ʼAtua pea mo tou maʼu ia te ʼamanaki ki te fakaʼāteaina ke tou hū ki te mālama foʼou ʼaē kua vave hoko mai.—Pesalemo 37:9, 10.

[Nota]

[Fakamatala ʼo te pasina 5]

Ko te fakamatala ʼo te ʼu agamālohi ʼa te kau Nefilime neʼe tuku holo ʼi te ʼu fāgana ʼāfea

[Haʼuʼaga ʼo te paki]

Alinari/Art Resource, NY

[Paki ʼo te pasina 7]

ʼAki tatatou faʼifaʼitakiʼi ia te tui ʼa Noe, ʼe tou lava maʼu ai te ʼofa ʼo te ʼAtua