’E MOLE tu’u ’i te Tohi-Tapu ia te ’u ’aho lalahi ’o te lotu pea mo te ’u ’aho lalahi faka pule’aga ’aē ’e fai ia ’aho nei. ’E ha’u koa maifea ia te ’u ’aho lalahi ’aia? Kapau ’e koutou lava ’olo ’o fai he ’u kumi ’i te ’u tānaki’aga tohi, ’e feala hakotou kumi te ’u tohi ’aē ’e talanoa ai ’o ’uhiga mo te ’u ’aho lalahi ’aē ’e fai ’i tokotou fenua. Tou vaka’i age mu’a te ’u ’aho lalaho ’aenī.

Te Pāsikate Katolika. ’E ’ui ’i te tohi The Encyclopædia Britannica: “’E mole talanoa te Tauhi Fo’ou ki te ’aho lahi ’o te Pāsikate Katolika.” Kae ’e ha’u koa maifea ia te Pāsikate ’aia? ’E ha’u mai te tauhi pagani. ’E ’ui ’e taupau ia te ’aho ’aia mo’o fakamanatu ia te fakatu’uake ’o Sesu, kae ko te ’u to’oto’oga ’aē ’e fai ’i te Pāsikate Katolika ’e fakafeagai ki te ’u pelesepeto faka Kilisitiano. Ohage la, ’e ’ui ’i te tohi The Catholic Encyclopedia: “Ko te lapino ’aē ’e faka’aoga’i ki te ’aho ’aia, ’e ko he fakatātā faka pagani pea ne’e faka’aoga’i tu’uma’u ohage ko he me’a mo’o fakatā ia te fanaunau.”

Te Ta’u Fo’ou. ’E tahi ’alu te fenua mo tona ’aho Ta’u Fo’ou pea mo tona ’u fakafiafia. ’O ’uhiga mo te ha’u’aga ’o te ’aho lahi ’aia, ’e ’ui ’i te tohi The World Book Encyclopedia: “’I te ta’u 46 ’o totatou temi, ne’e fakatotonu e te pule Loma ko Jules César, ko te ’uluaki ’aho ’o Sānualio ’e liliu anai ko te ’aho ’o te Ta’u. Ne’e molaga’i ia te ’aho ’aia kiā Janus, te ’atua ’o te ’u matapā pea mo te ’u kamata’aga. ’E ha’u te māhina ko Sānualio mai te higoa ’o Janus, ’aē ko ’ona fofoga e lua, ko te tahi ’e haga ki mu’a, pea ko te tahi ’e haga ki muli.” Koia ko te Ta’u Fo’ou ’e ha’u mai te ’u talatisio faka pagani.

Halloween. ’O ’uhiga mo te ’aho lahi ’aia, ’aē ’e tatau mo te ’aho ’o te kau mate, ’e ’ui ’i te tohi The Encyclopedia Americana: “Ko te ’u me’a ’aē ’e fai māhani ’i te Halloween ’e feala ke fakapipiki ki te to’oto’oga ne’e fai e te kau pelepitelo Celtes, ’i mu’a ’o te temi ’o te kau Kilisitiano. Ko te kau Celtes ’e nātou taupau ia te ’u ’aho lalahi ’o ’uhiga mo te ’u ’atua ma’uhiga e lua, ko te ’atua lā’a pea mo te ’atua ’a te kau mate…, ’e fai tonā ’aho lahi ’i te ’uluaki ’aho ’o Novepeli. Ko te ’aho ’o te kau mate ne’e fakaulu māmālie ki te tauhi ’a te Keletiate.”

Te Tahi ’u ’Aho Lalahi. ’E mole tou vaka’i anai ia te ’u to’oto’oga fuli ’aē ’e fai ’i te malamanei. Kae ko Sehova ’e mole ina tali ia te ’u fakafiafia ’aē ’e faka ma’uhiga’i ai te tagata pe’e ko te ’u kautahi fakatagata. (Selemia 17:5-7; Gaue 10:25, 26) Tahi ’aē me’a, tou manatu’i ko te ha’u’aga ’o te ’u ’aho lalahi faka lotu ’e tou lava ’ilo’i ai pe’e lelei’ia pe’e kailoa e te ’Atua. (Isaia 52:11; Apokalipesi 18:4) Ko te ’u pelesepeto faka Tohi-Tapu ’aē ’e tu’u ’i te Kapite 16 ’o te tohi ’aenī, ’e tokoni atu anai ke koutou ’ilo’i te manatu ’a te ’Atua ’o ’uhiga mo te ’u ’aho lalahi ’aē ’e mole ko he ’u fakafiafia faka lotu.

← Vaka’i te pasina ’o te kāpite