Olhamel ohan t’at m’ak toj Biblia yomeje mak toj is che nʼowoye reunionna toj nʼotichunche toj Jesús y’il p’ante, toj hate lhey «Santa Cena» wok cena toj lepes (1 Corintios 11:20). Mat, m’ak toj religiones iyhaj t’ekhaye wok lakeyis toj iwoye lewhaytso, talhihot’a Biblia.

 Olhamel owoye Lhawuk Jesús laka Cena hopkhilak otichunche m’ak toj Lham iwoyej p’ante natapehen wet toj on’altej oka gracias (Mateo 20:28; 1 Corintios 11:24). Reunionna hopkhit’a sacramento wok reunión toj Dios hiwʼenho wichi mʼak toj laha ihi wet hopkhit’a lewhay toj Dios itayhat wichi letes. a Biblia ichufwen toj Dios iwoyek itayhat lhates che nat’ekhaye Jesús, hopkhit’a toj isej m’ayhay toj religiones iwoye (Romanos 3:25; 1 Juan 2:1, 2).

 Jesús ne’tek p’ante lechufwenkay toj iwoye laka Cena, mat yomhiyet’a chihatefwas (ep hote toj ihi) veces (Lucas 22:19). Iche wichi toj fwetaj toj is che n’oyenlhi iwel’apej reunionna; iyhaj fwetaj semanapej, iyhaj ifwalapej, iche iyhaj toj yome toj tefwajni ifwala is che yachajopej toj yenlhi wok wichi is che itetshan veces toj tʼuhawetej toj yenlhi. Mat, iche m’ayhay toj is che natetshan.

 Jesús yenlhi p’ante laka Cena ifwala toj judíos yenlhi hop Pascua; wet toj paj y’il (Mateo 26:1, 2). Iche m’ak toj tamenej toj iwoye tajtso. Hop Biblia yome toj Jesús t’ilek malhyej iwoye tson’ataj lhos toj nʼochumyenlhi ifwala toj Pascua iche pʼante (1 Corintios 5:7, 8). Weihalha nekchompej toj nʼoyenlhi pʼante hop Pascua (Éxodo 12:1-6; Levítico 23:5). Hate, cristianos toj ichunhen, weihalha nekchompej toj lhamel yenlhi p’ante reunionna toj itichunche Jesús t’ilek, wet olhamel wichi toj yen lhometa Heowa hate iwoye hop toj ohan m’ak toj Biblia yome. b

 M’ak toj Jesús iwoye p’ante tach’ot namehen toj nahanej toj ts’ilakhit’a chihatefwas (ep hote toj ihi) veces toj is che n’oyenlhi reunionna, hate atsi ifwala wet atsi hora. Jesús yenlhi pʼante laka Cena ifwala 14 toj nisán toj nekchom 33 toj ifwala y’uy, malhyej toj in’alit calendario lunar bíblico (Mateo 26:18-20, 26). Hate, hop olhamel wichi toj yen lhometa Heowa oten cristianos toj ichunhen wet oyenlhi reunionna ifwalatso nekchompej. c

 Hop 14 toj nisán toj nekchom 33 nichatcha pʼante toj viernes, mat nekchompej iwoyek wenhalhamej ifwala toj ihi semana. Hopkhilak n’ohanej atsi ifwala hope 14 toj nisán, hop wichi toj yen lhometa Heowa owoye m’ak toj wichi iwoye lewhay toj Jesús iche p’ante, toj hatehit’a iwoye m’ak toj judíos iwoye ifwalasna. d

 Toj yenlhi reuniontso, Jesús ichumyenlhi p’ante pan toj levadura newahi wet vino tinto toj imalhlhehi toj n’ochumyenlhi pʼante toj ihi Pascua (Mateo 26:26-28). Hop toj malhyejtso, olhamel hate ochumyenlhi pan toj levadura newahi wet toj condimentos newahi wet vino tinto toj ts’ilak wok vino toj azúcar, licor, wok toj hal’a woley newahi.

 Iyhaj religiones ichumyenlhi pan toj levadura ihi. Mat, Biblia itechʼaynej levadura hop n’ochisukyaj wet n’okeyis toj ni’isachehen (Lucas 12:1; 1 Corintios 5:6-8; Gálatas 5:7-9). Hop toj tamenej, toj pan toj levadura wet condimentos newahi itechʼaynej Jesús tʼisan toj ihichet’a m’ak toj ni’isa che ihi (1 Pedro 2:22). Iyhaj religiones iwo elha vino wet itatho lew’et uva tʼi, che malhyetso hopkhit’a m’ak toj ihi Biblia. Lhamel iwoye tajtso, hop toj nʼayejo vino tinto hop toj lhamel fwetaj isit’a toj nayayej hatʼes, mat Biblia yomhiyet’a tajtso (1 Timoteo 5:23).

 Hop pan toj levadura newahi wet vino tinto toj n’ochumyenlhi ifwala toj n’otichunche Jesús t’ilek itech’aynej let’isan wet lew’oyis. Hopkhit’a lew’oyis wok t’isan toj hanlak hope, malhyej toj iyhaj wichi yen tichunhayaja. Hate nʼokasohiyejt’a lew’oyis hop t’isan. Natetshan m’ak toj Biblia yomeje tajtso.

•   Jesús ifwenhihot’a p’ante lechufwenkay che is che iyayej lew’oyis. Lham ihanej toj Dios laka ley nʼoyejo wichi che tuj woyis wok toj nʼotato (Génesis 9:4; Hechos 15:28, 29). Hop toj tamenej toj Jesús ihichet’a p’ante lewhay che ichene laka wichi che ninuyakwe Dios laka ley toj yomeje la santidad de la sangre (Juan 8:28, 29).

•   Jesús lechufwenkay iyahiyejt’a p’ante lham lew’oyis hop toj honatsitso Jesús kamaj ilayhi wet yome toj lew’oyis nitsayhlahcha (Mateo 26:28).

•   Jesús «weihalhache t’at» toj iwom lew’atshancheyaj (Hebreos 9:25, 26). Che pan wet vino toj n’ochumyenlhi ifwala toj n’otichunche Jesús t’ilek lhayene t’isan wet lewoyis, wichi toj iyayej vino wet tuj pan ifwalatso, malhyej che lhamel yachajopej toj itsayhcha Jesús woyis.

•   Jesús yok: «Woyayepej täja wet tichunaypej ochʼoye», yomhiyet’ak: «Woyayepej täja hopkhilak yachajopej toj letsayhcha owoyis» (1 Corintios 11:24).

 Iche iyhajpej wichi toj t’ekhaye hop transubstanciación, toja hope toj pan wet vino hanlak matche toj Jesús t’isan wet lew’oyis. Lhamel letichunhayaj ihan textos iyhaj toj n’owo traduciya toj ihi Biblia. Iche wujpe traducciones malhyej toja toj yomeje vino: «Häp täja owʼoyis» (Mateo 26:28). Mat, Jesús lhomtes iwoyek n’owo traduciya: «Häp täja hope owʼoyis» wok «Häp täja itech’aynej owʼoyis». e Lewhay toj Jesús yome p’ante n’olhomtesna, ichumyenlhi n’otech’aynek malhyej toj lham iwoyepej (Mateo 13:34, 35).

 Lewhay toj wichi toj yen lhometa Heowa yenlhi Lhawuk Jesús laka Cena, nitakwit’a wichi toj tuj pan wet toj iyayej vino. ¿Atsi m’ak toj tamenej?

 Isej Jesús w’oyis toj itsayhcha p’ante, iche n’olhomet wok pacto toj nech’ayek, toj icheyajo elh toj Heowa lhay’e Israel lhayis pajche iwoye (Hebreos 8:10-13). N’olhometso toj nech’ayek iyej wichi toj tuj pan wet iyayej vino toj ihi Ifwala toj n’otichunche Jesús t’ilek. Nilhokhiyejt’a wichi toj iwoye tajtso, tajlhamet «lhamel tä Dios t’änehen» (Hebreos 9:15; Lucas 22:20). Hop cristianostso lhay’ehila Cristo lhamel niyatiyeja toj ihi pele. Hop Biblia yome toj tajlhamet 144.000 wichi lhamel toj ikatiyeja lenohyajtso (Lucas 22:28-30; Apocalipsis 5:9, 10; 14:1, 3).

 Iyhaj toj niyathiyeja lhay’e Cristo n’oyen lheya «tson’atas tä niwuja’pe». Mat, iyhaj namel toj nehihla Honhat pajla’tha tiyaj’attsiy n’oyen lheya «wujpey wichi» (Lucas 12:32; Apocalipsis 7:9, 10). Tej che namel toj nehihla honhat natujit’a pan wet nayahiyejt’a vino, mat nahoye t’at hop reunión toj N’otichunche Jesús t’ilek hopkhilak nan’alit toj naw’enho lhaka gracias m’ak toj Jesús iwoyej p’ante natapehen (1 Juan 2:2).