Isahluko 1

Ndingathetha Njani Nabazali Bam?

“Ndiye ndazama izihlandlo eziliqela ukuchazela abazali bam indlela endivakalelwa ngayo kodwa andide ndikwazi—abandiniki thuba. Ndazama ngamandla ukuqweb’ isibindi sokuthetha nabo yaye andizange ndikwazi nje kwaphela!”—URosa.

NGOXA wawusemncinane, kusenokwenzeka ukuba abantu bokuqala owawusiya kubo xa ufuna icebiso ngabazali bakho. Wawubaxelela yonk’ into. Ngokukhululekileyo wawubaxelela yonk’ into engaphakathi kuwe yaye uwathemba amacebiso abo.

Kodwa ngoku usenokuvakalelwa kukuba abazali bakho abasadibani nawe ngengqondo. Enye intombazana egama linguEdie yathi: “Ngenye imini xa sasisitya isidlo sangokuhlwa,  zasuka zazehlela iinyembezi, ndaza ndakhupha yonke imbilini yam. Baphulaphula bona abazali bam kodwa babengayiqondi indlela endivakalelwa ngayo.” Kwenzeka ntoni? “Ndaya egumbini lam ndaza ndagixa!”

Kwelinye icala, unokukhetha ukungabaxeleli nto abazali bakho. Inkwenkwe egama linguChristopher ithi: “Zininzi izinto endibaxelela zona abazali bam. Kodwa andithandi ukuba bazi yonk’ into endiyicingayo.”

Ngaba kuphosakele ukungazithethi ezinye izinto? Akunjalo—logama nje ungaqhathi mntu. (IMizekeliso 3:32) Sekunjalo, enoba abazali bakho abayiqondi indlela ovakalelwa ngayo okanye unezinto obafihlela zona, inye into omele uqiniseke ngayo: Umele uthethe nabo—nabo bamele bakuphulaphule.

Qhubeka Uthetha Nabo!

Ngandlel’ ithile ukuncokola nabazali bakho kufana nokuqhuba imoto. Ukuba ufika indlela ivaliwe akuncami, kodwa ukhangela enye. Cinga ngale mizekelo mibini.

UMQOBO 1 Uyakufuna kona ukuthetha, kodwa kubonakala ngathi abazali bakho abakuphulaphuli. Enye intombazana egama linguLeah ithi: “Kunzima gqitha ukuthetha notata. Ndithi ndithetha naye athi, ‘uxolo, ubusithini kanene?’”

UMBUZO: Kuthekani ukuba nyhani uLeah unengxaki afuna ukuthetha naye ngayo? Zintathu izinto anokuzenza.

 Ukhetho A

Unokumkhwaza uyise. ULeah ukhwaza athi: “Jonga ibalulekile le nto! Phulaphula!”

Ukhetho B

Usenokuyeka ukuthetha noyise. ULeah usenokuyeka ukuthetha ngeengxaki zakhe.

Ukhetho C

Unokulinda kude kufike ixesha elifanelekileyo lokuphinda athethe naye. Kamva uLeah uthetha noyise ubuso ngobuso, okanye ambhalele ileta echaza ingxaki yakhe.

Wena ucinga ukuba yiyiphi into amele ayikhethe uLeah kwezi zintathu? ․․․․․

Makhe sihlolisise ukhetho ngalunye size sibone ukuba luya kuphumela entwenini.

Uyise kaLeah uxinekile engqondweni—yaye akayiboni into ekhathaza intombi yakhe. Ukuba uLeah wenza Ukhetho A, uyise usenokungasiqondi isizathu sokukhala kwakhe. Mhlawumbi olu khetho belungayi kumenza anikele ingqalelo kwizinto azithethayo yaye oko bekuya kubonisa ukuba akamhloneli uyise. (Efese 6:2) Eneneni ke olu khetho alunakumnceda.

Nangona kusenokuba lula ukwenza Ukhetho B, akunakuba bubulumko. Kutheni kunjalo nje? Kaloku “amacebo ayatshitsha apho kungekho gqugula.”  (IMizekeliso 15:22) Ukuze azicombulule iingxaki zakhe, uLeah kufuneka ethethile noyise—yaye ukuba uza kumnceda, kuza kufuneka ekwazile oko kwenzeka ebomini bentombi yakhe. Ukuthula akuncedi nto.

Kodwa ke, ngokwenza Ukhetho C, uLeah akavumeli nawuphi na umqobo ukuba umthintele. Kunoko, ukhetha ukuthetha nabo ngelinye ixesha. Yaye ukuba ukhetha ukubhalela uyise ileta, angakhawuleza abe bhetele. Kwakhona, ukubhala ileta kuza kumnceda abhale kanye loo nto ebefuna ukumxelela yona. Xa eyifunda le leta, utata kaLeah uya kukuva oko intombi yakhe ibifuna ukumxelela kona, aze ayiqonde kakuhle into eyikhathazayo. Ukhetho C luza kunceda uLeah noyise.

Ziziphi ezinye izinto anokuzenza uLeah? Bhala into obunokuyenza kule migca ilandelayo. Uze ubhale nemiphumo.

․․․․․

UMQOBO 2 Abazali bakho bayafuna ukuthetha nawe kodwa wena akunamdla. Intombazana egama linguSarah ithi: “Iyandikruqula into yokuthi ndidiniwe ndivela esikolweni ndibe ndibuzwa yonk’ into le. Ndifuna ukuzilibala izinto ezenzeke esikolweni kodwa ndithi ndifika nje, babe bebuza:  ‘Belunjani usuku lwakho? Khange ube nazingxaki?’” Ayithandabuzeki into yokuba abazali bakaSarah babuza beneenjongo ezintle. Sekunjalo, uthi: “Kunzima ukuthetha ngesikolo xa ndidiniwe kwaye ndixinezelekile.”

UMBUZO: Unokwenza ntoni uSarah kule meko? Njengokuba bekunjalo kumzekelo wokuqala, zintathu izinto anokuzenza.

Ukhetho A

Ukungavumi ukuthetha. USarah uthi: “Khanindiyekeni. Andifuni kuthetha ngoku!”

Ukhetho B

Unokuthetha ngokukhululekileyo. Nakuba exinezelekile, uSarah usenokuyiphendula ekrikriza imibuzo yabazali bakhe.

Ukhetho C

Usenokubeka elinye ixesha lokuthetha “ngesikolo” aze aqhubeke encokola ngenye into. USarah ucela ukuthetha nabo ngesikolo ngelinye ixesha, xa sele ipholile ingqondo yakhe. Ngoko, enomdla onyanisekileyo unokuthi kubo: “Khanikhe nindibalisele ngolwenu usuku. Luhambe njani?”

Wena ucinga ukuba uSarah umele akhethe yiphi kwezi zinto zintathu? ․․․․․

Masikhe siphinde sihlole ukhetho ngalunye size sibone ukuba beluya kuba nawuphi umphumo.

USarah ukhathazekile yaye akafuni ukuthetha. Ukuba wenza Ukhetho A uza kuhlala ekhathazekile, kodwa uza kuba nesazela sokuba eye wakrwada kubazali bakhe.—IMizekeliso 29:11.

 Kwangaxeshanye, iya kubakhathaza abazali bakaSarah into yokuba abe krwada ngolo hlobo. Basenokukrokrela ukuba kukho into abafihlela yona. Basenokuzama ukumenza athethe, kodwa oko kuya kumkhathaza nangakumbi. Ekugqibeleni ukulandela olu khetho akuncedi nganto.

Lizicacele elokuba ukwenza Ukhetho B, kubhetele kunokwenza ukhetho A. Ngapha koko, uSarah nabazali bakhe baza kuqhubeka bencokola. Kodwa ngenxa yokuba beza kube bencokola nje, uSarah nabazali bakhe bebengayi kuncokola ngokukhululekileyo.

Kodwa ke, ukwenza Ukhetho C, bekuya kumnceda uSarah ngenxa yokuba, okwangoku abazali bakhe bebengazi kuthetha nto “ngesikolo.” Abazali bakhe bebeya kukuvuyela ukuzama kwakhe ukuncokola nabo. Olu lolona khetho lunokuphumelela ngenxa yokuba omabini amacala eye asebenzisa umgaqo ofumaneka kweyabaseFilipi 2:4 othi: “Ninyamekela, kungekuphela nje izilangazelelo zobuqu, kodwa kwanezilangazelelo zabanye.”

 Zama Ukuthetha Ngendlela Ecacileyo

Khumbula ukuba izinto ozithethayo zisenokungafani nento abazali bakho abacinga ukuba uyayithetha. Ngokomzekelo, basenokukubuza isizathu sokuba ungatyhilekanga. Uphendula ngelithi, “Andifuni kuthetha.” Kodwa eyona nto bayivayo abazali bakho yile: “Andinakuzityand’ igila kuni kuba andinithembanga. Andinakuthetha nani ngale nto, kunoko ndiza kuyixelela abahlobo bam.” Zama ukuzalisa le migca ilandelayo. Masithi unengxaki ethile yaye umzali wakho ufuna ukukunceda.

Ukuba uthi: “Ningakhathazeki. Ndiza kuyilungisa.”

Abazali bakho banokuva ngathi uthi: ․․․․․

Eyona ndlela ibhetele ubunokubaphendula ngayo yile: ․․․․․

Nantsi eyona nto umele uyikhumbule. Wakhethe kakuhle amagama owasebenzisayo. Wathethe ngendlela ehloniphekileyo. (Kolose 4:6) Abazali bakho bajonge njengabahlobo, kungekhona iintshaba. Inyaniso yeyokuba, uyabafuna abahlobo xa usengxakini.

KWISAHLUKO ESILANDELAYO

Kuthekani ukuba akunangxaki yokuthetha nabazali bakho—kodwa xa nithetha, nisoloko nixambulisana

IZIBHALO EZIBALASELISA

“Ndithetha ngokuphum’ entliziyweni nangokunyanisekileyo.”—Yobhi 33:3, The Holy Bible in the Language of Today, nguWilliam Beck.

ICEBISO

Ukuba kunzima ukuhlala phantsi uze uthethe nabazali bakho ngengxaki onayo, thetha ngayo ngoxa nihamba ngeenyawo, nisemotweni okanye nisezivenkileni.

NGABA UBUSAZI . . . ?

Kanye njengokuba kukho izinto ekunzima ukuthetha nabazali bakho ngazo, nabo basenokungakhululeki yaye bazive bengafanelekanga ukuthetha nawe ngazo.

OKO NDICEBA UKUKWENZA!

Xa ndiphinda ndingafuni ukuthetha nabazali bam ndiza ․․․․․

Ukuba umzali wam uyandinyanzela ukuba ndithethe ngento endimadolw’ anzima ukuthetha ngayo, ndiza kuthi ․․․․․

Oko ndifuna ukukubuza abazali bam ngalo mba ․․․․․

UCINGA NTONI?

● Kubaluleke kangakanani ukukhetha ixesha elifanelekileyo lokuthetha?—IMizekeliso 25:11.

● Kutheni kunokuba luncedo ukuthetha nabazali bakho?—Yobhi 12:12.

[Amagama acatshulweyo akwiphepha 10]

“Akusoloko kulula ukuthetha nabazali bakho, kodwa xa uye wakhululeka wathetha nabo, kutsho kuthi xibilili, uphole nasengqondweni.”—UDevenye

[Umfanekiso okwiphepha 8]

Kanye njengokuba ungenakuvumela nawuphi na umqobo osendleleni yakho ukuthintele, unokuyifumana indlela yokuncokola nabazali bakho!