Zuize 9:1-57
9 Tawamhã Abimelequi, Gidiãhã ꞌra, ꞌrinhoꞌu Siquẽ na isisi u ma tô mo, ina sisãnawã norĩ, uburé ꞌre ihâimana zaꞌra mono zéb u. Tahawa, Siquẽ ãma aibâ norĩ ꞌre ihâimana zaꞌra mono,
2 te te ãne sadanharĩ zaꞌra da, ma tô tiwi rowaptẽrẽ zaꞌra, ina sisãnawã norĩ wi hã:
— E ma hã te asima iwẽ zaꞌra waꞌwa: E 70 na Gidiãhã ꞌra norĩ aihĩni pese iꞌrãnhoꞌõmo na aima ꞌre hâimana zaꞌra waꞌaba mono da hã, niha wamhã, duré misi aibâ hã aima ꞌre hâimana zaꞌra waꞌaba mono da. Maꞌãpé ĩꞌãma Abimelequihi ãma aipoꞌre puꞌu zaꞌra waꞌaba, tô asiwapru zaꞌra waꞌaba na hã.
3 Tawamhã ina sisãnawã norĩ, Siquẽ ãma aibâ norĩ ꞌre ihâimana zaꞌra mono norĩ ma, te te ãne ãma tãma nharĩ zahu zaꞌra wa, ma tô sima ãma rowairébé zaꞌra, tô Abimelequihi si te te siwi pisutu da, ta hã isisãnawã zaꞌra dâꞌâsina.
4 Tahawa ma tô õhõ ma, ẽtẽ waipo prã prata 70 na iwaꞌõtõ na Baau-Berite ãma romhâibarĩ na ꞌre idawata zaꞌra mono zé ꞌri hawi te te siwi isani zaꞌra hã tãma sõmri zaꞌra. Tawamhã tô taha waꞌõtõ na ma tô Abimelequi, niꞌwam norĩ aibâ niha na siwaꞌru ꞌre inomro mono norĩ hã pisutu zaꞌra, pawaꞌâbâ ré isibꞌaꞌuwẽ na ꞌre nomro mono da.
5 Tawamhã Abimelequi, ma tô Opra ãma timama nhorõwa u hã mo. Tame tawamhã tisisãnawã norĩ Gidiãhã ꞌra 70 na ihâiba zaꞌra hã ma tô uprosi, ẽtẽ tõmo wawẽ nhisiwi. Tane nherẽ, Zotã danoire hã ma tô tiwi aimaꞌu. Tahawa ta hã te te wĩrĩ õ di.
6 Tawamhã Siquẽ ãma duré Bete-Miru ãma uburé aibâ norĩ ꞌre ihâimana zaꞌra mono hã ma tô ꞌre siꞌrãꞌõtõ, Siquẽ ãma wede iwazéb zahi, ꞌre isa mono ãma. Tahawa, ma tô tame Abimelequi tãma siꞌapito zaꞌra da hã siwi tisẽ.
7 Tawamhã Zotã ãne hã te te waihuꞌu wa, ma tô Gerizi na ẽtẽ nhisi na saiꞌu. Te te saiꞌuri wamhã, ma tô ãne hârâ ꞌrãihâ na ꞌmahârâ zaꞌra:
— Siquẽ ãma aibâ norĩ, asiwi ĩwapari aba! Tawapsi te za ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono te te ꞌre aiwapari zaꞌra waꞌwa.
8 Tawamhã Zotã te ãne tãma ãma romnhimiréꞌé zaꞌra:
— Nimahã na wede norĩ, ma tô sima rowairébé zaꞌra, sima ꞌmasiꞌapito da, sisô sõpré da hã. Tawamhã te oriwera wede ma nharĩ zaꞌra ãne: “A hã za oto wanhibꞌapito zaꞌra.”
9 Tawamhã oriwera, ma te ãma sadaꞌâbâ zaꞌra ãne: “Aima isiꞌĩꞌrãnhoꞌõmo zaꞌra waꞌaba da wamhã, wa hã wa za ĩhawi azeitona ꞌrãi waꞌu hã puꞌu zazâ, romhâibarĩ ipire wasuꞌuzéb da, duré nimahã aꞌuwẽ ipire wasuꞌuzéb da, da te tãma ꞌre isõmri zaꞌra mono hã.”
10 — Tawamhã wede norĩ, figuera wede ma, te duré tãma nharĩ zaꞌra ãne: “Tane wamhã, a hã wama asiꞌapito zaꞌra na.”
11 Tane nherẽ, figuera wede, ma te duré ãne ãma tãma waꞌrãmi zaꞌra: “Aima ĩsiꞌĩꞌrãnhoꞌõmo zaꞌra waꞌaba wamhã, wa hã wa aré duré sõmri zazâ, ĩꞌrã isei uptabi hã.”
12 — Taha pari wede norĩ, te duré uwa ꞌrui ma nharĩ zaꞌra ãne: “Tane wamhã a hã te za wama asiꞌapito zaꞌra.”
13 Tane nherẽ, uwa ꞌru, ma te duré ãma tãma waꞌrãmi zaꞌra ãne: “Aima ĩsiꞌĩꞌrãnhoꞌõmo zaꞌra waꞌaba da wamhã, wa hã wa aré sõmri zazâ, ĩꞌrãi waꞌu isé ihâibaꞌõ norĩ ma, duré aꞌuwẽ norĩ ma, ãma tãma ꞌre irowẽ pusi zaꞌra mono zé hã.”
14 — Tawamhã wede norĩ, te duré ꞌwabzéré ma nharĩ zaꞌra ãne: “Tane wamhã, a hã maꞌãpé wama asiꞌapito zaꞌra na.”
15 Tawamhã ꞌwabzéré, ma te ãne ãma tãma waꞌrãmi zaꞌra: “Tô aima ĩsiꞌapito zaꞌra waꞌaba da, asima ĩwẽ zaꞌra waꞌaba wamhã, maꞌãpé we ãwa aiꞌabaꞌréi waꞌaba, ĩꞌawã zahâpâ asimroi waꞌaba da. Duré ãne hã ꞌmanharĩ zaꞌra waꞌaba õ wamhã, te za ꞌwabzéré hawi uzâ hã roꞌo watobro. Ta hã roꞌo watobro wamhã, te za Libanu ãma wede nhinihã ꞌre isimasa mono hã ãma sazu.”
16 Tawamhã Zotã, ma duré timreme na ãma tãma uzusi zaꞌra ãne:
— E sena na iꞌuwaibaba na ꞌre iꞌaihâimana zaꞌra waꞌaba mono zarina, ma tô Abimelequi aima siꞌapito zaꞌra waꞌaba da hã asiwi ipisutu ꞌwa. Duré e tô Gidiã hã duré ihawi aꞌuwẽ norĩ hã ꞌre wazéb zaꞌra waꞌaba mono sina, ma tô iwẽ hã tãma ꞌre iꞌmanharĩ zaꞌra waꞌaba mo, marĩ iwẽ te te ꞌre iꞌmanharĩ mono zéb zarina.
17 Maꞌãpé ĩmama aiꞌãma isiꞌwapé zaꞌra waꞌaba zém na hã, ãma aipoꞌre puꞌu zaꞌra waꞌaba. Ta hã ma tô midiãnita norĩ wi te te asõꞌreptu zaꞌra waꞌaba da, tãma simimnhasi nherẽ, aiꞌãma daꞌwapé zaꞌra waꞌwa.
18 Tane nherẽ, te ãhã na hã ĩmama hawi aꞌuwẽ da, aihâimana zaꞌra waꞌwa. A norĩ waꞌwa ma tô 70 na iꞌra hâiba zaꞌra hã misi ẽtẽ tõmo wawẽ inomro nhisiwimhã asiwi iꞌuprosi ꞌwa! Taha pari ma tô Abimelequi, Siquẽ ãma siꞌapito da hã asiwi ipisutu ꞌwa, ĩmama ma romhuriꞌwai ꞌra hã. Taha ma si, ma tô ãne hã iꞌmanharĩ zaꞌra waꞌwa, asisãnawã zaꞌra waꞌaba wa.
19 Ãhã na Gidiãhã ma, duré ihawi aꞌuwẽ norĩ ma, sena na iꞌuwaibaba na tãma ꞌmanharĩ zaꞌra waꞌaba wamhã, tô Abimelequihi na asima rowẽ zaꞌra waꞌaba. Duré tahawa, õhõ zama aima ipẽꞌẽ to zaꞌra waꞌaba da si iwẽ hã.
20 Mare wamhã, Abimelequihi hâiba hawi uzâ iwatobro da si iwẽ hã, Siquẽ ãma, duré Bete-Miru ãma aibâ ꞌre ihâimana zaꞌra mono norĩ ãma te te isazu zaꞌra da hã. Siquẽ ãma, duré Bete-Miru ãma aibâ ꞌre ihâimana zaꞌra mono hawi uzâ iwatobro da si iwẽ hã, Abimelequihi ãma te te isazu da hã.
21 Tawamhã Zotã hã ma tô aimani. Tahawa, Béꞌé na ꞌri waꞌõtõ nhisi u ma tô mo, tame ꞌre sãmra mono da. E marĩ wa. Tisisãnawã Abimelequihi ma tãma pahi wa.
Gaꞌau hã Abimelequihi zô isipiꞌrazé wasuꞌu
22 Tawamhã Abimelequi siꞌubdatõ wahum na ma tô Izaraéu nhihudu norĩ iꞌrãnhoꞌõmo na te te ꞌre aꞌmadâꞌâ.
23 Tahawa, ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono, Abimelequi, Siquẽ ãma aibâ ꞌre ihâimana zaꞌra mono waꞌwa me, ma tô waꞌuburé hâimana da hã itẽme satõrĩ zaꞌra. Taha zarina ma tô ta norĩ hã oto Abimelequihi zada tihâimana zaꞌra.
24 Abimelequi, Siquẽ ãma aibâ norĩ, Gidiãhã ꞌra 70 na ihâiba norĩ te te uprosi zaꞌra da, te te ipawaptob zaꞌra me, ma tô tinhimiꞌmanharĩ wasété zaꞌra zé hã tihâiba na te te waꞌâbâ zaꞌra da hã, ãne tãma tiromhâimana zaꞌra.
25 Tahawa Siquẽ ãma ꞌre ihâimana zaꞌra mono norĩ hã ma tô aibâ norĩ satõrĩ zaꞌra, ẽtẽ norĩ iꞌrãihâ u, tame Abimelequihi zô simaꞌuri zaꞌra da, te te siwi wĩrĩ da. Tawamhã ta norĩ hã taha bâdâdi wa, da te ꞌre roꞌrahâri zaꞌra mono sidâpâsi te danhimizaꞌrese õre dazô ꞌre wairébé, danhibrob zô. Tahawa, Abimelequihi ma, ma tô ãne na hã tãma ꞌmairowasuꞌu ni.
26 Tawamhã Ebedehe ꞌra Gaꞌau, ma tô tisisãnawã norĩ siré mo, Siquẽ u. Morĩ wamhã, ma tô aibâ norĩ tame ꞌre ihâimana zaꞌra mono hã te te siwi ꞌre umnhasi.
27 Tawamhã ta norĩ hã ma tô tinhimirobꞌre zaꞌra u hã aiꞌabaꞌré. Siꞌabaꞌréi wamhã, ma tô uwa ꞌru ꞌrã hã te te siwi ꞌre sinarĩ. Taha pari ma tô duré tipara na te te wati zaꞌra, iwaꞌu zô. Tawamhã ma tô duré dato siwi ꞌmanha. Taha pari duré ite zaꞌra ihâibaꞌõ ꞌre isa mono zé ꞌri u sisisi wamhã, ma tô tisa hã tihu. Ma tô duré simihâri zaꞌra. Tahawa, ma tô duré Abimelequihi ãma hã wasété zaꞌra.
28 Tawamhã Gaꞌau te tinha ãne:
— Abimelequi, e marĩ na hâimana bâ wama zaꞌra hã, isapari tãma ꞌre iwahâimana zaꞌra mono da hã. E niha bâ bété, wa norĩ aibâ na, Siquẽ ãma ꞌre iwahâimana zaꞌra mono hã. E ꞌwa pâ wama zaꞌra hã. Õ hã tô Gidiãhã ꞌra, Zebu hã te te ꞌre isimiꞌrui mono. E marĩ da, wa za bété isaparimhã tãma ꞌre wahâimana zaꞌra, wawapure na. Tahawa te za Siquẽhẽ mama aihiꞌrada Hamoho nhibꞌaꞌuwẽ ma si, sena na ꞌre aihâimana zaꞌra waꞌaba mo.
29 Wa hã, ã hã aꞌuwẽ norĩ ma, ĩꞌrãnhoꞌõmo na ꞌre ĩza mono neza! Taha ꞌwaꞌâhã, wa aré wa hã Abimelequi sama. Tawamhã wa aré duré tãma tinha ãne: “Ate dasiꞌwapéi ꞌmanharĩꞌwa norĩ na hã maꞌãpé ãma aihâꞌâ, we wazô aiwairébé aba da, duré waꞌwapé zaꞌra waꞌaba da!”
30 Tawamhã Zebu ꞌri nhoꞌõmo te iꞌrãnhoꞌu hã ma tô abꞌru, Gaꞌau ãne te te inharĩzé te te wapari wa.
31 Tahawa Abimelequihi u, ma tô rowasuꞌu ꞌwapéiꞌwa norĩ hã piꞌuriwi itẽmemhã satõrĩ zaꞌra, te te siwi poꞌre puꞌu da ãne:
— Ebedehe ꞌra Gaꞌau, tisisãnawã norĩ me Siquẽ u we isiꞌabaꞌré hã ma tô ãhã ꞌremhã asada daꞌrãiwamnarĩ zaꞌra.
32 Tahawa maꞌãpé ãne ꞌmanharĩ: Bara na te za we ate aibâ norĩ me hã aiwairébé ꞌwa, rom na aimaꞌuri zaꞌra waꞌaba da hã.
33 Tawamhã awẽm na mararé bâdâ ꞌrãiwatobro wi aiꞌutu zaꞌra waꞌaba wamhã, te za ꞌri nhoꞌõmo ãma ꞌre idahâimana zaꞌra mono norĩ simizaꞌrese õ ré isusi zaꞌra waꞌwa. Tawamhã Gaꞌau tite aibâ norĩ ré siꞌwapé da, asô watobro zaꞌra waꞌaba wamhã, te za niha hã asima iwẽ na tãma irobꞌmanharĩ zaꞌra waꞌwa za.
34 Tawamhã Abimelequi, uburé tite aibâ norĩ me ma tô bara na hã oto wairé, Siquẽhẽ ꞌrata suru na romhâ na simaꞌuri zaꞌra da, maparane siꞌuiwa na dawaꞌõtõ na ãma sima isipoꞌo mono ré.
35 Tawamhã Gaꞌau ma tô oto watobro. Tahawa, ma tô ꞌri nhoꞌõmo te ꞌridawa zaꞌẽtẽ u hã mo. Taha ré Abimelequi tite aibâ norĩ me, ma tô isimaꞌuri zaꞌra zém hawimhã oto sô wairé.
36 Tawamhã Gaꞌau, ta norĩ hã te te ꞌmadâꞌâ zaꞌra wamhã, ma tô Zebuhu ma tãma robꞌmahâ ãne:
— Maꞌãpé ꞌmadâꞌâ! Aꞌuwẽ ẽtẽ ꞌrãihâ hawi we isiꞌabaꞌré hã!
Tane nherẽ, Zebu ma te ãne ãma sadaꞌâ:
— Aibâ norĩ hãi õ di ĩma hã, õ hã. Ẽtẽ awã!
37 Tane nherẽ, Gaꞌau ma te ãne duré ãma tãma waꞌrã:
— Maꞌãpé tô ꞌmadâꞌâ! Tiꞌa siwaꞌaba na rowaꞌwa ro inomro na te we ẽtẽ hawimhã siꞌra zaꞌra ni. Te duré dawaꞌõtõ amo hã we aiꞌabaꞌré ni, wede iwazéb zahi, ꞌre isa mono waꞌwaibaba bâdâdi inomro na hã.
38 Tawamhã Zebu te ãne duré tãma tinha asa:
— E mahãta tawamhã, ãma iꞌasiꞌuihâ zanhozé hã õhõ ãma. Oro a hã nharĩ za ãne: “E ꞌwa pâ bété Abimelequi wama zaꞌra hã, õhõ ma si ꞌre iwahâimana zaꞌra mono da hã.” E aibâ norĩ ãma a hã aiwaꞌẽ zaꞌra ã bâ bété. Tahawa maꞌãpé ãhã na awaꞌawi na hã sô aiwatobro zaꞌra na, aꞌwapé da.
39 Tawamhã Gaꞌau, Siquẽ ãma aibâ norĩ ma tô ꞌri nhoꞌõmo hawi ꞌri nhiti te te simro. Tahawa, ma tô Abimelequi hã ꞌwapé, iré zaꞌra.
40 Tawamhã Abimelequi, ma tô Gaꞌauhu zarina wara. Tahawa, ma tô Gaꞌau hã tãma wara. Ãhã wa, Siquẽ ãma aibâ norĩ da te iꞌuꞌa zaꞌra hã ma tô ahâ uptabi na bâdâdi na rereꞌe, ꞌridawa zaꞌẽne ꞌri nhoꞌõmo te ihâimana u.
41 Tawamhã Abimelequi, te Aruma ãma nhamra uꞌâ. Zebuhu si ma tô tawamhã Gaꞌau norĩ hã isisãnawã norĩ me Siquẽ hawimhã te te sate, nimomo isiti oto ꞌre hâimana zaꞌra mono da hã.
42 Tawamhã Siquẽ ãma ꞌre idahâimana zaꞌra mono norĩ, awẽ bâtâ na mararé ma tô aꞌubuni u hã tawairébé ni. Ta hã ma tô Abimelequi hã waihuꞌu.
43 Tahawa tite aibâ norĩ ãma siꞌubdatõ iwaꞌõtõ na ãma sipoꞌo mono pari, ma tô simipari zaꞌra sina dazô siꞌubumro da hã aimaꞌuri zaꞌra. Tawamhã duré Abimelequi, ꞌri nhoꞌõmo hawi idawairébé na te te daꞌaꞌmadâꞌâ wamhã, ma tô tisimaꞌurizém hawi dazô watobro, te te daꞌawanoꞌõ da.
44 Tawamhã Abimelequi, tite dasiꞌwapé ꞌmanharĩꞌwa norĩ waꞌõtõ me ma tô ꞌri nhoꞌõmo te ꞌridawa zaꞌẽtẽ u dawi sina robzâri zaꞌra, danhisisi tõ da apâ. Tawamhã duré maparane iwaꞌõtõ hâiba amo norĩ hã ma tô rom na idahâimana zaꞌra hã siwi uprosi, uburé pese.
45 Tahawa, Abimelequi ma tô ꞌri nhoꞌu bâtâ bâre ꞌwapé. Tahawa ꞌrinhoꞌu te te âri wamhã, ma tô iwa ꞌre idahâimana zaꞌra mono hã duré uprosi. Tawamhã ꞌrinhoꞌu te te pru wamhã, ma tô tiꞌai wamhã sa nhamra na hã te te ãma robzaza zaꞌra.
46 Tawamhã Siquẽ ãma ꞌri ꞌrãihâ nhibꞌihâꞌa norĩ ãne hã te te waihuꞌu zaꞌra wamhã, ma tô Baau-Berite ihâibaꞌõ te ꞌri itete u hã aiꞌabaꞌré, tame sima iwẽ na romnhimimnhasi ãna siꞌubumro da.
47 Tane nherẽ, Abimelequi õme isiꞌrãꞌõtõzém na ma tô duré waihuꞌu zaꞌra.
48 Tahawa tite aibâ norĩ me ma tô Salmo na ẽtẽ nhisi na hã saiꞌuri zaꞌra. Tawamhã hâtâra te te iꞌâri na wede panhipti hã ma tô sizâ. Tinhisé na ma tô duré sima tihi. Taha pari ma tô tite aibâ norĩ ma nharĩ zaꞌra, isine waptu na saꞌẽtẽ te te sima sihâri zaꞌra mono da, tite mono bâ.
49 Tawamhã uburé wede panhipti hâiba mono bâ te te sima sihâri zaꞌra pari, ma tô Abimelequihi siré hã oto aiꞌabaꞌré. Siꞌabaꞌréi wamhã, ma tô ꞌri itete naꞌrata na wede panhipti sisiwip si te te siwi saꞌra. Taha pari ma tô ãma siwi sazu, wede panhipti na. Ãhã wa, ma tô Siquẽ ãma ꞌri ꞌrãihâ wa isiꞌubumro norĩ hã uburé pese aiꞌutõ, miu na aibâ norĩ na, duré miu na piꞌõ norĩ na.
50 Taha pari Abimelequi, Tebe na ꞌri waꞌõtõ nhisi u morĩ wa, ma tô ꞌri nhoꞌu te te siwi uirĩ wa, duré ãma aiꞌuté zaꞌra, Abimelequi norĩ hã.
51 Tane nherẽ, Tebe ãma te ꞌri ꞌrãihâ itete uptabi hã ꞌre sa. Tawamhã tamomo uburé aibâ norĩ hã, duré piꞌõ norĩ hã, dama iꞌrãnhoꞌõmo norĩ hã ma tô sisaꞌre, iꞌrep sisisi da. Taha pari, ma tô ꞌridawa norĩ hã siwi tété siré. Ma tô duré tawamhã hâimo ꞌri zahâpâ u hã saiꞌuri zaꞌra.
52 Tawamhã Abimelequi, ꞌri ꞌrãihâ u morĩ wamhã, ma tô duré ta hã ꞌwapé. Ma tô duré taha ꞌridawa u sina rotété, unhama na te te ãma sazu da aré.
53 Tane nherẽ, piꞌõ hâiwi hawi ma tô amnho zubzé ẽtẽ tõmo wawẽ hã isisiwi time. Tawamhã taha na te te ãma ꞌrãi uwaimrami wa, ma tô ãma ꞌrãihi pru.
54 Tawamhã iprédupté tãma isiꞌwapézé mramiꞌwa saꞌẽtẽ te te ꞌmahârâ wamhã, ma tô ãne tãma tinha:
— Maꞌãpé asiꞌwa wazere, ãma ĩwĩrĩ da. Te ĩsima wẽ õ di, piꞌõ te te ĩwĩrĩ na da te ĩꞌãma dasima ꞌre irobzanhamri zaꞌra mono da hã.
Tahawa, iprédupté tisiꞌwapézé iꞌwa pa ma tô sada waze. Te te sada wazere wamhã, ma tô taha na ãma wĩrĩ pese oto.
55 Tawamhã Izaraéu nhihudu norĩ, Abimelequi idâꞌâ na te te siwi ꞌmadâꞌâ wamhã, ma tô uburé apâ ꞌri u sina siri zaꞌra, tinhorõwa mono bâ.
56 Ãne Abimelequi, tisisãnawã 70 na ihâiba zaꞌra te te iꞌuprosizém na timama ma, te te irobꞌmanharĩ wasété waꞌrãmimhã, ma tô oto ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono, niha na hã tãma robꞌmanha.
57 Tawamhã ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono, Siquẽ ãma aibâ norĩ ꞌre ihâimana zaꞌra mono ma zama, ma tô duré tãma robꞌmanharĩ zaꞌra, uburé tinhimiꞌmanharĩ wasété zaꞌra zé te te ãma waꞌâbâ zaꞌra da, robzépata na. Tawamhã Gidiãhã ꞌra Zotã, iwẽꞌõ si te te tãma ꞌre iꞌapisutu mono zé hã ma tô iꞌreb zaꞌra hã tihâiba tô.
