Biblia yome toj che n’oelh lewak ihi iwoyek iwoyej lhame m’ak toj ni’isa wet wichi iyhaj (Proverbios 29:22). Tej toj ichepej toj t’uhawetej che n’oelh lewak ihi, Biblia yome toj iyhaj toj «awäkwyhatses» iwohiyet’ak tafway (Gálatas 5:19-21). N’olhomtes toj matchehen toj ihi Biblia iwoyek tach’ot namehen hopkhilak natiyej kanhi lhawak.

•  ¿Ha is toj n’on’alit n’owak?

•  ¿Atsi lewhay toj isit’a che n’on’alit n’owak?

•  ¿Atsi m’ak toj is che nawoye hopkhilak natsoklhi lhawak?

•  Textos toj ihi Biblia toj yome n’owak

 Kha. Ichepej toj t’uhawetej toj n’oelh lewak ihi. Malhyej p’ante toj iyej Dios lakawo, toj lhey Nehemías, lham «wuj tä [le]wäk ihi» toj ihanej toj n’owoyeje m’ak toj ni’isa hop Dios lakawos iyhaj (Nehemías 5:6).

 Ichepej toj Dios lewak ihi. Malhyej toja, lewhay toj pajche, toj lakawos ileyej toj n’okwiyej lham wet n’okwiyej dioses toj kamatachehen, «Lhawuk itiyej lewäk» lhamel (Jueces 2:13, 14). Mat n’owak hopkhit’a Heowa lechumyaj. Heowa che lewak ihi hope m’ak toj t’uhawetej, wok is alhoho, wet ihanej toj itsoklhi lewak (Éxodo 34:5, 6; Isaías 48:9).

 Isit’a che lhawak ihi che nahanhiyejt’ak natsoklhi wok ihichet’a m’ak toj tamenej toj lhawak ihi, m’ak toj ipej namejen toj lhach’isukyaj ihi. Natetshan dos ejemplos.

•   Caín wuj toj lewak ihi p’ante, lewhay toj Dios tachumhit’ahla lew’ayhat, wet inuhit’ahla che lewak ihi wet ilan lech’inij (Génesis 4:3-8).

•   Hop profeta Jonás wuj p’ante toj lewak ihi lewhay toj Dios itayhat letes hop wichi toj ihi Nínive. Dios ifwone Jonás wet ifwenho toj ihichet’a m’ak toj tamenej toj «[ta]wäkwäy» wet is che itiyej lep’altsenyaj wichitso toj ileche len’ayij toj ni’isa (Jonás 3:10-4:1, 4, 11). a

 Ejemplosna ichufwen namejen toj «hinʼo lewäk tatayhlä mʼak tä is alhoho tä Dios tʼuhläk iwoye» che ihichet’a m’ak toj tamenej toj lewak ihi wok ihanhiyejt’ak itsoklhi (Santiago 1:20).

•   Is che nahanej toj hope lhak’efwhayaj che nahanhiyejt’ak natsoklhi lhawak. Iche wichi iyhaj toj yome toj, che in’alit lewak, hopehen iyhaj toj takhajyenhen. Mat che n’oelh ihanhiyejt’ak itshoklhi lewak lek’efwhayaj ihi. Biblia yok: «Hinʼo tä lhaknitsokalhi mat iwoye mʼak chik häpe, hätet iwoye hupuy tä newache nʼolafwek tä lepʼot. Kalelhäj tä lewitʼäyhyaj ihichela» (Proverbios 25:28; 29:11). Mat, che nalhaikhajyenej toj natsoklhi lhawak, nan’alit toj lhahusek ihi wet nakhajayhen (Proverbios 14:29). Malhyej toj Biblia yome: «Hinʼo tä nikelitaphä tä tawäkwäylhi, häp tä is, inuʼpe hinʼo tä takhajay» (Proverbios 16:32).

•   Natsoklhi lhawak hopkhilak nawohiyet’a m’ak toj ni’isa alhoho. Salmo 37:8 yok: «Tiyej kanhi awäk, leyej tä afwitsaj», hote yok: «Yej län amej atichunhayaj, tsi täjtso häp tä yʼayhattshi mʼak tä niʼisa». N’olhomtesna yome toj, che lhawak ihi, iwoyek natshupiye toj natiyej kanhi lhawak, toj kamaj nawohiyet’a m’ak toj ni’isa. Malhyej toj ihi Efesios 4:26 toj yok: «Che letawäkwäy, yej chʼanlhaye che awäk iton ame hachʼisukyaj».

•   Che tuhawetej, is che natsoklhi lhawak wet is che n’ekhen. Biblia yok: «Elh tä iwo tesa tä itayhtejlä lhämtes häp iyhäj, hätet iwoye hinʼok iwahintshi inät yämthilek tʼulhpe honhat. Tä mälhyejtso, leyej tä letatayejwek ämtes tä kamaj nämaho nʼokaʼtshayaj» (Proverbios 17:14). Laha ihi che nakelit toj naisla lhaelh toj iche lhawit’ay toj iyej, hopkhilak nakalhi tajtso iwatlak lhatamsekis ihi che namhoplhi lhaelhtso.

•   Natetshanch’oye nilhokej m’ayhay. Proverbios 19:11 yok: «Hinʼo tä lehusek ihi itäyhat tʼat lewäk». Nan’alit toj lhahusek ihi che natetshanch’oye nilhokej m’ayhay toj in’alit lhawak. Lhawak ihihit’ala che nach’ahuye nilhokej m’ayhay (Santiago 1:19).

•   Nat’alhe Dios che hiw’en namhohen lhatamsek. N’ot’alhyaj iwoyek tach’ot namehen toj nalate «nʼotamsek tä tälhe Dios, tä häpe mʼak tä inuʼpe nilhokej nʼohanyaj» (Filipenses 4:7). N’ot’alhyaj hope m’ak toj Dios ichumyenlhi hopkhilak nalate laka espíritu, toj iwoyek naw’en n’ochumyajay malhyej n’otamsek, lhatelaythayaj ihi wet natumla lhanech’etayajay toj ni’isachehen (Lucas 11:13; Gálatas 5:22, 23).

•   Natshupiye lhakalay’is toj isen. Ichepej toj, nahatet iwoye wichi toj nalhahip’ajtej (Proverbios 13:20; 1 Corintios 15:33). Hop toj tamenej toj Biblia ifwel namhohen toja: «Yej lhekche iyhäj tä fwitses wet awäkyhatses». ¿Atsi toj tamenej? «Tsi elat leten lhamel lakeyis wet letamen amej» (Proverbios 22:24, 25).