MANATU TAFITO | TE ʼU TAGATA HEKA HOSI ʼE TOKO FA: KOTEA TONATOU FAKAʼUHIGA KIA KOE?
Te ʼu Tagata Heka Hosi ʼe Toko Fa: Ko Ai Ia Natou?
ʼE lagi mata faikehe pea mo fakamataku te hisitolia ʼo te ʼu tagata heka hosi ʼe toko fa. Kaʼe ʼe hala te manatu ʼaia. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe tokoni mai te Tohi-Tapu mo te ʼu aluʼaga ʼae ʼe hoko ʼi totatou temi ke tou mahino lelei pe ʼe fakaʼuhiga ki tea te ʼu tagata heka hosi takitahi. Logo la ko tanatou lele neʼe ko he fakailoga ʼo he ʼu malaʼia ki te kele, kaʼe ʼe feala ke toe fakaʼuhiga kia koe mo tou kiʼi famili ko he logo lelei. ʼO feafeaʼi? Tou vakaʼi muʼa te ʼu tagata heka hosi takitahi.
TE TAGATA ʼAE ʼE HEKA ʼI TE HOSI HINA
ʼE kamata fenei te meʼa ʼae neʼe ha: “Neʼe au sio, pea koʼeni he hosi hina pea ko ia ʼae neʼe heka ai neʼe ʼi ai tana nahau pea neʼe foaki age ki ai he kolona, pea neʼe alu ke malo katoa ʼi ʼona fili.”
Ko ai ʼae ʼe heka ʼi te hosi hina? ʼE fakaha tona higoa ʼi te tohi pe ʼaia ʼo Fakaha, ʼae ki muli age neʼe fakaha ko “Te Folafola ʼa te ʼAtua.” (Fakaha 19:
Ko ai ʼae ʼe ina foaki te malohi kia Sesu ke ina maʼu te malo? (Fakaha 6:2) Neʼe sio te polofeta ko Taniela ko te Mesia ʼe hage ko “he foha o he tagata,” pea neʼe foaki ki ai te “pule, mo te kololia, mo te hau” e “te Matua o te u aho,” ia Sehova ʼAtua. * (Taniela 7:
Ko ʼanafea ʼae neʼe kamata ai tana lele? Ko te ʼuluaki tagata heka hosi, ia Sesu, neʼe kamata tana lele ʼi te temi ʼae neʼe foaki age ki ai te kolona. (Fakaha 6:2) Ko ʼanafea ʼae neʼe Hau ai ia Sesu ʼi selo? Neʼe mole ko te temi ʼae neʼe toe liliu ai ki selo hili pe tona mate. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu neʼe tonu muʼa ke fakaatalitali. (Hepeleo 10:
He koʼe ʼe ʼaʼasili kovi age te ʼu aluʼaga ʼae ʼe hoko ʼi te malamanei kaʼe neʼe kua foaki kia Sesu tona kolona ʼi te taʼu 1914? Koteʼuhi ʼi te temi ʼaia, neʼe kamata ai te ʼafio hau ʼa Sesu ʼi selo kaʼe mole ʼi te kele. Neʼe hoko te tau ʼi selo pea neʼe fakanofo Hau ia Sesu, ʼae ʼe toe higoa ko Mikaele. Pea neʼe ina li ifo ia Satana mo ʼana temonio ki te kele. (Fakaha 12:
TE TAGATA ʼAE ʼE HEKA ʼI TE HOSI KULA
“Pea neʼe haʼu he tahi age hosi neʼe lanu kula, pea neʼe fakagafua age kia ia ʼae neʼe heka ai ke ina toʼo te tokalelei mai te kele ke fematematehiʼaki ai te hahaʼi, pea neʼe foaki age kia ia he heleta lahi.”
ʼE fakata e te tagata ʼae ʼe heka ʼi te hosi kula te tau. ʼE ke fakatokagaʼi ʼe ina toʼo te tokalelei mai te kele katoa kaʼe mole ʼi ʼihi fenua pe. ʼI te taʼu 1914, neʼe hoko ai he tau fakamalamanei pea neʼe ko te hoki hoko ʼaia ʼo he tau feia ʼi te hisitolia ʼo te tagata. Pea neʼe hoko mai te lua tau fakamalamanei, ʼae neʼe toe ʼaʼasili kovi age. Ko ʼihi tagata sivi neʼe natou fakafuafua ko te toko 100 miliona tupu hahaʼi neʼe mamate talu mai te taʼu 1914 ʼuhi pe ko te ʼu tau pea mo te ʼu fehokosi ʼae ʼe fakaʼaogaʼi ai te ʼu mahafu tau. Pea neʼe toe kaugā malie foki mo natou ʼae neʼe lavevea.
ʼE feafeaʼi te ʼu tau ʼi te temi nei? Ko te tagata kua ina lava matehi te hahaʼi fuli. Maʼia pe la mo te ʼu puleʼaga ʼae ʼe tokaga ki te taupau ʼo te tokalelei, ohage ko te Kautahi ʼo te ʼu Puleʼaga, ʼe mole natou lava taʼofi te tagata ʼae ʼe heka ʼi te hosi kula.
TE TAGATA ʼAE ʼE HEKA ʼI TE HOSI ʼULI
“Neʼe au sio, pea koʼeni he hosi ʼuli, pea ko ia ʼae neʼe heka ai neʼe ina toʼo ʼi tona nima te meʼa fua. Neʼe au logo ohage ko he leʼo ʼi te lotolotoiga ʼo te ʼu kelupimi ʼe toko fa ʼe ina ui fenei: ‘He kilo fulumeto ʼe tahi ki he tenalio ʼe tahi pea mo he ʼu kilo olose ʼe tolu ki he tenalio ʼe tahi, pea ʼaua naʼa ke maumauʼi te lolo oliveto pea mo te vino.’ ”
ʼE fakata e te tagata heka hosi ia te hoge. Ko te kai fakautauta ʼo he meʼa kai ʼi te ʼaho fuli, ʼe fakaʼuhiga ki te lite fulumeto ʼe tahi (1.08 L). Pea ʼe totogi ʼaki he foʼi tenalio ʼe tahi, ʼae ko te totogi ʼaia ʼo te ʼaho gaue ʼe tahi ʼi te ʼuluaki sekulo. (Mateo 20:2) ʼAki te foʼi tenalio ʼaia ʼe tahi, ʼe feala ke totogi ai he lite olose ʼe tolu (3.24 L). Pea ko te olose, ʼe mole kano lelei age ia ʼi te fulumeto. Kaʼe, ʼe feafeaʼi mo kapau ʼe hahaʼi he famili? ʼE fakatokaga te hahaʼi ke natou fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo tanatou meʼa kai. Ko te fulumeto mo te olose, ʼo toe feia pe mo te lolo oliveto pea mo te vino, neʼe ko te ʼu meʼa kai tafito ʼo te temi ʼaia.
Talu mai te taʼu 1914, ʼe tou tokagaʼi koa ʼe kei hoko atu pe te lele ʼa te tagata heka hosi? ʼEi. Koteʼuhi lolotoga te ʼu taʼu 1900 ko te teitei toko 70 miliona hahaʼi neʼe mamate ʼuhi ko te pakupaku. Neʼe fakafuafua ʼi te ʼu sivi neʼe fai “ko te toko 805 miliona hahaʼi neʼe pakupaku lolotoga te ʼu taʼu 2012 ki te taʼu 2014.” Pea ʼe ui fenei ʼi te tahi sivi neʼe fai: “ ʼI te taʼu fuli, ʼe kaugā malie age te hahaʼi ʼe mamate ʼuhi ko te pakupaku ʼi te ʼu mahaki, ohage ko te SITA, mo te paludisme pea mo te fatafata vaivai.” Logo la te ʼu faiga ʼae ke fafaga te hahaʼi pakupaku, kaʼe ʼe hoko atu pe te lele ʼa te tagata ʼae ʼe heka ʼi te hosi ʼuli.
TE TAGATA ʼAE ʼE HEKA ʼI TE HOSI LAU TETEA
“Neʼe au sio, pea koʼeni he hosi lau tetea pea ko ia ʼae neʼe heka ai neʼe higoa ko Mate. Pea neʼe mulimuli ʼo ovi ki ai te Faitoka. Pea neʼe foaki age kia naua te pule ki te vahe fa ʼo te kele, ke nā matehi te hahaʼi ʼaki he heleta loa, mo he hoge, mo he mahaki fakatupu mate pea mo te ʼu manu fekai ʼo te kele.”
Ko te fa tagata heka hosi ʼe ina fakata te mate ʼae ʼe tupu ʼuhi ko te mahaki pea mo ʼihi atu aluʼaga fakatupu mate. Hili pe te taʼu 1914, neʼe mamate te toko hogofulu miliona tupu hahaʼi ʼuhi ko te taʼi mahaki Fakasepania. ʼE lau ko te teitei toko 500 miliona tupu hahaʼi neʼe kau ʼi te mahaki ʼaia.
BKaʼe neʼe mole gata ʼaki pe te taʼi mahaki Fakasepania. ʼE fakafuafua e te kau tagata popoto ko te toko lauʼi teau miliona hahaʼi neʼe mamate ʼuhi ko te mahaki ʼae ko te variole lolotoga te ʼu taʼu 1900. Maʼia pe la mo totatou temi, ko te toko lauʼi miliona hahaʼi ʼe mole maʼuʼuli fualoa ʼuhi ko te SITA, mo te fatafata vaivai pea mo te paludisme, logo la te ʼu fekumi fakatoketa kua fai.
ʼE kei hoko atu pe te mate ʼo tupu ko te tau, mo te hoge peʼe ko te ʼu mahaki. Ko te Faitoka ʼe mole makona ia ʼi he temi pea ʼe mole he ʼamanaki ʼe nofo mo ia.
HE KA HAʼU TAULEKALEKA!
Kua vave pulihi pe te ʼu temi mamahi ʼaeni. ʼAua naʼa galo kia koe te faʼahi ʼaeni: ʼI te taʼu 1914, ko Sesu “neʼe alu ke malo”, ʼaki tana li ifo ia Satana ki te kele. Kaʼe, neʼe heʼeki katoa te malo ʼo Sesu. (Fakaha 6:2; 12:
ʼE pulihi anai te ʼu tau pea ʼe maʼu anai te tokalelei. ʼE fakagata e Sehova “te u tau o kaku ki te u taupotu o te kele; nee ina fasii te nahau pea nee ina motuhi te tao.” (Pesalemo 46:10) Ko te hahaʼi “ ʼe natou fiafia moʼoni anai ’i te mahu ʼo te tokalelei.”
ʼE pulihi anai te mahaki mo te mate pea ʼe maʼu anai e te hahaʼi fuli ia he maʼuli haohaoa pea mo heʼe gata. Ko te ʼAtua “ ʼe ina holoholoʼi anai te ʼu loʼimata fuli mai ʼonatou mata, ʼe mole toe ʼi ai anai te mate, mo te putu, mo te lauga pea mo te mamahi.”
WhʼI te maʼuli ʼa Sesu ʼi te kele, neʼe ina fakaha te ʼu gaue ʼae ka ina fakahoko anai lolotoga tana ʼafio. Neʼe ina kumi tuʼumaʼu pe te tokalelei, neʼe ina fafaga fakamilakulo te toko lauʼi afe hahaʼi, neʼe ina fakamalolo te kau mahaki pea neʼe ina fakatuʼuake te ʼu mate.
ʼE fiafia anai te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te fakaha atu ʼi tau Tohi-Tapu pe ʼe feafeaʼi hau nofo teuteu ki te temi ʼae ʼe fakaʼosi ai te lele ʼa te ʼu tagata heka hosi ʼaia. ʼE ke lotolelei anai koa ke lahi age te ʼu faʼahi ʼae ʼe ke ako ʼi te Tohi-Tapu?