Hizaha raha an̈atiny

Handeha amy tany misy hevitry maventy

FIZARAN̈A 3

Azôvy ma Mipaitraka Agnabo Tsy Takatra Maso Agny?

Azôvy ma Mipaitraka Agnabo Tsy Takatra Maso Agny?

1. Tantarà finoagnan-drazagnan’Afirikanigny.

FINOAGNAN-DRAZAGNAN’AFIRIKANIGNY ampitovisigny amy leskalie. Amy farany agnabo Zagnahary, izy managna angôvo farany agnabo amy raha tsy hita maso jiaby. Fagnaraka izy, irô zagnahary madinidiniky, na fagnahy, manompo Zagnahary. Ambanin’izigny ndraiky, razagna mbala mahatsiaro ry havany sady mitahy irô. Am-parany ambany amy zay, irô mpagnano mazi, moasy, ndraiky mpagnano aody.

2. Mba misy fivavahagna edy voantsorin’ny finoagnan-drazagnan’afirikanigny io?

2 Malaka amin’olo maro finoagnan-drazagnan’Afirikanigny io. Misy fivolagnana zay agny magnano karaha ty: “Tsy mitana atsika tsy hanompo zagnaharin’ny razagnatsika fagnarahagna Finoagna (na Kristianigny zegny na Silamo).”

3. Aia mety hahaizagna ny marigny mikasiky irô mipaitraka agnabo tsy takatra maso agny?

3 Akôry ahaizagna fa marigny na tsy marigny raha inoan’olo magnaraka finoagnan-drazagnan’afrikanigny? Baiboly magnambara amitsika ny marigny maomba irô mipaitraka agnabo tsy takatra maso agny.

Jehovah, Zagnahary marigny

4. Ino raha iken’ny fivavahagna maventy an’Afiriky?

4 Fivavahagna maventy telo an’Afiriky samy magneky fa misy Zagnahary farany agnabo. Baiboly mikoragna fa izy “Zagnaharin’ny zagnahary, Tômpon’ny tômpo, Zagnahary farany agnabo, managna fahifagna, mampatahotro.” (Deoteronomia 10:17) Silamo mino Zagnahary farany agnabo koa. Profesaira Geoffrey Parrinder nivolagna karaha ty mikasiky finoagnan-drazagnan’Afrikanigny: “Akamaraozan’Afrikanigny mino Zagnahary farany agnabo, baban’ny zagnahary madinidiniky ndraiky olombelogno. Izy mpagnamboatra raha jiaby hita maso ndraiky tsy hita maso.”

5. Ino aby agnaragna sasantsasany ikahian’olo Zagnahary?

5 Ankamaraozan’olo mino Zagnahary. Vitsy amin-drô ndraiky mahay azôvy marigny izy. Raha voanalohany atao izikoa ty hahay olo araiky, magnontany agnarany. Koa ndraiky fivavahagna zahagna, samy olo amy fahaizany agnaran’ny Zagnahary. Amin-drô mandaiha legilizy, Zagnahary ikahian-drô izy. Izio agnaragna fagnajagna, dikany “Angôvo Farany Agnabo.” Allah ndraiky izy amin-drô Silamo. Miaova arakaraka tany agnaragna ikahiagna Zagnahary Farany Agnabo io amin-drô magnaraka fivavahagna magnaraka faomban-drazagna. Amy bokinany Hevitry Maomba Zagnahary An’Afiriky Aty, John Mbiti nagnano lista. Mandaiha 500 karazany agnaragna ndraiky agnaragna fagnajagna Zagnahary hitany. Aohatra, amy volagna yoruba (Nizeria): Olodumare ikahiagna Zagnahary; amy volagna kikuyu (Kenya): Ngai; amy volagna zoulou (Afiriky Atsimo): Unkulunkulu.

6, 7. Azôvy agnaragna Zagnahary, akôry ahaizatsika zegny?

6 Ino raha volagnin’izy tômpony maomba agnarany? Tamy Zagnahary nagniraka Mosesy andaiha hagnavotro irô Israelita ta Ejipta igny, Mosesy nagnontany izy: “Aohatra zaho iziô avy amin-drô Zanakan’Israely agny mivolagna amin-drô: Zagnaharin’olobenarô taloha nagniraka zaho nandaiha aty, boaka iô irô mivolagna aminakahy: Azôvy ma agnarany? Ino ma raha ambarako irô?”—Eksodosy 3:13.

7 Zagnahary namaly volagnanany: “Karaha ty ambarà Zanakan’Israely: Jehovah, Zagnaharin’olobenarô taloha, ... izy nagniraka zaho andaiha aminarô aty. Zegny agnaranakahy mandrakizay sady zegny ahatsiaraovan’ny taranaka avy afara Zaho.” (Eksodosy 3:15). Ndray nisoloan’ny mpandika Baiboly “Tômpo” na “Zagnahary” agnaragna Zagnahary, mbala mimpody im-7 000 izio amy Baiboly.

8. Karakôry ma Jehovah zegny, nino raha tsy maintsy ataotsika izikoa tiatsika hahazo rady aminany?

8 Karakôry marigny Jehovah zegny? Izy tsy hita maso, boaka iô managna angôvo farany agnabo, izy be voninahitry. Izy fara tampony, sady tsisy raha mety ampiragniny aminany. (Deoteronomia 6:4; Isaia 44:6) Jehovah nivolagna karaha ty tamy Mosesy: “Zaho Jehovah Zagnaharinao, zaho tsy mila olo manompo raha hafa.” Dikan’izegny, izy zaraiky fo tsy maintsy tompoentsika izikoa tiatsika hahazo rady aminany. Izy tsy mila atsika manompo raha na olo hafa eky.—Eksodosy 20:3-5.

Jesosy Kristy, Mpanjakan’ny Fanjakagnan’ny Zagnahary

9. Nagnino atsika mivolagna fa tsy miragna Jesosy ndraiky Jehovah?

9 Maro hevitrin’olo tsy miragna mikasiky Jesosy. Olo maro mandaiha legilizy mieritreritry fa Jesosy agnatin’ny Zagnahary telo mitambatra araiky zegny. Kanaifa, Baiboly tsy mampianatra Zagnahary telo mitambatra araiky zegny. Tsy ampianarigny ao Jesosy miragna Jehovah zegny. Jesosy, izy tômpony, nivolagna karaha ty: “Baba bebe toizay zaho.”—Jaona 14:28.

10. Taia Jesosy talohan’ny naviany tambony tany?

10 Baiboly mampianatra fa, talohan’ny naviany tambony tany teto, Jesosy tan-dagnitry tagny. Izy farany agnabo tamy raha namboarin’i Jehovah jiaby. Jehovah nagnamboatra Adama ndraiky Eva tambony tany teto. Nagnano anjely koa izy an-dagnitry agny. Jesosy anjely voanalohany namboarin’i Jehovah.—Jaona 17:5; Kolosianina 1:15.

11. Faomba karakôry nampaolombelogno Jesosy tamin’izy tairaka?

11 Aifa aroe arivo taogno zay lôso, Jehovah namindra fiaignan’i Jesosy tsy hita maso tamy kibon’ny magnangy araiky tsiary nandaiha amy lelahy, Maria agnarany. Anjely Gabriely nivolagna karaha ty taminany: “Havaisatra anao, kay hitairaka lelahy, Jesosy ataonao agnarany. Izy hitaondra amy maha mpanjaka ..., fanjakagnanany tsisy farany.”—Lioka 1:31, 33. *

12. Ino agnisany antony navian’i Jesosy tambony tany?

12 Tairaka Jesosy, nanjary olobe, nampianatra olo mikasiky sitrapôn’i Jehovah ndraiky raha tiany hatao. Nivolagniny tamy govairnaira romanigny araiky: “Zegny nahatirahako, zegny koa naviako aty, hagnambara ny marigny.” (Jaona 18:37) Amy fandinihagna raha nampianarin’i Jesosy, atsika afaka mianatra mikasiky sitrapô ndraiky fikasagnan’ny Zagnahary. Afaka mianatra faomba azahoagna rady amy Zagnahary koa atsika.

13. Ino antony faharoe navian’i Jesosy tambony tany?

13 Hagnamia aigninany hagnavaotagna olombelogno antony faharoe navian’i Jesosy tambony tany teto. (Matio 20:28) Nataony zegny beky atsika afaka amy fahotagna nilovaitsika tamin’olobetsika taloha, Adama, kay ho afaka velogno tsisy farany. Apostoly Jaona nanaoratra karaha ty: “Be fitiavan’ny Zagnahary atsika: namiany Zanany lelahy taokana, beky tsy very zay mino izy, fa hahazo fiaignana tsisy farany.”—Jaona 3:16.

14. a) Nagnano karakôry fiaignanan’i Jesosy tafaran’ny nahafataisany? b) Ino izy iziô an-dagnitry agny?

14 Tafaran’ny nahafataisany, Jesosy nivilômin’ny Zagnahary. Nimpody an-dagnitry ndraiky izy, amy maha anjely mahery. (Asan’ny Apostoly 2:32, 33) Tafaran’izegny, Jehovah nagnamia izy “fitondrasagna, voninahitry ndraiky fanjakagna, beky olo jiaby samy hafa tany fiaviagna ndraiky fivolagnana hanompo izy.” (Daniela 7:13, 14) Jesosy nanjary Mpanjaka mahery. Izy Mpanjakan’ny Fanjakagnan’i Jehovah an-dagnitry agny. Teteky iô, izy hagnaboaka amin’olo jiaby ambony tany eto fahifagnanany.

Anjely, mpanompon’ny Zagnahary

15. Ombiagna, boaka iô taia nagnamboaragna anjely?

15 Tsy Jehovah ndraiky Jesosy zaraiky fo mipaitraka agnabo tsy takatra maso agny. Misy anjely maro koa namboarin’i Jehovah. Araiky tamin-drô nikoragna tamy Maria igny, Gabriely agnarany. Irô io tsy olombelogno tambony tany taty fa aifa niforôgniny tan-dagnitry tagny aila be talohan’ny nagnamboaragna olombelogno. (Joba 38:4-7) Mandaiha an-tapitrisany isan-drô.—Daniela 7:10.

Anjely tsy mivadiky tsy magneky ivavahagna

16. Nagnino tsy mety mivavaka amin’anjely?

16 Anjely tsy mivadiky tsy tia ivavahagna. Nasiaka mare anjely araiky izikoa fa nankôhoko taminany in-droe apostoly Jaona. Karaha ty nivolagniny: “Tandraima! Kaza magnano karaha io! ... Zagnahary zaraiky fo ivavaha.”—Apokalypsy 19:10; 22:8, 9.

17. Ino antony ivolagnana fa anjely mahavita miaro mpanompon’ny Zagnahary, boaka iô nagnino zegny mankahery atsika?

17 Nisy anjely nagnavotro apostolin’i Jesosy tam-pigadragna. Iziôty fa tsisy anjely miboaka amin’olon’ny Zagnahary eky. (Asan’ny Apostoly 5:18, 19) Atsika ndraiky mahatoky fa anjelin’ny Zagnahary hiaro atsika, izikoa atsika manompo izy mifagnaraka amy Volagnanany. Baiboly mivolagna karaha ty: “Anjelin’i Jehovah milasy magnodidigny olo mavozo izy, kay mamonjy irô.” (Salamo 34:7; 91:11) Nagnino ma zegny tokony hankahery atsika? Fôtony misy fahavalo masiaka agnabo tsy takatra maso ao mila handripaka atsika.

Satana, fahavalon’ny Zagnahary

18. a) Nagnino ma anjely araiky nivadiky tamy Zagnahary? b) Namiagna agnaragna ino aby anjely nivadiky io?

18 Tsy anjely jiaby nagnaraka volagna Zagnahary. Sasany tamin-drô nivadiky. Irô tômpony fo nagnano irô fahavalon’ny Zagnahary ndraiky fahavalon’olo manompo Zagnahary. Akôry nagnanaovan-drô zegny? Anjely jiaby namboarin’i Jehovah tsara sady tsisy tsigniny. Kanaifa, nisy araiky tamin-drô io ti hitompoegna, kay nataony zay raha hampahômby tetiky ratsinany. Satana, dikany “Mpanohitry [Zagnahary]”, agnaragna namiagna anjely nivadiky io. Devoly, dikany “Mpagnaratsy” ikahiagna izy koa, fôtony izy mivolagna vandy mikasiky Jehovah.

19. Nagnino Joba nampijalin’i Satana? Ino aby raha nataony taminany?

19 Ataon’i Satana faomba jiaby beky olo hiaraka aminany. Iritriraita baka raha nataony tamy Joba. Joba olon’ny Zagnahary taigna mafatoky sady mpagnarivo. Izy nanagna ôndrikôndriky fito arivo, ramaiva telo arivo, aomby lahy ndraiky vavy arivo, boaka iô borikivavy diman-jato. Izy koa nanan-janaka folo ndraiky mpiasa maro. Mpiasan’i Joba, zanakanany folo ndraiky raha nitariminy jiaby antsendriky nivonen’i Satana. Fagnaraka zegny, izy nandaifa tsiko mare nandraongana tragno, kaila naty tao zanaka Joba jiaby. Tsy vitan’izegny fo fa mbala namparariny koa Joba, “baibay rango an-tampon-doha ziskam-pailam-bity.”—Joba 1:3-19; 2:7.

20. a) Akôry namaliagna tsy fivadihan’ i Joba? b) Ndray Joba tsy nivadiky tamy Zagnahary, ino raha ataon’i Satana amin’olo hafa?

20 Tsy nampivadiky Joba tamy Zagnahary fitsapagna mare be nahazo izy io. Nahita igny Zagnahary, nampahivagna izy, aviô “nagnamia fanagnana in-droen’ny nanagnany taloha izy.” (Joba 42:10) Vôty Satana, kanaifa maro ndraiky olo hafa azony. Baiboly mivolagna karaha ty: “Izao tontolo izao ty ndraiky ambany fahifagnan’ilay ratsy.”—1 Jaona 5:19.

21. a) Akôry nagnaboahan’i Satana fa tiany tompoegna izy? b) Nagnino Jesosy tsy nety nanompo Satana?

21 Tian’i Satana atsika hanompo izy. Ahitagna zegny tamin’izy nitady hamandriky Jesosy, aifa misy aroe arivo taogno zay. Baiboly mitantara: “Nindesin’ny Devoly tamy bongo agnabo be [Jesosy], boaka iô nampizahavany izy fanjakagna ndraiky voninahitry jiaby ambony tany, aviô izy nivolagna: ‘Amiako anao raha jiaby io izikoa anao mankôhoko aminakahy in-draiky fo.’ ” Jesosy tsy nety sady nivolagna: “Mandihana agny anao Satana! Aifa voasoratra fa ‘Jehovah Zagnaharinao zaraiky fo tsy maintsy andohalifanao, sady Izy zaraiky fo tsy maintsy tompoenao.’ ” (Matio 4:8-10) Hain’i Jesosy lalàgnan’i Jehovah, kaila izy tsy nety nagnano raha nitadiavin’i Satana.

Fagnahy ratsy irô demony aby io

22. Ino ma raha nataon-drô demony aby io olo?

22 Nisy anjely maro hafa koa nagnaraka Satana hivadiky tamy Zagnahary. Fahavalon’olo ambony tany eto koa irô demony aby io. Irô io kafiry sady ratsy jery. Nampamoa ndraiky nampagila olo irô taloha tagny. (Matio 9:32, 33; 12:22) Sasany ndraiky nampararin-drô na nanjary adala. (Matio 17:15, 18; Marka 5:2-5) Nata tsaiky madiniky mbala nampijalin-drô fo.—Lioka 9:42.

23. a) Ino raha tadiavin-drô fagnahy ratsy aby io amin’olo? b) Ino raha ataon’i Satana ndraiky irô demony aby io beky irô mahazo olo maro?

23 Anjely ratsy aby io tia ivavahagna, miragna amy Satana. Hain-drô tsarabe fa Jehovah zaraiky fo tôkony tompoegna, kay tsy tôkony hagneky ivavahan’olo eky irô. Kanaifa ndraiky irô mitady zegny mare, sady magnano faomba jiaby hain-drô. Mampiasa hafitsiagna, vandy ndraiky fampitahaoragna irô io beky tompoen’olo. Tsy hain’olo fa mivavaka amy Satana irô. Maro olo gaga laira mahay fa magnano raha tian’i Satana fivavahagnan-drô. Kanaifa Baiboly aifa nampitandrigny: “Zaigny raha aterin’olo atao fagnatitry amy Zagnahary, tsy mandaiha aminany fa mandaiha amy demony.”—1 Korintianina 10:20

24. Ino tetiky araiky ampiasain’i Satana amandrihagna olo?

24 Faomba araiky amandrihan’i Satana ndraiky irô demony aby io olo, fagnambaragna hevitry tsy marigny mikasiky olo maty. Atsika iziô hizaha ino raha ampianarin’ny Baiboly mikasiky zegny.

^ feh. 11 Kôran amy sourate 19 (Marie), mikoragna faomba mahagaga nampatairaka Jesosy. Volagniny ao: “Fagnahinay nalaifanay tamy [Maria], natao karaha lelahy aifa be. Irô koa fanôjy [Maria] karaha ty nivolagniny: ‘Anò hiaro zaho aminao lay Mpamindra fô! Anao koa mavozo Zagnahary ankitigny, zaho ambilà, tohiza lalagnanao.’ Nivolagna karaha ty olo io: ‘Zaho kony iraka Tômponao, kaila zaho navy hagnamia anao zanaka lelahy araiky masigny.’ Maria nivolagna: ‘Akôry eky hampisy tsaiky agnaty kiboko ato, ndray zaho fo tsendriky mahay lelahy?’ Izy namaly: ‘Fa zegny sitraka fôn’ny Tômponao. Tsy sarotro Aminany magnano zegny. “Hanjary lamariky hahaizan’olo raha izy”, volagnin’ny Zagnahary, sady “hanjary fitahiagna Amitsika. Zegny didinay.” ’ ”