ᲝᲒᲣᲠᲐᲤᲐᲚ ᲡᲢᲐᲢᲘᲐ 45
დაფასით იეჰოვაშ სულიერ ტაძარს მსახურებაშ პატი
„თაყვან ცით და დო დიხაშ. . . გუმაჭყაფალს!“ (ᲒᲐᲛᲝᲪᲮ. 14:7).
ᲝᲑᲘᲠᲔᲨᲘ 93 დოხვამე ჩქინ შეხვალამეფი
ᲨᲘᲜᲐᲐᲠᲡ a
1. მუს მირაგადნა ანგელოზ დო მუშა ოკო აღბძრან თექ?
ᲐᲜᲒᲔᲚᲝᲖᲘᲡ დღას თქვანდა ქუდურაგადუაფუდკონ, ალბათ ყურადღებათ მურჩქილუანდით. მუჭოთ ბიბლიაშე ბგებულენთ, თინა ამდღა ეჩიებ „არძა ერს, ტომს, ნინას დო ხალხის“ დო ურაგად: „გოშქურდან ღორონთშა დო განადიდით თინა, . . თაყვან ცით ცა დო დიხაშ. . . გუმაჭყაფალს!“ (გამოცხ. 14:6, 7). მუჭოთ ირფელიშ გუმაჭყაფალ ღორონთ, ხვალე იეჰოვა რე თიშ ღირს, ნამდა არძაქ ემსახურას თის. გურ სიმარდულით მაფნა ეფშა, მუშენდა ღორონთ მარზენა შესაძლებლობას, თაყვან ფცათ თის მუშ დიდებულ სულიერ ტაძარს.
2. მუ რე სულიერ ტაძარ? (ქოძირით ჩარჩო „სულიერ ტაძარ ვა რე. . .“).
2 მუ რე სულიერ ტაძარ დო სო შემლებნა თიშ გურშენ უმოსიშ გაგება? სულიერ ტაძარ პირდაპირ გაგებათ შენობა ვა რე. თენა რე თი ირფელ, მუთ იეჰოვაქ აკეთ, ნამდა იესოშ მსხვერპლიშ საფუძველშა თიშ მოსაწონო ფცითკო თაყვან. მოციქულ პავლექ იუდეას მახორუ ებრაელ ქრისტიანეფშა მეჭარილ წერილს ბრელ მუდგარენ მიშინუ სულიერ ტაძარიშ გურშენ. b
3, 4. მუშენ მეჭარ პავლექ წერილ ებრაელ ქრისტიანეფს დო მუ აკეთ თინეფიშ მახვარებელო?
3 მორთ გუვარჩუათ, მუშენ მეჭარ პავლექ წერილ იუდეას მახორუ ებრაელ ქრისტიანეფს? საეგებიოთ, თის თეშო ჟირ მიზეზ უღუდ. პირველ თინა რდჷ, ნამდა გურშა ელუკინუკო დო გამანგარუკო თინეფ. თე და დო ჯიმალეფიშ უმენტაშ ონდო ქრისტიანო გინირთუდ იუდაურ რელიგიაშ მიმაჸუნალ რდჷ დო გაქრისტიანებაშ უკულ მუნეფიშ ჯვეშ რელიგიაშ წინამძღოლეფ შილებე გიაძიცენდესკო. გეძიცაშ მიზეზ თინა რდჷ, ნამდა ქრისტიანეფს ვა უღუდეს ტაძარ, სოდეთ ქიმიშეს დო ღორონთის თაყვანს ქოცენდეს; ვართ სამსხვერპლო უღუდეს დო ვართ მღვდელეფ ჸუნდეს, მით წმინდა მსახურებას შეასრულენდეს. თე ირფელქ შილებე გურ გუტახუკო იუდეველ ქრისტიანეფს დო დასუსტუკო თინეფიშ რწმენა (ებრ. 2:1; 3:12, 14). თეს გეძინელ, ნამთინეს შილებე თიშ ცდუნება ხოლო უღუდუკო, ნამდა დართუკო იუდაურ რელიგიას.
4 მორთ ასე მაჟია მიზეზიშ გურშენ ქიფჩუათ. ებრაელეფშა მეჭარილ წერილს პავლექ მიშინუ, ნამდა ქრისტიანეფ ვა ღებულენდეს „მანგარ ოჭკუმალს“, შხვა სიტყვეფით ქოფთქუათინ, ხვალე მარტივ საკითხეფიშ რჩქინას გეჯერდუდეს დო ვაცადუდეს, ქინანჭესკო ტომბა სულიერ საკითხეფს (ებრ. 5:11—14). თეს გეძინელ, ნამთინე ქრისტიან დიო ხოლო მეჸუნდჷ მოსეშ კანონს. პავლექ თინეფს ეუნწყჷ, ნამდა თი შესაწირავეფს, ნამდგას მოსეშ კანონ ითხინდჷ, ვეშულებუდ კაცობრიობაშ ცოდაშე დარსხება დო ათეშენ, მეტო ვა რდჷ საჭირო თიშ დაცვება. თეშ უკულ, პავლექ ნამთინე ტომბა საკითხ ხოლო გეუნწყჷ თინეფს დო ქუგაშინ, ნამდა იესოშ გიშაჸიდირალიშ ჭყოლოფათ მიაჩეს „უჯგუშ მომავალიშ იმენდიქ“, მუთ დასურო მეხვარებუდ თინეფს ღორონთწკუმა დაახლოებას (ებრ. 7:18, 19).
5. მუს ოკო ინვანჭათ ებრაელეფშა მეჭარილ წერილს დო მუშენ?
5 პავლექ ებრაელ ქრისტიანეფს ეუნწყჷ, მუშენ რდჷ ქრისტიანობა ბრელით უჯგუშ იუდაიზმშე დო იუდაურ რელიგიაშ გურშენ უწუ: „თე ირფელ მომავალიშ ორო რე, მარა სინამდვილე ქრისტე რე“ (კოლ. 2:17). ორო მიდგაინიშ ვარდა მუდგაინიშ ლანდ რე დო ვართ ხოლო რეალობა დო მოხვარნა წერმიბდგინათ, მუ ფორმაშ რე თინა, მუდგაშ ოროს ვორწყეთ. თეშნერო, იუდაურ რელიგია რდჷ თი თაყვანიშმცემლობაშ „ორო“, ნამდგას მომავალს მიაჩამუდ დაჭყაფ. ქუმოკონა, იეჰოვას თაყვან თიშ მოსაწონო ქოფცათ-და, ოკო მარჩქილედან, მუ აკეთ თიშო, ნამდა ცოდეფ ქუმაპატისკო. ათეშენ, ებრაელეფშა მეჭარილ წერილს მოშინაფილ „ოროს“ (იუდაურ თაყვანიშცემა) „სინამდვილეს“ (ქრისტიანულ თაყვანიშცემა) ქეშუდარენთ-და, შემალებენა უჯგუშო ქენვანჭათ სულიერ ტაძარიშ მნიშვნელობას დო ქიგებგათ, ჩქი მუჭო მოხუნა თინა.
ᲙᲐᲠᲐᲕ
6. მუ დანიშნულება უღუდ კარავს?
6 ორო. თე საკითხშე ჩიებაშ დროს პავლექ მიშინუ კარავ, ნამუთ მოსექ ჯვ. წ. 1512 წანას ეიონწყუ (ქოძირით დიაგრამა „ორო — სინამდვილე“). კარავ რდჷ ნაგებობა, ნამუთ ისრაელეფს ართ ადგილშე მაჟიაშა გინუღდეს. თის სოდგარენ 500 წანაშ დინახალე ირინუანდეს, ონდო იერუსალიმს ტაძარ იჸუაფუდ (გამ. 25:8, 9; რიცხ. 9:22). ისრაელეფშო ღორონთწკუმა დაახლოებაშ მთავარ საშვალება „შეხვალამაშ კარავ“ რდჷ, სოდეთ ღორონთის მსხვერპლის წირენდეს დო თაყვანს ცენდეს (გამ. 29:43—46). მარა თის ქრისტიანეფშო ბრელით უმოს მნიშვნელობა უღუდ.
7. მუჟამ დიჭყჷ სულიერ ტაძარქ ფუნქციონირება?
7 სინამდვილე. კარავ, ნამდგას ისრაელეფ ირინუანდეს „ირფელ ზეციურიშ“ ორო რდჷ. შხვა სიტყვეფით ქოფთქუათინ, იეჰოვაშ დიდებულ სულიერ ტაძარს ასიმბოლოენდჷ. ებრაელეფშა მეჭარილ პავლეშ სიტყვეფშე იძირე, ნამდა თე ტაძარ თი დროს უკვე არსებენდჷ. მუშენდა თიქ ჭარჷ: „თე კარავ [თიშ] სიმბოლო რე, მუთ ამდღარშო უკვე არსებენს“ (ებრ. 8:5; 9:9). თე ტაძარქ ფუნქციონირება ახ. წ. 29 წანას დიჭყჷ, მუჟამსით იესოქ ინათ, თიშა წმინდა შურქ გეგნორთჷ დო ქიდიჭყჷ მღვდელმთავარო მსახურება სულიერ ტაძარს c (ებრ. 4:14; საქ. 10:37, 38).
ᲛᲦᲕᲓᲔᲚᲛᲗᲐᲕᲐᲠ
8, 9. ებრაელეფიშ 7:23—27-იშ თანახმას, მუთ გენესხვავებ მღვდელმთავარ იესო ისრაელიშ მღვდელმთავრეფშე?
8 ორო. მღვდელმთავარ ღორონთიშ წოხოლე ხალხიშ წარმომადგენელ რდჷ. იეჰოვაქ ისრაელიშ მღვდელმთავარო პირველო აარონ გიორინუ კარავიშ მეძღვინუაშ დროს. მარა, მუჭოთ პავლექ თქუ, „ართ მღვდელს მაჟია თირანდჷ, მუშენდა ღურაშ გურშენ ვეშულებდეს მღვდელმსახურებაშ გაგრძელება“ d (წეკითხით ებრაელეფიშ 7:23—27). თეს გეძინელ, თე მღვდელეფ არასრულყოფილეფ რდეს დო ათეშენ, მუნეფიშ ცოდეფიშ გურშენ ხოლო ოკო შეწირესკო მსხვერპლ. არგამა რე, ისრაელიშ მღვდელმთავარეფს ხოლოშა ხოლო ვემიართედეს დიდებულ მღვდელმთავარ იესოშა.
9 სინამდვილე. იესო ქრისტე „ჭეშმარიტ კარავიშ“ მღვდელმთავარ რე, „ნამუთ ადამიანქ ვარინ, იეჰოვაქ გედგჷ“ (ებრ. 8:1, 2). პავლექ თქუ, ნამდა „[იესოშ] მღვდლობა შხვას ვეგნაჩამუ, მუშენდა თინა მარადიულო ცოცხლენს“ დო თინა ხოლო გეუძინ, ნამდა ჩქინ დიდებულ მღვდელმთავარ „წაუბილწველ“ რე დო მუთუნ ცოდა ვა უღჷ. ათეშენ, ისრაელიშ მღვდელმთავრეფიშ გინაწონს, იესოს ვასაჭირ ირდღას მსხვერპლიშ შეწირუა მუშ ცოდეფიშ გურშენ. მორთ ასე ქიფჩუათ სამსხვერპლოშე დო მსხვერპლშე დო ქიგებგათ, მუს ასიმბოლოენდჷ თინეფ იესოშახ დო იესოშ უკულ.
ᲡᲐᲛᲡᲮᲕᲔᲠᲞᲚᲝ ᲓᲝ ᲛᲡᲮᲕᲔრᲞᲚ
10. მუშ სიმბოლო რდჷ სპილენძიშ სამსხვერპლოს შეწირულ მსხვერპლ?
10 ორო. კარავიშ მინაულარს გედგუდ სპილენძიშ სამსხვერპლო, სოდეთ ისრაელეფ ცხოველეფს წირენდეს იეჰოვას (გამ. 27:1, 2; 40:29). მარა თე შესაწირავეფს ვეშულებუდ სრულაშე გეგშეჸიდკო ხალხ ცოდაშე (ებრ. 10:1—4). თინეფ, უბრალოთ, განასახიერენდეს თი მსხვერპლის, ნამდგაქ ართშა იჸუ კეთებულქ დო სრულას გიშეჸიდ მთელ კაცობრიობა ცოდაშე.
11. მუს ასიმბოლოენდჷ თი სამსხვერპლო, ნამდგას იესოქ მუშ დუდ შეწირ? (ებრ. 10:5—7, 10).
11 სინამდვილე. იესოს ჯგირო უჩქუდ, მუშენ მაშქვჷ იეჰოვაქ თინა დედამიწაშა. თიქ მუშ სიცოცხლე ოკო გაწირკო კაცობრიობაშ გიშაჸიდირალო (მათ. 20:28). ნათუათ იესოქ ოძირუ, ნამდა მზათ რდჷ იეჰოვაშ ნებაშ შეიოსრულებერო (იოან. 6:38; გალ. 1:4). თეშნერო, იესოქ მუშ დუდ შეწირ „სამსხვერპლოს“, ნამუთ იეჰოვაშ ნებას ასიმბოლოენდჷ. თიქ, „მუშ სხეულიშ ხვალე ართშა შეწირუათ“, სრულას გეგშეჸიდ ცოდაშე თი ადამიანეფ, მით თიშ მიმართ რწმენას გიმირჩქინანს (წეკითხით ებრაელეფიშ 10:5—7, 10). მორთ ასე ქიგებგათ, მუს ასიმბოლოენდჷ თი ირფელ, მუთ კარავს რდჷ.
ᲬᲛᲘᲜᲓᲐ ᲓᲝ ᲬᲛᲘᲜᲓᲐᲗᲐᲬᲛᲘᲜᲓᲐ
12. მის შეულებუდ „წმინდა“ დო „წმინდათაწმინდაშა“ მინულა?
12 ორო. კარავს დო თი ტაძარეფს, ნამდგაქ უმოს გვიანო ისრაელს იჸუ შენებულქ, ბრელ საერთო უღუდ. ქოთ კარავს დო ქოთ ტაძარს უღუდ ჟირ ოთახ — „წმინდა“ დო „წმინდათაწმინდა“. თინეფ ართიანშე მოქარგილ ფარდათ რდჷ გიშართილ (ებრ. 9:2—5; გამ. 26:31—33). ოთახის, ნამდგას წმინდა ჯოხოდ, მილაძუდ ოქროშ სალამპრე, სამსხვერპლო, ნამდგას საკმელ გეძუდ დო აწადვალარ ქობალიშ სტოლ. წმინდა მსახურებაშ შეიოსრულებერო თექ მინულა ხვალე „ცხებულ მღვდელეფს“ შეულებდეს (რიცხ. 3:3, 7, 10). წმინდათაწმინდას მილაძუდ მთლიანო ოქროთ ფორილ შეთანხმებაშ კიდობან, ნამუთ თიშ სიმბოლო რდჷ, ნამდა იეჰოვა მუშ ხალხწკუმა რდჷ (გამ. 25:21, 22). თექ მინულაშ უფლება ხვალე მღვდელმთავარს უღუდ, თინა ხოლო წარმოწანაშე ართშა, გიშაჸიდირიშ დღას (ლევ. 16:2, 17). თინა ირ წანას მინიშ წმინდათაწმინდაშა დო მუჭოთ მუშ, თეშ მთელ ერიშ ცოდეფიშ გიშაჸიდირალო მინუღუდ ცხოველიშ ზისხირ. უმოს გვიანო, იეჰოვაქ მუშ წმინდა შურიშ ჭყოლოფათ გეგმაარგამ, მუს ასიმბოლოენდჷ თი ირფელ, მუთ კარავს რდჷ (ებრ. 9:6—8). e
13. მუს განასახიერენს „წმინდა“ დო „წმინდათაწმინდა“?
13 სინამდვილე. იესოშ მოწაფეეფშე ნამთინექ წმინდა შურით იჸუ ცხებულქ დო მიაჩეს საშვალებაქ, იეჰოვაწკუმა უღდან განსაკუთრებულ ურთიერთობა. თენეფ რენა 144 000 ქრისტიან, მით იესოწკუმა ართო მღვდელეფო იმსახურენა ზეცას (გამოცხ. 1:6; 14:1). თინეფს ღორონთ დიო ხოლო დედამიწას რენან თეშ, წმინდა შურით გიშეგორუნს დო მუშ სქუალეფო ღებულენს. თაშ ნამდა, წმინდა, ნამუთ კარავს რდჷ, განასახიერენს თი განსაკუთრებულ ურთიერთობას, ნამუთ ცხებულეფს იეჰოვაწკუმა უღნა (რომ. 8:15—17). კარავიშ წმინდათაწმინდა განასახიერენს ზეცას, სოდეთ იეჰოვა მკვიდრენს დო „ფარდა“, ნამუთ „წმინდას“ „წმინდათაწმინდაშე“ გიშართუნდჷ, განასახიერენს იესოშ ხორციელ სხეულს. იესოს ხორციელ სხეულით ვეშიალებედ, გეშართუკო ზეცაშა, მუჭოთ სულიერ ტაძარიშ მღვდელმთავარქ. მუჟამსით იესოქ კაცობრიობაშ ცოდაშე გიშაჸიდირალო მუშ სიცოცხლე გაწირ, თეთ ზეცას ოცხოვრებელო შარა გოუნწყჷ არძა ცხებულ ქრისტიანს. ცხებულ ქრისტიანეფქ ხოლო ზეციურ ჯილდოშ მიოღებელო ხორციელ სხეულ ოკო დათმან (ებრ. 10:19, 20; 1 კორ. 15:50). იესოქ გათელებაშ უკულ გემნორთჷ სულიერ ტაძარიშ წმინდათაწმინდაშა, სოდეთ საბოლათ არძა ცხებულ აკიშაყარუ.
14. ებრაელეფიშ 9:12, 24—26-იშ თანახმას, მუთ რე იეჰოვაშ სულიერ ტაძარს თაყვანიშცემა უმოს აღმატებულ ისრაელეფიშ ტაძარს თაყვანიშცემაშე?
14 მუჭოთ ბძირით, იეჰოვაშ წმინდა თაყვანიშმცემლობაშ ამდღარ ფორმა, ნამუთ იესოშ მსხვერპლშა დო მღვდელმთავრობაშა რე გერსხილ, ბრელით აღმატებულ რე თაყვანიშცემაშ თი ფორმაშა, ნამუთ ისრაელს რდჷ. მუშენ იფჩიებუთ თეს? მუჭოთ გებგით, ჯვეშო ისრაელს მღვდელმთავარ კოჩიშ ხეთ ნაკეთებ წმინდათაწმინდაშა მინიშ დო შეწირულ ცხოველიშ ზისხირ მინუღუდ ცოდეფიშ გიშაჸიდირალო. მარა იესოქ ხეშნაკეთებ ადგილშა ვარინ, არძაშე უმოს წმინდა ადგილშა, „ზეცაშა გემნორთჷ“ დო იეჰოვაშ წოხოლე ქიგედირთჷ. თიქ მუშ მსხვერპლ წარუდგინ ღორონთის, ნამდა „ბოლო მუღუკო ცოდას“ (წეკითხით ებრაელეფიშ 9:12, 24—26). იესოშ მსხვერპლიშ ჭყოლოფათ საბოლათ გეფთავისფალით ცოდაშ მონობაშე. მუჭოთ უკულიან აბზაცეფშე ბძირუნთ, ზეცას ცხოვრებაშ იმენდ მიღნა დოვარ დედამიწას, არძას შემლებნა თაყვან ფცათ იეჰოვას თიშ სულიერ ტაძარს.
ᲝᲖᲔᲔᲤ
15. მი მსახურენდჷ კარავიშ ოზეს?
15 ორო. კარავს ხვალე ართ ეშაღობილ ოზე უღუდ, სოდეთ ხვალე მღვდელეფ მინიშეს დო ასრულენდეს მუნეფიშ მოვალეობეფს. ოზეს გედგუდ სპილენძიშ სამსხვერპლო, ნამდგას მსხვერპლის გიოჭუანდეს დო წყარით ეფშა სპილენძიშ აუზ, სოდეთ მღვდელეფ მუნეფიშ წმინდა მსახურებაშ დოჭყაფაშახ ხე დო კუჩხის იბონუნდეს (გამ. 30:17—20; 40:6—8). მარა უმოს გვიანო შენებულ ტაძარეფს ხვალე ეშაღობილ ოზე ვარინ, გალენ ოზე ხოლო უღუდ, სოდეთ არძას შეულებუდ მინულა დო იეჰოვაშ თაყვანიშცემა.
16. მი მსახურენს სულიერ ტაძარიშ ოზეეფს?
16 სინამდვილე. ცხებულ ქრისტიანეფ ონდო ზეცაშა ეშულა დო ქრისტეწკუმა ართო მღვდელეფო მსახურებას დიჭყანა, დედამიწას ართგურო მსახურენა იეჰოვაშ სულიერ ტაძარიშ დინახალენ ოზეს. წყარით ეფშა სპილენძიშ აუზ, ნამუთ კარავს დო ტაძარეფს რდჷ, არძა ქრისტიანს გუმოშინანა, მუსხით მნიშვნელოვან რე, ვორდათ ზნეობრივო დო სულიერო წმინდეფ. მუშ რაგად შილებე „ანაყუ ხალხშე“, მით ართგურო უკინენს ხუჯის იესოშ ცხებულ ჯიმალეფს? სო ასრულენა თინეფ წმინდა თაყვანიშმცემლობას? მოციქულ იოანექ ხილუას ძირჷ, ნამდა თინეფ გერდეს „ღორონთიშ ტახტიშ წოხოლე“ დო „დღაშ დო სერით“ ასრულენდეს წმინდა მსახურებას იეჰოვაშ სულიერ ტაძარიშ გალენ ოზეს (გამოცხ. 7:9, 13—15). გურ სიმარდულით მაფნა ეფშა, ნამდა მიღნა პატი, თაყვან ფცათ იეჰოვას თიშ დიდებულ სულიერ ტაძარს.
ᲓᲐᲤᲐᲡᲘᲗ ᲘᲔᲰᲝᲕᲐᲨ ᲗᲐᲧᲕᲐᲜᲘᲨᲪᲔᲛᲐᲨ ᲞᲐᲢᲘ
17. მუ შემლებნა ვუძღვინათ იეჰოვას?
17 ამდღა არძა ქრისტიანს მიღნა შესაძლებლობა მსხვერპლ შებწირათ იეჰოვას, შხვა სიტყვეფით ქოფთქუათინ, ჩქინ დრო, ენერგია დო მატერიალურ შესაძლებლობა ღორონთიშ სამეფოშ ხუჯიშ დაკინებელო გიმიბრინუათ. ებრაელ ქრისტიანეფშა მეჭარილ მოციქულ პავლეშ სიტყვეფშე იძირე, ნამდა შემლებნა „ღორონთის ირიათო შებწირათ მსხვერპლო ცქვაფა, ჩქინ ბაგეეფიშ ნაყოფ, შხვა სიტყვეფით ქოფთქუათინ, სახალხოთ გუვაცხადათ თიშ სახელ“ (ებრ. 13:15). მუჟამსით იეჰოვაშ მსახურებას დუდის ვა ბზოგენთ, ვოძირანთ, ნამდა ვაფასენთ პატის, ვემსახურათ თის თიშ დიდებულ სულიერ ტაძარს.
18. ებრაელეფიშ 10:22—25-იშ თანახმას, მუქ ოკო ვეგშმოსქიდან დო მუ ოკო ვეგიბჭყოლიდუათ?
18 წეკითხით ებრაელეფიშ 10:22—25. ებრაელეფშა მეჭარილ წერილიშ ბოლოს პავლექ ხაზ გუსვჷ, თაყვანიშცემაშ ნამთინე მხარეს, ნამდგაქ ოკო ვეგშმოსქიდან. თენეფ რე: ლოცვა, ჩქინ იმენდიშ სახალხოთ გაცხადება, კრებაშ შეხვალამეფს ართო აკოშაყარუა დო ართიანიშ გურიშ ელაკინა „მუთ უმოსო ვორწყეთ [იეჰოვაშ] დღაშ მონჭაფას“. ანგელოზიშ სიტყვეფშე, ნამდგას ბიბლიაშ წიგნ „გამოცხადებას“ ბკითხულენთ, ჯგირო იძირე, მუსხით მნიშვნელოვან რე იეჰოვაშ თაყვანიშცემა. თიქ ჟირშა თქუ: „ღორონთის ქოცჷ თაყვან!“ (გამოცხ. 19:10; 22:9). მორთ დღას ვეგიბჭყოლიდუათ თი ძვირფას ჭეშმარიტება, ნამუთ იეჰოვაშ სულიერ ტაძარიშ გურშენ გებგით დო ირიათო დუვაფასათ თიშ პატი, ნამდა მიღნა შესაძლებლობა თაყვან ფცათ ჩქინ დიდებულ ღორონთის!
ᲝᲑᲘᲠᲔᲨᲘ 88 ქუდმოგურე სქან შარეფი
a ბიბლიას მოჩამილ ართ-ართ ტომბა საკითხ იეჰოვაშ დიდებულ სულიერ ტაძარ რე. მუ რე თე ტაძარ? თე სტატიას გუვარჩიენთ, მუ დეტალეფს ბგებულენთ ტაძარიშ გურშენ წიგნ „ებრაელეფშე“. ბჯერა, თე სტატია მიგეხვარებნა, უმოსო დაფასათ თიშ პატი, ნამდა გიღნა შესაძლებლობა თაყვან ცათ იეჰოვა ღორონთის.
b ვებგვერდის jw.org ქოძირით ვიდეო «მუს ბგებულენთ წიგნ „ებრაელეფიშ“ გურშენ».
c ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილეფს ხვალე ებრაელეფიშ წიგნის რე მოშინაფილ იესო, მუჭოთ მღვდელმთავარ.
d ართ ნაშრომიშ თანახმას, იერუსალიმიშ ტაძარიშ განადგურებაშახ (ახ. წ. 70), სოდგარენ 84 მღვდელმთავარ მსახურენდჷ ისრაელს.
f ქოძირით წიგნ „იეჰოვაშ წმინდა თაყვანიშმცემლობა აღდგენილ რე!“, გვ. 240 [ქორთ.].
g 2010 წანაშ 15 კვირკვეშ „გინაჯინალ კოშკის“ ქოძირით ჩარჩო „მუჭო გიმაარგამ ღორონთიშ წმინდა შურქ სულიერ ტაძარიშ მნიშვნელობა?“, გვ. 22 [ქორთ.].