1, 2. He koʼe neʼe alu ia Paulo ki Selusalemi? Pea kotea te ʼu faigataʼaʼia ʼae ka tau anai mo ia?

 ʼE FEALUʼAKI ia Paulo ʼi te ʼu ala faveliveli ʼo Selusalemi, ʼae ʼe kaugamalie ai te hahaʼi. Talu mai ni lauʼi taʼu, ko Selusalemi neʼe ko te kolo pe ʼaia ʼae neʼe fai ai te tauhi ʼae kia Sehova ʼi te kele. Pea neʼe fiameʼameʼa ʼaupito ai te hahaʼi ʼo te kolo, ʼuhi ko tonatou haʼuʼaga mo tonatou puleʼaga. ʼE iloʼi e Paulo tokolahi te kau Kilisitiano ʼe kei pipiki malohi ki te Lao ʼa Moisese. Koia ʼae neʼe mole natou tali ai te faʼahiga tauhi foʼou ʼae ʼe akoʼi age e Sehova ke natou muliʼi. ʼI tana kei ʼi Efeso, neʼe ina fakatuʼutuʼu ke alu ki Selusalemi ʼo tokoni ki te kau Kilisitiano ʼo te kolo ʼaia. Neʼe mole gata pe ki he tokoni fakapaʼaga, kae neʼe fia tokoni kia natou ʼi te faʼahi fakalaumalie. Neʼe loto ke natou fetogi tanatou faʼahiga manatu. (Gaue 19:21) Logo la neʼe ina iloʼi pe ʼe tuʼutamaki ai, kae neʼe alu pe Paulo ki Selusalemi.

² Neʼe lahi te ʼu faigataʼaʼia neʼe tau mo Paulo ʼi Selusalemi. Ohage la, neʼe maʼu logo ʼihi Kilisitiano ʼo ʼuhiga mo he ʼu loi neʼe fai ʼo ʼuhiga mo ia. Kae ko te ʼu ʼahiʼahi lalahi ʼae neʼe tau mo ia, ko ʼae mai te ʼu fili ʼo Kilisito. Neʼe natou fai he ʼu fasituʼu ʼo ʼuhiga mo Paulo, mo natou ta pea mo fakamatakuʼi ke natou matehi ia ia. ʼAki te ʼu aluʼaga ʼaia, neʼe maʼu ai e Paulo te faigamalie ʼae ke ina fakamahino tana tui. ʼI te ʼu ʼahiʼahi ʼaia, neʼe fakaha e Paulo tana agavaivai, mo tona lototoʼa pea mo tana tui. ʼE ina tuku mai kia tatou kau Kilisitiano ia ʼaho nei, he faʼifaʼitakiʼaga lelei. Tou vakaʼi te faʼahi ʼaia.

3-5. (1) Kotea te fono ʼae neʼe kau ai ia Paulo? Pea kotea ʼae neʼe natou palalau ki ai? (2) Kotea te ʼu ako ʼe tou toʼo mai te fono ʼae neʼe kau ai Paulo mo te kau tagata ʼafea ʼi Selusalemi?

³ ʼI te ʼaho ake ʼo tanatou tau atu ki Selusalemi, neʼe alu ia Paulo mo te ʼu tehina ʼo fakafelaveʼi ki te ʼu tagata ʼafea ʼo te kokelekasio. Neʼe mole fakaha ʼi te fakamatala te ʼu higoa ʼo te ʼu apositolo ʼae neʼe kei maʼuʼuli ʼi te temi ʼaia. Lagi ko ʼihi ia natou neʼe olo ʼo faifakamafola ʼi te tahi ʼu potu fenua ʼo te kele. Kae neʼe kei nofo pe ia Sakopo, te tehina ʼo Sesu, ʼi Selusalemi. (Kal. 2:9) ʼE lagi neʼe ko Sakopo ʼae neʼe ina takitaki te fono ‘neʼe katoa fuli ai te kau tagata ʼafea,’ ʼae neʼe kau ai mo Paulo.​—Gaue 21:18.

⁴ Neʼe ʼalofa ia Paulo ki te kau tagata ʼafea. Pea neʼe ina “fakamatalatala te ʼu meʼa ʼae neʼe fai e te ʼAtua ʼi te hahaʼi ʼae ʼe mole Sutea ʼi tana gaue  faifakamafola.” (Gaue 21:19) ʼE mahino ia, neʼe lotomalohi fuli ai te ʼu tehina. ʼE toe feia pe ia ʼaho nei, ʼe lahi totatou fiafia ʼi tatatou logo ki te tuputupu ʼo te gaue faifakamafola ʼi ʼihi atu fenua.​—Taag. 25:25.

⁵ Neʼe palalau ia Paulo ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼofa ʼae neʼe haʼu mo ia mai Eulopa. Neʼe malave ʼosi kia natou te agaʼofa ʼae neʼe fakaha age e te ʼu tehina ʼae ʼe maʼuʼuli ʼi te ʼu potu fenua mamaʼo. Koia ʼi tanatou ʼosi logo ki te fakamatala ʼa Paulo, “neʼe natou [ia te kau tagata ʼafea] fakakololiaʼi ai te ʼAtua.” (Gaue 21:20 ʼuluaki koga) ʼO toe feia pe ia ʼaho nei, moka hoko he ʼu tuʼutamaki fakanatula, peʼe ko he mahaki kovi, ʼe fakafetaʼi ʼotatou tehina mo tuagaʼane ki te tokoni mo te ʼu palalau fakalotomalohi ʼae ʼe fai age kia natou.

6. Kotea te fihifihia ʼae neʼe lau ʼo ʼuhiga mo Paulo?

⁶ Pea neʼe ui e te ʼu tagata ʼafea kia Paulo, neʼe natou maʼu logo mai ʼonatou tehina ʼi Sutea ki he fihifihia ʼuhiga mo ia totonu. Neʼe natou ui fenei: “Tehina, ʼe ke sio ko te toko lauʼi afe ʼi te kau Sutea kua natou liliu ko he ʼu tisipulo, pea ʼe natou agatonu fuli ki te Lao. Kae neʼe natou maʼu logo ʼo ʼuhiga mo koe, ʼe ke akoʼi ki te kau Sutea fuli ʼi te ʼu fenua matapule ke natou liʼaki te Lao ʼa Moisese, ʼo ke ui age kia natou ke ʼaua naʼa natou silikosisioʼi ʼanatou fanau pea ke ʼaua naʼa natou mulimuli ki ʼatatou agaʼi fenua.” a​—Gaue 21:20 lua koga, 21.

7, 8. (1) Kotea te manatu hala neʼe maʼu e te kau Kilisitiano Sutea? (2) Pea he koʼe ko tanatou mahino hala ʼaia neʼe mole ko he apositasia?

⁷ Logo la kua taʼu 20 tupu te mole kei fakamaʼua ke muliʼi te Lao ʼa Moisese, kae neʼe kei fakalogo pe te tokolahi ʼo te kau Kilisitiano ki ai. Kotea tona tupuʼaga? (Kol. 2:14) ʼI te taʼu 49 H.T.S., neʼe momoli e te kau apositolo mo te ʼu tagata  ʼafea ʼae neʼe fono ʼi Selusalemi, he tohi ki te ʼu kokelekasio. Neʼe fakamahino ai ʼe mole fakamaʼua ki te kau Kilisitiano ʼae ʼe mole Sutea ke silikosisioʼi natou, pea mo mulimuli ki te Lao ʼa Moisese. (Gaue 15:23-29) Kae neʼe mole palalau ʼi te tohi ki te kau Kilisitiano Sutea. Pea tokolahi ia natou neʼe mole natou mahino neʼe mole kei tonu ke natou mulimuli ki te Lao ʼa Moisese.

⁸ Logo la neʼe mole totonu tanatou mahino, kae neʼe ko he ʼu Kilisitiano Sutea agatonu pe. ʼI muʼa ʼo tanatou liliu ko he kau Kilisitiano, neʼe mole natou atolasio ki he ʼu ʼatua loi. Pea ʼi tanatou liliu ʼae ko he ʼu Kilisitiano, neʼe natou haga muliʼi pe tanatou tauhi ʼafea, kae mole ko te ʼu agaʼi fenua fakapagani. Neʼe maʼuhiga ʼaupito ki te kau Kilisitiano Sutea ia te Lao ʼa Moisese, he neʼe ko Sehova ʼae neʼe ina foaki age kia natou. Neʼe mole ʼi ai he kovi ʼi te Lao. Kae neʼe pipiki te Lao ʼaia ki te fuakava ʼafea. Neʼe tonu leva ki te kau Kilisitiano ke natou mulimuli ki te fuakava foʼou. Koia, neʼe mole kei fakamaʼua age e Sehova kia natou ke natou mulimuli ki te Lao, ke feala hana tali tanatou tauhi. Neʼe mole mahino lelei ia te kau Kilisitiano Hepeleo ʼae neʼe agatonu ki te Lao, ko te kokelekasio Fakakilisitiano, neʼe ko te fakatuʼutuʼu foʼou ʼaia ki te tauhi ʼae kia Sehova. Neʼe mole natou falala ki ai. Kae neʼe akoʼi age e Sehova kia natou he faʼahiga tauhi foʼou neʼe tonu ke natou tali. b​—Sel. 31:31-34; Luka 22:20.

9. Kotea ʼae neʼe akoʼi e Paulo ʼo ʼuhiga mo te Lao ʼa Moisese?

⁹ Neʼe maʼu logo te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo Paulo, takua ʼe ina akoʼi ki te kau  Sutea ʼo te ʼu fenua matapule, ‘ke ʼaua naʼa natou silikosisioʼi ʼanatou fanau pea ke ʼaua naʼa natou mulimuli ki ʼanatou agaʼi fenua.’ Neʼe faifakamafola ia Paulo ki te kau matapule, pea neʼe ina fakamahino kia natou te tonu ʼae neʼe fai: ʼE mole kei fakamaʼua ki te kau Kilisitiano ʼae ʼe mole Sutea ke natou fakalogo ki te Lao. Pea neʼe ina toe fakaha, ko natou ʼae ʼe natou fakamaʼua ki te kau Kilisitiano ʼae ʼe mole Sutea ke natou silikosisio pea mo fakalogo ki te Lao, neʼe natou faihala. (Kal. 5:1-7) Neʼe toe fakamafola e Paulo ia te logo lelei ki te kau Sutea ʼae ʼi te ʼu kolo ʼae neʼe fakalaka ai. Neʼe ina fakamahino kia natou, neʼe fakagata e te mate ʼo Sesu ia te Lao, pea ʼe mole ko tanatou fakalogo ki te Lao ʼae ʼe ha ai tanatou faitotonu kae ko tanatou tui.​—Loma 2:28, 29; 3:21-26.

10. Neʼe fakaha feafeaʼi e Paulo neʼe lotomahino ʼo ʼuhiga mo te Lao pea mo te silikosisio?

¹⁰ Kae neʼe lotomahino ia Paulo ki te kau Sutea ʼae neʼe fakamalotoloto ki tanatou agaʼi fenua. Ohage la, ko te tapuʼi ʼo te gaue ʼi te ʼaho ʼo te Sapato, pea mo te kai ki ʼihi meʼa kai neʼe tapuʼi. (Loma 14:1-6) Neʼe mole ina fakatuʼu ni lekula ʼo ʼuhiga mo te silikosisio. Pea tahi, neʼe ina kole kia Timoteo ke silikosisioʼi ia ia, ko tana tuʼania ʼae naʼa mole fakatalitali leleiʼi e te kau Sutea ia Timoteo, ʼuhi ʼae ko tana tamai neʼe ko te Keleka. (Gaue 16:3) ʼE fakalogo te silikosisio ki te loto ʼo te takitokotahi. Neʼe ui fenei e Paulo ki te kau Kalate: “ ʼE mole he ʼuhiga ʼo te silikosisio peʼe ko te heʼe silikosisio. Kae ʼe ko te tui ʼae ʼe maʼuhiga pea ko te ʼu gaue ʼo te tui ʼe tupu mai te ʼofa.” (Kal. 5:6) Kae neʼe mole lelei te fakamaʼua ki he tahi ke silikosisio ke ina muliʼi ai te Lao, pea mo ui ke ina fai te faʼahi ʼaia ke tali ai ia ia e Sehova. Ko ia ʼae ʼe ina fakamaʼua te faʼahi ʼaia, ʼe ina fakaha ko tana tui ʼe vaivai.

11. Kotea te tokoni ʼae neʼe foaki e te ʼu tagata ʼafea kia Paulo? Kotea te meʼa ʼae neʼe mole feala ke ina fai? (Vakaʼi mo te kiʼi nota.)

¹¹ Logo la ko te ʼu meʼa ʼae neʼe lau ʼo ʼuhiga mo Paulo neʼe ko he ʼu loi, kae neʼe tukia aipe ʼihi Kilisitiano Sutea. Ko te tupuʼaga la ʼaia, ʼo  te foaki e te kau tagata ʼafea he tokoni kia Paulo, ʼo natou ui fenei: “ ʼE ʼi ai ʼi heni he ʼu tagata ʼe toko fa neʼe natou fai he fakapapau. Ke ke toʼo te ʼu tagata ʼaia pea mo kotou fakamaʼa ʼo mulimuli ki te Lao pea mo ke totogi te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga kia natou, ke feala ke tele ʼonatou ʼulu. Pea ʼe iloʼi anai e te hahaʼi fuli ʼe mole moʼoni te ʼu faʼahi ʼae neʼe natou logo ki ai ʼo ʼuhiga mo koe, kae ʼe lelei tau aga pea ʼe ke taupau foki mo te Lao.” c​—Gaue 21:23, 24.

12. Neʼe fakaha feafeaʼi e Paulo tana fakalogo ki te kau tagata ʼafea ʼo Selusalemi?

¹² Neʼe feala pe ke ui e Paulo ʼe tupu te fihifihia mole ʼuhi ko te ʼu loi ʼae neʼe fai ʼo ʼuhiga mo ia, kae ko te tauhi fakamalotoloto ʼa te kau Kilisitiano Sutea ki te Lao ʼa Moisese. Kae neʼe lotolelei pe ke ina fai te meʼa ʼae neʼe kole age e te ʼu tagata ʼafea, he neʼe mole ko he meʼa ʼe fakafeagai ki te ʼu pelesepeto fakaʼatua. Ki muʼa atu neʼe ina tohi fenei: “Kia natou ʼae ʼe fakalogo ki te lao, neʼe au hage ko he tahi ʼe fakalogo ki te lao, logo la ʼe mole au fakalogo ki te lao, ke feala ai haku maʼu ia natou ʼae ʼe fakalogo ki te lao.” (1 Ko. 9:20) Koia, ʼi tana muliʼi te tokoni ʼa te kau tagata ʼafea ʼo Selusalemi, neʼe fakaha ai e Paulo ʼe “fakalogo ki te lao.” ʼI tana fai feia, neʼe ina tuku mai he faʼifaʼitaki lelei kia tatou: Ke tou fakalogo ki te kau tagata ʼafea, kae ke mole tou fai pe tatou te meʼa ʼae ʼe tou loto ki ai.​—Hep. 13:17.

13. (1) Kotea te maveuveu ʼae neʼe hoko ʼi te fale lotu? (2) Neʼe haofaki feafeaʼi ia te maʼuli ʼa Paulo?

¹³ Neʼe hoko te maveuveu ʼi te fale lotu. ʼI te ʼu ʼaho fakaʼosi ʼo te fakapapau ʼae neʼe fai e te ʼu tagata ʼe toko 4, neʼe sisio te kau Sutea ʼo Asia kia Paulo ʼo natou tukugakoviʼi hala ia ia. Ka na neʼe mole haʼu la te kamutoa Loma, ka na ʼaua la neʼe natou ta ia Paulo ki te mate. Kae neʼe fakatotonu e te kamutoa ki ʼana solia ke natou puke ia ia. Pea talu mai te ʼaho ʼaia, neʼe hili taʼu ʼe fa tupu, pea neʼe fakaʼateaina leva ia ia. Kae ʼi te lakaga nei, neʼe feala pe ke tuʼutamaki te maʼuli ʼo Paulo. ʼI te fehuʼi age e te kamutoa ki te kau Sutea pe koʼe ʼe natou fakatagaʼi ia Paulo, neʼe tahi fai pe tana tukugakoviʼi hala ʼo ʼuhiga mo ia. ʼUhi ko te maveuveu, neʼe mole mahino ki he meʼa te kamutoa ʼo ina fakatotonu ai ke ʼave ia Paulo ki te fale solia. Neʼe maʼua leva ke fata ia ia ʼuhi ko te agamalohi ʼa te hahaʼi. ʼI te temi ʼae neʼe hu ai ia Paulo mo te kau solia Loma ki te fale solia, neʼe ui fenei e Paulo: “ ʼE au kole atu ke ke fakagafua mai ke au palalau ki te hahaʼi.” (Gaue 21:39) Neʼe tali ai leva te kamutoa, pea ʼaki he lototoʼa neʼe fakamahino ai e Paulo tana tui.

14, 15. (1) Kotea ʼae neʼe fakamahino e Paulo ki te kau Sutea? (2) Kotea ʼae neʼe fai e te kamutoa Loma ke ina iloʼi ai pe koʼe neʼe iita te kau Sutea kia Paulo?

¹⁴ Neʼe kamata fenei e Paulo:“Kotou fagono mai ki taku fakamahino.” (Gaue  22:1) Neʼe palalau ia Paulo ʼi te Fakahepeleo ʼo ʼaʼasili ai tanatou fakalogologo. Neʼe ina fakaha fakahagatonu age kia natou pe koʼe neʼe liliu ko he tisipulo ʼa Kilisito. Neʼe palalau ia Paulo ki he ʼu aluʼaga neʼe feala pe ki te kau Sutea ke natou fai he ʼu fekumi ki ai. Ohage la, neʼe akoʼi ia Paulo e te tagata iloa ko Kamaliele. Neʼe fakatagaʼi e Paulo te hahaʼi ʼae neʼe mulimuli ia Kilisito, pea neʼe feala pe ke fakamoʼoni ki ai ʼihi Sutea. Kae ʼi tana fagona ʼae ki Tamaso, neʼe ha kia ia ia Kilisito kua fakatuʼuake neʼe palalau age. Ko te ʼu tagata ʼae neʼe kauga fagona mo Paulo, neʼe sisio ki te malama mo logo ki he leʼo, kae neʼe mole natou mahino ki te ʼu palalau. (Vakaʼi nwtsty te ʼu tokoni ki te ako ʼo Gaue 9:7; 22:9.) ʼI tana kua kivi, neʼe taki ai ia Paulo e te ʼu tagata ki Tamaso. Neʼe ʼi ai te tagata neʼe higoa ko Ananiasi, neʼe palalau lelei ʼo ʼuhiga mo ia ia te kau Sutea fuli ʼae neʼe maʼuʼuli ai. Neʼe ina fakamalolo fakamilakulo ia Paulo ʼo toe sio ai.

¹⁵ ʼI te hoko atu ʼo tana fakamatala, neʼe ui e Paulo ʼi tana toe liliu ki Selusalemi, neʼe ha kia ia ia Sesu ʼi te fale lotu. Neʼe iita ai te kau Sutea ʼo natou kalaga fenei ai: “Ke molehi te taʼi tagata ʼaia ʼi te kele, koteʼuhi ʼe mole tuha mo ia ke maʼuli!” (Gaue 22:22) Moʼo puipui ia Paulo, neʼe fakatotonu e te kamutoa ke ʼave ia ia ki te fale solia. Neʼe fia iloʼi e te kamutoa pe koʼe ʼe iita te kau Sutea kia Paulo. Koia neʼe ina fakatotonu ke huipiʼi ia ia lolotoga tona fakafehuʼi ke ina iloʼi ai tona tupuʼaga. Kae ʼi te temi ʼae neʼe tonu ke ta ai, neʼe fakaha age e Paulo kia natou, ko ia ʼe ko he tagata Loma. Neʼe fehuʼi age e Paulo kia natou pe ʼe fakagafua e te lao ke natou huipiʼi he tagata Loma. ʼE toe feia pe ia ʼaho nei, ʼe fakaʼaogaʼi e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova te ʼu lao kehekehe moʼo haofaki ai tanatou tui. (Vakaʼi te ʼu ʼa takai “ Te Lao ʼo Loma Mo Te Hahaʼi Loma” mo “ Te ʼu Fihi ʼAe ʼi Te Telepinale Ia ʼAho Nei.”) ʼI tana iloʼi ʼae ko Paulo ʼe ko he tagata Loma, neʼe kumi ai leva e te kamutoa he tahi puleʼaki ke ina iloʼi lelei ai tona tukugakoviʼi e te kau Sutea. ʼI te ʼaho  ake, neʼe ina fakatotonu ke ʼave ia Paulo kia muʼa ʼo te Sanetualio katoa, ʼae neʼe ko te fakamauʼaga lahi ʼo te kau Sutea.

16, 17. (1) Kotea ʼae neʼe hoko ʼi te kamata palalau ʼa Paulo ki te Sanetualio? (2) Neʼe fakaha feafeaʼi e Paulo tana agavaivai ʼi te pāki ʼo ia?

¹⁶ Neʼe kamata fenei te palalau ʼa Paulo ia muʼa ʼo te Sanetualio: “ ʼU tagata, ʼu tehina, ʼo kaku mai ki te ʼaho ʼaeni mo taku maʼuli ʼaki he leʼo ʼo loto ʼe maʼa ia muʼa ʼo te ʼAtua.” (Gaue 23:1) Neʼe heʼeki ʼosi pe la tana palalau “kae neʼe fakatotonu e te pelepitelo lahi ko Ananiasi kia natou ʼae neʼe tutuʼu ovi age ki ai, ke natou pāki tona gutu.” (Gaue 23:2) Neʼe ko he fakalainoa ʼaia ʼo Paulo. Neʼe heʼeki pe la fai e Paulo he ʼu fakamahino, kae neʼe fakaha e Ananiasi kua ina tukugakoviʼi ia Paulo ko he tagata gutu loi. Neʼe mole ina tuku pe la he faigamalie ke fakamahino age e Paulo te tupuʼaga ʼo tana tui. Koia ʼae neʼe tali fenei age e Paulo: “ ʼE tauteaʼi anai koe e te ʼAtua, tagata malualoi. ʼE ke heka koa ʼo fakamauʼi au ʼo mulimuli ki te Lao pea mo ke toe maumauʼi foki te Lao ʼaki tau fakatotonu ʼae ke pāki au?”​—Gaue 23:3.

¹⁷ Neʼe punamaʼuli ʼosi ia natou ʼae neʼe ʼi te fale lotu. ʼE mole ʼuhi ko te pāki ʼo Paulo, kae ʼuhi ko te ʼu palalau ʼae neʼe ina fai. Neʼe natou ui fenei: “ ʼE ke leakovi koa ki te pelepitelo lahi ʼa te ʼAtua?” Neʼe fakaha leva e Paulo tana agavaivai mo tana fakaʼapaʼapa ki te Lao. Neʼe ina ui fenei: “ ʼU tehina, neʼe mole au iloʼi ʼe ko te pelepitelo lahi. Koteʼuhi kua tohi fenei: ‘ ʼE mole tonu ke ke leakoviʼi he pule ʼo tau hahaʼi.’ ” d (Gaue 23:4, 5; Eke. 22:28) Neʼe fakakaukau leva ia Paulo ke fetogi tana faʼahiga palalau. Neʼe ina iloʼi ʼe kau te kau Faliseo mo te kau Satuseo ki te Sanetualio. Koia, neʼe ina ui fenei: “ ʼU tagata, ʼu tehina, ko au ko he Faliseo, foha ʼo te kau Faliseo. ʼE fakamauʼi au ʼuhi ko taku tui ki te fakatuʼuake ʼo te kau mate.”​—Gaue 23:6.

18. He koʼe neʼe ui e Paulo ʼe ko ia ʼe ko he Faliseo? Pea ʼe feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi ia ia ia ʼaho nei ʼi te faifakamafola?

¹⁸ He koʼe neʼe ui e Paulo ʼe ko ia ʼe ko he Faliseo? Mai tona aluʼaga ʼae neʼe ko he “foha ʼo te kau Faliseo.” Neʼe kau tona famili ki te magaʼi lotu ʼaia. Koia ʼae kia mata ʼo te hahaʼi, neʼe ko ia ko he Faliseo. Kae he koʼe koa neʼe ui e  Paulo ʼe ko ia ko te Faliseo, e kae neʼe faihala ia ko te kau Faliseo ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼuake? Neʼe tui te kau Faliseo, moka mate he tahi, ʼe maʼuli tuputupua tona laumalie. Pea ko te ʼu laumalie ʼo te kau faitotonu ʼe toe maʼuʼuli pe anai ʼi he ʼu sinoʼi tagata. Neʼe mole tui ia Paulo ki te ʼu akonaki hala ʼaia. Kae neʼe tui ia ki te fakatuʼuake ʼae neʼe akoʼi e Sesu. (Soa. 5:25-29) Neʼe manatu tahi ia Paulo mo te kau Faliseo, ki te ui ʼae ʼe toe ʼi ai anai he maʼuli ʼi te ka haʼu ʼo ʼuhiga mo te kau mate. Kae ʼe ui ia e te kau Satuseo ʼe mole he fakatuʼuake. ʼO toe feia pe ia ʼaho nei, moka tou faifakamafola ki te kau Katolika mo te kau Polotesita. ʼE feala pe ke tou ui, ʼe tou tui ki te ʼAtua ohage pe ko natou. ʼE tui natou ki te Tahitolu, kae ʼe tou tui tatou ki te ʼAtua ʼo te Tohi-Tapu. Koia, ko te meʼa ʼae ʼe tou manatu tahi ai, ʼe tou tui ʼe ʼi ai te ʼAtua.

19. He koʼe neʼe hoko he toe maveuveu lahi ʼi te fono ʼo te Sanetualio?

¹⁹ ʼUhi ko te ʼu palalau ʼae neʼe fai e Paulo, neʼe vaelua ai leva te fono ʼo te Sanetualio. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu: “Neʼe hoko ai te toe maveuveu lahi, pea neʼe tutuʼu ake ʼihi sekelipa neʼe kau ki te faʼahi ʼo te kau Faliseo pea natou fakafeagai malohi, ʼo ui fenei: ‘ ʼE mole matou maʼu he hala ʼi te tagata ʼaeni, kae kapau la neʼe palalau age ki ai he laumalie peʼe ko he ʼaselo​—.’ ” (Gaue 23:9) ʼE ui e te kau Satuseo ʼe mole he ʼu ʼaselo. Koia ʼae neʼe natou iita ai ʼi tanatou logo ki te ʼu palalau ʼaia. (Vakaʼi te ʼa takai “ Te Kau Satuseo Mo Te Kau Faliseo.”) ʼI te ʼaʼasili ʼo te maveuveu, neʼe toe fakatotonu e te kamutoa Loma ki te kau solia ke natou puipui te apositolo mai ia natou. (Gaue 23:10) Logo la te faʼahi ʼaia, kae neʼe kei fakatuʼania pe te maʼuli ʼo Paulo. Kotea pe ka hoko ki te apositolo? ʼE tou vakaʼi anai ʼi te kapite ʼae ka hoa mai.