’E LAHI te haha’i logona ’i te malamanei. Ko ’ihi ’e logona ’i tonatou kolo, pe’e ’i tonatou fenua, pea ko ’ihi ’e logona ’i te malamanei. Kae ’e mole faka ’uhiga leva kua koutou ’ilo’i mo’oni he tahi ’e logona, ’uhi pe he’e koutou ’ilo’i tona higoa. ’E mole lagi koutou ’ilo’i tona ha’u’aga pea mo tona ’ulugaaga mo’oni.

² ’I te malamanei kātoa, kua logo te haha’i ki te ’u palalau ’o ’uhiga mo Sesu Kilisito, logola ne’e ma’uli ’i te kele kua hili kiai ta’u e 2 000. Kae ko te tokolahi ’e mole nātou ’ilo’i pe’e ko ai mo’oni ia ia. Ko ’ihi ’e nātou ’ui ne’e ko he tagata agalelei pe ia, pea ko ’ihi ’e nātou ’ui ne’e ko he polofeta pe ia. Pea ko ’ihi leva ’e nātou faka tui ko Sesu, ’e ko te ’Atua pea ’e tonu ke tou atolasio kiā te ia. Kae ’e tonu koa ke tou fai te fa’ahi ’aia?

³ ’E ma’uhiga kiā tatou takitokotahi ke tou ’ilo’i te mo’oni ’o ’uhiga mo Sesu. Koteā tona tupu’aga? Kote’uhi ’e ’ui fēnei e te Tohi-Tapu: “Ko te faka ’uhiga ’aenī ’o te ma’uli he’egata, ke nātou ako ke nātou ’ilo’i ia koe, te ’Atua mo’oni pe e tahi, pea mo ia ’aē ne’e ke fekau’i mai, ia Sesu Kilisito.” (Soane 17:3, MN) Ei, ’e tou lava ma’u te ma’uli he’egata ’i te palatiso kelekele, mo kapau ’e tou ’ilo’i te mo’oni ’o ’uhiga mo Sehova ’Atua pea mo Sesu Kilisito. (Soane 14:6) Tahi ’aē me’a, ’e tuku mai e Sesu te fa’ifa’itaki ’aē ’e lelei tokotahi ’o ’uhiga mo te fa’ahiga ma’uli ’aē ’e tonu ke tou ma’u pea mo te fa’ahiga aga iā mu’a ’o te haha’i. (Soane 13:34, 35) ’I te ’uluaki kapite ’o te tohi ’aenī, ne’e fakamahino ai te mo’oni ’o ’uhiga mo te ’Atua. ’I te temi nei, tou vaka’i te mo’oni ’aē ’e ako’i mai ’i te Tohi-Tapu ’o ’uhiga mo Sesu Kilisito.

TE MESIA ’AĒ NE’E FAKAPAPAU’I MAI

⁴ Kua fualoa ki mu’a atu kae he’eki tupu ia Sesu, ne’e fakakikite ’i te Tohi-Tapu ’e fekau’i mai anai e te ’Atua tana tagata, ko te Mesia pe’e ko Kilisito. Ko te ’u higoa faka tu’ulaga “te Mesia” (mai te Faka Hepeleo) pea mo “Kilisito” (mai te Faka Keleka) ko tonā faka ’uhiga ko “Te Fakanofo.” Ko te Tagata ’aia ne’e fakapapau’i mai ’e fakanofo anai e te ’Atua ki he tu’ulaga makehe. ’I te ’u kapite ’aē ka hoa mai ’o te tohi ’aenī, ’e tou ako anai te tahi ’u fa’ahi ’o ’uhiga mo te tu’ulaga ma’uhiga ’o te Mesia mo’o fakahoko te ’u fakapapau ’a te ’Atua. ’E tou toe vaka’i ai anai mo te ’u tapuakina ’aē kua lava foaki mai e Sesu kiā tatou ’i te temi nei. Kae ’i mu’a ’o te tupu ’o Sesu, ne’e lagi fe’ui’aki e te tokolahi, ‘Ko ai ’apē te Mesia?’

⁵ ’I te ’uluaki sēkulō, ko te ’u tisipulo ’o Sesu ’o Nasaleti ne’e nātou tui papau ’e ko ia te Mesia ’aē ne’e tala fakakikite. (Soane 1:41) Ko tana tahi tisipulo, te tagata ko Simone Petelo, ne’e ina tala fakahagatonu age kiā Sesu: “Ko koe ia Kilisito.” (Mateo 16:16, MN) Kae he ko’e ne’e lava tui papau ia te ’u tisipulo ’aia, ’o feiā mo tatou, ne’e ko Sesu mo’oni te Mesia ’aē ne’e fakapapau’i mai?

⁶ Ko te ’u polofeta ’o te ’Atua ’aē ne’e mā’u’uli ’i mu’a ’o te tupu ’a Sesu, ne’e lahi tanatou tala fakakikite te ’u ’alu’aga kehekehe ’o ’uhiga mo te Mesia. ’Aki te ’u fa’ahi ’aia ne’e feala ai hanatou ’ilo’i pe’e ko ai ia te Mesia. Ko’eni tona fakatā: Kapau la ’e kole atu ke koutou ’olo ki he mala’e vakalele, ’o kumi mai ai he tahi ne’e mole he’eki koutou felāve’i mo ia. ’E mahino ia, ’e ’aoga ’aupito anai ke fakamatalatala atu e he tahi tona agaaga ke feala hakotou ’ilo’i ia ia. ’O toe feiā aipe, ne’e fekau’i e Sehova tana ’u polofeta, ke nātou fakamatalatala ’i te Tohi-Tapu, te ’u gāue ’aē ka fai anai e te Mesia, pea mo te ’u me’a ’aē ka hoko kiā ia. Ko te hoko ’o te ’u lea faka polofeta ’aia ne’e feala ai ki tana haha’i agatonu ke nātou ’ilo’i lelei pe’e ko ai te Mesia.

⁷ Tou vaka’i pe he ’u lea faka polofeta e lua. ’Uluaki, iā ta’u e 700 tupu ’i mu’a ’o te tupu ’o te Mesia, ne’e fakakikite e te polofeta ko Mikea, ko te Mesia ’aia ’e tupu anai ’i Petelehemi, ko he ki’i kolo veliveli ’i te fenua ’o Suta. (Mikea 5:2) Kofea koa te kolo ’aē ne’e tupu ai Sesu? Ne’e tupu ’i te kolo tonu ’aia. (Mateo 2:1, 3-9) Lua, ’i ni ’u sēkulō ki mu’a atu, ne’e fakakikite ’i te tohi ’o Taniela 9:25, te ta’u ’aē ka ha’u ai te Mesia: te ta’u 29 ’o totatou temi.* Ko te hoko ’o te ’u lea faka polofeta ’aia pea mo te tahi ’u lea faka polofeta ’e ko he fakamo’oni ’aia ne’e ko Sesu te Mesia ’aē ne’e fakapapau’i mai.

⁸ Ne’e ’iloga lelei te tahi fakamo’oni ’e ko Sesu te Mesia, ’i te teitei faka’osi ’o te ta’u 29 ’o totatou temi. Ne’e ko te ta’u ’aia ’aē ne’e ’alu ai ia Sesu ki te vaitafe ’o Solotane, ke papitema’i ia ia e Soane Patita. Ne’e fakapapau age e Sehova kiā Soane Patita he faka’iloga ke feala hana ’ilo’i te Mesia, pea ne’e sio ki te faka’iloga ’aia ’i te papitema ’o Sesu. ’E fakamatala fēnei ’i te Tohi-Tapu te me’a ’aē ne’e hoko: “’I tona ’osi papitema’i, ne’e hake ake aipe ia Sesu mai te vai; pea ko’eni ia te lagi ne’e ’ava age, pea ne’e sio ia ki te laumālie ’o te ’Atua ’e hifo age kiā te ia ohage he lupe. Pea ko’eni, mai te lagi, te le’o ne’e ina ’ui fēnei: ‘Ko ia nei ko toku ’Alo, ia te ’ofaina, ’aenī kua au fiafia ’aupito iā te ia.’ ” (Mateo 3:16, 17, MN) ’I tana ’osi sio pea mo logo ki te me’a ’aia, ne’e tui papau ia Soane ko te ’Atua ’aē ne’e ina fekau’i mai ia Sesu. (Soane 1:32-34) ’I te lakaga ’aē ne’e foaki ai kiā te ia te laumālie ’o te ’Atua, tona mālohi gāue, ne’e liliu ai ia Sesu ko te Mesia, pe’e ko Kilisito, te tagata ’aē ne’e fakanofo ke liliu ko te Takitaki pea mo te Hau.—Isaia 55:4.

⁹ ’Aki te hoko ’o te ’u lea faka polofeta pea mo te fakamo’oni totonu ’a Sehova ’Atua, ’e hā lelei ai ne’e ko Sesu te Mesia ’aē ne’e fakapapau’i mai. Kae ko te Tohi-Tapu ’e tali ki te tahi ’u fehu’i ma’uhiga e lua ’o ’uhiga mo Sesu Kilisito: Ne’e ha’u koa maifea, pea ne’e feafea’i tona ’ulugaaga?

NE’E HA’U KOA SESU MAIFEA?

¹⁰ ’E tu’u ’i te Tohi-Tapu ko Sesu ne’e ma’uli ’i selo ’i mu’a ’o tana ha’u ki te kele. Ne’e fakakikite e Mikea ko te Mesia ’e tupu anai ’i Petelehemi, pea mo ina toe ’ui foki ne’e kua tupu “talu mai te ’u ’aho ’o te ’u temi he’egata.” (Mikea 5:2) ’E lahi te ’u lakaga ne’e ’ui ai e Sesu ne’e ma’uli ’i selo ’i mu’a ’o tana tupu tagata. (Soane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) ’I tona ’uhiga laumālie ’i selo, ne’e makehe te ’u felogoi ’a Sesu pea mo Sehova.

¹¹ Ko Sesu ’e ko te ’Alo ma’uhiga ’aupito ’o Sehova—pea ’e ’i ai tona tupu’aga lelei. ’E fakahigoa ia ia ko “te ’uluaki tupu ’o te ’u fakatupu fuli,” kote’uhi ne’e ko ia te ’uluaki fakatupu ’a te ’Atua.^# (Kolose 1:15, MN) ’E ’i ai te fa’ahi ’aē ’e tupu ai te makehe ’o tona ’Alo. ’E ko “tona Alo Ulutokotahi.” (Soane 3:16) Ko tona faka ’uhiga ne’e ko Sesu tokotahi pe ’aē ne’e fakatupu fakahagatonu e te ’Atua. Tahi ’aē me’a, ne’e ko Sesu tokotahi ’aē ne’e faka’aoga’i e te ’Atua mo’o fakatupu ia me’a fuli ’aē. (Kolose 1:16) ’E toe fakahigoa foki ia Sesu ko “te folafola.” (Soane 1:14) ’E hā ’aki mai, ne’e ko hana tagata fakafofoga, ne’e ina tala he ’u logo pea mo he ’u fakatotonu ki te tahi ’u foha fakalaumālie pea mo fakakelekele ’o te ’Atua.

¹² Ko te ’Alo ’uluaki tupu ’aia, ’e tatau koa mo te ’Atua ohage ko te fa’ahi ’aē ’e faka tui kiai ’ihi haha’i? ’E mole tu’u te manatu ’aia ’i te Tohi-Tapu. Ohage ko tona ’ui ’i te palakalafe ne’e hoki ’osi atu, ne’e fakatupu te ’Alo, ’o mahino mai ne’e ’i ai tona kamata’aga. Kae ’e kehekehe ia ’o ’uhiga mo Sehova ’Atua, ’aē ’e ’ui ’e mole ’i ai hona kamata’aga pea mo hona gata’aga. (Pesalemo 90:2) Ne’e mole he temi ne’e fia tatau ai te ’Alo ’ulu tokotahi ’aia mo tana Tāmai. ’E ako’i lelei mai ’i te Tohi-Tapu ko te Tāmai ’e lahi age ’i tona ’Alo. (Soane 14:28; 1 Kolonito 11:3) Ko Sehova tokotahi “te ’Atua Māfimāfi.” (Senesi 17:1) Koia ’e mole hona tatau.^%

¹³ Ko Sehova mo tona ’Alo ’uluaki tupu, ne’e kua nā felogoi lelei talu mai ni ta’u e lau’i miliale, kae he’eki fakatupu ia te lagi mo ’ona fetu’u, pea mo te kele. Pea ne’e nā fe’ofani ’aupito. (Soane 3:35; 14:31) Ko te ’Alo ’ofaina ’aia ne’e hage pe ko tana Tamai. Koia ’aē ’e ’ui ai ’i te Tohi-Tapu ko te ’Alo ’e ko “te pāki ’o te ’Atua fakapulipuli.” (Kolose 1:15, MN) Ei, ohage pe ko he foha ’e hoko lelei ki tana tāmai ’i he ’u ’alu’aga kehekehe, ’o toe feiā aipe ko te ’Alo ’aia ’aē ne’e ma’uli ’i selo, ne’e ’iloga lelei iā ia te ’u kalitātē pea mo te ’ulugaaga ’o tana Tāmai.

¹⁴ Ko te ’Alo ’ulu tokotahi ’o Sehova, ne’e ina tali ke mavae ’i te lagi kae ha’u ki te kele ’o tupu tagata ai. Kae ’e lagi koutou fe’eke’aki: ‘’E lava feafea’i ki he laumālie ke tupu tagata?’ Mo’o fakahoko te fa’ahi ’aia, ne’e fai e Sehova te milakulo. Ne’e ina momoli ifo te ma’uli ’o tona ’Alo ’uluaki tupu ke fuafatu’i e te ta’ahine taupo’ou Sutea ko Malia. Kae ne’e mole tupu ’i hana ’u felāve’i fakasino mo he tagata. Ne’e fānau’i e Malia te tama haohaoa ’o ina fakahigoa’i ko Sesu.—Luka 1:30-35.

NE’E FEAFEA’I KOA TE ’ULUGAAGA ’O SESU?

¹⁵ ’E tou lava ’ilo’i lelei ia Sesu ’aki tana ’u palalau pea mo te ’u gāue ’aē ne’e ina fai ’i tana kei ma’uli ’i te kele. Ko te tahi fa’ahi ’aē ’e ma’uhiga ’aupito, he’e ’aki ia Sesu ’e tou ’ilo’i lelei age ia Sehova. ’Uhi koteā? Tou manatu’i ko te ’Alo ’aia ne’e ’iloga lelei iā te ia te agaaga ’o tana Tāmai. Koia ’aē ne’e ’ui fēnei ai e Sesu ki tana tahi tisipulo: “Ko ’aē kua sio kiā te au, kua [toe] sio [foki] ki te Tāmai.” (Soane 14:9, MN) Ko te ’u Evaselio e fā, ’o Mateo, Maleko, Luka pea mo Soane, ’e fakamatalatala lelei ai te ma’uli ’o Sesu Kilisito, mo tana ’u gāue, pea mo tona ’u kalitātē.

¹⁶ Ne’e logona Sesu ’i tona ’uhiga ‘Tagata Faiakonaki.’ (Soane 1:38; 13:13, MN) Koteā ’aē ne’e ina ako’i ki te haha’i? Ne’e ina ako’i tāfito age “te logo lelei ’o te pule’aga”—te Pule’aga ’o te ’Atua ’aē ’e tu’u ’i selo, te pule’aga ’aia ’aē ka ina pule’i anai te kele kātoa, pea mo ina foaki anai he ’u tapuakina ’e he’egata ki te haha’i fakalogo. (Mateo 4:23, MN) Ne’e ko he logo mai ia ’ai? Ne’e ’ui fēnei e Sesu: “Ko te ’u me’a ’aē ’e au akonaki ’e mole ’a’aku ia, kae ’e ’a ia ’aē ne’e ina fekau’i mai au,” ia Sehova. (Soane 7:16, MN) Ne’e ’ilo’i e Sesu ’e loto e tana Tāmai ke logo te haha’i ki te logo lelei ’o te Pule’aga. ’I te Kapite 8, ’e tou vaka’i ai anai te tahi ’u fa’ahi ’o ’uhiga mo te Pule’aga ’o te ’Atua, pea mo te ’u gāue ’aē ka ina fai.

¹⁷ Kofea ’aē ne’e faiakonaki ai ia Sesu? ’I te potu fuli pe ’aē ne’e ina ma’u ai te haha’i—’i te ’u kolo ’o te tuvao, mo te ’u kolo lalahi, mo te ’u kolo liliki, ’i te ’u lapalasi fakatau’aga me’a, pea mo te ’u ’api. Ne’e mole talitali ia Sesu ke ’olo age te haha’i kiā te ia, kae ne’e ’alu ia kiā nātou. (Maleko 6:56; Luka 19:5, 6) He ko’e koa ne’e faiga mālohi feiā ia Sesu pea mo ina faka’aoga’i lahi tona temi ’i te fai faka mafola pea mo te faiakonaki? Kote’uhi ’i tana fai te fa’ahi ’aia, ne’e ina fai te finegalo ’o te ’Atua ’o ’uhiga mo ia, pea ne’e ina fai tu’uma’u te finegalo ’o tana Tamai. (Soane 8:28, 29) Kae ne’e ’i ai te tahi tupu’aga ’o tana fai faka mafola: ne’e ’ofa ki te haha’i ’aē ne’e ’ōmai kiā te ia. (Mateo 9:35, 36) Ne’e li’akina nātou e tanatou kau takitaki lotu, ’aē ne’e tonu ke nātou ako’i age te mo’oni ’o ’uhiga mo te ’Atua pea mo tana ’u fakatu’utu’u. Ne’e ’ilo’i e Sesu ne’e ’aoga ’aupito ki te haha’i ke nātou logo ki te logo ’o te Pule’aga.

¹⁸ Ko Sesu ne’e ko he tagata ne’e aga’ofa pea mo loto manava’ofa. Ne’e felogoi lelei mo te haha’i pea mo agalelei. Mā’ia pe la mo te kihi’i tamaliki ne’e nātou fia ’olo kiā te ia. (Maleko 10:13-16) Ne’e mole fakapalatahi, pea ne’e fehi’a ki te aga kākā pea mo te aga he’e faitotonu. (Mateo 21:12, 13) Ne’e ina gaohi fakalelei’i ia te haha’i fafine, ’aē ne’e me’a noa’i nātou ’i te temi ’aia. (Soane 4:9, 27) Ne’e agavaivai mo’oni. ’I te tahi lakaga, ne’e ina fufulu te ’u va’e ’o tana ’u ’apositolo, kae ’i te agamāhani ne’e ko te gāue ’aia ’a he sinifu.

¹⁹ Ne’e ’ofa mamahi ia Sesu ki te haha’i. Ne’e ’asi lelei te fa’ahi ’aia, ’i tana faka’aoga’i te mālohi ’o te laumālie ’o te ’Atua mo’o fakamālōlō faka milakulo ia te haha’i. (Mateo 14:14) Ohage la, ne’e ha’u te tagata kilia kiā te ia pea mo ina ’ui fēnei: “Kapau e ke loto ki ai e ke fealagiape toku fakama’a.” Ne’e logo’i e Sesu te mamahi ’aē ne’e tau mo te tagata ’aia. ’I tona ’ofa mamahi, ne’e fao’i atu e Sesu tona nima ’o fāfā kiā ia, pea mo ’ui ma’ana: “E au loto ke ke ma’a.” Pea ne’e puli ai te kilia ’a te tagata. (Maleko 1:40-42) ’E mahino ia ne’e fīmālie ’aupito ai te loto ’a te tagata.

NE’E AGATONU ’O A’U KI TANA MATE

²⁰ ’E tuku mai e Sesu te fa’ifa’itaki lelei ’aupito ’o ’uhiga mo te fakalogo agatonu ki te ’Atua. Ne’e nofo agatonu ki tana Tāmai ’aē ’i selo ’i te ’u ’alu’aga kehekehe, ’i te ’u fakafeagai kehekehe pea mo te ’u mamahi fuape ne’e tau mo ia. Ne’e fakafeagai mālohi ki te ’u fai fakahala ’a Satana pea mo ina lava teke’i. (Mateo 4:1-11) ’I te tahi temi, ko ’ihi kāiga totonu ’o Sesu ne’e mole nātou tui kiā te ia, pea ne’e nātou ’ui “kua ’uluvale ia.” (Maleko 3:21, MN) Ne’e mole tokaga’i e Sesu tanatou ’u palalau, kae ne’e ina hagākina ’o fai ia te gāue ’a te ’Atua. Logola tona leakovi’i, kae ne’e loto lolomi, ’o mole ina tali kovi’i tana kau fakafeagai.—1 Petelo 2:21-23.

²¹ Ne’e nofo agatonu ia Sesu ’o a’u ki tana mate, ne’e ko he mate faka’ofa’ofa pea mo fakamataku iā nima ’o tona ’u fili. (Filipe 2:8) ’I te ’aho faka’osi ’o tona ma’uli fakatagata, ne’e ina kātaki’i tona puke e te kau pelepitelo, tona tukugakovi’i e te kau fakamo’oni loi, tona faka lakahala’i e te ’u tu’i fakamāu kākā, tona manuki’i e te haha’i, pea mo tona gaohi kovi’i e te kau solia. ’I tona tutuki ’i te pou, ne’e tugaki faka’osi ia Sesu pea ’ui ma’ana: “Ko te me’a ’aia kua hoko!” (Soane 19:30, MN) Kae ’i te tolu ’aho, ’i te ’osi mate ’o Sesu, ko tana Tāmai ’aē ’i selo ne’e ina toe fakatu’uake ia ia ki te ma’uli fakalaumālie. (1 Petelo 3:18) Hili kiai ni vāha’a, pea toe liliu ki selo ’o “heka ’i te to’omata’u ’o te ’Atua,” pea mo talitali ke foaki age te tu’ulaga hau.—Hepeleo 10:12, 13, MN.

²² Koteā ’aē kua fealagia ’aki te mate agatonu ’a Sesu? ’Aki te mate ’a Sesu kua tou ma’u te fealagia ke tou mā’u’uli ’o he’egata ’i te palatiso kelekele, ohage ko tona fakatu’utu’u e Sehova talu mai te kamata’aga ’o te malamanei. ’E tou vaka’i anai ’i te kapite ’aē ka hoa mai, te fa’ahi ’aia kua faka fealagia ’aki te mate ’a Sesu.

*  ’I Te Tahi ’u Fakamahino, ’e fakamahinohino ai te hoko ’a te lea faka polofeta ’o Taniela ’o ’uhiga mo Sesu.

^#  ’E fakahigoa ia Sehova ko te Tāmai kote’uhi ko ia te Tupu’aga. (Isaia 64:8) ’E fakahigoa ia Sesu ko te ’Alo ’o te ’Atua, kote’uhi ne’e fakatupu ia ia e te ’Atua. ’O toe feiā pe, ko te ’u ’aselo pea mo Atama ’e fakahigoa nātou ko te ’u foha ’o te ’Atua.—Sopo 1:6; Luka 3:38.

^%  ’I Te Tahi ’u Fakamahino, ’e ma’u ai te tahi ’u fakamo’oni ko te ’Alo ’uluaki tupu ’e mole tatau mo te ’Atua.