1. მუქ მოხვად იერუსალიმიშ განადგურებაშ დროს?

ჯვეშ წანაკოროცხუათ 607 წანას მეფე ნაბუქოდონოსორქ მუშ ჯარით გეჭოფ ქალაქ იერუსალიმი. თე ჩხუპის ბრელ ზისხირქ დოწუ. თეშენ ბიბლია იჩიებ: „[ნაბუქოდონოსორქ] ყამათ გოუჭყვიდ თინეფს ქომოლსქუალეფ მუნეფიშ საწმინდარიშ ჸუდეს დო ვაცოდებ თის ვართ ქომოლსქუალეფ დო ვართ ოსურსქუალეფ, ვართ ხანშა მიშულირეფ დო ძალადინაფილეფი . . . გეგნოჭვუ ჭეშმარიტ ღორონთიშ ჸუდე დო აკარღუ იერუსალიმიშ კიდალა, ბოლოშა გოუნადგურებუდკონ თიშენ დაჩხირს ქიმეჩ თიშ ოცხოვრებელ კოშკეფ დო მუთ ჯგირ ქორდუნ — ირფელ“ (2 მატ. 36:17, 19).

2. კარშა მონჭაფილ მუ უბედრობაშ გურშენ აფრთხილენდ იეჰოვა იუდეველეფს დო მუ მელუდეს თინეფს?

² იერუსალიმიშ განადგურება მოულოდნელქ ოკო ვეჸუკო თექიანეფშო, მუშენდა წანეფიშ დინახალე ღორონთიშ წინასწარმეტყველეფი აფრთხილენდეს იუდეველეფს, ნამდა ღორონთიშ კანონეფს ვედემორჩილებუდეს-და, თინეფს ბაბილონელეფ ხეშა ქეშეჸოთანდეს. ბრელ იუდეველს დოჸვილუნდეს დო მიდგა გინოსკიდუდუნ თინეფს ბაბილონშა გეგნახორუანდეს დო შილებედ მთელ მუნეფიშ ცხოვრება თექ ქუდოსკიდესკო (იერ. 15:2). მუნერ ცხოვრება უღუდეს ბაბილონშა გინოხორაფილ იუდეველეფს? არსებენსო მუთუნნერ პარალელი ბაბილონიშ ტყვეობა დო ქრისტიანობაშ პერიოდ შქას? თაშ ქორენ-და, ნამ პერიოდის ოხუ თენა?

3. მუთ გენესხვავებუდ ბაბილონშა გინოხორაფილეფიშ მდგომარეობა ეგვიპტეს რდესინ თი ისრაელეფიშ მდგომარეობაშე?

³ მუთ წინასწარმეტყველეფქ იწინასწარმეტყველესინ, ირფელქ შისრულ. იეჰოვაქ იერემიაშ პიჯით ელუჩ ბაბილონშა იჸუაფუდ გინოხორაფილინ თინეფს, ნამდა ახალ სიტუაციას ქიმიარჩქვანესკო დო გეგმურინუაფუდესკო თინა. ღორონთიქ თქუ: „აშენით ჸუდეეფი დო იცხოვრით თექ, ბაღეფი გაშენით დო ჭკომით თიშ მიკნაღელი. მშვიდობა გორით თი ქალაქის, სოდეთ გინგოხორეთ დო ილოცით თიშ გურშენ, მუშენდა თიშ მშვიდობა თქვან მშვიდობა იჸუაფუ“ (იერ. 29:5, 7). თინეფ, მით ღორონთიშ ნებას დემორჩილუნ, შხვეფიშ გინაწონს ჯგირო ცხოვრენდეს ბაბილონს. ტყვეეფს უფლება უღუდეს თაშიო-თეშიო მუნეფიშ საქმე მუნეფს უჸონაფუდესკო. თინეფს შეულებუდეს ბაბილონიშ დინახალე თავისუფალო გილურთუმუდესკო. ბაბილონ მთელ მსოფლიოს ვაჭრობაშ ცენტრ რდუ დო თაქ ბრელ მუთუნს გიშაშქვანდეს. არსებენს დოკუმენტურ მასალეფი, ნამდა იუდეველეფქ ქიდიგურუეს ვაჭრობა დო შხვადოშხვა ხელობა. იუდეველეფშე ნამთინექ ბრელ ქონება დოშაყარუ. ბაბილონშა გინოხორაფილეფიშ მდგომარეობა განსხვავებულ რდუ თი ისრაელეფიშ მდგომარეობაშე, ნამუთ საუკუნეეფიშ წოხოლე ეგვიპტეშ მონობას რდეს (წეკითხით გამოსვლაშ 2:23—25).

4. ღორონთიშ ურჩ იუდეველეფიშ მეტ, ხოლო მი გინახორუეს ბაბილონშა დო მუს უვარანდეს თინეფს?

⁴ მართალ რე, გინოხორაფილ იუდეველეფს მატერიალურო ვაუჭირდეს დო ჯგირო ცხოვრენდეს, მარა მუშ რაგად შილებე თინეფიშ სულიერ მოთხოვნილებეფიშ გურშენ? იეჰოვაშ ტაძარი სამსხვერპლოწკუმა ართო განადგურებულ რდუ დო სამღვდელოებას ვეშულებუდ ორგანიზებულო შეასრულკო მუშ მოვალეობა. გინოხორაფილეფ შქას რდეს ართგურ მსახურეფ, ნამუსით მუთუნ ვადუშებუნა, მარა თინეფ ხოლო შხვა იუდეველეფწკუმა ართო გეგნახორუეს. თინეფ ირნერო ოცადუდეს, შეუსრულებუდესკო ღორონთიშ კანონი. მაგალთო, დანიელქ დო მუშ მეგობრეფქ — შადრაქ, მეშაქ დო აბედნეგოქ ვემკანჭეს ოჭკომალს, ნამუთ ვარიებულ რდუ იუდეველეფშო. ბიბლიაშე მიჩქუნა, ნამდა დანიელ ირიათო ლოცულენდ (დან. 1:8; 6:10). წარმართულ წესეფიშ ქიანას, ღორონთიშ მოშიშ იუდეველეფს ვეშიალებედეს კილ-კილშა ირფელიშ შესრულება, მუდგას ღორონთიშ კანონი ითხინდ.

5. მუ იმენდ მეჩ იეჰოვაქ მუშ ხალხის დო მუშენ რდუ თე დუნაპირებ მნიშვნელოვანი?

⁵ კინ ქეშიალებედესო ისრაელეფს ღორონთიშ თაყვანიშცემა თავისუფალო, თიშ მოსაწონო? თი დროშო თენა საეჭვოთ იძირედ. ბაბილონი დღას სოთინ ვაგუტენდ მუშ ტყვეეფს. მარა თინეფ ართ მუდგარენს ვაქციენდეს ყურადღებას, ნამდა იეჰოვას შეულებუდ თეშ კეთება. თიქ პირობა დოდვ, ნამდა გათავისუფლენდ მუშ ხალხის დო ქოთ გაკეთ. ღორონთიშ სიტყვას ინოჭარილ დუნაპირებ ირო ისრულებ (ეს. 55:11).

6, 7. მუშენ რე მნიშვნელოვან სწორას მარჩქილედან ბაბილონიშ ტყვეობაშ საკითხ ამდღა?

⁶ ისრაელეფცალო დღას ქუმოხვალამენანო ქრისტიანეფ ტყვეობას? ბრელ ხან რე „გინაჯინალ კოშკი“ იჩიებ, ნამდა ღორონთიშ თანამედროვე მსახურეფქ ბაბილონიშ ტყვეობას 1918 წანას მოხვადეს დო გეთავისუფლეს 1919 წანას. მარა თე დო თეშ უკულიან სტატიას გუვარჩიენთ თი მიზეზეფს, ნამუშ გურშენ საჭიროქ იჸუ თე საკითხიშ ახალაშე გინოჯინაქ.

⁷ მორთ გუვარჩუათ: დიდ ბაბილონ ცრუ რელიგიურ სამყაროშ სიმბოლო რე. ღორონთიშ ხალხი 1918 წანას ბაბილონიშ ტყვეობას ქორდ-და, თინეფ თი დროს ცრუ რელიგიაშ ტყვეობას ოკო ჸოფედესკო.  მარა ფაქტეფი ოძირანს, ნამდა პირველ მსოფლიო ჩხუპშახ ვითობით წანას, ღორონთიშ შურით ცხებულ მსახურეფ გიშმეშეს დიდ ბაბილონშე, დო ვართ ხოლო თიშ მონობას სქიდუდეს. მართალ რე, ცხებულ ქრისტიანეფს პირველ მსოფლიო ჩხუპიშ დროს თხოზუდეს, მარა თე განსაცდელეფ დიდ ბაბილონშე ვარინ, მთავრობაშე უღუდეს. თავრეშე ჯგირო იძირე, ნამდა იეჰოვაშ ხალხი ვამოხვალამე დიდ ბაბილონიშ ტყვეობას 1918 წანას.

8. მუჭო გილელ ქრისტიანულ კრებაქ? (ქოძირით სურათ 21-ა გვერდის)

⁸ ახალ წანაკოროცხუათ 33 წანაშ ჟარნეჩდომავითა დღაშ დღახუს ანთასობით იუდეველქ დო პროზელიტიქ წმინდა შურით იჸუ ცხებულქ. თე ახალ ქრისტიანეფქ გინირთეს გიშნაგორა მოდგმათ, სამეფო სამღვდელოებათ, წმინდა ერო, ღორონთშო გიშაგორილ საკუთრებათ (წეკითხით 1 პეტრეშ 2:9, 10). მოციქულეფ მთელ მუნეფიშ ცხოვრებას კრებეფს ხემძღვანელენდეს. განსაკუთრებულო მოციქულეფიშ ღურაშ უკულ, გამკორჩქინდეს ქომოლკათაქ, მით კვარჩხულო იჩიებუდეს თიშგურშენ, ნამდა მიოჩილითუესკო დო ქეკიჸუნესკო იესოშ მოწაფეეფი (საქ. 20:30; 2 თეს. 2:6—8). თინეფშე ბრელს პასუხიშმგებლობა ობარუდ კრებას, მსახურენდეს ზედამხედველებო, დო უმოს გვიანო „ეპისკოპოსო“. თეშნერო შედირთ სამღვდელო კლასიქ, თიშ უმკუჯინუო, ნამდა იესოქ მუშ მიმაჸუნალეფს უწუ: „თქვა არძა ჯიმალეფ რეთ“ (მათ. 23:8). გიმორჩქინელ კათა, ნამუთ არისტოტელეშ დო პლატონიშ ფილოსოფიაშ გავლენაშ თუდო რდესინ, გემშეღეს ტყურა რელიგიურ გურაფეფი დო ჭიჭე-ჭიჭეთ დოთირუეს ღორონთიშ სიტყვაშ ჭეშმარიტ გურაფეფი.

9. მუჭო დუკინ ხუჯი რომიშ იმპერიაქ განშეულირ ქრისტიანობას დო მუქ მაჸუნ თეს?

⁹ ახალ წანაკოროცხუათ 313 წანას წარმართ რომაელ იმპერატორ კონსტანტინექ განშეულირ ქრისტიანობა კანონიერო აღიარ. თი დროშე მოჸუნაფილ ეკლესია დო სახელმწიფო ართმაჟიას ელურენა დო საქმეს ართათ მეჸუნა. მაგალთო, ნიკეაშ კრებაშ უკულ, კონსტანტინექ, ნამუთ თექ ოსწრუდუნ, მღვდელ არიუსიშ გინოხორაფაშ ბრძანება გინოჩ, მუშენდა თიქ იესო ღორონთო ვემირჩქინუ. უმოს გვიანო იმპერატორ თეოდოსიუს I-იშ (ახ. წ. 379—395 წანეფს) მართველობაშ დროს კათოლიციზმი, ქრისტიანობაშ გინორთელ ფორმა, რომიშ იმპერიაშ ოფიციალურ რელიგიათ გეგმაცხადეს. ისტორიკოსეფიშ აზრით წარმართულ რომქ IV საუკუნეს „გექრისტიან“. სიმართლე თინა რე, ნამდა განშეულირ ქრისტიანობაქ რომიშ წარმართულ რელიგიეფს ქაკათ დო თინეფქ დიდ ბაბილონიშ წევრეფო გინირთეს. თეშ უმკუჯინუო, არსებენდ ცხებულეფიშ ჭიჭე ჯგუფი, ნამუთ ირნერო ოცადუდეს ღორონთშა თაყვან უცემუდესკონ, მარა თინეფს ხონარ ქინუჸოთეს (წეკითხით მათეშ 13:24, 25, 37—39). თინეფ დასურო ბაბილონიშ ტყვეობას რდეს!

10. მუშ საფუძველშა გიორინუ ხალხიქ ეჭვიშ თუდო ეკლესიაშ გურაფეფი ახალ წანაკოროცხუათ პირველ მუსხირენ საუკუნეს?

¹⁰ ახალ წანაკოროცხუათ პირველ მუსხირენ საუკუნეს ბრელს შეულებუდ ბიბლიაშ კითხირ ბერძნულო დო ლათინურო. თინეფს შეულებუდეს შეადარესკო მუდგას ღორონთიშ სიტყვა ოგურუანდუნ თინა ეკლესიურ დოგმეფს. თე ხალხშე ნამთინე ვათანხმუდ ეკლესიურ გურაფეფს, ნამუთ ბიბლიაწკუმა ხოლოს ვარდუ, მარა თეშ გურშენ ხონარმაღალო რაგად საშიშ რდუ, მუშენდა შილებედ თენა სიცოცხლეშ ფასო ქუდოხუნუდესკონ.

11. მუჭო ეშეჸოთ ხეშა სამღვდელოებაქ ბიბლია?

¹¹ მუჭოთ დრო მიკიშუნ თეშ, ხალხიშ უმენტაშ ვეგმირინუანდ თი ნინეფს, ნამუშათ ბიბლია რდუ ჭარილ. ეკლესია ოწინააღმდეგუდ ბიბლიაშ თარგმნუას ხალხშო გასაგებ ნინაშა. შედეგო, ბიბლიაშ კითხირ  ხვალე ეკლესიაშ მსახურეფს დო მუსხირენ გურაფილ ხალხის შეულებუდ. მარა ეკლესიაშ მსახურეფს ხოლო არძას ვაუჩქუდ ჯგირო ჭარუა დო კითხირ. მიდგას განსხვავებულ აზრი უღუდ, ნამუთ ეკლესიურს ვათანხმუდუნ, სასტიკო ასაჯენდეს. ღორონთიშ შურით ცხებულ მსახურეფქ ართო, ჭიჭე ჯგუფებო ოკო იშაყარესკო, შურო თეშ საშვალება ქაშიდეს-და. მუჭოთ ბაბილონშა გინოხორაფაშ დროს რდუნ თეშ, ცხებულ „სამეფო სამღვდელოებას“ ვეშეულებუდ ორგანიზებულო ფუნქციონირება. დიდ ბაბილონს ხალხი მუშ გავლენაშ თუდო ჸუნდ!

12, 13. მუ ჟირ ფაქტორქ შეუნწყუ ხე თის, ნამდა ხალხწკუმა დიდ ბაბილონიშ გავლენა შესუსტებედკონ?

¹² დღას ქეშიალებედესო ქრისტიანეფს ღორონთიშ თაყვანიშცემა თავისუფალო დო სწორაშე? ქო. სულიერ სინთექ ქიდიჭყ კილასინთაფა დო უკუმელას გეგშარჩქინდ ჟირ მნიშვნელოვან ფაქტორიშ ჭყოლოფუათ. პირველ რდუ ობეშტალ დაზგაშ გიმოგონება მა-15 საუკუნეშ ოშქაშეთ. დასავლეთ ქიანეფს ობეშტალ დაზგაშ გიმორინაფაშახ ბიბლიას ხეთ გინმოჭარუნდეს. ხეთ გინოჭარილ ბიბლიაშ ასლეფი იშვიათ დო ძვირ რდუ. მუჭოთ იჩიებუნა, გამოცდილ გინმაჭარალს ვით თუთა ოსაჭირუდ ხეთ გინოჭარილ ბიბლიაშ ართ ასლი გეგშუშკუმალუდუკონ. თეშ გარდა, მასალა (ერტრატი ვარდა პერგამენტი), ნამუსით გინმაჭარალეფ გიმირინუანდესინ, ძვირ ღირუდ. მარა დაზგაშ დო ქარღადიშ გიმორინაფა უმოს პრაქტიკულ რდუ, მუშენდა გამოცდილ მაბეშტალს დღაშე 1 300 გვერდიშ გიშაშკუმალა შეულებუდ.

¹³ მაჟირა მნიშვნელოვან ფაქტორ რდუ, ნამდა მა-16 საუკუნეშ დაჭყაფუს მუსხირენ გაბედულ კოჩიქ გეგნოჭყვიდ, ღორონთიშ სიტყვაშ თარგმნუა ხალხშო გასაგებ ნინეფშა. ბრელ მათარგმნალქ მუშ დუდშა გეჭოფ თე საქმე, თიშ უმკუჯინუო ნამდა, თეთ შილებედ სიცოცხლე მიოდინესკონ. ეკლესია  შოკირებულ რდუ თე ამბეშენ. თინეფს ოშკურუდეს თიშა, ნამდა ბიბლია ღორონთიშ მოშიშ ქომოლკათაშ დო ოსურკათაშ ხეს საშიშ იარაღი იჸუაფუდ. მუჟამსით ბიბლიაქ ხეშა მალაფარქ ქიჸუნ, ხალხიქ ქიდიჭყ თიშ კითხირ. კითხირიშ დროს თინეფს კითხვეფი ურჩქინდუდეს: სოდე რე ბიბლიას მოშინაფილ განსაწმენდელი? წირვა დო ლოცვა ღურელეფშო? ვარდა პაპეფი დო კარდინალეფი? ეკლესია თეცალ კითხვეფშენ შეურაცხყოფილო გინაფლენდ დუც. თინეფ ფიქრენდეს, მუჭო გაბედ ხალხიქ ეკლესიაშ აწმანჯღვერეფიშ ნარაგადაშა ეჭვიშ მიშაღალა! ეკლესიაქ ჩხუპშა გეგნორთ. ქომოლკათა დო ოსურკათა ერეტიკოსეფო გეგმაცხადეს, მუშენდა თინეფქ ეკლესიაშ გურაფეფი ივარეს დო ვემიღეს. თე გურაფეფშე ნამთინე, იესო ქრისტეშ დაბადებაშახ ცხოვრენდესინ ფერ არისტოტელე დო პლატონიშ წარმართულ ფილოსოფიეფშა რდუ გერსხილი. ეკლესიას ღურათ დასაჯებაშ განაჩენ გიშმუღუდ, სახელმწიფო ხოლო ასრულენდ თის. თინეფს მიზანო უღუდეს, ხალხის გურ გეუჸოთესკო ბიბლიაშ კითხირშა დო მეუტებუდესკო ეკლესიაშ გურაფეფიშ ეჭვიშ თუდო გერინაფა. ძირითადო თე მიზანს მიოჭირინუანდეს. თეშ უმკუჯინუო, მუსხირენ გაბედულ კოჩიქ ვადუშკურდ დიდ ბაბილონს. თინეფს გემო აფუდეს ეჭოფილ ღორონთიშ სიტყვაშა დო ხოლო უმოსიშ გაგება ოკოდეს. უკვე მომზადებულ რდუ სიტუაცია თიშო, ნამდა უმოს გვიანო ცრუ რელიგიაშა დუდ ეუჩილითუაფუდესკო.

14. ა) მუ ფაქტორეფქ შეუნწყუ ხე ბიბლიურ ჭეშმარიტებაშ გაგებას მა-19 საუკუნეშ ბოლოშო? ბ) მუჭო გორუნდ ჯიმა რასელ ჭეშმარიტებას?

¹⁴ ბრელ, მიდგას ჭეშმარიტება ჸუმენდუნ, გინმიშ თიცალ ქიანეფშა, სოდეთ ეკლესიაშ გავლენა უმოს ნაკლებ რდუ. თინეფს ოკოდეს კითხირი, გურაფა დო ართიანწკუმა ურთიერთობა, შხვას ხე ვეშეუშალებუდუკონ თეშ. ართ-ართ თეცალ ქიანა რდუ შეერთებულ შტატეფი; მა-19 საუკუნეშ ბოლოშო თაქ ჩარლზ ტეიზ რასელქ დო თიშ თანამოაზრეეფქ ქიდიჭყეს რეგულარულო ბიბლიაშ გურაფა. დუდშე ჯიმა რასელიშ მიზან რდუ, ქიგეგუკო, ძირითად რელიგიეფშე, ნამ ოგურუანდ ჭეშმარიტებას. თინა ბიბლიას ადარენდ რელიგიეფიშ გურაფეფს დო ქრისტიანულ ვარდუნფერ რელიგიეფიშ გურაფეფს ხოლო. ჭიჭე ხანშა თიქ ქიმეხვად, ნამდა ბოლოშა ნამთინ რელიგია ვათანხმუდ ღორონთიშ სიტყვას. ართშა თიქ ქეშეხვად ადგილობრივ ეკლესიაშ მსახურეფს, თი იმენდით, ნამდა თინეფ მიღენდეს ჭეშმარიტ გურაფეფს, ნამუთ რასელქ დო თიშ თანამოაზრეეფქ გეგეს ბიბლიაშე დო უკულ მუნეფიშ კრებაშ წევრეფს ხოლო ქუდაგურუანდეს. მარა ეკლესიაშ მსახურეფქ ვედეინტერესეს თეთ. ბიბლიაშ მკვლევარეფ თი ფაქტიშ წოხოლე ქიგედირთუდეს, ნამდა ვეშიალებედეს თანამშრომლობა თინეფწკუმა, მიდგას ცრუ რელიგიაწკუმა ოკოდ დოსქილადა (წეკითხით 2 კორინთელეფიშ 6:14).

15. ა) მუჟამ მოხვადეს ქრისტიანეფქ დიდ ბაბილონიშ ტყვეობას? ბ) ნამ კითხვეფს ქიმიაჩამუ პასუხი ანწიან სტატიას?

¹⁵ ჩქი ქობძირით, ნამდა ჭეშმარიტ ქრისტიანეფქ ბაბილონიშ ტყვეობას ხეთეშე ქუმოხვადეს, ბოლო მოციქულეფიშ ღურაშ უკულ. ათეშგურშენ წიმიჭკირუ კითხვეფი: ხოლო მუ ამტკიცენს თის, ნამდა 1914 წანაშახ ვითობით წანას, ღორონთიშ შურით ცხებულ მსახურეფ გიშმეშეს დიდ ბაბილონშე დო ვა სკიდუდეს თიშ მონობას? მართალ რენო, ნამდა იეჰოვა ვარდ კმაყოფილ მუშ მსახურეფით, მუშენდა თინეფქ ქიკნოლეს მსახურებას პირველ მსოფლიო ჩხუპიშ დროს? იდუო კომპრომისშა ნამთინე ჯიმაქ ქრისტიანულ ნეიტრალიტეტიშ საკითხის დო მიოდინესო თეშ გურშენ იეჰოვაშ გური? დო ბოლოს, ქრისტიანეფქ ცრუ რელიგიაშ მონობას მაჟირა საუკუნეს ქუმოხვადეს-და, მუჟამს გეთავისუფლეს თინეფქ? თე კითხვეფშა პასუხის ანწიან სტატიას მიბღენთ.